Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực ở những đối tượng học sinh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực ở những đối tượng học sinh

1. GIAÛI PHAÙP HÖÕU ÍCH MOÄT VAØI GIAÛI PHAÙP PHAÙT HUY TÍNH TÍCH CÖÏC CUÛA CAÙC ÑOÁI TÖÔÏNG HOÏC SINH KHAÙC NHAU TRONG GIÔØ HOÏC NGÖÕ VAÊN PHAÀN I. PHAÀN MÔÛ ÑAÀU. I. Cô sôû lyù luaän: Ngaøy nay, khi chuùng ta ñang tieán vaøo theá kyû XXI- theá kyû cuûa neàn vaên minh vaø hieän ñaïi, chuùng ta cuõng khoâng theå queân lôøi daïy cuûa Baùc Hoà ngaøy xöa “vì lôïi ích 10 naêm troàng caây, vì lôïi ích traêm naêm troàng ngöôøi”. Lôøi daïy cuûa Baùc ñaõ theå hieän roõ moãi quan taâm cuûa ngöôøi ñoái vôùi söï nghieäp giaùo duïc cho theá heä töông lai ôû moïi thôøi ñaïi. Chính vì leõ ñoù maø Ñaûng vaø nhaø nöôùc raát quan taâm ñeán ngaønh giaùo duïc. Trong nghò quyeát TWII khoaù VIII. Ñaûng khaúng ñònh raèng: “Giaùo duïc laø söï nghieäp cuûa toaøn Ñaûng, toaøn daân vaø giaùo duïc laø nhaân toá quyeát ñònh chaát löôïng giaùo duïc”. Ñoàng thôøi ñaûng ñaõ töøng böôùc chæ ñaïo quaù trình thay ñoåi noäi dung vaø phöông phaùp giaûng daïy theo höôùng tích cöïc vaø ñaõ ñöôïc phaùp cheá hoaù trong luaät giaùo duïc ñieàu 24.2 “Phöông phaùp giaùo duïc phoå thoâng phaûi phaùt huy tính tích cöïc, töï giaùc, chuû ñoäng, saùng taïo cuûa hoïc sinh phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm cuûa töøng lôùp hoïc, moân hoïc, boài döôõng phöông phaùp töï hoïc, reøn luyeän kyõ naêng vaän duïng kieán thöùc vaøo thöïc tieãn, taùc ñoäng ñeán tình caûm, ñem laïi nieàm vui höùng thuù hoïc taäp cho hoïc sinh”. Ñeå naâng cao chaát löôïng giaûng daïy treân cô sôû phaùt huy tính tích cöïc ôû hoïc sinh laø moät yeâu caàu trong coâng taùc giaûng daïy caùc boä moân khoa hoïc trong nhaø tröôøng. Trong ñoù, vaên hoïc laø boä moân mang tính chaát khoa hoïc, tính nhaân vaên vaø tính ngheä thuaät cao. II. Cô sôû thöïc tieãn. Vieäc daïy vaên hoïc ñoøi hoûi phaûi coù söï keát hôïp nhieàu phöông phaùp phuø hôïp vôùi ñaëc tröng boä moân. Trong boán naêm laïi ñaây, chöông trình thay saùch keùo theo xu theá ñoåi môùi phöông phaùp – ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân daïy vaên phaûi ñaàu tö, suy nghó, vaän duïng caùc kó naêng sö phaïm tìm nhöõng bieän phaùp nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu naâng cao chaát löôïng giôø leân lôùp. Song ñaây laø moät vieäc laøm coøn nhieàu luùng tuùng, baát caäp. Laøm theá naøo ñeå phaùt huy trí löïc hoïc sinh trong giôø daïy vaên hoïc? Laøm theá naøo ñeå hoïc sinh töï boäc loä caûm xuùc, töï chieám lónh kieán thöùc, caûm thuï vaên hoïc? Laøm theá naøo ñeå ñaït ñöôïc keát quaû thöïc chaát? Taát caû nhöõng vaán ñeà ñaët ra quaû laø nhöõng thaùch thöùc ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân daïy vaên noùi chung vaø baûn thaân toâi noùi rieâng. - Töø thöïc teá ñuùc ruùt thaønh kinh nghieäm. - Trao ñoåi yù kieán cuøng vôùi ñoàng nghieäp, nhaát laø giaùo vieân daïy caùc lôùp thay saùch giaùo khoa. - Tìm hieåu qua saùch baùo, caùc chöông trình vui ñeå hoïc, caùc troø chôi mang tính giaùo duïc . 1
