SKKN Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các bài học đạo đức môn Giáo dục công dân ở Lớp 7a1 trường THCS Nguyễn Trãi

Nội dung text: SKKN Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh thông qua các bài học đạo đức môn Giáo dục công dân ở Lớp 7a1 trường THCS Nguyễn Trãi

1. PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ TÂY NINH TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM: GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH THÔNG QUA CÁC BÀI HỌC ĐẠO ĐỨC MÔN GDCD Ở LỚP 7A1 TRƯỜNG THCS NGUYỄN TRÃI Người thực hiện: LÊ BẢO KỲ Thành phố Tây Ninh, ngày 22 tháng 02 năm 2017 1
2. MỤC LỤC Phần Trang Mục lục 2 Danh mục viết tắt 4 Kế hoạch nghiên cứu khoa học sư phạm ứng dụng 5 1.Tóm tắt 7 2. Giới thiệu 8 2.1 Hiện trạng 8 2.2 Nguyên nhân 8 2.3 Giải pháp thay thế 9 3. Phương pháp 10 3.1. Khách thể nghiên cứu 10 3.2. Thiết kế nghiên cứu 10 3.3. Quy trình nghiên cứu 12 3.4. Đo lường và thu thập dữ liệu 13 4. Phân tích dữ liệu và bàn luận 14 4.1. Trình bày kết quả 14 4.2. Phân tích dữ liệu 14 4.3. Bàn luận 15 5. Kết luận và khuyến nghị 16 5.1. Kết luận 16 5.2. Khuyến nghị 17 6. Tài liệu tham khảo 18 2
3. 7. Phụ lục 19 7.1 Bảng điểm trước và sau tác động 19 7.2 Bảng tính các giá trị 21 7.3 Thiết kế bài học minh họa 22 3
4. DANH MỤC VIẾT TẮT STT Viết đầy đủ Cụm từ viết tắt 1 Trung học cơ sở THCS 2 Giáo viên GV 3 Học sinh HS 4 Kiểm tra KT 5 Tác động TĐ 6 Sách giáo khoa SGK 7 Điểm trung bình cộng Điểm TBC 8 Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD 9 Kĩ năng sống KNS 10 Giáo dục công dân GDCD 11 Công nghệ thông tin CNTT 4
5. KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG - Tên sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục KNS cho học sinh THCS qua bài học đạo đức ở môn GDCD ở lớp 7A1 trường THCS Nguyễn Trãi. - Người thực hiện: LÊ BẢO KỲ - Đơn vị: Trường THCS Nguyễn Trãi - Thành phố Tây Ninh Bước Hoạt động 1. Hiện trạng nguyên nhân - Đa số học sinh lơ là, không hứng thú trong giờ học. - Học sinh chưa nắm vững, chưa sâu nội dung bài học. - Học sinh ít đọc sách dẫn đến chưa có kĩ năng khi áp dụng vào thực tế. 2. Giải pháp thay thế - Hướng dẫn học sinh thực hành các nội dung trong sách giáo khoa trong các hoạt động của lớp, trường. 3. Vấn đề nghiên cứu - Dữ liệu có thể thu thập được: từ các bài kiểm tra 15 phút, thường xuyên và định kì. Các hoạt động ngoài giờ lên lớp. - Giả thuyết nghiên cứu: + Hoạt động cụ thể của giáo viên trong việc hướng dẫn học sinh rèn kỹ năng sống qua bài học đạo đức ở lớp 7A1, có hiệu quả cao nhất. + Sự kết hợp tích cực của học sinh trong giờ học môn GDCD. 4. Thiết kế - Chọn thiết kế kiểm tra trước và sau tác động đối với hai nhóm tương đương. - Áp dụng nghiên cứu ở hai nhóm: + Nhóm thực nghiệm: lớp 7A1 + Nhóm đối chứng: lớp 7A2 - Nhóm đối chứng: Sử dụng phương pháp theo hướng dẫn sách giáo khoa, sách giáo viên. - Nhóm thực nghiệm: Giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua bài học đạo đức ở lớp 7A1 trường THCS Nguyễn Trãi. - Thời gian: 5 tuần 5. Đo lường - Dữ liệu: Kiến thức - Phương pháp: + Sử dụng bài kiểm tra 15-20 phút 5
6. + Dạng đề: tự luận - Dựa vào kĩ năng làm bài, kĩ năng trình bày một vấn đề của học sinh. - Dựa vào kết quả của hai nhóm: + Nhóm thực nghiệm: làm bài tốt. + Nhóm đối chứng: chỉ có học sinh khá giỏi làm bài tốt. 6. Phân tích dữ liệu - Mô tả dữ liệu: + Độ tập trung: mode, trung vị, giá trị trung bình + Độ phân tán: độ lệch chuẩn 7. Kết quả - Phương pháp này có thể áp dụng cho tất cả các khối lớp bậc THCS. 6
