Sáng kiến kinh nghiệm Việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Việc đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực

1. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  LÔØI NOÙI ÑAÀU Treân lónh vöïc GD ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc ( PPDH ) laø moät vaán ñaõ ñöôïc ñeà caäp vaø baøn luaän raát soâi noåi töø nhieàu naêm qua . Caùc nhaø nghieân cöùu PPDH ñaõ khoâng ngöøng nghieân cöùc tieáp thu nhöõng thaønh töïu môùi cuûa lí luaän daïy hoïc hieän ñaïi ñeå ñöa neàn GD nöôùc ta ngaøy caøng hieän ñaïi hôn , ñaùp öùng nhu caàu hoïc taäp ngaøy caøng cao cuûa nhaân daân . Nhöõng naêm gaàn ñaây ñònh höôùng ñoåi môùi PPDH ñaõ ñöôïc thoáng nhaát theo tö töôûng tích cöïc hoaù hoaït ñoäng , hoïc taäp cuûa HS , döôùi söï toå chöùc höôùng daãn cuûa GV. Ñeå HS töï giaùc chuû ñoäng tìm toøi phaùt hieän giaûi quyeát vaán ñeà vaø coù yù thöùc vaän duïng linh hoaït , saùng taïo caùc kieán thöùc kó naêng ñaõ thu nhaäp ñöôïc . Nhöng nhöõng ñònh höôùng naøy cuõng môùi chæ ñeán vôùi GV qua nhöõng taøi lieäu mang tính lyù thuyeát hôn laø höôùng daãn thöïc haønh . Hoaït ñoäng chæ ñaïo chuyeân moân hay boài döôõng thöôøng xuyeân vaãn coøn thieân veà vieäc tìm hieåu noäi dung moân hoïc hôn laø vieäc tìm hieåu nhöõng vaán ñeà chính cuûa PPDH . Vì theá vieäc daïy hoïc khoâng traùnh khoûi vieäc tìm hieåu vaø vaän duïng ñoåi môùi PPDH moät caùch maùy moùc . Thaäm chí coøn sai leäch ôû moät soá giôø daïy cuûa GV. Vì vaäy toâi muoán ñöa ra moät soá vaán ñeà ñoåi môùi PPDH cho HS mong caùc ñoàng nghieäp tham khaûo goùp yù ñeå toâi hoaøn thieän coâng taùc giaûng daïy cuûa mình hôn . Toâi xin chaân thaønh caûm ôn ! Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 1 -
2. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI 1: Ñeà taøi nghieân cöùu: “Vieäc ñoåi môùi PPDH theo höôùng tích cöïc”: Xuaát phaùt töø thöïc teá treân .Baûn thaân toâi hieän nay ñang coâng taùc taïi nôi coù nhieàu khoù khaên trong vieäc ñoåi môùi PPDH . Vì nôi ñaây ña soá HS thuoäc dieän daân toäc thieåu soá neân vieäc daïy hoïc moân Vaät Lyù coøn gaëp baát caäp nhieàu trong vieäc truyeàn ñaït thoâng tin . Vì boä moân Vaät Lyù coù nhöõng hieän töôïng khoù giaûi thích baèng ngoân ngöõ maø phaûi giaûi thích baèng hình aûnh tröïc quan baèng phöông phaùp thí nghieäm thöïc môùi laøm roõ ñöôïc vaán ñeà . Nhöng nhìn chung ña soá HS trong lôùp coù nhaän ñònh suy nghó khoâng töông ñoàng nhau . Ñaëc bieät laø caùc em HS EÂñeâ veà ngoân ngöõ Vaät Lyù , ñaïi löôïng Vaät Lyù ñoái vôùi caùc em coøn môùi laï neân caùc em raát khoù hieåu vaø khoù dieãn taû nhöõng kí hieäu Vaät Lyù vaø caùc ñaïi löôïng