Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giúp học sinh giải một số dạng toán điển hình có lời văn

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giúp học sinh giải một số dạng toán điển hình có lời văn

1. SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NH: 2012-2013 LAÂM HUEÄ TRÍ PHOØNG GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO COÄNG HOAØ XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM HUYEÄN TIEÅU CAÀN Ñoäc laäp – Töï do – Haïnh phuùc TRÖÔØNG TIEÅU HOÏC PHUÙ CAÀN B SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NAÊM HOÏC: 2012-2013 TEÂN SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM: MOÄT SOÁ KINH NGHIEÄM GIUÙP HOÏC SINH GIAÛI MOÄT SOÁ DAÏNG TOAÙN ÑIEÅN HÌNH COÙ LÔØI VAÊN  HOÏ VAØ TEÂN : LAÂM HUEÄ TRÍ GIAÙO VIEÂN DAÏY LÔÙP 5 – TRÖÔØNG TIEÅU HOÏC PHUÙ CAÀN B DANH HIEÄU ÑAÊNG KÍ: CHIEÁN SÓ THI ÑUA CAÁP CÔ SÔÛ Phaàn I: Ñaët vaán ñeà: 1. Ña soá hoïc sinh laø con em ngöôøi daân toäc Khmer, ñôøi soáng phaàn nhieàu gaëp khoù khaên, moät soá phuï huynh chöa quan taâm saâu saéc ñoái vôùi con em cuûa mình. Chính vì theá, cuõng coù phaàn aûnh höôûng trong vieäc hoïc taäp cuûa caùc em. 2. Lôùp hoïc coù tæ leä hoïc sinh ngöôøi daân toäc Khmer gaàn 100%, khaû naêng tieáp thu tieáng Vieät coøn haïn cheá, töø ñoù daãn ñeán hoïc sinh seõ bò yeáu keùm veà moïi maët, caøng ngaøy hoïc sinh caøng hoûng kieán thöùc naëng. Nhöng ñieàu ñaùng noùi laø khi hoïc sinh ñaõ leân lôùp 5, coù em ñoïc coøn yeáu, khoâng hieåu nhöõng ñieàu mình ñaõ ñoïc huoáng chi hieåu ñöôïc saâu saéc ñeà toaùn. Töø ñoù laøm cho hoïc sinh ngaøy caøng yeáu, khaû naêng giaûi nhöõng baøi toaùn coù lôøi vaên, ñaëc bieät laø nhöõng daïng toaùn ñieån hình ñaõ ñi vaøo beá taét. Maët khaùc, hoïc sinh bò haïn cheá veà ñoä nhôù, khaû naêng phaân tích, so saùnh cuõng nhö caùc thao taùc cuûa tö duy. Töø ñoù hoïc sinh daãn ñeán beá taét veà voán kieán thöùc do khoâng nhôù cuõng nhö khoù nhôù nhöõng vaán ñeà cô baûn ñeå töø vaán ñeà cô baûn suy luaän bieán thaønh caùi rieâng cuûa mình vaø aùp duïng vaøo thöïc tieãn cuoäc soáng, kó naêng soáng cuõng nhö trình baøy nhieàu caùch giaûi phong phuù. 3. Tröôùc tình hình ñoù neáu nhö khoâng coù giaûi phaùp naøo thì caùc em ngaøy caøng hoûng kieán thöùc naëng vaø moïi kó naêng giaûi toaùn caøng bò lu môø ñi. Vôùi lyù do ñoù, baûn thaân coù höôùng saùng kieán kinh nghieäm, nhaèm naâng daàn töøng böôùc chaát löôïng daïy – hoïc cho hoïc sinh, ñoàng thôøi phaùt trieån tö duy vaø töï chieám lónh moät khoái löôïng kieán thöùc cho hoïc sinh ñeå töø ñoù hoïc sinh coù theå giaûi ñöôïc moät soá daïng toaùn ñieån hình coù lôøi vaên thoâng qua Trang 1
2. SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NH: 2012-2013 LAÂM HUEÄ TRÍ saùng kieán, kinh nghieäm Moät soá kinh nghieäm giuùp hoïc sinh giaûi moät soá daïng toaùn ñieån hình coù lôøi vaên. Phaàn II: : Thöïc traïng daïy vaø hoïc ñeå hoïc sinh chieám lónh tri thöùc : - Thöïc teá ôû naêm hoïc naøy, ta tieáp tuïc öùng duïng CCM trong vieäc daïy hoïc, daïy hoïc sinh hoaø nhaäp vaø phuø hôïp vôùi moïi ñoái töôïng cuøng vôùi öùng duïng coâng ngheä thoâng tin vaøo vieäc daïy hoïc vaø chöông trình Seqap, nhöng GV chöa thaät söï phaùt huy tính saùng taïo cuûa mình, coøn baùm saùt SGV vaø noäi dung chöông trình SGK, thöïc hieän cöùng nhaéc theo chæ ñaïo cuûa caáp treân, chöa maïnh daïn phaùt huy saùng taïo trong coâng taùc giaûng daïy, ñoù cuõng laø vaán ñeà haïn cheá trong vieäc daïy - hoïc ñeå ñaùp öùng vaán ñeà treân. - Maët khaùc, nhieàu giaùo vieân chöa ñi saâu nghieân cöùu neùt taâm lí ñaëc tröng vaø ngöôõng tieáp thu cuûa hoïc sinh treân ñòa baøn tröôøng Tieåu hoïc Phuù Caàn B, chöa xem vieäc daïy – hoïc theo ñoái töôïng ñeå töø ñoù naâng daàn khaû naêng tieáp thu cuûa hoïc sinh. Vì vaäy, caùc giôø hoïc toaùn nhö moät aùp löïc ñoái vôùi hoïc sinh vaø hoïc sinh phaûi coá gaéng “ nhoài nheùt” kieán thöùc vaøo ñaàu baèng yeâu caàu baét buoäc cuûa giaùo vieân nhö laëp ñi laëp laïi nhieàu laàn nhö muoán sao cheùp toaøn boä caùc kieán thöùc vaøo ñaàu nhö moät caùi maùy nhöng than oâi caùi maùy ñaõ “ hoûng boä nhôù” neân khoâng mang laïi keát quaû gì. Töø ñoù daãn ñeán keát quaû chung laø hoïc sinh ñaõ yeáu keùm veà moïi maët nhöng traàm troïng nhaát vaãn laø giaûi toaùn coù lôøi vaên ñieån hình. * Döïa vaøo nguyeân taéc giaùo duïc vaø noäi dung chöông trình cuøng vôùi saùch giaùo khoa, taøi lieäu höôùng daãn giaûng daïy cho thaáy raèng: - Ñeå giaûi ñöôïc moät baøi toaùn thì ñieàu tröôùc tieân laø phaûi hieåu ñeà toaùn. - Naém ñöôïc ñeà toaùn thuoäc daïng gì ? - Bieát ñöôïc caùch giaûi. - Trình baøy baøi giaûi theo nhieàu caùch. * Cô sôû thöïc tieãn: Theo thöïc tieãn cho thaáy vieäc daïy hoïc trong nhaø tröôøng khi aùp duïng phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc maø thieáu ñöa ra moät soá kinh nghieäm rieâng cuûa baûn thaân ñeå giuùp hoïc sinh thì khoù thaønh coâng. Do ñoù aùp duïng phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc keát hôïp söû duïng kinh nghieäm cuûa baûn thaân ñeå daïy hoïc coù nhieàu öu vieät, ñoù laø bôûi vì: - Ñoái vôùi ñaëc ñieåm taâm sinh lí cuûa hoïc sinh tieåu hoïc ôû ñòa baøn cuûa tröôøng laø thích nhöõng hình thöùc môùi, deã nhôù, phuø hôïp vôùi khaû naêng, hoùm hænh, vui töôi. Coøn nhöõng hình thöùc cuõ, theo nguyeân taéc cöùng nhaéc hoaëc quaù chung chung khoâng coù ñieåm töïa thì hoïc sinh thöôøng hay nhaøm chaùn, deã queân vaø nhö moät cöïc hình trong giôø hoïc toaùn gaây maát tính “ Thaân thieän vaø tích cöïc” ñoái vôùi hoïc sinh. - Ít toán keùm thôøi gian vaø hoïc sinh deã ghi nhôù vaø khoù queân. - Phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc keát hôïp vôùi söû duïng kinh nghieäm cuûa baûn thaân coù theå laø hoaït ñoäng nhoùm, phieáu hoïc taäp nhaèm goùp phaàn taïo ñieàu kieän cho nhöõng hoïc sinh coøn haïn cheá veà khaû naêng tö duy vaø nhuùt nhaùt seõ tieán boä leân nhôø söï ñoùng goùp hoã Trang 2
3. SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NH: 2012-2013 LAÂM HUEÄ TRÍ trôï cuûa caùc baïn trong nhoùm, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän cho caùc em ñöôïc tham gia yù kieán töø ñoù caùc em seõ maïnh daïn leân. Ngöôïc laïi daïy hoïc theo kieåu bình thöôøng, khoâng aùp duïng phöông phaùp daïy hoïc tích cöïc keát hôïp vôùi söû duïng kinh nghieäm cuûa baûn thaân thì hoïc sinh deã nhaøm chaùn, thuï ñoäng trong hoïc taäp, toán raát nhieàu thôøi gian, deã queân, keát quaû khoâng cao, tieát hoïc caûm thaáy naëng neà, baøi laøm chaát löôïng keùm. Cuï theå nhö sau: - Daïy theo kieåu bình thöôøng: ÔÛ lôùp chæ vaøi em hoaït ñoäng vaø laøm ñöôïc baøi, khi kieåm tra thöû chaát löôïng thì hieäu quaû raát keùm: (Baûng thoáng keâ laáy ôû NH: 2011-2012 ) Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm Ñieåm TSHS 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 25 0 4 6 6 5 2 1 1 0 0 Vôùi lyù do ñoù, baûn thaân coù höôùng saùng kieán kinh nghieäm, nhaèm naâng daàn töøng böôùc chaát löôïng daïy – hoïc cho hoïc sinh, ñoàng thôøi phaùt trieån tö duy vaø töï chieám lónh moät khoái löôïng kieán thöùc cho hoïc sinh vaø naâng chaát löôïng hoïc sinh trong vieäc giaûi moät soá daïng toaùn ñieån hình coù lôøi vaên thoâng qua saùng kieán, kinh nghieäm Moät soá kinh nghieäm giuùp hoïc sinh giaûi moät soá daïng toaùn ñieån hình coù lôøi vaên. Phaàn III: Nhieäm vu,ï giaûi phaùp vaø keát quaû thöïc hieän: 1. Nhöõng coâng vieäc ñöôïc tieán haønh: *Toång hôïp moät soá daïng toaùn : - Tìm hai soá khi bieát toång vaø hieäu cuûa hai soá ñoù. - Tìm hai soá khi bieát toång vaø tæ cuûa hai soá ñoù. - Tìm hai soá khi bieát hieäu vaø tæ cuûa hai soá ñoù. .vv * Nghieân cöùu chuaån kieán thöùc kó naêng. * Sau ñoù nghieân cöùu töøng daïng baøi taäp vaø phaùn ñoaùn khaû naêng cuûa hoïc sinh ñeå löïa choïn caùch thöùc hoaït ñoäng hoaëc thieát keá bieän phaùp “ Caùch giaûi” cho phuø hôïp. 2. Phöông phaùp vaø bieän phaùp ñaõ thöïc hieän: Treân cô sôû toång hôïp moät soá daïng toaùn, giaùo vieân xaây döïng caùc böôùc giaûi cho hoïc sinh ñeå hoïc sinh laøm ñieåm töïa vaø giaûi ñöôïc moïi baøi toaùn: a) Daïng Toaùn : Tìm hai soá khi bieát toång vaø hieäu cuûa hai soá ñoù. * Caùch nhaän daïng : - Nhaän daïng “ Toång” : Trong baøi toaùn cho hai ñaïi löôïng coäng laïi baèng bao nhieâu ñoù chính laø toång hoaëc ñeà baøi cho chu vi cuûa hình chöõ nhaät ta phaûi tìm nöûa chu vi vaø nöûa chu vi ñoù chính laø toång. Trang 3
4. SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NH: 2012-2013 LAÂM HUEÄ TRÍ - Nhaän daïng “ Hieäu” : Trong baøi toaùn coù xuaát hieän caùc töø “ nhieàu hôn”, “ ít hôn”, “ hôn”, “ keùm” moät soá ñôn vò, soá ñôn vò ñoù chính laø hieäu. * Caùch giaûi : - Tìm soá beù : Soá beù = (toång – hieäu) : 2 - Tìm soá lôùn : Soá lôùn = toång – soá beù Hoaëc : - Tìm soá lôùn : Soá lôùn = (toång + hieäu) : 2 - Tìm soá beù : Soá beù = toång – soá lôùn * Ví duï : Moät hình chöõ nhaät coù chu vi baèng 24cm, bieát raèng chieàu daøi hôn chieàu roäng 2cm. Tính dieän tích cuûa hình chöõ nhaät ñoù. Giaûi Nöûa chu vi cuûa hình chöõ nhaät laø : 24 : 2 = 12 (cm) Chieàu roäng cuûa hình chöõ nhaät laø : (12 - 2) : 2 = 5 (cm) Chieàu daøi cuûa hình chöõ nhaät laø : 12 – 5 = 7 (cm) Dieän tích cuûa hình chöõ nhaät laø : 7 5 = 35 (cm2) Ñaùp soá : 35 cm2 b) Daïng Toaùn : Tìm hai soá khi bieát toång vaø tæ cuûa hai soá ñoù. * Caùch nhaän daïng : - Nhaän daïng “ Toång” : Trong baøi toaùn cho hai ñaïi löôïng coäng laïi baèng bao nhieâu ñoù chính laø toång hoaëc ñeà baøi cho chu vi cuûa hình chöõ nhaät ta phaûi tìm nöûa chu vi vaø nöûa chu vi ñoù chính laø toång. - Nhaän daïng “ Tæ” : Trong ñeà xuaát hieän caùc töø “ gaáp” hoaëc phaân soá ñoù chính laø tæ. * Caùch giaûi : - Tìm toång soá phaàn baèng nhau. - Tìm soá beù : Soá beù = Toång : toång soá phaàn baèng nhau soá phaàn cuûa soá beù. - Tìm soá lôùn : Soá lôùn = toång – soá beù Hoaëc : - Tìm toång soá phaàn baèng nhau. - Tìm soá lôùn : Trang 4
5. SAÙNG KIEÁN, KINH NGHIEÄM NH: 2012-2013 LAÂM HUEÄ TRÍ Soá lôùn = Toång : toång soá phaàn baèng nhau soá phaàn cuûa soá lôùn. - Tìm soá beù : Soá beù = toång – soá lôùn 3 * Ví duï : Moät lôùp hoïc coù 35 hoïc sinh, bieát raèng soá hoïc sinh nam baèng soá hoïc 4 sinh nöõ. Hoûi lôùp ñoù coù bao nhieâu nam, bao nhieâu nöõ ? Giaûi Soá hoïc sinh nam 35 hoïc sinh Soá hoïc sinh nöõ Toång soá phaàn baèng nhau laø : 3 + 4 = 7 ( phaàn) Soá hoïc sinh nam cuûa lôùp laø : 35 : 7 3 = 15 ( hoïc sinh) Soá hoïc sinh nöõ cuûa lôùp laø : 35 – 15 = 20 ( hoïc sinh) Ñaùp soá : Nam : 15 hoïc sinh Nöõ : 20 hoïc sinh c) Daïng Toaùn : Tìm hai soá khi bieát hieäu vaø tæ cuûa hai soá ñoù. * Caùch nhaän daïng : - Nhaän daïng “ Hieäu” : Trong baøi toaùn coù xuaát hieän caùc töø “ nhieàu hôn”, “ ít hôn”, “ hôn”, “ keùm” moät soá ñôn vò, soá ñôn vò ñoù chính laø hieäu. - Nhaän daïng “ Tæ” : Trong ñeà xuaát hieän caùc töø “ gaáp” hoaëc phaân soá ñoù chính laø tæ. * Caùch giaûi : - Tìm hieäu soá phaàn baèng nhau. - Tìm soá beù : Soá beù = Hieäu : hieäu soá phaàn baèng nhau soá phaàn cuûa soá beù. - Tìm soá lôùn : Soá lôùn = soá beù + hieäu Hoaëc : - Tìm hieäu soá phaàn baèng nhau. - Tìm soá lôùn : Soá lôùn = Hieäu : hieäu soá phaàn baèng nhau soá phaàn cuûa soá lôùn. - Tìm soá beù : Soá beù = soá lôùn - hieäu Trang 5