SKKN Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT Hai Bà Trưng – Thành phố Huế

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm đổi mới phương pháp dạy học ở trường THPT Hai Bà Trưng – Thành phố Huế

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG CÁN BỘ QUẢN LÝ GIÁO DỤC & DAO TAO  TIỂU LUẬN HOÀN THÀNH KHOÁ BỒI DƯỠNG CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG KHOÁ 50 ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƯỞNG NHẰM ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT HAI BÀ TRƯNG – TP HUẾ NGƯỜI THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ HOÀI THU ĐƠN VỊ CÔNG TÁC: TRƯỜNG THPT HAI BÀ TRƯNG – TP HUẾ HÀ NỘI, THÁNG 3 - NĂM 2006
2. MỤC LỤC Trang PhÇn më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi 3 2. Môc ®Ých nghiªn cøu 4 3. NhiÖm vô nghiªn cøu 4 4. §èi t­îng nghiªn cøu 4 5. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 4 phÇn néi dung Ch­¬ng 1: C¬ së Khoa häc cña vÊn ®Ò nghiªn cøu 1.1. C¬ së lý luËn 5 1.2. C¬ së ph¸p lý 10 1.3. C¬ së thùc tiÔn 11 Ch­¬ng 2: Thùc tr¹ng qu¶n lý ®æi míi PPDH 2.1. Mét sè kÕt qu¶ ®¹t ®­îc vÒ ®æi míi PPDH 12 2.2. Thùc tr¹ng ®æi míi PPDH 13 2.3. Thùc tr¹ng qu¶n lý PPDH 14 2.4. NhËn ®Þnh chung vÒ thùc tr¹ng QL ®æi míi PPDH 15 Ch­¬ng 3: Mét sè biÖn ph¸p QL nh»m ®æi míi PPDH 17 3.1. BiÖn ph¸p 1: T¨ng c­êng QL ho¹t ®éng cña tæ CM 17 3.2. BiÖn ph¸p 2: T¨ng c­êng QL ho¹t ®éng cña tæ CN 19 3.3. BiÖn ph¸p 3: T¨ng c­êng QL ho¹t ®éng d¹y häc 20 3.4. BiÖn ph¸p 4: T¨ng c­êng QL ho¹t ®éng häc tËp cña häc sinh 22 3.5. BiÖn ph¸p 5: Phèi hîp chÆt chÏ ho¹t ®éng cña Héi 23 3.6. BiÖn ph¸p 6: §¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu vÒ CSVC 23 3.7. BiÖn ph¸p 7: T¨ng c­êng viÖc t¹o ®éng lùc 23 KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ 24 tµi liÖu tham kh¶o 26 2
3. PHẦN MỞ ĐẦU 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Loài người đang chứng kiến sự đổi thay nhanh chóng và sâu sắc về mọi mặt của xã hội. Vấn đề đặt ra cho giáo dục là cần phải đổi mới chiến lược đào tạo con người, đặc biệt cần đổi mới phương pháp dạy học( PPDH), theo hướng đào tạo nguồn nhân lực năng động sáng tạo, nhằm tạo ra năng lực nội sinh cho mỗi con người, đồng thời tạo nên động lực cho sự phát triển kinh tế xã hội. Luật giáo dục, điều 24.2 đã ghi rõ: “Phương pháp giáo dục(PPGD) phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp (PP) tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Trong những năm học gần đây Bộ GD & ĐT đều có chỉ thị về nhiệm vụ của toàn nghành nêu rõ một trong các nội dung cần tập trung chỉ đạo thực hiện là: “Tiếp tục thực hiện đổi mới chương trình, nội dung, PPGD ở tất cả các bậc học, ngành học”. Mặc dầu đã có nhiều cố gắng, nhưng đến nay sự chuyển biến về PPDH ở các trường THPT trong thành phố Huế nói chung và trường THPT Hai Bà Trưng nói riêng vẫn còn rất chậm chạp. Phổ biến vẫn là cách dạy truyền thụ một chiều phối hợp với giảng giải xen kẽ vấn đáp. Học sinh vẫn đang là những thực thể thụ động, nghe, ghi nhớ, và tái hiện. Có nhiều nguyên nhân làm hạn chế quá trình đổi mới PPDH, song chúng tôi cho rằng ngyuên nhân chính không phải do đội ngũ giáo viên chưa nhận thức đúng về vấn đề này. Tiếp cận với đội ngũ giáo viên có thể thấy đa số họ đều tâm huyết, mong muốn đổi mới, nhưng lại lúng túng không biết nên đổi mới cái gì, đổi mới như thế nào và bắt đầu từ đâu? Hơn nữa, quá trình đổi mới nhà trường cũng như đổi mới PPDH chịu sự tác động trực tiếp cách thức quản lý của hiệu trưởng. 3
