SKKN Công tác giáo dục bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường cho học sinh ở trường trung học cơ sở

Nội dung text: SKKN Công tác giáo dục bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và môi trường cho học sinh ở trường trung học cơ sở

1. PHOØNG GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO DUYEÂN HAÛI TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ TRÖÔØNG LONG HOØA SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM COÂNG TAÙC GIAÙO DUÏC BAÛO VEÄ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN VAØ MOÂI TRÖÔØNG CHO HOÏC SINH ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ  TOÅ VAÊN PHOØNG NAÊM HOÏC 2009-2010
2. SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM COÂNG TAÙC GIAÙO DUÏC BAÛO VEÄ TAØI NGUYEÂN THIEÂN NHIEÂN VAØ MOÂI TRÖÔØNG CHO HOÏC SINH ÔÛ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CÔ SÔÛ I LYÙ DO: Hieän nay taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng treân theá giôùi ñang bò huyû hoaïi nghieâm troïng. Chính söï gia taêng cuûa daân soá cuøng vôùi nhöõng nhu caàu ngaøy caøng cao cuûa con ngöôøi trong cuoäc soáng ñaõ gaây theâm söùc eùp tröïc tieáp ñeán taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng. Trong khoaûng 100 naêm Traùi ñaát ñaõ maát ñi khoaûng 6 trieäu km röøng. Haøng naêm coù 860 trieäu ha ñaát bò hoang maïc hoaù, caùc möa röøng nhieät ñôùi bò phaù huyû tan taùc, nhieät ñoä maët ñaát ñaõ taêng theâm töø 0,30C ñeán 0,60C vaø coù khoaûng 25.000 trieäu taán ñaát maøu môõ bò maát ñi. Ngoaøi ra, löôïng khí CO2 vaø caùc “khí nhaø kính” khaùc ngaøy caøng nhieàu laøm cho taàng oâzoân bò phaù moûng vaø thuûng, laøm aûnh höôûng ñeán khí haäu toaøn caàu. Vì theá coù nguy cô khí haäu seõ noùng leân theâm töø 10C ñeán 3,50C vaø töø ñoù seõ coù luõ luït vaø haïn haùn nhieàu hôn. Ñeå ñaùp öùng nhu caàu soáng ngaøy caøng cao cuûa con ngöôøi thì caùc ngaønh coâng nghieäp caøng phaùt trieån, töø ñoù laøm cho löôïng chaát thaûi coâng nghieäp ngaøy caøng nhieàu vaø coù nguy cô ñe doïa laøm tuyeät chuûng caùc loaøi thuù trong voøng 40 naêm. Khoâng nhöõng theá, söï oâ nhieãm cuûa caùc khí cacboânic, oâxit sunfua, nitroâgen, töø theá kæ 18 ñeán nay cuûa caùc nöôùc (nhaát laø caùc nöôùc coâng nghieäp) ñaõ phaùt thaûi vaøo thieân nhieân ngaøy caøng nhieàu hoaù chaát gaây ñoäc vaø gaây ra hieän töôïng möa axit. Möa axít ñaõ phaù huyû caùc röøng nhieät ñôùi, ao hoà, ñoàng ruoäng vaø caùc di tích lòch söû. Hôn nöõa, söï phaùt trieån kinh teá khoâng thích hôïp ôû moät soá nöôùc ñaõ gaây neân moät söùc eùp maïnh meõ ñoái vôùi heä thoáng sinh thaùi töï nhieân. Do vaäy, hieän nay con ngöôøi ñaõ laøm tuyeät chuûng khoaûng 120 loaøi coù vuù, 187 loaøi chim, 13 loaøi boø saùt, 8 loaøi löôõng cö vaø khoaûng 30 loaøi caù. ÔÛ Vieät Nam, cuøng vôùi söùc eùp to lôùn veà söï taêng nhanh daân soá, söï ngheøo naøn, quaù trình ñoâ thò hoaù, söï di daân vaø quaù trình coâng nghieäp hoaù – hieän ñaïi hoaù chöa quaùn trieät