Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc thường thức

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp giúp học sinh học tốt môn Âm nhạc thường thức

1. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm PHƯƠNG PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT MƠN ÂM NHẠC THƯỜNG THỨC I/ Lý do chọn đề tài: - Âm nhạc là mĩn ăn tinh thần nĩ cĩ tầm quan trọng trong cuộc sống con người từ xưa đến nay. Để tạo khơng khí vui vẻ giải trí tinh thần sau những giờ học căng thẳng. Vì vậy, theo chủ trương của Bộ GD – ĐT âm nhạc đã được đưa vào chương trình đào tạo ở các cấp mầm non, tiểu học và đặc biệt là bậc THCS. Âm nhạc khơng chỉ đáp ứng một nhu cầu rất tự nhiên vốn cĩ ở trẻ em như những nhu cầu về: vui chơi, giải trí, khám phá, - Sự phát triển nhạc cảm cịn giúp các em phát triển tốt các chức năng tâm lý như: khả năng cảm nhận, ĩc tưởng tượng, độ tập trung trong cơng việc. -Âm nhạc cịn là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mỹ, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người. - Chương trình âm nhạc gồm 3 phân mơn chính: + Phân mơn học hát + Phân mơn Tập đọc nhạc - Nhạc lý + Phân mơn âm nhạc thường thức - Trong đĩ âm nhạc thường thức cung cấp cho học sinh những kiến thức đáng kể về mặt âm nhạc, được tìm hiểu nhiều nhạc sĩ trong và nước, được thưởng thức các tác phẩm do chính các nhạc sĩ đĩ sáng tác. Ngồi ra học sinh cũng được cung cấp những kiến thức về thể loại, phong cách âm nhạc, các nhạc cụ của dân tộc và nước ngồi -Từ thực tiễn giảng dạy, bản thân tơi thấy việc gây hứng thú cho học sinh trong học tập âm nhạc đặc biệt là âm nhạc thường thức đối với học sinh THCS, là điều hết sức quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Vì vậy đĩ là động lực giúp tơi đi sâu nghiên cứu đề tài “ Phương pháp giúp học sinh học tốt mơn âm nhạc thường thức”. 1 Trương Diệp Phương An
2. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm II/ Thực trang của vần đề: - Hiện nay điều kiện vật chất ở từng gia đình chưa đủ để học sinh tiếp xúc với nền âm nhạc nhiều. Học sinh chỉ được học nhạc ở trường mà ít được tiếp xúc với âm nhạc ở nhà hay trong những điều kiện khác. - Phân bố thời gian từng phần của bài dạy đơi lúc chưa cân đối, khơng hợp lý. - Một số học sinh cịn lười học khơng tham khảo bài trước ở nhà. III/ Biện pháp thực hiện: - Trước đây, khi giảng dạy phân mơn âm nhạc thường thức tơi thường giảng cho học sinh nghe những kiến thức cĩ trong sách giáo khoa và những kiến thức mở rộng do tơi tìm tịi từ nhiều nguồn tư liệu khác nhau, nĩi chung người giáo viên nổ lực đem tồn bộ kiến thức thu thập, truyền giảng lại cho học sinh, học sinh tiếp thu kiến thức một cách thụ động. - Ngày nay song song với việc thay sách giáo khoa, đổi mới chương trình đĩ là thay đổi phương pháp giảng dạy, khắc phục lối học một chiều, thụ động, rèn luyện nếp tư duy sáng tạo của người học. - Tơi xin đưa ra một vài phương pháp như: phương pháp vấn đáp, phương pháp học bằng cảm nhận thính giác, phương pháp thuyết trình, phương pháp ứng dụng cơng nghệ thơng tin, và đi trực tiếp vào các tiết cĩ phân mơn âm nhạc thường thức ở các khối 6, 7, 8, 9. 1. Phương pháp vấn đáp: - Để giới thiệu về một nhạc sĩ tơi cĩ thể dùng phương pháp vần đáp thơng qua trị chơi “ giải đáp thắc mắc” ( giáo viên đã chuẩn bị các câu hỏi). - Cho học sinh xem lại những thơng tin kiến thức cĩ trong sách giáo khoa trong vịng 5 phút. Sau đĩ gấp sách lại cùng thảo luận các câu hỏi giáo viên đã chuẩn bị sẵn ở bảng phụ ( chỉ là coi lại vì ở tuần học trước giáo viên đã dặn học sinh chuẩn bị xem bài trước ở nhà). 2 Trương Diệp Phương An
3. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm - Sau hiệu lệnh, các nhĩm phất cờ giành quyền ưu tiên trả lời ( cờ do học sinh làm). - Lưu ý nhĩm nào phất cờ trước hiệu lệnh, mất quyền ưu tiên trả lời ( luyện tập tính tự chủ, kiên nhẫn, năng động, nhạy bén, ). Ví dụ: Giới thiệu nhạc sĩ Lưu Hữu Phước ( âm nhạc 6 - tiết 10 ) - Giáo viên ghi sẵn các câu hỏi ở bảng phụ ( lần lượt từng câu). Mỗi câu một hiệu lệnh: + Cho biết năm sinh, nơi sinh, năm mất, nơi mất của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước? + Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước bắt đầu soạn những bản nhạc đầu tiên năm bao nhiêu tuổi? + Ngồi sáng tác nhạc sĩ Lưu Hữu Phước cịn làm nghề gì? + Kể tên một số tác phẩm mang tính lịch sử của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước? + Kể tên một số tác phẩm thiếu nhi của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước? + Ơng được Nhà nước truy tặng gì? - Nhĩm nào cĩ số lượng câu trả lời đúng nhiều nhất là nhĩm thắng. Giáo viên cho điểm cộng nhĩm để tạo hứng thú trong thi đua. - Giáo viên cần lưu ý bao quát lớp, tránh để học sinh mở sách giáo khoa trong quá trình thi đua. Tập cho học sinh thĩi quen tự học tậo ở nhà. Nhĩm nào cĩ học sinh vi phạm sẽ mất quyền thi đua. - Theo tơi ở phân mơn này, chúng ta đừng quá đặt nặng kiến thức bắt học sinh phải thuộc. Ở phân mơn này khi giới thiệu về một nhạc sĩ, các em chỉ cần nhớ: + Năm sinh, nơi sinh, năm mất, mới mất? ( nếu đã mất) + Các tác phẩm của nhạc sĩ ấy ( một số tác phẩm tiêu biểu, khơng phải nhớ hết các tác phẩm). + Được Nhà nước phong tặng ( truy tặng ) giải thưởng gì? 3 Trương Diệp Phương An
4. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm + Tác phẩm tiêu biểu được giới thiệu trong sách giáo khoa, ra đời năm nào? Hồn cảnh nào? Trong đĩ, việc giới thiệu các tác phẩm của nhạc sĩ ấy là quan trọng nhất. 2. Phương pháp học bằng cảm nhận thính giác: - Theo tơi một trong những thao tác quan trọng khi dạy phân mơn âm nhạc thường thức là phải cho học sinh được nghe. Nghe cái gì? - Ngồi việc nghe tác phẩm tiêu biểu được giới thiệu trong sách giáo khoa, giáo viên nên giới thiệu thêm các tác phẩm khác của nhạc sĩ đĩ, nhất là đối với các nhạc sĩ Việt Nam được giới thiệu tồn bộ chương trình 6, 7, 8, 9. Những nhạc sĩ cĩ cơng lớn cho nền âm nhạc Việt Nam ( học sinh biết quá ít về tác phẩm của các tác giả này, thay vào đĩ các em lại biết về những loại ca khúc với giai điệu nhạt nhẽo, nghèo nàn, ca từ sáo rỗng, vơ bổ ) - Đương nhiên với thời lượng cho phép trong một tiết học, chúng ta khơng thể cho học sinh nghe nhiều nhưng ít nhất cũng nghe được trích đoạn qua đĩ giáo viên khuyến khích các em sưu tầm nghe thêm. Nghe bằng cách nào? Nghe như thế nào để đạt hiệu quả cao? - Để tạo sự tập trung lắng nghe của học sinh, chúng ta nên tổ chức thi đua dưới dạng “ nốt nhạc vui” ( mục đích cho học sinh biết thêm các tác phẩm khác của nhạc sĩ). - Giáo viên chuẩn bị sẵn các tác phẩm khác. Ví dụ: Cách 1: Giới thiệu về nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý ( lớp 9 - tiết 10 giáo viên cĩ thể gài trích đoạn các bài nổi tiếng của ơng như: 4 Trương Diệp Phương An
5. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm DƯ ÂM MÀU ÁO CHÚ BỘ ĐỘI 5 Trương Diệp Phương An
6. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm - Sau khi nghe giai điệu đốn tên tác phẩm, giáo viên cho nghe lại những trích đoạn đĩ ( phần cĩ lời). Cách 2: Trong phần giới thiệu tác phẩm cũng cĩ thể đưa trị chơi cĩ tính vận động “ Ai nhanh nhất”. Ở nhà các em phải chia nhau tìm tác phẩm của nhạc sĩ đĩ ở thư viện, trên mạng internet - Giáo viên làm sẵn những bảng nhỏ ghi tên các tác phẩm của nhạc sĩ đĩ, cũng như của nhạc sĩ khác, mỗi bảng một bài. Từng nhĩm một luân phiên lên chọn tên các tác phẩm, trong quá trình các em chọn sẽ cĩ một thư ký của nhĩm ghi lên bảng các tác phẩm mà các thành viên trong nhĩm chọn, mỗi nhĩm khoảng 30 giây. - Giáo viên kiểm tra và tổng kết, nhĩm cĩ số lượng bài của tác giả đĩ nhiều nhất là thắng, sau đĩ cho học sinh nghe trích đoạn một số bài mà học sinh các nhĩm chọn đúng. 3. Phương pháp thuyết trình: - Phương pháp này cĩ thể thực hiện ở khối 7, 8, 9 nhưng tốt nhất là khối 8, 9 theo mức độ từng khối lớp. Giáo viên cho học sinh chuẩn bị thuyết trình theo nhĩm, các em sẽ tìm hiểu về nhạc sĩ, về thân thế, về tác phẩm của nhạc sĩ đĩ từ sách giáo khoa, từ những tư liệu khác ở thư viện, trên mạng, - Giáo viên khơng đưa ra câu hỏi, chỉ đưa ra những yêu cầu khi thuyết trình: + Thời gian: từ 2 đến 3 phút. + Nội dung xốy vào trọng tâm bài ( Ví dụ: Giới thiệu về nhạc sĩ nên xốy vào thân thế, sự nghiệp, tác phẩm, hoặc hay hơn nữa là nĩi về phong cách sáng tác, thể loại sáng tác giới thiệu về tác phẩm tiêu biểu của nhạc sĩ, cần đi sâu vào điều kiện, hồn cảnh sáng tác, lý do, mục đích sáng tác tác phẩm đĩ ) - Học sinh tự giải trình những kiến thức, thơng tin mà cả nhĩm sưu tầm dưới dạng thuyết trình. Nhĩm nào thuyết trình hay, tư liệu tìm tịi được nhiều và nếu tốt hơn nữa các em cĩ thể minh họa vài tác phẩm của nhạc sĩ ( chỉ hát trích đoạn). 6 Trương Diệp Phương An
7. Trường THCS Vĩnh Phúc Sáng kiến kinh nghiệm Ví dụ: Giới thiệu về nhạc sĩ Huy Du và bài hát Đường chúng ta đi. - Chia lớp thành 4 nhĩm, cho bốc thăm để biết vấn đề nhĩm mình cần thuyết trình: + Hai nhĩm sưu tầm về thân thế, sự nghiệp nhạc sĩ Huy Du và một số tác phẩm của ơng. + Hai nhĩm sưu tầm về điều kiện, hồn cảnh ra đời, mục đích sáng tác, nội dung của tác phẩm Đường chúng ta đi. * Qua việc các em tự tìm kiếm thơng tin về người nhạc sĩ, họp nhĩm thảo luận để rút ra những ý chính đã giúp các em hiểu nhiều hơn về những nhạc sĩ ấy. Thơng qua việc này khi giới thiệu về các nhạc sĩ Việt Nam, giáo viên cũng giáo dục các em lịng biết ơn đến những người đã cống hiến, đĩng gĩp cho nền âm nhạc Việt Nam nĩi riêng, những lĩnh vực khác nĩi chung, và phải tiếp bước các truyền thống ấy bằng thái độ học tập nghiêm túc. * Vì việc học tập theo cách này hồn tồn là sự chuẩn bị ở nhà, do đĩ sẽ cĩ những học sinh lười biếng và ăn theo kết quả làm việc của các bạn trong nhĩm * Để tránh những học sinh lười biếng, khơng tham gia cùng nhĩm trong việc sưu tầm và thảo luận. Giáo viên nên hỏi bất kỳ một vài học sinh trong bất kỳ nhĩm nào về quá trình thực hiện nội dung thuyết trình hoặc vài nội dung cĩ trong bài nộp thuyết trình để kiểm tra. 4. Phương pháp ứng dụng cơng nghệ thơng tin vào soạn giảng: * Yêu cầu của phương pháp này địi hỏi: - Giáo viên phải cĩ khả năng sử dụng máy tính và một số chương trình cần thiết trên máy. - Nhà trường phải cĩ đầy đủ trang thiết bị, phịng chức năng và tốt hơn nữa là cĩ phịng bộ mơn - Đây là dạng giáo án điện tử, phương pháp này cĩ nhiều thuận lợi: + Học sinh cĩ thể mắt thấy, tai nghe khi giáo viên giới thiệu bài 7 Trương Diệp Phương An