2. Tröôùc nhöõng traên trôû nhö theá toâi ñaõ tìm ra moät soá giaû phaùp nhaèm “ phaùt huy tính tích cöïc ôû nhöõng ñoái töôïng hoïc sinh” vaø thöïc teá ñaõ coù hieäu quaû. PHAÀN II. NOÄI DUNG I. Thöïc traïng: Qua thöïc teá giaûng daïy moân vaên trong nhaø tröôøng toâi thaáy coù nhöõng vaán ñeà sau: 1. Ñoái vôùi giaùo vieân: - Thöïc teá trong quaù trình giaûng daïy giaùo vieân môùi chæ chuù yù tôùi tính chaát phaân loaït ñoái töôïng hoïc sinh ôû vieäc ñeà ra heä htoáng caâu hoûi trong giaùo aùn cuõng nhö khi thöïc hieän baøi daïy treân lôùp vaø chæ laø töï phaùt, ít coù yù thöùc phaân loaïi moät caùch chuû ñoäng, saùng taïo. - Trong giôø daïy chöa chuù yù nhieàu ñeán caùc ñoái töôïng hoïc sinh khaùc nhau. Chuû yeáu vaãn höôùng vaøo hoïc sinh khaù, gioûi hay phaùt bieåu yù kieán. - Trong quùa trình laøm bìa taäp hoaëc goïi leân baûng giaùo vieân chuû yeáu goïi nhöõng hoïc sinh khaù goûi leân laøm baøi vì bò söùc eùp taâm lí sôï “chaùy giaùo aùn”. Vì khi neâu yeâu caàu baøi taäp maø hoïc sinh khoâng laøm ñaït yeâu caàu thì thôøi gian seõ bò keùo daøi, daãn ñeán tr6eõ thôøi gian quy dònh laø ñieàu coù theå xaûy ra. - Khi cho hoïc sinh hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm, moät soá giaùo vieân chöa coùp söï bao quaùt, theo doõi moït caùch chaët cheõ ñeå kòp thôøi uoán naén, ñoäng vieân, khích leä nhöõng caâu traû lôøi xuaát saéc cuûa hoïc sinh yeáu. - Trong heä thoáng caâu hoûi giaùo vieân ít chuù troïng xaây döïng heä thoáng caâu hoûi gôïi môû, töø deã ñeán khoù, döï tính nhöõng tình huoáng sö phaïm. - Trong kieåm tra ñaùnh giaù môùi chæ böôùc ñaàu chuù yù phaân hoaù baèng ñoä khoù cuûa caùc caâu traéc nghieäm, chöa chuù yù phaân hoaù nhieàu ôû töï luaän. - Giaùo vieân chöa coù nhieàu caâu hoûi kích thích trí toø moø vaø oùc töôûng töôïng, lieân töôûng laøm cho hoïc sinh coù nhu caàu trao ñoåi, noùi leân caùi mình hieåu, mình bieát. Chính vì theá chöa kích thích ñöôïc heát caùc ñoái töôïng hoïc sinh trong lôùp hoïc. 2. Ñoái vôùi hoïc sinh: - Ña soá caùc em thích hoïc caùc moän töï nhieân thieáu töï giaùc, thieáu tích cöïc khi thöïc hieän caùc yeâu caàu cuûa giaùo vieân nhö: hoïc baøi, soaïn baøi, laøm baøi taäp ôû nhaø. Nhieàu em laøm baøi, soaïn baøi ôû daïng ñoái phoù nhö cheùp baøi töø saùch giaûi hoaëc vôû cuõ cuûa anh chò naêm hoïc tröôùc. - Ñeán lôùp khoâng chuù yù nghe giaûng, chöa chuû ñoäng tham gia caùc hoaït ñoäng, hoïc thuï ñoäng, coøn leä thuoäc vaøo giaùo vieân, ngaïi giô tay phaùt bieåu xaây döïng baøi. - Trong hoaït ñoäng thaûo luaän nhoùm, moät soá em yeáu laïi nhuùt nhaùt, coù tính yû laïi, ñôïi caùc baïn khaù, gioûi laøm chöù khoâng ñöa ra yù kieán. II. Giaûi phaùp: 2