quan ñieåm “phaùt trieån moâi tröôøng beàn vöõng” neân ñaõ taùc ñoäng maïnh meõ ñeán taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng. Ngoaøi ra, ñoä che phuû cuûa ñaát röøng ngaøy caøng giaûm töø 47,3% (naêm 1943) chæ coøn 27,7% ( naêm 1992); dieän tích ñaát canh taùc cuõng giaûm töø 0,3ha xuoáng coøn 0,098ha/ñaàu ngöôøi; raùc thaûi ngaøy caøng nhieàu, caùc doøng soâng ôû caùc thaønh phoá ñeàu bò oâ nhieãm nhieàu chaát thaûi khaùc nhau. Tình hình oâ nhieãm ñaát, khoâng khí, nöôùc ngaøy caøng nghieâm troïng. Vì theá,
3. ñaõ coù 68 loaøi bò ñe doaï dieät chuûng, 97 loaøi coù nguy cô, 7 loaøi bò hieåm hoaï, 124 loaøi bò maát nôi cö truù. Chính vì nhöõng thöïc traïng baùo ñoäng naøy, toå Vaên phoøng Tröôøng trung hoïc cô sôû Tröôøng Long Hoøa vieát saùng kieán nhaèm giaùo duïc cho hoïc sinh ôû nhaø tröôøng thaáy roõ ñöôïc taàm quan troïng cuûa taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng ñoái vôùi cuoäc soáng con ngöôøi vaø phaûi bieát ra söùc baûo veä, chaêm soùc vaø phaùt trieån. II.NOÄI DUNG 1.Ñònh nghóa veà taøi nguyeân, taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng. a.Taøi nguyeân: Theo nghóa roäng, taøi nguyeân goàm taát caû caùc nguoàn naêng löôïng, nguyeân lieäu, thoâng tin coù treân Traùi ñaát vaø trong khoâng gian vuõ truï maø con ngöôøi coù theå söû duïng ñeå phuïc vuï cuoäc soáng vaø söï phaùt trieån cuûa mình. Taøi nguyeân laø taát caû moïi daïng vaät chaát höõu duïng phuïc vuï cho söï toàn taïi vaø phaùt trieån cuoäc soáng con ngöôøi vaø theá giôùi ñoäng vaät. b.Taøi nguyeân thieân nhieân: Taøi nguyeân thieân nhieân laø moät phaàn cuûa caùc thaønh phaàn moâi tröôøng. Chaúng haïn nhö röøng caây, ñaát ñai, nguoàn nöôùc, khoaùng saûn cuøng taát caû caùc loaøi ñoäng thöïc vaät khaùc. c.Moâi tröôøng: Moâi tröôøng laø moät phaàn cuûa ngoaïi caûnh. Noù bao goàm taát caû caùc yeáu toá ôû xung quanh sinh vaät, coù taùc ñoäng tröïc tieáp hoaëc taùc ñoäng qua laïi vôùi söï toàn taïi, sinh tröôûng, phaùt trieån vaø nhöõng hoaït ñoäng cuûa sinh vaät. 2.Caùc loaïi taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng -Taøi nguyeân thieân nhieân ñöôïc chia thaønh hai loaïi: taøi nguyeân taùi taïo ñöôïc vaø taøi nguyeân khoâng taùi taïo. Taøi nguyeân taùi taïo ñöôïc laø nguoàn taøi nguyeân sau khi söû duïng coù theå taùi sinh vaø ngaøy caøng phong phuù neáu ñöôïc quaûn lyù toát. Chaúng haïn nhö röøng, ñaát, taøi nguyeân noâng nghieäp ; Taøi nguyeân khoâng taùi taïo ñöôïc laø nguoàn taøi nguyeân sau khi khai thaùc vaø söû duïng bò caïn kieät daàn. Chaúng haïn nhö than ñaù, daàu moû, khí ñoát, -Moâi tröôøng phaân thaønh hai loaïi: moâi tröôøng voâ sinh vaø moâi tröôøng höõu sinh. Moâi tröôøng voâ sinh bao goàm nhöõng yeáu toá khoâng soáng, ñôn thuaàn mang nhöõng tính chaát vaät lyù, hoaù hoïc vaø khí haäu. Moâi tröôøng höõu sinh goàm caùc thöïc theå soáng nhö ñoäng vaät, thöïc vaät vaø vi sinh vaät. 3.Vai troø cuûa taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng: a.Vai troø cuûa moâi tröôøng: Moâi tröôøng laø nôi soáng cuûa sinh vaät, cho pheùp caùc sinh vaät sinh tröôûng vaø phaùt trieån. Nôi soáng cuûa sinh vaät coù theå laø moät vuøng ñaát hay moät khoaûng khoâng
