Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng dạy và học Luyện từ và câu Lớp 2 - Nguyễn Thị Thu Loan

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao chất lượng dạy và học Luyện từ và câu Lớp 2 - Nguyễn Thị Thu Loan

1. GV: Nguyển Thể Thu Loan; Đơn vể: Trưểng Tiểu Hểc Huểnh Viểt Thanh Sở Giáo Dục- Đào Tạo Long An PHÒNG GIÁO DỤC – ĐÀO TẠO MỘC HÓA  ** SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DẠY VÀ HỌC LUYỆN TỪ VÀ CÂU LỚP 2. Họ và Tên Giáo Viên : Nguyễn Thị Thu Loan Đơn vị : Trường Tiểu Học Huỳnh Việt Thanh Năm học :2009 - 2010 PHẦN I:ĐẶT VẤN ĐỀ - 1 -
2. GV: Nguyển Thể Thu Loan; Đơn vể: Trưểng Tiểu Hểc Huểnh Viểt Thanh I.LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Môn Tiếng Việt là môn học rất quan trọng trong việc giúp học sinh học các môn học khác. Dạy Tiếng Việt ở Tiểu học là dạy phát triển ngôn ngữ cho người bản ngữ. Người GV cần dạy cho học sinh sử dụng tiếng mẹ đẻ sao cho phù hợp nhất và linh hoạt nhất. Môn Tiếng Việt ở Tiểu học gồm nhiều phân môn như: Tập đọc, Tập viết, chính tả, Kể chuyện, Tập làm văn, Luyện từ và câu. Trong đó phân môn Luyện từ và câu là phân môn luôn được giáo viên quan tâm nhiều nhất vì nhiều lý do. Thứ nhất là sự thay đổi về tên gọi ( trước đây là môn Từ ngữ- Ngữ pháp) kéo theo sự thay đổi về nội dung, chương trình, sgk, các hình thức và phương pháp quy trình lên lớp Thứ hai là vì đây là phân môn đóng vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ của học sinh nói chung và đối với học sinh lớp 2 nói riêng. Trong thực tế, phân môn luyện từ và câu có vị trí rất quan trọng, là chìa khóa mở ra kho tàng văn hóa trên mọi lĩnh vực đời sống , xã hội của con người. Hơn nữa, phân môn luyện từ và câu giúp cho học sinh lĩnh hội Tiếng việt một cách đầy đủ nhất, giúp học sinh có đủ điều kiện để sử dụng Tiếng Việt hiện đại đạt hiệu quả cao nhất, giúp học sinh diễn đạt tốt hơn trong giao tiếp, trong học tập, vui chơi sinh hoạt .Xuất phát từ mục đích yêu cầu của phân môn trong trường Tiểu học học sinh cần rèn luyện năng lực sử dụng Tiếng việt, để tư duy, giao tiếp và học tập, giáo dục cho học sinh những suy nghĩ tình cảm trong sáng phù hợp với lứa tuổi và yêu cầu của xã hội. Tạo điều kiện cho học sinh được phát triển toàn diện. Trên cơ sở đó sẽ rèn cho học sinh một số phẩm chất cần thiết của con người mới: óc liên tưởng, tính kỉ luật, óc thẩm mỹ, tính sáng tạo, đồng thời bồi dưỡng cho học sinh lòng yêu quý Tiếng Việt . Trong quá trình giảng dạy, tôi đã nắm được mục đích yêu cầu của Tiếng Việt nói chung và phân môn luyện từ và câu ở lớp 2 nói riêng là rất quan trọng và cần thiết. Nên tôi cố gắng đi tìm những biện pháp tích cực nhất để nâng cao chất lượng dạy và học Tiếng Việt nói chung và phân môn Luyện từ và câu nói riêng. II. CƠ SỞ THỰC TIỄN: Điều dễ nhận thấy ở phân môn luyện từ và câu lớp 2 là nội dung các bài học trong sách giáo khoa được thiết kế bằng hệ thống các bài tập. Mỗi tiết học, học sinh được GV HD từ 3 đến 4 bài tập nhằm tìm hiểu những kiến thức sơ giản về từ và câu Tiếng Việt. Vì vậy việc dạy luyện từ và câu ở lớp 2, Gv cần tập trung tổ chức cho học sinh hoạt động mang tính thực hành là chính. Đây là nét mới, là vấn đề đạt ra đòi hỏi Gv phải suy nghĩ tìm tòi, đầu tư nhiều thời gian tâm huyết, công sức mới thực hiện đảm bảo có hiệu quả một tiết lên lớp. Bên cạnh đó, trong quá trình dạy học với lòng say mê nghiên cứu tìm tòi học tập ,cộng với sự say mê yêu thích môn học, yêu thích từ và câu Tiếng Việt phong phú Hơn nữa ,tôi nhận thấy việc dạy và học phân môn luyện từ và câu chiếm thời gian tương đối nhiều nhưng thực tế về chất lượng dạy và học phân môn này đạt hiệu quả chưa cao Với những lý do chủ yếu đó đã hướng tôi đến với đề tài “Nâng cao chất lượng dạy và học môn luyện từ và câu lớp 2”. Không chỉ việc dạy mà việc học phân môn luyện từ và câu hiện nay nhìn chung vẫn đạt kết quả chưa cao vì nhiều lí do khách quan cũng như chủ quan. Học sinh vùng thuận lợi cũng như vùng khó khăn đều gặp khó khăn trong việc phân biệt câu, chữ, từ và tiếng nhận biết câu theo mục đích nói, câu theo cấu trúc ngữ pháp Trong giao tiếp, viết văn.,.thực tế đa số học sinh lớp 2 dùng từ đặt câu rất ngộ nghĩnh hoặc chưa chính xác, thiếu bộ phận chính là điều rất bình thường. Vì tư duy dùng từ đặt câu của các em mới hình thành, phát -triển 2 - chưa cao. Chính vì vậy cần có sự tổ chức hướng dẫn, định hướng đúng đắn của GV.