3. Vôùi ñaëc tröng laø moät tröôøng nhoû, coøn gaëp nhieàu khoù khaên, khaû naêng tieáp thu cuûa moät soá hoïc sinh coøn chaäm, ruït reø, ngaïi tieáp xuùc tröôùc taäp theå Chính vì theá daãn ñeán chaát löôïng boä moân chöa ñöôïc cao. Tröôùc thöïc teá ñoù toâi ñaõ aùp duïng moät soá giaûi phaùp sau: 1. Phaân loaïi ñoái töôïng hoïc sinh: Ngay töø ñaàu naêm hoïc, giaùo vieân boä moân phaûi laäp töùc tìm hieåu ngay khaû naêng tieáp thu kieán thöùc vaø hoïc löïc cuûa hoïc sinh, thaäm chí phaûi tìm hieåu hoaøn caûnh gia ñình, taâm sinh lí löùa tuoåi, sôû thích cuûa hoïc sinh (ñaëc bieät laø hoïc sinh yeáu) thoâng qua giaùo vieân chuû nhieäm hoaëc soå ñieåm lôùp naêm tröôùc ñeå phaân loaïi ñoái töôïng hoïc sinh. Beân caïnh ñoù coù theå keát hpôï moät soá bieän phaùp nhö sau: + Kieåm tra vaán ñaùp. + Vieát moät ñoaïn vaên ngaén. + Thöû ñoä tinh nhaïy vaø linh hoaït cuûa hoïc sinh qua vieäc giaûi baøi taäp (Thaûo luaän nhoùm, thuyeát trình tröôùc nhoùm vv) Sau khi tìm hieåu taïm thôøi chia thaønh ba ñoái töôïng cuï theå: + Hoïc sinh khaù, gioûi. + Hoïc sinh trung bình. + Hoïc sinh yeáu, keùm. Sau khi phaân loaïi cuï theå, giaùo vieân phaûi ñònh höôùng cho mình moät caùch daïy phuø hôpï vôùi töøng ñoái töôïng. Vaäy ñeå hình dung ra caùch daïy moät baøi daïy Ngöõ vaên theo tinh thaàn phaân hoaù, ñaùp öùng cho caùc ñoái töôïng hoïc sinh khaùc nhau trong moät lôùp giaùo vieân caàn xaùc ñònh ñöôïc möùc ñoä yeâu caàu veà kieán thöùc, kó naêng vaø caùch thöùc ñeå chuyeån taûi caùc ñôn vò kieán thöùc, kó naêng aáy ñeán vôùi caùc ñoái töôïng hoïc sinh khaùc nhau. Vieäc xaùc ñònh möùc ñoä kieán thöùc, kó naêng toái thieåu (daønh cho hoïc sinh trung bình, yeáu) vaø toái ña (daønh cho hoïc sinh khaù, gioûi) cho moãi baøi hoïc caàn phaûi xem xeùt, nghieân cöùu kó caùc yeâu caàu trong saùch giaùo khoa vaø nhöõng gôïi yù cuûa saùch giaùo vieân cuõng nhö caùc loaïi saùch tham khaûo khaùc. Toái thieåu ôû ñaây nhö laø möùc ñoä chuaån kieán thöùc vaø kó naêng caàn ñaït. Chính vì vaäy ñaây cuõng laø vaán ñeà heát söùc quan troïng ñeå hình thaønh cho hoïc sinh nhöõng kieán thöùc vaø moät soá kó naêng nhaát ñònh. 2. Yeâu caàu veà kieán thöùc vaø kó naêng. Sau khi phaân loaïi ñöôïc ñoái töôïng hoïc sinh , giaùo vieân phaûi tieán haønh caùc böôùc (giaûi phaùp) ñaët ra yeâu caàu veà kieán thöùc vaø kó naêng phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng hoïc sinh. * Vôùi hoïc sinh khaù, gioûi:(15 – 25%). - Yeâu caàu veà kieán thöùc: Hoïc sinh naém ñöôïc kieán thöùc cô baûn, coù môû roäng, naâng cao (tuyø theo töøng baøi) - Yeâu caàu veà kó naêng: Hoïc sinh phaûi vieát ñöôc ñoaïn vaên thaønh thaïo, bieát suy luaän, nhaän xeùt, ñaùnh giaù vv. * Vôùi hoïc sinh yeáu vaø trung bình: 3
