Sáng kiến kinh nghiệm Vài biện pháp góp phần nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn Lớp 3

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Vài biện pháp góp phần nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn Lớp 3

1. 1 I. TÊN ĐỀ TÀI: VÀI BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG PHÂN MÔN TẬP LÀM VĂNLỚP 3 II. ĐẶT VẤN ĐỀ: 1/ Tầm quan trọng của vấn đề được nghiên cứu: Môn Tiếng việt là một môn học tổng hợp của các phân môn: Tập đọc, Chính tả, Luyện từ và câu, Tập làm văn. Muốn học tốt môn Tiếng việt đòi hỏi học sinh phải thực sự nổ lự học tốt các phân môn trên. Nếu học sinh đọc đúng, đọc diễn cảm, nắm được kĩ năng dùng từ đặt câu và sử dụng đúng các dấu câu, nói và viết thành câu; có ý thức sử dụng Tiếng việt trong giao tiếp ở phân môn Tập làm văn.Viết văn trôi chảy, rành mạch thì người đọc sẽ hiểu rõ và cảm thụ được nội dung bài viết của các em. Ngược lại các em viết câu lủng củng, vốn từ nghèo nàn, làm cho người đọc khồg hiểu và không cảm thụ được nội dung bài viết. Vì thế, muốn cho học sinh kể một câu chuyện rành mạch có đầu có cuối hay viết một bức thư ngắn, Trước hết các em trao dồi kỹ năng nói và viết. Như vậy, với lứa tuổi học sinh tiểu học thì phân môn tập làm văn rất quan trọng cho việt học môn Tiếng việt. Qua nhiều năm giảng dạy, tôi nhận thấy các em học sinh học yếu , thường viết văn lủng củng, ý nghèo nàn, Điều này cũng là một trong những thực trạng của học sinh lớp 3 hiện nay. 2/ Thực trạng: Lớp 3B trường Tiểu học Trịnh Thị Liền, năm học 2014 - 2015 nhìn chung số lượng học sinh tuy là ít (30 em) nhưng các em học chưa tốt môn Tiếng Việt rất nhiều. Thứ nhất các em còn nhỏ, chủ quan trong cách nghĩ, cách làm. Các em còn thích chơi nhiều, chưa cố gắng học tập tốt. Phần đông các em sống trong gia đình nông dân, có đời sống thấp, việc giao tiếp còn hạn chế. Mà việc học tốt môn tập làm văn thì các em cần phải phối hợp tốt các hoạt động như nói, đọc trong nhà trường và cả ngoài xã hội nữa. Việc giao tiếp của các em còn hạn chế, từ đó vốn từ Tiếng Việt của các em còn rất nghèo, viết câu lủng củng, ý không rõ ràng. Qua 3 tháng đầu năm, tôi nhận thấy học sinh lớp 3B học tập làm văn chưa đạt yêu cầu, tỉ lệ điểm thấp chiếm khoảng 17,2%, chiếm khoảng 4 em. Một số em khả năng dùng từ, liên kết câu còn rời rạc 3/ Lí do chọn đề tài: Dạy học môn Tiếng Việt có nhiệm vụ hình thành cho học sinh 4 kĩ năng cơ bản về “ Nghe-nói-đọc-viết”. Đối với môn Tiếng Việt, các phân môn đều có vai trò tương tác hổ trợ lẫn nhau, học phân môn này góp phần học tốt phân môn kia và ngược lại.Trong đó, phân môn tập làm văn là môn học có tính tổng hợp cao,
2. 2 yêu cầu học sinh phải có vốn kiến thức về ngữ liệu văn học (vốn từ có văn hoá). Học sinh tiểu học (học sinh lớp 3) ngoài vốn kiến thức sẵn có trong cuộc sống thực tiễn (vốn từ này chưa được trau chuốt gọt giũa) và vốn từ các em được tiếp nhận qua các môn học khác, các em còn được cung cấp từ qua môn Tiếng Việt (Tập đọc, Luyện từ và câu ). Đó là vốn từ vô cùng quí giá nếu chúng ta biết khai thác, vận dụng. Qua giảng dạy lớp 3, tôi nhận thấy, học sinh còn nhiều hạn chế trong phân môn Tập làm văn, điểm bài làm thường thấp hơn so với các phân môn khác. Nguyên nhân của nó chính là do bài Tập làm văn của các em còn rời rạc, khả năng dùng từ liên kết câu còn hạn chế. để góp phần khắc phục tình trạng trên, bản thân tôi là GV chủ nhiệm lớp 3B cố gắng tập trung tổ chức thực hiện nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn và tổng kết thành đề tài “ Vài biện pháp góp phần nâng cao chất lượng phân môn Tập làm văn lớp 3”. 