3. GV: Nguyển Thể Thu Loan; Đơn vể: Trưểng Tiểu Hểc Huểnh Viểt Thanh Với những cơ sở lí luận và căn cứ vào thực tiễn đã nêu trên tôi đi sâu vào tìm hiểu khả năng phân biệt từ và câu, khả năng nhận biết từ và tiếng cũng như cách dùng từ để đặt câu, khả năng mở rộng vốn từ, dùng từ, hiểu nghĩa từ, phân biệt nghĩa của từ, phân loại từ, phân loại câu của học sinh ( cụ thể là học sinh lớp 2) để thấy mặt được và chưa được của học sinh trong quá trình học tập nói chung và giao tiếp nói riêng. Từ đó đưa ra các biện pháp cụ thể nhằm khắc phục những khó khăn và vướng mắc của GV và HS khi giảng dạy và học phân môn luyện từ và câu ở lớp 2. III. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU: Nghiên cứu nội dung chương trình sách giáo khoa của phân môn luyện từ và câu lớp 2, dự giờ, học hỏi đồng nghiệp, đồng thời điều tra khảo sát việc dạy và học phân môn luyện từ và câu của GV và Hs lớp 2. TÌm ra phương pháp dạy tích cực phù hợp với nội dung yêu cầu của phân môn, của từng bài, của từng chủ đề Nhằm thu hút hứng thú học tập và tư duy vào môn học của học sinh . Khắc phục những khó khăn chủ quan cũng như khách quan khi lên lớp của Gv cũng như của HS. Góp phần nâng cao chất lượng dạy và học phân môn luyện từ và câu. IV.ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI VÀ KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU: 1) Đối tượng là học sinh lớp 2A Trường Tiểu học Huỳnh Việt Thanh, Mộc Hóa, Long An. 2) Phạm vi nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu là áp dụng đề tài cũ năm học 2008-2009 đã được hội đồng sư phạm trường và hội đồng sư phạm cấp huyện công nhận. Đây là đề tài tôi tâm đắc nhất nên ngay từ đầu năm học, tôi đã chú ý tìm hiểu về tình hình học tập của lớp tôi về phân môn luyện từ và câu nói riêng cũng như môn Tiếng Việt nói chung và thấy rằng cũng như các năm trước học sinh và gv gặp rất nhiều khó khăn khi dạy và học phân môn luyện từ và câu. Trên thực tế học sinh còn nhiều mặt hạn chế khi tiếp thu kiến thức của môn học, kết quả học tập chưa đạt yêu cầu nhất định so với yêu cầu cơ bản của môn học. Hiểu được khó khăn vướng mắc mà các em gặp phải tôi càng băn khoăn, lo lắng và nhanh chóng áp dụng kinh nghiệm đã nghiên cứu các năm học trước để kịp thời giúp đỡ các em học tốt hơn môn học ngay từ đầu năm học. Đó cũng là kế hoạch rèn luyện lâu dài của tôi giành cho học sinh của mình trong suốt cả năm học để hướng tới thành quả cao nhất là học sinh yêu thích môn học và thực hành thành thạo các bài tập theo yêu cầu phân môn, có sự sáng tạo và mở rộng vốn từ và câu để vận dụng linh hoạt vốn từ và câu trong giao tiếp và trong học tập. 3) Kế hoạch nghiên cứu: a. Khảo sát hứng thú học tập và giảng dạy của GV và Hs thông qua các bài học, các bài kiểm tra dành cho Hs và trao đổi kinh nghiệm lẫn nhau với các anh chị đồng nghiệp. - Tìm đọc các tài liệu có liên quan tới việc phân biệt nghĩa của từ, phân biệt câu, xác định các từ loại trong câu, mở rộng vốn từ theo chủ đề, các hình thức tổ chức - dạy học theo hướng phát huy tính tích cực , chủ động của học sinh. Sưu tầm Các trò chơi học tập có liên quan với môn học, liên quan với từng chủ để kích thích hứng thú học tập của học sinh. - Điều tra tình hình hoàn cảnh gia đình, các yếu tố tác động chính đến kết quả học tập của một số học sinh chậm, yếu,- 3lười - học tập cũng như học sinh giỏi ngoan,
