SKKN Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT Số 2 huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học ở trường THPT Số 2 huyện Sa Pa, tỉnh Lào Cai

1. Së gi¸o dôc & ®µo t¹o lµo cai Tr­êng thpt sè 2 sa pa S¸ng kiÕn kinh nghiÖm Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai Ng­êi thùc hiÖn: NguyÔn Quang H­ng §¬n vÞ c«ng t¸c: Tr­êng THPT sè 2 Sa Pa - Lao Cai. N¨m häc 2011 - 2012 1
2. Môc lôc Trang PhÇn më ®Çu 3 1. Lý do chän ®Ò tµi 3 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 3 3. NhiÖm vô nghiªn cøu 3 4. §èi t­îng nghiªn cøu 3 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 3 PhÇn néi dung I. Nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë 4 tr­êng THPT 1. C¬ së lý luËn 4 2. C¬ së ph¸p lý 5 II. Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 5 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai 1. S¬ l­îc vÒ ®Æc ®iÓm cña tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao 5 Cai 2. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc trong c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc tr­êng 7 THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai 3. Mét sè tån t¹i trong viÖc qu¶n lý d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 8 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai 4. Mét sè vÊn ®Ò ®Æt ra trong viÖc qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt 9 l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai trong giai ®o¹n hiÖn nay III. Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc 9 ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai giai ®o¹n hiÖn nay. 1. TiÕp tôc thùc hiÖn nghiªm tóc chØ thÞ sè 33/2006/CT-TTg ngµy 08/9/2006 cña Thñ t­íng chÝnh phñ vÒ “chèng tiªu cùc vµ kh¾c phôc 9 bÖnh thµnh tÝch trong gi¸o dôc“ vµ 4 néi dung cña cuéc vËn ®éng “Hai kh«ng“ cña Bé GD&§T. 2. N©ng cao nhËn thøc cña c¸n bé qu¶n lý, gi¸o viªn vµ c¸n bé 10 c«ng nh©n viªn trong tr­êng vÒ sù cÇn thiÕt ph¶i n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc 3. KiÖn toµn bé m¸y chuyªn m«n trong nhµ tr­êng, tæ chøc chØ ®¹o 10 c¸c ho¹t ®éng mét c¸ch khoa häc cña ng­êi c¸n bé qu¶n lý 4. T¨ng c­êng x©y dùng, cñng cè nÒn nÕp d¹y häc 10 5. ChØ ®¹o ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc 12 6. Båi d­ìng n¨ng lùc chuyªn m«n cho ®éi ngò gi¸o viªn 14 7. Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p hç trî, t¨ng c­êng c¸c nguån lùc phôc 15 vô cho d¹y häc PhÇn kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 16 1. Mét sè kÕt luËn 17 2. Mét sè kiÕn nghÞ - ®Ò xuÊt 17 PhÇn tµi liÖu tham kh¶o 17 2
3. PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi: Trong lÞch sö dùng n­íc vµ gi÷ n­íc cña d©n téc ta, c¸c bËc tiÒn nh©n ®· nãi: "Thiªn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc gia, nguyªn khÝ thÞnh th× ®Êt n­íc thÞnh, nguyªn khÝ suy th× ®Êt n­íc suy". Cã thÓ nãi lÞch sö ph¸t triÓn cña hÇu hÕt c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng: Gi¸o dôc vµ §µo t¹o cã vai trß hÕt søc quan träng trong c«ng cuéc x©y dùng ®Êt n­íc, trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ - v¨n ho¸ - x· héi. Sù nghiÖp trång ng­êi lu«n ®­îc Hå Chñ TÞch quan t©m, Ng­êi kh¼ng ®Þnh: "V× lîi Ých m­êi n¨m trång c©y, v× lîi Ých tr¨m n¨m trång ng­êi". Sau h¬n 20 n¨m ®æi míi cïng víi sù ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt n­íc, ngµnh gi¸o dôc ®· ®¹t ®­îc nhiÒu thµnh tÝch hÕt søc to lín. Tuy nhiªn còng cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò bÊt cËp, yÕu kÐm nhÊt ®Þnh vµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ®ã lµ c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc ë c¸c tr­êng THPT vïng cao, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n nh­ tr­êng THPT sè 2 Sa Pa. Víi thùc tr¹ng nªu trªn, tr­íc ®©y lµ mét gi¸o viªn gi¶ng d¹y, nay víi c­¬ng vÞ lµ HiÖu tr­ëng nhµ tr­êng, t«i tù thÊy b¶n th©n cÇn ph¶i ®Þnh h­íng, t×m tßi c¸c biÖn ph¸p tèt nhÊt trong viÖc c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do kh¸ch quan vµ lý do chñ quan nh­ ®· ph©n tÝch ë trªn, víi kinh nghiÖm thùc tÕ gi¶ng d¹y vµ qu¶n lý cña b¶n th©n kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc khoa häc qu¶n lý t«i m¹nh d¹n ®Ò xuÊt tr×nh bµy ®Ò tµi: Mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai. Nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc cña tr­êng lªn mét b­íc míi trong chiÕn l­îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o tõ n¨m 2010 - 2015, gãp phÇn t¹o ra nh÷ng con ng­êi cã kiÕn thøc, ®¹o ®øc ®Ó phôc vô sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Þa ph­¬ng. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu: §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lao Cai, ®Ó ®µo t¹o nguån lùc con ng­êi cã tri thøc ®¸p øng yªu cÇu cña ®Þa ph­¬ng trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay. 3. NhiÖm vô nghiªn cøu: 3.1. X¸c ®Þnh c¬ së lý luËn, ph¸p lý vµ thùc tiÔn cña viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr­êng THPT. 3.2. Ph©n tÝch thùc tr¹ng qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lao Cai. 3.3. §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lao Cai. 4. §èi t­îng nghiªn cøu: 4.1. Nghiªn cøu thùc tÕ ®èi t­îng häc sinh cña tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai. 4.2. Tõ thùc tr¹ng, ®­a ra mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc cña tr­êngTHPT sè 2 huyÖn Sa Pa -TØnh Lao Cai. 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu: 5.1. Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu cña §¶ng vÒ Gi¸o dôc - §µo t¹o, cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o, lý luËn d¹y häc. 3