4/ Giới hạn đề tài: 1/ Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 3 Trường Tiểu học Trịnh Thị Liền. 2/ Phạm vi nghiên cứu: - Chương trình môn Tập làm văn lớp 3. - Các nội dung và biện pháp giúp học sinh học tốt phân môn Tập làm văn. Trọng tâm là các biện pháp vận dụng các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học phân môn Tập đọc, Luyện từ và câu, Tập làm văn ở những năm trước. III. CƠ SỞ LÝ LUẬN: Đối với chương trình tập làm văn lớp 3 là kế thừa và phát triển của tập làm văn lớp 2 trong đó có các bài văn viết thư được mở rộng và nâng cao hơn, tạo ra những khó khăn trong quá trình dạy của giáo viên và của học sinh. Nói như vậy bởi vì học sinh khi tiếp xúc với các thể loại văn viết thư, kể chuyện các em phải đọc kĩ yêu cầu đề bài và phần gợi ý để hiểu đề bài yêu cầu gì. Từ đó các em xác định được yêu cầu của đề bài. Ví dụ: Đề bài viết một bức thư ngắn (khoảng 10 câu) kể những điều em biết về thành thị hoặc nông thôn. - Yêu cầu học sinh đọc đề, xác định đề. - Đề bài yêu cầu viết một đoạn văn gồm mấy câu? - Viết cho ai IV. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Những kinh nghiệm cho thấy trong quá trình dạy học phân môn tập làm văn. Có trong chương trình lớp 3 là hợp lí, vừa sức với đại đa số học sinh. Mỗi loại bài là mỗi mạch kiến thức khác nhau về khái niệm và thể loại văn kể chuyện, viết thư. 1/ Về giáo viên: Việc dạy phân môn tập làm văn còn phụ thuộc vào SGK – SGV. Chủ yếu cung cấp đủ số lượng các bài tập trong một tiết dạy, chưa chú
3. 3 trọng đến việc giúp các em mở rộng vốn từ, cách đặt câu. Còn hạn chế trong quá trình tìm hiểu những cái chưa biết. 2/ Về học sinh: Việc tiếp thu kiến thức còn hạn chế, còn trông chờ vào người khác, ít động não, suy nghĩ độc lập. Sử dụng câu chưa phù hợp, vốn từ nghèo, ít đọc sách, nên việc viết đoạn văn đối với các em là rất khó, bài viết khô khan. V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: * Biện pháp thực hiện: Biện pháp1: Dạy phân môn Tập đọc, Luyện từ và câu giúp HS học tốt phân môn Tập làm văn: Các bài Tập làm văn của từng tuần gắn liền với chủ đề, nội dung của bài Tập đọc- Luyện từ và câu được đề cập tới trong từng bài học là giúp học sinh có vốn từ, tìm được ý để tập dùng từ đặt câu, tập viết đoạn văn xoay quanh chủ đề bài học. Trên cơ sở đó, nâng cao trình độ, năng lực sử dụng Tiếng Việt. Điều cần lưu ý ở đây, đối với học sinh lớp 3, dựa vào hệ thống từ ngữ nói trên các em có thể nâng cao, phát triển khả năng từ chỗ dùng từ đặt câu cô lập, trả lời câu hỏi dựa vào câu chuyện, tách rời khả năng liên kết câu ấy thành một đoạn văn thuộc thể loại kể chuyện, viết thư, viết đơn, kể lại một buổi sinh hoạt, kể lại một buổi biểu diễn nghệ thuật Khi dạy Luyện từ và câu, GV còn nặng về hoàn thành bài tập ngay tại lớp chứ chưa thật sự quan tâm đến việc rèn kĩ năng diễn đạt và củng cố, khắc sâu chủ đề của bài học hôm nay để HS vận dụng vào bài văn cuối tuần. Bởi vậy số HS trung bình, yếu không có chút “ hành trang” để hoàn thành bài Tập làm văn ngay tại lớp hoặc nếu hoàn thành chăng cũng ở mức độ tương đối. Ngoài ra đối với học sinh lớp3, vốn từ của các em còn nghèo, HS sử dụng từ chưa phù hợp diễn đạt còn lủng củng, kiến thức về cuộc sống xung quanh các em còn ít ỏi nên vận dụng hiểu biết trong thực tế để viết đoạn văn còn hạn chế. Để HS học tốt môn Tập làm văn. Bản thân tôi đã nghiên cứu, lập kế hoạch dạy học các môn Tập đọc- Luyện từ và câu sát với nội dung, chương trình môn Tập làm văn, cụ thể như sau: 1/ Tìm hiểu chương trình phân môn Tập làm văn- Luyện từ và câu. Lập bản thống kê: • Bài tập đọc kí hiệu ( - ) • Bài luyện từ và câu kí hiệu ( + ) Tuần Bài Tập đọc- Luyện từ và câu Trùng với kiểu bài TLV 5 - Cuộc họp của chữ viết Tổ chức một cuộc họp tổ 6 - Nhớ lại buổi đầu đi học Kể lại buổi đầu đi học + Buổi lễ mở đầu năm học 8 - Các em nhỏ và cụ già Kể về người hàng xóm mà em quý mến