4. gian, trong ñoù coù caùc sinh vaät khaùc soáng xung quanh. Chaúng haïn, ñoäng vaät do coù khaû naêng di chuyeån neân nôi soáng cuûa noù coù theå laø moät vuøng ñaát roäng lôùn, coøn ñoái vôùi thöïc vaät nôi soáng thöôøng nhoû heïp. Nhöng sinh vaät soáng ôû moâi tröôøng naøo seõ coù nhöõng ñaëc ñieåm thích nghi vôùi moâi tröôøng aáy. b.Vai troø cuûa taøi nguyeân thieân nhieân: *Taøi nguyeân Nöôùc: -Nöôùc laø moät trong nhöõng thaønh phaàn cô baûn cuûa thieân nhieân, vì theá thieáu noù thì theá giôùi höõu cô-thöïc vaät, ñoäng vaät vaø con ngöôøi khoâng theå phaùt trieån ñöôïc. Töø ñoù coù theå noùi raèng nôi naøo coù nöôùc thì ôû nôi ñoù coù söï soáng. -Nöôùc laø chaát tham gia thöôøng xuyeân vaøo caùc quaù trình sinh hoùa trong cô theå soáng. Phaàn lôùn caùc phaûn öùng tham gia vaøo quaù trình trao ñoåi chaát trong cô theå soáng ñeàu thöïc hieän ôû moâi tröôøng nöôùc. Nhôø vaäy, maø nöôùc ñaõ trôû thaønh “ngöôøi mang laïi cuoäc soáng” -Trong cô theå, nöôùc chieám moät khoái löôïng töông ñoái lôùn. Chaúng haïn, trong cô theå thöïc vaät nöôùc chieám 80 – 90% khoái löôïng, ôû ñoäng vaät laø 70%, ôû ngöôøi laø 65-70%. Vì theá, cô theå phaûn öùng raát nhaïy vôùi tình traïng thieáu nöôùc. -Nöôùc tham gia vaøo thaønh phaàn caáu truùc cuûa sinh quyeån. Chu trình vaän ñoäng nöôùc trong khí quyeån giöõ vai troø quan troïng trong vieäc ñieàu hoøa khí haäu, ñaát ñai vaø söï phaùt trieån treân Traùi ñaát. -Nöôùc ñöôïc coi laø moät taøi nguyeân ñaëc bieät, noù taøng tröõ moät naêng löôïng lôùn cuøng nhieàu chaát hoaø tan coù theå khai thaùc-phuïc vuï cho cuoäc soáng cuûa con ngöôøi. Treân Traùi ñaát taøi nguyeân nöôùc khaù doài daøo, khoaûng 1.386 trieäu km3, nhöng löôïng nöôùc ngoït thöôøng duøng chæ chieám coù 0,8%. *Taøi nguyeân Ñaát: -Ñaát laø moâi tröôøng soáng cuûa con ngöôøi vaø haàu heát caùc sinh vaät ôû caïn. Noù cung caáp caùc nguyeân lieäu caàn thieát cho cuoäc soáng, ñoàng thôøi coøn laø neàn moùng cho toaøn boä caùc coâng trình xaây döïng. -Ñaát laø nôi saûn xuaát ra löông thöïc, thöïc phaåm ñeå nuoâi soáng con ngöôøi vaø gia suùc. -Ngoaøi ra, ñaát coøn coù yù nghóa ñoái vôùi moïi sinh vaät soáng vì noù laø moâi tröôøng soáng cuûa röøng. Röøng coù taàm quan troïng trong vieäc ñieàu hoøa khí haäu, giöõ caân baèng khí quyeån vaø taïo moâi tröôøng soáng cho moïi sinh vaät treân Traùi ñaát. *Taøi ngyeân Khoâng khí: -Con ngöôøi coù theå nhòn aên ñöôïc hai tuaàn, nhòn uoáng ñöôïc 2 ngaøy, nhöng khoâng theå nhòn thôû ñöôïc vaøi phuùt. -Con ngöôøi cuõng nhö caùc loaøi sinh vaät khaùc raát caàn coù khoâng khí ñeå thôû, ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån. Vì theá khi khoâng khí bò oâ nhieãm seõ laø moái ñe doaï cho cuoäc soáng cuûa caùc loaøi sinh vaät, trong ñoù coù con ngöôøi.