4. 5.2. Nghiªn cøu c¸c gi¸o tr×nh, tµi liÖu, c¸c kinh nghiÖm thùc tiÔn vÒ qu¶n lý gi¸o dôc ®­îc tiÕp thu trong qu¸ tr×nh häc tËp t¹i häc viÖn qu¶n lý Gi¸o dôc vµ kinh nghiÖm c«ng t¸c t¹i nhµ tr­êng. 5.3. Kh¶o s¸t, ®iÒu tra thùc tÕ, lËp biÓu b¶ng thèng kª chÊt l­îng gi¸o dôc trong n¨m häc 2008-2009, 2009-2010, 2010-2011, häc kú 1 n¨m häc 2011-2012 cña tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai. PhÇn néi dung I. Nh÷ng c¬ së khoa häc cña viÖc n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc ë tr­êng THPT 1.1. C¬ së lý luËn: 1.1.1. Qu¸ tr×nh d¹y häc lµ mét qu¸ tr×nh ho¹t ®éng thèng nhÊt gi÷a gi¸o viªn vµ häc sinh, d­íi t¸c dông chñ ®¹o (tæ chøc, ®iÒu khiÓn) cña gi¸o viªn, häc sinh tù gi¸c, tÝch cùc tæ chøc, tù ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng häc nh»m thùc hiÖn tèt c¸c nhiÖm vô d¹y häc ®· ®­îc ®Æt ra. S¬ ®å ho¹t ®éng d¹y häc nh­ sau: ThiÕt kÕ bµi häc Gi¸o viªn Céng t¸c Häc sinh - ChØ ®¹o Gióp ®ì - Chñ ®éng + Tæ chøc PA KQ tõng b­íc + TÝch cùc + §iÒu khiÓn + Tù gi¸c +Tù ®iÒu khiÓn KÕt qu¶ häc tËp Qu¸ tr×nh d¹y häc cã c¸c nhiÖm vô c¬ b¶n lµ: - H×nh thµnh tri thøc. - RÌn luyÖn c¸c kü n¨ng ho¹t ®éng nhËn thøc. - H×nh thµnh th¸i ®é, tÝnh tÝch cùc x· héi. 1.1.2. Qu¶n lý qu¸ tr×nh d¹y häc chÝnh lµ ®iÒu khiÓn qu¸ tr×nh d¹y häc lµm cho qu¸ tr×nh ®ã ®­îc vËn hµnh mét c¸ch cã kÕ ho¹ch, cã tæ chøc vµ ®­îc chØ ®¹o, kiÓm tra, gi¸m s¸t th­êng xuyªn nh»m tõng b­íc h­íng vÒ thùc hiÖn môc ®Ých, nhiÖm vô d¹y häc ®Æt ra. 4
5. 1.1.3. Tæ chøc chØ ®¹o thùc hiÖn c¸c néi dung c¬ b¶n cña ho¹t ®éng d¹y häc gåm c¸c c«ng viÖc sau: a. Hoµn thiÖn tæ chøc chØ ®¹o d¹y häc. b. ChØ ®¹o x©y dùng nÒn nÕp d¹y häc c. ChØ ®¹o ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y häc d. Tæ chøc phong trµo thi ®ua "d¹y häc, häc tèt" e. Sö dông c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ s­ ph¹m vµ t©m lý x· héi nh»m n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc. 1.1.4. Ng­êi d¹y vµ ng­êi häc lµ hai thµnh tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh d¹y häc, trong ®ã n¨ng lùc cña ng­êi d¹y cã vai trß cùc kú quan träng. V× vËy ®Ó n©ng cao chÊt l­îng qu¸ tr×nh d¹y häc, nhÊt thiÕt ph¶i th­êng xuyªn båi d­ìng n©ng cao tr×nh ®é cña ®éi ngò gi¸o viªn. §ång thêi ph¶i tËn dông mäi nguån lùc ®Ó t¨ng c­êng c¬ së vËt chÊt, thiÕt bÞ, nhÊt lµ c¸c øng dông cña kü thuËt c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó n©ng cao chÊt l­îng d¹y häc. 1.2. C¬ së ph¸p lý: 1.2.1. Môc tiªu cña gi¸o dôc THPT. §iÒu 27 môc 1 cña luËt Gi¸o dôc 2005 ®· nªu râ: "Môc tiªu cña gi¸o dôc phæ th«ng lµ gióp häc sinh ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ ®¹o ®øc, tri thøc, thÓ chÊt, thÈm mü vµ c¸c kü n¨ng c¬ b¶n, ph¸t triÓn n¨ng lùc c¸ nh©n, tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o, h×nh thµnh nh©n c¸ch con ng­êi ViÖt nam XHCN . . ." 