7. 1. TÓM TẮT ĐỀ TÀI: Giáo dục kĩ năng sống (KNS) là một nội dung quan trọng được thực hiện một cách có hệ thống trong các nhà trường. Giáo dục KNS giúp học sinh rèn luyện hành vi có trách nhiệm đối với bản thân và cộng đồng, đối phó với những sức ép của cuộc sống, phòng ngừa những hành vi có hại cho thể chất và tinh thần của các em. Giáo dục KNS giúp tăng cường khả năng tâm lí, khả năng thích ứng, giúp các em có cách thức ứng phó với những thách thức của cuộc sống. Môn GDCD ở trường THCS có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu giáo dục, góp phần hình thành nhân cách toàn diện cho học sinh, là một môn học có nhiều khả năng giáo dục KNS cho HS, điều đó được thể hiện: - Nhiệm vụ và nội dung môn GDCD chứa đựng những yếu tố của giáo dục KNS, phù hợp với trọng tâm của giáo dục KNS là quá trình đối thoại, tương tác lẫn nhau, sử dụng vốn kinh nghiệm của người học để thực hành kĩ năng; phù hợp với cách tiếp cận làm thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức về các vấn đề của cuộc sống. - Một trong những đặc điểm của môn GDCD là sự tích hợp nhiều nội dung giáo dục, trong đó có các nội dung giáo dục về các vấn đề xã hội. Vì vậy, việc tích hợp nội dung giáo dục KNS vào môn GDCD là điều có thể thực hiện và phù hợp với xu thế hiện nay. - Việc giáo dục các chuẩn mực xã hội không thể chỉ xuất phát từ yêu cầu nhà giáo mà phải xuất phát từ quyền lợi và nhu cầu phát triển của học sinh. Giáo dục KNS giúp học sinh có những kĩ năng thiết thực để sống an toàn, lành mạnh, có hiệu quả, do đó học sinh hứng thú học tập và lĩnh hội các chuẩn mực một cách chủ động, tự giác. Từ khả năng giáo dục KNS trong môn GDCD được xác định là hết sức quan trọng và cần thiết, mục tiêu giáo dục KNS trong môn GDCD cũng được xác định rõ ràng. Giáo dục KNS trong môn GDCD ở trường THCS nhằm giúp học sinh: + Hiểu được sự cần thiết của các KNS giúp cho bản thân có thể sống tự tin, lành mạnh, phòng tránh được các nguy cơ gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển thể chất và tinh thần. + Có kĩ năng làm chủ bản thân, biết xử trí linh hoạt trong các tình huống giao tiếp hằng ngày; có kĩ năng tự bảo vệ mình; rèn luyện lối sống có trách nhiệm với bản thân, bè bạn, gia đình và cộng đồng. + Có nhu cầu rèn luyện KNS trong cuộc sống hằng ngày; ưa thích lối sống lành mạnh, có thái độ phê phán đối với những biểu hiện thiếu lành mạnh; tích cực, tự tin tham gia các hoạt động, có quyết định đúng đắn trong cuộc sống. 7
8. Thực nghiệm được thực hiện từ tuần 7 đến hết tuần 11 năm học 2016 -2017. * Bài kiểm tra sau tác động của lớp thực nghiệm có giá trị trung bình là: 7,75 * Bài kiểm tra của lớp đối chứng có giá trị trung bình là: 6,23 Kết quả phép kiểm chứng T-test p= 0,000000018 < 0,05 là có ý nghĩa khác biệt rất lớn giữa nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng. Lớp thực nghiệm thông qua bài kiểm tra có kết quả khá tốt so với lớp đối chứng. Chứng tỏ việc lựa chọn phương pháp hướng giáo dục kĩ năng sống qua các bài đạo đức môn GDCD đã tạo hứng thú cho học sinh và nâng cao kết quả học tập môn GDCD và hạnh kiểm của học sinh. 2. GIỚI THIỆU: Qua các ngày được tập huấn trong hè, các buổi học bồi dưỡng nghiệp vụ đặc biệt là các tài liệu bồi dưỡng thường xuyên tôi nắm tương đối vững các phương pháp dạy học môn GDCD. Trên cơ sở đó, tôi xác định việc sử dụng phương pháp giáo dục kĩ năng viết cho học sinh là biện pháp hữu hiệu tạo hứng thú học tập, giúp các em áp dụng các kiến thức đã học vào thực tế một cách dễ dàng. 2.1. HIỆN TRẠNG: Trong quá trình dự giờ thăm lớp và thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy học sinh trong nhà trường phổ thông hiện nay có xu hướng không mấy mặn mà với môn GDCD. Việc giáo dục, rèn luyện KNS là một phạm trù rộng, tất cả các bộ môn, các tổ chức đoàn thể: Đoàn, Đội .tất cả giáo viên và học