5. *Taøi nguyeân Röøng: -Röøng cung caáp laâm saûn; -Röøng ñieàu hoaø löôïng nöôùc treân maët ñaát; -Röøng ñoái vôùi khí quyeån: ñieàu hoaø khí haäu; -Röøng ñoái vôùi ñaát: duy trì söï soáng treân Traùi ñaát, choáng xoùi moøn, cung caáp chaát dinh döôõng cho ñaát; -Röøng laø nguoàn gen quyù giaù. *Taøi nguyeân Khoaùng saûn: -Khoaùng saûn coù vai troø voâ cuøng to lôùn ñoái vôùi cuoäc soáng con ngöôøi, laøm cho cuoäc soáng con ngöôøi caøng theâm phong phuù vaø ña daïng *Taøi nguyeân Naêng löôïng: Naêng löôïng laø neàn taûng cho söï vaên minh vaø phaùt trieån cuûa xaõ hoäi. Do vaäy, naêng löôïng coù moät vai troø khoâng theå thieáu trong thôøi kyø hieän ñaïi. *Taøi nguyeân ña daïng sinh hoïc: coù vai troø quan trong ñoái vôùi söï soáng treân Traùi ñaát, vì nhöõng loaøi ñang coøn soáng trong ñieàu kieän hoang daïi nhöng laïi coù quan heä hoï haøng vôùi nhöõng loaøi ñaõ ñöôïc thuaàn döôõng, ñoàng thôøi noù coøn coù gen caàn thieát ñeå lai gheùp nhaân taïo ñeå taïo ra nhöõng gioáng môùi. Ngoaøi ra, coøn coù moät soá loaøi hoang daïi ñaõ vaø ñang ñöôïc nghieân cöùu söû duïng laøm löông thöïc, döôïc lieäu, nhieân lieäu, laøm thöùc aên ñeå phuïc vuï con ngöôøi vaø gia suùc. Ñoàng thôøi, ña daïng sinh hoïc coøn coù vai troø laø giöõ caân baèng sinh thaùi, giöõ cho khí haäu ñöôïc oån ñònh, taêng ñoä phì nhieâu cuûa ñaát, ñieàu hoaø doøng chaûy vaø tuaàn hoaøn nöôùc, ñieàu hoaø oâxy vaø khoaùng chaát trong khí quyeån. 4.Nhöõng nguyeân nhaân aûnh höôûng ñeán taøi nguyeân thieân nhieân vaø moâi tröôøng: -Ñoái vôùi taøi nguyeân nöôùc: nguyeân nhaân laø do nöôùc thaûi sinh hoaït, nöôùc thaûi coâng nghieäp, nöôùc thaûi noâng nghieâïp, nöôùc thaûi ñoâ thò, nöôùc traøn treân maët ñaát ngoaøi khu vöïc ñoâ thò, nöôùc thaûi coâng nghieäp haït nhaân töø caùc nhaø maùy ñieän nguyeân töû, töø caùc trung taâm nghieân cöùu haït nhaân. -Ñoái vôùi taøi nguyeân ñaát: chuû yeáu do hoaït ñoäng saûn xuaát coâng, noâng nghieäp (thuoác tröø saâu, phaân boùn hoaù hoïc, chaát thaûi coâng, noâng nghieäp, chaát phoùng xaï, ); vi sinh vaät gaây beänh nhö duøng phaân ngöôøi vaø gia suùc töôùi, ñoå raùc vaø nöôùc thaûi sinh hoaït coù chöùa vi khuaån) vaøo ñaát. -Ñoái vôùi taøi nguyeân khoâng khí: nguyeân nhaân chính laø do ñoát nhieân lieäu, sau ñoù laø söï thaûi cuûa caùc chaát oâ nhieãm ôû khí do hoaït ñoäng coâng nghieäp phaùt thaûi, töø caùc chaát phoùng xaï, caùc cuoäc thöû vuõ khí haït nhaân taïo ra, moâi tröôøng ñoâ thò, caùc phöông tieän giao thoâng Ngoaøi ra, söï oâ nhieãm khoâng khí laø do haäu quaû cuûa nhieàu nhaân toá cuûa neàn vaên minh hieän ñaïi. Söï gia taêng saûn xuaát naêng löôïng, coâng nghieäp luyeän kim, caùc quaù trình xöû lyù chaát thaûi, gia taêng giao thoâng treân boä vaø