4. - Yeâu caàu veà kieán thöùc: Hoïc sinh naém ñöôïc kieán thöùc cô baûn. - Yeâu caàu veà kó naêng: Bieát vieát ñuùng ñoaïn vaên, böôùc ñaàu bieát nhaän xeùt Vaäy ñeå ñaït ñöôïc chaát löôïng moät tieát daïy treân lôùp ñoái vôùi taát caû caùc ñoái töôïng hoïc sinh trong moät lôùp quaû laø moät ñieàu khoâng deã, ñieàu ñoù coøn phu6 thuoäc raát nhieàu ôû giaùo vieân. Ngöôøi giaùo vieân phaûi xaùc ñònh möùc ñoä toái chuaån kieán thöùc theo xu höôùng khoâng quaù taûi, töø ñoù giaùo vieân vaän duïng vaøo vieäc soaïn giaùo aùn haøng ngaøy cuûa mình. Ví duï: Vaên baûn laø truyeän ngaén. * Kieán thöùc toái thieåu: - Xaùc ñònh nhaân vaät chính, söï vieäc chính, phaân bieät tuyeán nhaân vaät. - Naém noäi dung vaø ñaëc ñieåm cuûa theå loaïi truyeän ngaén.( Hoïc sinh yeáu ) - Hieåu ñöôïc yù nghóa cuï theå cuûa taùc phaåm.( Taát caû caùc ñoái töôïng) ( Ñoái vôùi möùc toái thieåu, hoïc sinh chæ caàn naém ñöôïc yù nghóa caâu chuyeän trong saùch giaùo khoa) - Thaáy ñöôïc veû ñeïp vaø taùc duïng cuûa moät soá chi tieát ngheä thuaät ñaëc saéc trong taùc phaåm, keå laïi ñöôïc noäi dung baèng ngoân ngöõ cuûa mình (Hoïc sinh trung bình). * Kieán thöùc toái ña: Ngoaøi kieán thöùc vaø kó naêng toái thieåu daønh cho taát caû caùc ñoái töôïng, hoïc sinh khaù, gioûi caàn phaûi ñaït nhöõng yeâu caàu sau: - Hieåu saâu saéc noäi dung cuûa taùc phaåm, coù môû roäng. - Bieát phaùt hieän vaø phaân tích nhöõng nhöõng chi tieát ngheä thuaät ñaëc saéc, giaøu yù nghóa cuûa caâu chuyeän. - Coù khaû naêng keå saùng taïo noäi dung caâu chuyeän. ( theâm moät soá chi tieát hoaëc ñeà xuaát moät keát thuùc khaùc vôùi keát thuùc cuûa taùc phaåm.) - Bieát caùch phaân tích moät taùc phaåm truyeän ( nhaân vaät, chi tieát, yù nghóa ) - Bieát vieát ñoaïn vaên caûm thuï chi tieát hay trong taùc phaåm. Nhö vaäy, sau khi nhaän ñònh chuaån kieán thöùc, ngöôøi giaùo vieân phaûi xaây döïng cho mình moät heä thoáng caâu hoûi phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng hoïc sinh. 2. Xaây döïng heä thoáng caâu hoûi phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng. Song song vôùi yeâu caàu veà kieán thöùc vaø kó naêng thì heä thoáng caâu hoûi laø moät trong nhöõng phöông tieän raát caàn thieát vaø quan troïng ñeå ñaït ñöôïc hieäu quaû tieát daïy. Chính vì vaäy, ñeå phaùt huy tính tích cöïc ôû taát caû caùc ñoái töôïng hoïc sinh, ngöôøi giaùo vieân phaûi xaây döïng moät heä thoáng caâu hoûi coù choïn loïc phuø hôïp vôùi khaû naêng nhaän thöùc cuûa töøng ñoái töôïng cuï theå. Caùc daïng caâu hoûi phaûi vöøa deã vöøa khoù ñeå taïo ñöôïc taâm theá höùng thuù cho hoïc sinh, traùnh nhöõng caâu hoûi vuïn vaët, thieáu tính lieân keát. Ñeå ñaït ñöôïc ñieàu ñoù ñoøi hoûi ngöôøi giaùo vieân phaûi chuaån bò nhöõng caâu hoûi thaät cuï theå cho ba ñoái töôïng. 4