4. Tiếp cận từ góc độ quản lý, chúng tôi nhận thấy rằng Hiệu trưởng phần lớn mới dừng lại ở chủ trương mà còn thiếu những biện pháp cụ thể để tác động và lên kết được người dạy và người học, chưa tạo được động lực của việc dạy học, chưa lựa chọn những nội dung đổi mới thiết thực và có trọng tâm, chưa tổ chức quá trình đổi mới một cách khoa học và hữu hiệu. Vì thế chưa đủ để tạo nên một bước chuyển biến thực sự về đổi mới PPDH. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu là: “ Một số biện pháp quản lý của hiệu trưởng nhằm đổi mới PPDH ở trường THPT Hai Bà Trưng – TP Huế trong giai đoạn hiện nay”. 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU Đề xuất một số biện pháp quản lý của Hiệu trưởng nhằm đổi mới PPDH ở trường THPT Hai Bà Trưng – TP Huế. 3. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 3.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý dạy học, quản lý đổi mới PPDH của Hiệu trưởng trường THPT. 3.2. Nghiên cứu thực trạng đổi mới PPDH và thực trạng quản lý PPDH của Hiệu trưởng trường THPT. 3.3. Đề xuất một số biện pháp chủ yếu của hiệu trưởng nhằm đổi mới PPDH ở trường THPT Hai Bà Trưng – TP Huế. 4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Mối quan hệ, sự tương tác giữa chức năng quản lý, nhiệm vụ, phương tiện, quản lý của Hiệu trưởng và PPDH ở trường THPT. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 5.1. Các PP nghiên cứu lý thuyết: Phân tích , tổng hợp, phân loại và hệ thống hoá lý thuyết. 5.2. Các PP nghiên cứu thực tiễn: PP quan sát sư phạm, PP chuyên gia, PP tổng kết kinh nhiệm. 5.3. PP thống kê. 4
5. PHẦN NỘI DUNG CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ CỦA HIỆU TRƯỞNG NHẰM ĐỔI MỚI PPDH Ở TRƯỜNG THPT 1.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1. Lịch sử vấn đề Dạy học là một hoạt động lao động xã hội. Quản lý PPDH là quản lý một quá trình xã hội đặc thù, có vai trò cần thiết và quan trọng. Thực tiễn và lý luận về quản lý PPDH được hình thành và phát triển cùng với sự hình thành và phát triển của lịch sử xã hội loài người. Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng quản lý PPDH đã được thể hiện trong những quan điểm của các nhà triết học đồng thời là những nhà giáo dục. Xôcơrat ( 469 – 399 trước CN) một trong những nhà triết học phương Tây, đã đề xuất và thực hiện một PPDH mà người đời gọi là “ PP Xôcơrat”, đó chính là PP đàm thoại trong dạy học dang được sử dụng cho đến ngày nay. Khổng Tử ( 551 – 479 trước CN ) một nhà triết học – nhà giáo dục phương Đông lại rất coi trọng tính tich cực của học sinh trong dạy học. Ông nói : “ Không giận vì muốn biết thì không gợi mở cho, không bực vì không rõ thì không bày vẽ cho. Vật có bốn góc, bảo cho biết một góc mà không suy ra được ba góc kia thì không dạy nữa”. Những tư tưởng trên đây còn nguyên giá trị cho các chủ thể quản lý PPDH trong thời đại ngày nay. Thế kỷ XXI, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa hocj và công nghệ ( KH & CN), giáo dục thế giới đã trải qua ba cuộc cải cách, theo đó là các cuộc cải cách về PPDH. Đặc biệt cuộc cải cách lần hai vào những năm 50 và cuộc cải cách lần ba vào những năm 80 đã nhấn mạnh nhiều đến vấ đề đổi mới PPDH theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học. 5
6. Ở Việt nam ngay từ những ngày đầu của nền giáo dục Cách mạng, trong thư gửi cho học sinh nhân ngày khai trường tháng 9 năm 1945, Bác Hồ đã viết: “ Từ giờ phút này trở đi, các cháu bắt đầu được hưởng một nền giáo dục hoàn toàn Việt Nam làm phát triển hoàn toàn năng lực sẵn có của các cháu”. Bức thư của người chính là cương lĩnh của nền giáo dục Việt Nam mới, là định hướng cho PPDH - dạy học cần làm phát triển năng lực sẵn có của người học. 1.1.2. Một só khái niệm: Quản lý: Là một quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý bằng việc vận dụng các chức năng quản lý, nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng và cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đề ra. Đối với giáo dục – nhà trường, quản lý thực chất là sự tác động một cách khoa học của chủ thể quản lý đếm hệ thống giáo dục nhằm làm cho hệ vận hành đến một trạng thái mới có chất lượng cao hơn. Quản lý phương pháp dạy học (PPDH) : + PPDH là một trong các thành tố quan trọng của quá trình dạy học. Cùng một nội dung dạy học, trong những hoàn cảnh và điều kiện tương tự nhau, nhưng có học sinh thích thú, tích cực học tập hay không, có để lại dấu ấn đậm nét trong tâm hồn và khơi dậy trong lòng học sinh những tình cảm sáng tạo hay không , phần lớn phụ thuộc vào PPDH. PPDH là tổ hợp các cách thức cộng tác, hoạt động cùng nhau của người dạy và người học nhằm đạt được mục đích, mục tiêu của dạy học . Quản lý PPDH ở trường phổ thông chính là quá trình tác động có tổ chức, có hướng đích của Hiệu trưởng đến cách thức làm việc của Thầy – Trò trong dạy học. PPDH luôn được đặt trong mối quan hệ giữa các thành tố của quá trình dạy học, đó là mối quan hệ giữa Mục tiêu - Nội dung – Phương pháp – Phương 6