sinh đều phải bắt tay vào thực hiện. Trong đó môn GDCD là môn học có nhiều khả năng để thực hiện nội dung này nhất. (Hầu hết tất cả các chủ đề và nội dung bài học đều có thể lồng ghép các nội dung giáo dục KNS) Trong những năm gần đây, việc giáo dục học sinh trong nhà trường đã không bó hẹp ở việc giảng dạy , cung cấp tri thức văn hóa mafyeeu cầu cần phải cung cấp cho các em những kiến thức cần thiết về kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày. Đặc biệt từ năm học 2011- 2012, Bộ Giáo dục - Đào tạo đã đưa nội dung giáo dục KNS vào các môn học và đã tập huấn cho đội ngũ cán bộ cốt cán, cho đến giáo viên trực tiếp đứng lớp ở các cấp học và triển khai nội dung này một cách có hệ thống. Và đây cũng là xu thế giáo dục chung của nhiều nước trên thế giới. Tuy nhiên khi triển khai và tổ chức thực hiện giáo dục KNS nói chung và đối với môn GDCD nói riêng nhiều lúc giáo viên còn lúng túng khi lựa chọn KN thích hợp, việc điều tiết giữa nội dung bài học với các KNS cần giáo dục trong áp lực thời gian 45’ của một tiết học . Từ những vấn đề nêu trên, tôi đã lựa chọn sáng kiến kinh nghiệm “Giáo dục KNS cho học sinh THCS qua bài học đạo đức ở môn GDCD”. 8
9. 2.2 NGUYÊN NHÂN: - Học sinh xem nhẹ môn học ít đầu tư. - Học sinh ngại khó không chuẩn bị trước bài học ờ nhà. - Lười đọc sách liên quan đến môn học, bài học. - Khả năng độc lập suy nghĩ chưa cao. - Khả năng áp dụng vào thực tế còn thấp. - Kĩ năng trình bày một vấn đề trước tập thể chưa đạt yêu cầu. 2.3 GIẢI PHÁP THAY THẾ: Việc lựa chon và lồng ghép giáo dục KNS phải tùy thuộc vào từng nội dung bài học cụ thể và tình hình học sinh ở từng địa phương khác nhau Khi dạy các phạm trù về đạo đức như Lễ độ, tiết kiệm, tôn sư trọng đạo, biết ơn .chúng ta có thể hình thành và rèn luyện cho các em những KNS sống như kỹ năng phê phán, thu thập và xử lý thông tin, kỹ năng giao tiếp ứng xử, kỹ năng đánh giá, kỹ năng hợp tác , kỹ năng tự nhận thức . Khi dạy các bài về chủ đề pháp luật thì chúng ta có thể giáo dục cho các em các kỹ năng: phân tích so sánh, tư duy sáng tạo, tìm kiểm và xử lý thông tin, kỹ năng kiên định, kỹ năng ra quyết định, kỹ năng ứng phó Khi dạy lồng ghép giáo dục KNS giáo viên cần chú ý rèn luyện cho học sinh một số kỹ năng liên quan đến nội dung bài học: a. Rèn kỹ năng cho học sinh giải thích các khái niệm trước khi vào bài học: Giáo viên cần tìm hiểu kỹ các khái niệm liên quan đến nội dung bài học.Khi dặn dò học sinh cho tiết học sau, giáo viên yêu cầu học sinh chú ý soạn trước một số khái niệm của bài học sau. b. Yêu cầu vận dụng khái niệm để giải quyết vấn đề:Sau khi hình thành khái niệm, giáo viên yêu cầu học sinh vận dụng để giải quyết các tình huống trong phần Đặt vấn đề của Sách giáo khoa ở mỗi bài học. c. Rèn kỹ năng tư duy, phê phán những hành vi sai trái: Đây là một việc làm thường xuyên trong các bài học môn GDCD. Tuy thuộc vào các nội dung cụ thể trong từng bài học, giáo viên đặt ra một số tình huống vi phạm các nội dung pháp luật hoặc trái với các chuẩn mực đạo đức đang học, cho học sinh trình bày những ý kiến đánh giá của mình đối với các hành vi đó, đặt học sinh vào tình huống đó và đề xuất hướng giải quyết. d. Rèn kỹ năng vận dụng nội dung bài học để làm bài tập:Sau khi nghiên cứu tìm hiểu xong phần nội dung bài học, yêu cầu học sinh vận dụng ngay để làm các bài tập. Phần này giáo viên có thể tách riêng làm một mục trong nội dung bài học, sau khi đã tìm hiểu xong nội dung lý thuyết hoặc có thể kết hợp đan xen trong từng mục của nội dung bài học. e. Rèn kỹ năng vận dụng nội dung bài học để giải quyết một số vấn đề thực tế: Giáo viên có thể sưu tầm một số tình huống trong thực tế của trường mình để 9