4. GV: Nguyển Thể Thu Loan; Đơn vể: Trưểng Tiểu Hểc Huểnh Viểt Thanh học tập tốt trong lớp để đối chiếu so sánh và có kế hoạch phụ đạo và bồi dưỡng thích hợp với từng đối tượng. b.Khảo sát thực trạng của việc dạy và học phân môn luyện từ và câu của GV và Hs lớp 2 để thu thập và đối chiếu so sánh với các năm trước xem đề tài tôi đang thực nghiệm có kết quả ở mức độ như thế nào so với lúc ban đầu? C.Tìm ra những sai sót, những mặt làm tốt và mặt chưa làm tốt, nguyên nhân chưa tốt để kịp thời điều chỉnh cho phù hợp . D.Đề ra kịp thời những biện pháp khắc phục một cách chính xác, khoa học và khả thi cũng là góp phần nâng cao chất lượng dạy và học phân môn luyện từ và câu. E.Đề xuất ý kiến với cấp trên để hổ trợ nhau cải tiến, đổi mới phương pháp dạy và học theo hướng tích cực lấy học sinh làm trung tâm, học đi đôi với hành. PHẦN II: NỘI DUNG. I.CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VIỆC DẠY VÀ HỌC PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU: 1 VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU Ơ LỚP 2: Ở lớp 2 chương trình mới, môn luyện từ và câu giữ vai trò chủ đạo trong chương trình Tiếng Việt mới. Ngay từ đầu của hoạt động học tập học sinh đã làm quen với lí thuyết của từ và câu. Sau đó kiến thức được mở rộng ra thêm và nâng cao dần để phục vụ cho nhu cầu ngày một tăng mà cuộc sống của các em đòi hỏi trong học tập, lao động cũng như khi vui chơi và giao tiếp Thực tế, từ và câu là hai đơn vị ngữ pháp giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong hệ thống ngôn ngữ. Chính vì vậy, việc dạy và học từ và câu luôn giữ vị trí then chốt trong quá trình dạy học Tiếng Việt ở tất cả các cấp học của học sinh. Bởi vì nếu không có vốn từ đầy đủ, chính xác, khoa học và đúng đắn thì không thể nắm và sử dụng ngôn ngữ Tiếng Việt linh hoạt để làm công cụ giao tiếp, công cụ tư duy cũng như để tự khẳng định và phát triển về mọi mặt. Mặt khác việc dạy từ và câu ở giai đoạn đầu ( lớp 2) giúp cho học sinh nắm đặc trưng cơ bản của tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện cho học sinh có cơ sở ban đầu làm nền tảng để học tập lâu dài tìm hiểu sâu hơn kho tàng ngôn ngữ Tiếng Việt của dân tộc.Khả năng giáo dục về nhiều mặt của phân môn luyện từ và câu là rất to lớn. Nó có nhiều khả năng để phát triển ngôn ngữ, phát triển tư duy lôgic và các năng lực trí tuệ khác như trừu tượng hóa, khái quát hóa, phân tích tổng hợp, Ngoài ra luyện từ và câu còn đóng vai trò hướng dẫn cho học sinh học tập các môn khác và phát triển thêm một số kĩ năng có liên quan như: kĩ năng nghe, đọc , nói viết đúng chính xác và diễn cảm.Chính xác hơn luyện từ và câu là môn học nền tảng để học tập các môn khác trong tất cả các cấp học, cũng như là công cụ không thể thiếu trong giao tiếp và tư duy, phục vụ cho nhu cầu hàng ngày cuả mỗi học sinh .Nó cần thiết như thức ăn và nước uống. 2. NHIỆM VỤ CỦA PHÂN MÔN LUYỆN TỪ VÀ CÂU Ở LỚP 2: Dạy phân môn luyện từ và câu ở Tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng có nhiệm vụ cung cấp cho học sinh một số khái niệm sơ giản ban đầu về từ và câu, các loại từ và các kiểu câu phù hợp với lứa tuổi và trình độ tư duy của các em. Dạy Luyện từ và câu còn có nhiệm vụ trang bị cho học sinh hệ thống khái niệm về ngữ nghĩa của từ, sự hiểu biết sơ giản về cấu trúc ngữ pháp của từ và câu, cũng như quy luật ngôn ngữ về cách sử dụng từ câu trong văn cảnh và trong giao tiếp Cụ thể là giúp học sinh có sự hiểu biết cơ bản về cấu tạo từ, cấu tạo câu, qui tắc sử dụng thông thường, từ câu thường dùng, từ và câu ít dùng, hoặc là không nên dùng Những kĩ năng mà học sinh cần đạt được- 4 - trong giờ học phân môn luyện từ và câu là: Biết dùng từ đặt câu theo yêu cầu. Biết mở rộng vốn từ theo chủ đề. Biết dùng từ và câu để