7. tiện – Hình thức - Kết quả, đặc biệt là mối quan hệ Thầy – Trò trong dạy học. Vì vậy, việc quản lý PPDH cần quản lý đồng bộ các thành tố của quá trình dạy học, tạo được động lực của quá trình dạy học. Quản lý PPDH là nội dung trọng tâm trong hệ thống quản lý của nhà trường, đòi hỏi phải tiến hành đồng bộ từ quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, quản lý đội ngũ sư phạm, quản lý điều kiện và môi trường làm việc đến cơ chế hoạt động, tổ chức và điều hành, kiểm tra, đánh giá, phối hợp các lực lượng ngoài nhà trường. 1.1.2. Chức năng, phương tiện và yêu cầu của Hiệu trưởng trường THPT đối với công tác quản lý PPDH Chức năng Quản lý của Hiệu trưởng trường THPT Xuất phát từ quan điểm: “ Phương tiện của quản lý là những gì chủ thể quản lý sử dụng trong hoạt động quản lý để đạt được mục tiêu quản lý”. Do đó các phương tiện quản lý PPDH chủ yếu của Hiệu trưởng bao gồm: chế định GD – ĐT (Luật giáo dục, Chiến lược phát triển GD – ĐT, chính sách, chế độ, điều lệ, qui chế, chỉ thị năm học ), bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, nguồn tài lực - vật lực dạy học, hệ thống thông tin và môi trường dạy học. Hoạt động QL PPDH phụ thuộc vào việc Hiệu trưởng sử dụng các yếu tố phương tiện quản lý, đó là: hiệu lực của chế định GD – ĐT, năng lực hoạt động của bộ máy tổ chức và nhân lực dạy học, giá trị và tác dụng của nguồn tài lực – vật lực dạy học, chất lượng của hệ thống thông tin và môi trường dạy học. Yêu cầu đối với Hiệu trưởng: Với những nhiệm vụ, quyền hạn của Hiệu trưởng được qui định trong luật giáo dục và điều lệ trường THPT, người Hiệu trưởng phải thể hiện tốt vai trò sau đây: 7
8. + Là nhà quản lý, là người đại diện nhà nước về mặt hành chính, thực thi các hoạt động quản lý trường học dựa trên cở sở của pháp luật. + Là người tổ chức trong thực tiễn, luôn tìm tòi đổi mới hoạt động quản lý, đổi mới các hoạt động sư phạm của nhà trường. + Là nhà sư phạm, nhà giáo dục. + Là nhà hoạt động chính trị, xã hội và là nhà văn hoá. + Là nhà ngoại giao Để làm tôt các chức năng của mình, người Hiệu trưởng phải thể hiện tốt các vai trò đó. 1.1.3. Nội dung đổi mới PPDH ở trường THPT Đổi mới PPDH đang là trọng tâm chú ý của các cấp quản lý cũng như Hiệu trưởng nhà trường. Trong thời đại ngày nay, khi KH &CN đang phát triển mạnh mẽ, khi hội nhập đang trở thành xu thế toàn cầu, thì việc đào tạo nguồn nhân lực năng lực, sáng tạo là điều kiện tồn tại của mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Vì vậy, “Đổi mới dạy học, phát huy tư duy sáng tạo và năng lực tự đào tạo của người học là tư tưởng chiến lược đào tạo con người của Giáo dục Việt nam. Đổi mới không phải là thay đổi toàn bộ PPDH đã có, mà phải trên cơ sở phát huy những yếu tố tích cực của PPDH hiện nay, từng bước áp dụng những PPDH tiên tiến và phương tiện dạy học phù hợp nhằm thay đổi cách thức dạy học, thay đổi PP học tập của học sinh, chuyển từ học tập thụ động sang tích cực, chủ động, sáng tạo, từng bước chuyển dần PPDH theo hướng biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo, biến quá trình dạy học thành quá trình tự học. Hoạt động đổi mới PPDH diễn ra dài lâu, là hoạt động sáng tạo hàng ngày của cả thầy và trò và vì vậy, để đảm bảo đổi mới PPDH có kết quả, phải có định hưởng đúng. Nội dung cơ bản về đổi mới PPDH hiện nay là đổi mới cách dạy của thầy, đổi mới cách học của trò, đổi mới mối quan hệ thầy trò trong dạy học, tăng 8