1.2.2. Néi dung vµ ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng: Theo ®iÒu 28 luËt Gi¸o dôc 2005: "Gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i cñng cè, ph¸t triÓn néi dung ®· häc ë THCS, hoµn thiÖn néi dung gi¸o dôc phæ th«ng, ngoµi néi dung chñ yÕu nh»m ®¶m b¶o chuÈn kiÕn thøc phæ th«ng, c¬ b¶n, toµn diÖn vµ h­íng nghiÖp cho mäi häc sinh cßn cã néi dung n©ng cao ë mét sè m«n häc ®Ó ph¸t triÓn n¨ng lùc, ®¸p øng nguyÖn väng cña häc sinh", "Ph­¬ng ph¸p gi¸o dôc phæ th«ng ph¶i ph¸t huy ®­îc tÝnh tÝch cùc, tù gi¸c, chñ ®éng, s¸ng t¹o cña häc sinh; phï hîp víi ®Æc ®iÓm cña tõng líp häc, m«n häc; båi d­ìng ph­¬ng ph¸p tù häc, kh¶ n¨ng lµm viÖc theo nhãm, rÌn luyÖn kü n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, t¸c ®éng ®Õn t×nh c¶m, ®em l¹i niÒm vui, høng thó häc tËp cho häc sinh". 1.2.3. Ho¹t ®éng gi¸o dôc ë tr­êng THPT: VÒ ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc: §iÒu 24 ch­¬ng II §iÒu lÖ tr­êng Trung häc 2011 quy ®Þnh: " Trường trung học thực hiện chương trình giáo dục, kế hoạch dạy học do Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành; thực hiện kế hoạch thời gian năm học theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo phù hợp với điều kiện cụ thể của địa phương. Căn cứ chương trình giáo dục và kế hoạch thời gian năm học, nhà trường xây dựng kế hoạch và thời khoá biểu để điều hành hoạt động giáo dục, dạy học". 1.3. C¬ së thùc tiÔn: Thùc tÕ Gi¸o dôc ®µo t¹o trong nhiÒu n¨m qua ®· thu ®­îc nhiÒu kÕt qu¶ to lín gãp phÇn vµo viÖc n©ng cao d©n trÝ, ®µo t¹o nh©n lùc, båi d­ìng nh©n tµi, t¹o mét b­íc chuyÓn biÕn míi cho nÒn kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi. Song cßn cã nhiÒu tån t¹i, ®Æc biÖt lµ gi¸o dôc ë khu vùc vïng cao, vïng ®Æc biÖt khã kh¨n ®ã lµ: vÉn cßn mét sè c¬ së tr­êng häc chËm ®æi míi vµ ph¸t triÓn, ch­a theo kÞp xu thÕ ph¸t triÓn chung cña gi¸o dôc n­íc nhµ. Tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lao Cai tõ khi thµnh lËp (n¨m 2005) gÆp nhiÒu khã kh¨n vµ bÊt cËp nh­ ®éi ngò, c¬ së vËt chÊt, ®Æc biÖt lµ nh÷ng khã kh¨n 5
6. trong c«ng t¸c qu¶n lý d¹y vµ häc, tõ ®ã ¶nh h­ëng lín ®Õn chÊt l­îng cña nhµ tr­êng. NÕu ®Ó t×nh tr¹ng nªu trªn kÐo dµi sÏ trë thµnh mét c¬ së gi¸o dôc chËm tiÕn, g©y khã kh¨n cho sù ph¸t triÓn gi¸o dôc cña tØnh Lµo Cai. II. Thùc tr¹ng cña c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc ë tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai. 1. Mét sè nÐt vÒ tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai Sa Pa lµ mét huyÖn vïng cao cña tØnh Lµo Cai, ngoµi thÞ trÊn Sa Pa, cßn cã 17 x· trùc thuéc, ®Þa bµn réng, chñ yÕu lµ nói cao. Trõ thÞ trÊn Sa Pa, c¸c x· cßn l¹i cã tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, kinh tÕ ch­a ph¸t triÓn, thu nhËp chñ yÕu b»ng s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c c©y trång chÝnh: ng«, lóa nh­ng do phong tôc ®Þa ph­¬ng nªn chØ s¶n xuÊt mét vô, ngoµi ra cßn trång mét sè c©y d­îc liÖu, c©y ¨n qu¶ nh­ng gi¸ trÞ kinh tÕ kh«ng cao. S¶n xuÊt l­¬ng thùc cung ch­a ®ñ cÇu, phÇn lín ng©n s¸ch cßn dùa vµo Nhµ n­íc. Tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa - TØnh Lµo Cai lµ tr­êng n»m c¸ch trung t©m thÞ trÊn Sa Pa 18 km, n¨m 2004 lµ mét ph©n hiÖu cña tr­êng THPT huyÖn Sa Pa (nay lµ tr­êng THPT sè 1 Sa Pa), tr­êng t¸ch ra thµnh lËp tr­êng ®éc lËp tõ n¨m 2005. §Þa bµn tuyÓn sinh cña tr­êng gåm 8 x· h¹ huyÖn ®a sè lµ nh÷ng x· n»m trong diÖn x· ®Æc biÖt khã kh¨n, nhËn trî cÊp cña chÝnh phñ. Tæng d©n sè ­íc kho¶ng h¬n 20.000 ng­êi, trong ®ã d©n téc Hm«ng chiÕm 53%, d©n téc Dao: 21%, cßn l¹i lµ d©n téc Tµy, D¸y, X· phã vµ mét sè Ýt d©n téc Kinh. §Þa bµn réng, men theo d·y Hoµng Liªn S¬n hiÓm trë, kinh tÕ chñ yÕu lµ tù cung tù cÊp nªn d©n c­ sinh sèng r¶i r¸c, cã häc sinh c¸ch tr­êng trªn 40 km, ®­êng ®i chñ yÕu lµ ®­êng mßn, dèc, nhiÒu suèi lín, cho nªn viÖc qu¶n lý häc sinh ngoµi giê häc vµ viÖc liªn l¹c gi÷a nhµ tr­êng víi gia ®×nh häc sinh gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n. HiÖn nay tr­êng cã 7 líp víi 192 häc sinh trong ®ã 98% lµ häc sinh d©n téc thiÓu sè (chñ yÕu lµ d©n téc M«ng, Dao, Tµy ) ®¹i ®a sè c¸c em lµ con em n«ng d©n, bªn c¹nh ®ã cã mét sè häc sinh lµ con em c¸c gia ®×nh miÒn xu«i lªn lµm dÞch vô bu«n b¸n. Do ®iÒu kiÖn nhµ xa, ®i l¹i khã kh¨n, tr­êng ph¶i tæ chøc cho kho¶ng 40% häc sinh ë b¸n tró t¹i tr­êng, sè cßn l¹i ph¶i trä häc t¹i nhµ d©n xung quanh tr­êng. Trong bèi c¶nh cña mét ®Þa ph­¬ng ®ang trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn víi xuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, chÞu rÊt nhiÒu t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè bªn ngoµi, ®Æc biÖt lµ sù phã mÆc con em m×nh cña ®¹i ®a sè phô huynh häc sinh cho nhµ tr­êng (do nhµ xa, kinh tÕ khã kh¨n, tr×nh ®é d©n trÝ thÊp) ®· lµm cho c«ng t¸c qu¶n lý d¹y vµ häc trë thµnh mét vÊn ®Ò hÕt søc nan gi¶i vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm rÊt lín tr­íc céng ®ång. Tõ ®Æc ®iÓm cña nhµ tr­êng cho thÊy nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n trong c«ng t¸c qu¶n lý d¹y häc cña tr­êng THPT sè 2 huyÖn Sa Pa tØnh Lao Cai nh­ sau: * ThuËn lîi: Trong c«ng t¸c chØ ®¹o d¹y häc cña nhµ tr­êng lu«n ®­îc sù quan t©m cña c¸c cÊp uû §¶ng, chÝnh quyÒn, sù chØ ®¹o s¸t sao cña Së GD-§T tØnh Lao Cai. ý thøc phÊn ®Êu cña ®¹i bé phËn gi¸o viªn vµ häc sinh ngµy cµng ®­îc n©ng cao. Sù gióp ®ì vÒ nhiÒu mÆt cña Ban ®¹i diÖn cha mÑ häc sinh vµ c¸c tæ chøc kh¸c ®èi víi c«ng t¸c d¹y vµ häc ë tr­êng. Néi bé ®oµn kÕt nhÊt trÝ d­íi sù l·nh ®¹o cña chi bé §¶ng nhiÒu n¨m ®¹t trong s¹ch, v÷ng m¹nh. 6