Vaät Lyù .Chính vì theá maø toâi choïn ñeà taøi höôùng daãn hoïc sinh phöông phaùp hoïc moân Vaät Lyù theo höôùng tích cöïc. Treân cô sôû tieáp thu yù kieán , ghi nhaän thoâng tin ñeå phaân tích xöû lí thoâng tin nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu daïy hoïc theo phöông phaùp ñoåi môùi , tích cöcï chuû ñoäng saùng taïo nôi HS . Ñeå traùnh tình traïng HS hoïc theo kieåu thaày ñoïc troø cheùp HS thuï ñoäng nghe tieáp thu , ghi nhaän maø khoâng coù yù kieán phaûn hoài . Treân tinh thaàn ñoù toâi ñaõ ñöa ra moät soá PPDH môùi theo töøng kieåu baøi khaùc nhau maø toâi cho laø coù hieäu quaû trong PPDH ñoåi môùi nhö hieän nay. 2: Phaïm vi ñeà taøi: Ñöa ra moät soá phöông phaùp daïy hoïc theo höôùng hoïc taäp tích cöïc cho töøng ñoái töôïng HS . Vaø ñöôïc thöïc hieän cho caùc baøi hoïc cuï theå ôû saùch giaùo khoa Vaät Lyù trong tröôøng THCS: Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 2 -
3. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  PHAÀN I : THÖÏC TRAÏNG Qua nhieàu naêm coâng taùc giaûng daïy ôû ñòa phöông , vaø vieäc nghieân cöùu tình hình hoïc taäp cuûa hoïc sinh maø toâi ñaûm nhieäm , toâi nhaän thaáy keát quaû hoïc taäp cuûa hoïc sinh khi chöa aùp duïng phöông phaùp hoïc taäp tích cöïc nhö sau: Vôùi toång soá hoïc sinh khoái 8 laø 232 em toâi ñaõ khaûo saùt keát quaû hoïc taäp moân Vaät Lyù trong ñaàu naêm hoïc nhö sau. Gioûi: 4 em chieám tæ leä 2% Khaù: 63 em chieám tæ leä 27% Trung bình : 85 em chieám tæ leä 37% Yeáu : 70 em chieám 30 % Keùm : 10 em chieám 4 % Vôùi keát quaû nhö treân qua söï ñieàu tra toâi thaáy nhöõng hoïc sinh yeáu keùm ña soá rôi vaøo caùc em hoïc sinh daân toäc EÂñeâ. Sôû dó coù vieäc baát caäp vaø khoù khaên treân , qua vieäc daïy hoïc vaø tìm hieåu ôû caùc em toâi nhaän thaáy xaûy ra hai nguyeân nhaân sau. 1: Nguyeân nhaân khaùch quan . Phong traøo hoïc taäp ôû caùc em coøn quaù thaáp yù thöùc hoïc taäp chöa cao beân caïnh ñoù daân trí nôi ñaây coøn raát thaáp neân vieäc quan taâm ñoân ñoác con em ñi ñeán tröôøng coøn haïn cheá, song vaãn coøn tình traïng phuï huynh yeâu caàu HS ôû nhaø ñi laøm ñeå thu nhaäp kinh teá gia ñình .Vì vaäy khi ñeán tröôøng caùc em raát meät moûi , buoàn nguû khoâng chuù yù tieáp thu ñöôïc baøi . 2: Nguyeân nhaân chuû quan. Boä moân Vaät Lyù 8 laø phaàn môû ñaàu giai ñoaïn 2 , neân nhöõng yeâu caàu veà khaû naêng tö duy tröøu töôïng , khaùi quaùt , cuõng nhö nhöõng yeâu caàu veà maët ñònh löôïng trong vieäc hình thaønh caùc khaùi nieäm vaø ñònh luaät Vaät Lyù ñeàu cao hôn ôû caùc lôùp trong giai ñoaïn 1. Baûn thaân HS chöa bieát caùch hoïc , phöông phaùp hoïc ña soá caùc em Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 3 -
4. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  hoïc theo kieåu hoïc thuoäc loøng , hoïc veït khoâng coù saùng taïo . Hoïc mang tính thuï ñoäng, ñoái phoù. Vì vaäy chaát löôïng HS nôi ñaây thaät söï chöa theå ñaït ñöôïc chæ tieâu vaø yeâu caàu maø ngaønh GD ñaõ ñeà ra. Töø nhöõng nguyeân nhaân treân toâi nhaän thaáy qua vieäc daïy hoïc nôi ñaây muoán ñaït ñöôïc chæ tieâu maø ngaønh ñaõ ñeà ra , toâi cuõng tích cöïc tìm toøi nghieân cöùu taøi lieäu giaûng daïy ñoàng thôøi cuõng ruùt ra ñöôïc moät soá kinh nghieäm daïy hoïc cho baûn thaân , ñeå giuùp caùc em HS nôi ñaây hieåu theâm veà kieán thöùc Vaät Lyù hôn. Sau ñaây laø moät soá phöông phaùp daïy hoïc maø toâi ñaõ thöïc hieän giaûng daïy ñoái vôùi HS nôi ñaây maø toâi cho raèng coù hieäu quaû trong vieäc daïy hoïc. Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 4 -
5. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  PHAÀN II: “GIAÛI PHAÙP VEÀ VIEÄC ÑOÅI MÔÙI PPDH MOÂN VAÄT LYÙ THEO HÖÔÙNG TÍCH CÖÏC” Ñöùng tröôùc tình hình khoù khaên cuûa thöïc tieãn giaùo duïc chuùng ta phaûi ñoåi môùi PPDH daàn daàn , phaûi chaáp nhaän moät giaûi phaùp quaù ñoä , mang tính caûi tieán PPDH vôùi phöông chaâm ñoåi môùi laø daïy hoïc taïo ñieàu kieän ñeå HS “ suy nghó nhieàu hôn , laøm nhieàu hôn , thaûo luaän nhieàu hôn”. Döôùi ñaây toâi xin toùm taét moät soá bieän phaùp caûi tieán PPDH caøn thöïc hieän trong vieäc trieån khai thay SGK moân Vaät Lyù. 1: Naém baét möùc ñoä löôïng hoaù muïc tieâu baøi hoïc . 2: Toå chöùc HS hoaït ñoäng chieám lónh kieán thöùc , bao goàm . - Löïa choïn noäi dung ñeå toå chöùc cho HS hoaït ñoäng chieám lónh kieán thöùc , kó naêng. - Döï kieán heä thoáng caâu hoûi höôùng daãn HS tieáp caän vaø töï phaùt hieän kieán thöùc môùi . - Toå chöùc hoaït ñoäng cuûa HS theo nhöõng hình thöùc hoïc taäp khaùc nhau ( toaøn lôùp , nhoùm hoaëc caù nhaân ) 3: Söû duïng phöông tieän daïy hoïc theo höôùng tích cöïc hoaù hoaït ñoäng hoïc . 4: Ñoåi môùi ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa HS . 5: Ñoåi môùi vieäc soaïn giaùo aùn ( laäp keá hoaïch baøi hoïc ) cuï theå ñöôïc theå hieän nhö sau Teân baøi hoïc I: Muïc tieâu baøi hoïc. ( ñaõ löôïng hoaù ) II: Yeâu caàu chuaån bò cho tieát hoïc. ( ñoái vôùi GV, nhoùm HS vaø caù nhaân HS ) III: Toå chöùc caùc hoaït ñoäng daïy hoïc. Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 5 -
6. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  A> Neâu roõ muïc ñích cuûa hoaït ñoäng : Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS Lieät keâ caùc leänh ñieàu khieån Lieät keâ coâng vieäc maø HS HS hoaït ñoäng . Moät leänh goàm : phaûi thöïc hieän , keát quaû töông - Noäi dung coâng vieäc maø HS öùng maø HS caàn ñaït ñöôïc hoaëc phaûi thöïc hieän . döï kieán caùc tình huoáng coù theå - Hình thöùc thöïc hieän coâng xaûy ra. vieäc ( toaøn lôùp , theo nhoùm hoaëc caù nhaân ). - Ñieàu kieän ñeå thöïc hieän coâng vieäc ( ñoà duøng hoïc taäp caàn söû duïng vaø coù theå quy ñònh thôøi gian thöïc hieän ). B> Nhöõng kinh nghieäm ruùt ra töø caùc hoaït ñoäng daïy hoïc. Sau ñaây toâi xin ñöa ra moät ví duï cuï theå cho vieäc thöïc hieän giaûi phaùp treân . Ví duï: Baøi 8: AÙP SUAÁT CHAÁT LOÛNG - BÌNH THOÂNG NHAU I: Muïc Tieâu : 1: Kieán thöùc . - Moâ taû ñöôïc thí nghieäm chöùng toû söï toàn taïi cuûa aùp suaát trong loøng chaát loûng . - Vieát ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát chaát loûng , neâu ñöôïc teân vaø caùc ñaïi löôïng trong bieåu thöùc. - Vaän duïng ñöôïc coâng thöùc tính aùp suaát chaát loûng ñeå giaûi caùc baøi taäp ñôn giaûn . - Neâu ñöôïc nguyeân taéc bình thoâng nhau vaø duøng ñeå giaûi thích moät soá hieän töôïng thöôøng gaëp . 2. Kó naêng : Quan saùt hieän töôïng thí nghieäm ruùt ra nhaän xeùt . Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 6 -
7. SKKN : Moân Vaät Lyù Tröôøng THCS Ama Trang Lông  3. Thaùi ñoä : Thaän troïng ,nghieâm tuùc ,hôïp taùc . II: Chuaån Bò Cuûa Giaùo Vieân Vaø Hoïc Sinh: - Moät bình truï coù ñaùy C vaø caùc loã A , B ôû thaønh bình bòt baèng cao su moûng. - Moät bình truï thuûy tinh coù ñóa D taùch rôøi laøm ñaùy . - Moät bình thoâng nhau , coù theå thay baèng oáng cao su nhöïa trong. III: Toå Chöùc Caùc Hoaït Ñoäng Daïy Hoïc : Hoaït ñoäng 1: Nghieân cöùu söï toàn taïi aùp suaát chaát loûng . Hoaït ñoäng cuûa GV Hoaït ñoäng cuûa HS - GV yeâu caàu HS laøm thí - HS tieán haønh thí nghieäm nghieäm, quan saùt traû lôøi caâu C1 nhö SGK traû lôøi caâu C1 - GV yeâu caàu HS nhaéc laïi keát * Maøng cao su bieán daïng quaû taùc duïng löïc maø caùc em ñaõ phoàng ra ñieàu ñoù chöùng toû ñöôïc hoïc ôû lôùp 6 töø ñoù traû lôøi caâu chaát loûng gaây ra aùp löïc leân hoûi C1. ñaùy bình thaønh bình. - Yeâu caàu HS thaûo luaän traû lôøi C2: Chaát loûng taùc duïng aùp caâu C2 suaát khoâng theo moät phöông nhö chaát raén maø gaây aùp suaát leân moïi phöông GV ñaët caâu hoûi caùc vaät ñaët trong chaát loûng coù chòu aùp suaát do chaát loûng gaây ra khoâng? HS ñöa ra döï ñoaùn - Yeâu caàu HS laøm thí nghieäm 2 HS tieán haønh thí nghieäm nhö neâu keát quaû thí nghieäm . höôùng daãn SGK * Keát quaû: Ñóa D trong nöôùc khoâng rôøi hình truï HS traû lôøi caâu hoûi GV neâu ra. Ngöôøi Vieát : Nguyeãn Song Duõng GV Tröôøng THCS Ama Trang Lông  - 7 -