4. 4 9 Ôn tập Kể về tình cảm của bố mẹ hoặc của người thân đối với em 10 - Thư gửi bà Viết một bức thư ngắn cho người thân 11 - Đất quý đất yêu Nói về quê hương hoặc nơi em đang ở 12 - Cảnh đẹp non sông Viết một đoạn văn ngắn nói về cảnh đẹp nước ta 13 - Vàm Cỏ Đông Viết một bức thư ngắn cho bạn ở tỉnh miền Nam, miền Trung, miền Bắc 14 - Một trường tiểu học ở vùng cao Viết một đoạn văn giới thiệu về tổ em 16,17 - Đôi bạn Viết một bức thư ngắn (khoảng 10 + Kể tên sự vật và công việc câu) kể những điều em biết về thường thấy ở thành phố, nông thôn thành thị hoặc nông thôn - Âm thanh thành phố 18 - Ôn tập Kể về việc học tập của em trong HKI 21,22 - Người trí thức yêu nước Kể về một người lao động trí óc - Nhà bác học và bà cụ mà em biết 23 - Nhà ảo thuật Kể lại một buổi biểu diễn nghệ - Chương trình xiếc đặc sắc thuật 25 - Hội vật Tả lại quang cảnh hoạt động của - Hội đua voi ở Tây Nguyên những người tham gia lễ hội 26 + Tên một lễ hội, hội, hoạt động Kể những điều em biết về những trong lễ hội và hội trò vui trong ngày hội thành một đoạn văn 27 Ôn tập Kể về một anh hùng chống ngoại xâm mà em biết Sở dĩ, bản thân tôi thống kê bài Tập đọc, Luyện từ và câu theo bài, chủ đề trùng với kiểu bài Tập làm văn HS đang và sẽ học là vì tôi muốn các em vận dụng vốn từ ngữ ở một mảng chủ đề nào đó, những mẫu câu mà tôi lồng ghép, tích hợp, những kiến thức trọng tâm để vận dụng vào baì Tập làm văn thật tốt. * Chẳng hạn ở chủ đề: “ Thành thị và nông thôn” Tuần 17 Đề bài Tập làm văn: Viết một bức thư ngắn em biết về thành thị hoặc nông thôn.
5. 5 Rõ ràng muốn làm được bài văn này thì bắt buộc HS phải biết rõ điểm đặc trưng của nông thôn, điểm nổi bật của thành thị thông qua bài Tập đọc “ Đôi bạn” và Luyện từ và câu “ Nói về thành thị và nông thôn” Như vậy dựa vào bản thống kê trên trong quá trình soạn giảng, tìm từ cần giải thích hợp, đồng thời liên hệ mở rộng những nội dung chính cần cung cấp cho HS và đặc biệt trong tiết Tập làm văn, tôi soạn hệ thống câu hỏi để giúp HS vận dụng hoàn thành tốt bài Tập làm văn tại lớp. 2/ Chọn từ và cách giảng phù hợp, những nội dung cần thiết để vận dụng vào bài Tập làm văn: Như phó Giáo sư Phan Thiều đã viết “ Muốn làm giàu vốn từ ngữ cho HS ta phải giải quyết hai vấn đề. - Chọn từ ngữ nào để dạy? -Dạy như thế nào để HS nắm được các từ đã học?” Ngoài những từ ngữ của SGK, chúng tôi chọn thêm một số từ ngữ then chốt và liên hệ mở rộng thêm một số nội dung có liên quan đến bài Tập đọc, xoáy sâu vào chủ đề đang học nhằm giải thích HS hiểu nghĩa từ, nắm được nội dung của chủ đề để vận dụng vào bài Tập làm văn: * Từ ngữ cần cung cấp thêm cho HS (Ngoài SGK) (+) * Những nội dung cần cung cấp thêm cho HS: (-) Tuần Từ ngữ những nội dung tôi cần cung cấp thêm cho HS để vận dụng vào bài Tập làm văn 5 + Cuộc họp, đề nghị - Tìm những câu trong bài thể hiện đúng diễn biến của cuộc họp + Tựu trường, náo nức, hớn hở, rụt rè 6 - Qua bài “ Nhớ lại buổi đầu đi học” Hãy kể lại buổi đầu đi học của mình 8 + Cụ già, thương cảm - Câu chuyện muốn nói với em điều gì? 10 - Nội dung bức thư gồm mấy phần - Nhận xét cách viết về một bức thư 11 + Đất quý, đất yêu - Từ “ cạo sạch đất” trong bài này nói lên điều gì? - Vì sao họ coi quê hương họ là thứ thiêng liêng cao quý nhất? 12 + Đồng Đăng, Tây Hồ, Xứ Nghệ, Hải Vân, Nhà Bè, Đồng Tháp Mười + 6 câu ca dao nói về cảnh đẹp của những miền nào? Hãy kể ra từng miền 13 + Vàm Cỏ Đông, Nam Bộ - Ý nghĩa của bài thơ 14 - Bạn Sùng, Tờ Dìn giới thiệu mạnh dạn, tự nhiên về trường học vủa mình như thế nào? - Hãy nêu cách giơí thiệu của bạn ấy?