Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm soạn giảng giáo án điện tử bằng các phần mềm trình chiếu

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm soạn giảng giáo án điện tử bằng các phần mềm trình chiếu

1. ĐỀ TÀI KINH NGHIỆM SOẠN GIẢNG GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ BẰNG CÁC PHẦN MỀM TRÌNH CHIẾU A. PHẦN MỞ ĐẦU 1/ LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Trong giai đoạn hiện nay công nghệ thông tin đã được ứng dụng vào mọi lĩnh vực của đời sống con người, trong đó có cả lĩnh vực giáo dục. Việc ứng dụng CNTT trong nhà trường như một công cụ lao động trí tuệ giúp các Thầy cô giáo nâng cao chất lượng dạy học, trang bị cho học sinh kiến thức về CNTT học sinh sử dụng các thiết bị kĩ thuật số như một công cụ học tập, góp phần rèn luyện cho học sinh một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kì công nghiệp hóa hiện đại hóa. Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học đạt kết quả, việc ứng dụng CNTT vào giảng dạy và học tập có một vai trò tích cực. CNTT mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới phương pháp dạy học và hình thức học tập. Việc ứng dụng CNTT phục vụ cho việc đổi mới phương pháp dạy học là một trong những hướng tích cực nhất và hiệu quả nhất. Song để ứng dụng CNTT hiệu quả trong giảng dạy thì công việc đầu tiên và quan trọng đối với người giáo viên là soạn giáo án điện tử (GA ĐT). Chính vì vậy mà từ đầu năm học 2009-2010 Ban Giám Hiệu Trường đã mạnh dạn chỉ đạo cho tập thể Giáo Viên Trường sử dụng giáo án điện tử trong giảng dạy ít nhất là 3 tiết /1GV trong năm. Nhưng soạn giảng bằng giáo án điện tư như thế nào cho có hiệu quả là một vấn đề cầ được quan tâm đúng mức. 2/ CƠ SỞ LÍ LUẬN: Ban chấp hành TW Đảng khoá IX đã có định hướng cho phát triển giáo dục "Tập trung chỉ đạo phát triển giáo dục và đào tạo khoa học công nghệ thực sự ngang tầm là quốc sách hàng đầu". Nhà nước đã có Nghị định số 64/2007/NĐ- CP ngày 10 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ về ứng dụng CNTT trong hoạt động của cơ quan Nhà nước và Chỉ thị số 55/2008 CT - BGDĐT ngày 30/9/2008 của Bộ trưởng Bộ giáo dục đào tạo về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngành giáo dục giai đoạn 2008 - 2012. Để con người Việt Nam nhanh chóng tiếp cận nền khoa học hiện đại tiên tiến của thế giới và để mỗi học sinh nắm bắt được kho tàng kiến thức của nhân loại thì cần phải thực hiện đổi mới giáo dục trước tiên phải đổi mới phương pháp dạy và học. Phương pháp dạy học trước đây nặng nề về truyền thụ kiến thức thì ngày nay phương pháp dạy học phải được thay đổi cách thức, hình thành những năng lực hoạt động, tìm tòi, khám phá cho học sinh. Vì vậy chúng ta cần phải quan tâm đặc biệt đến việc đổi mới phương pháp dạy học bằng nhiều hình thức nhằm giúp cho học sinh phát triển năng lực tư duy, óc sáng tạo, có ý chí tự lực trong quá trình lĩnh hội kiến thức. Quá trình lĩnh hội kiến thức của học sinh là từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng, từ “tư duy trừu tượng đến thực tiễn”. 1
2. Chính vì vậy việc ứng dụng CNTT vào soạn giáo án điện tử có vai trò tác dụng to lớn trong việc giảng dạy học sinh 3/ CƠ SỞ THỰC TIỄN: A/ THUẬN LỢI : • ĐỘI NGŨ: Tập thể Tổ có 12 GV trong đó có 10 GV đạt trình độ đại học,1GV tin học, 6 GV có kiến thức về tin học. Đa số GV đã quen với việc soan giáo án bằng vi tính. + Bản thân mỗi giáo viên tự học và bồi dưỡng thêm kiến thức Tin học cho mình : qua tài liệu tham khảo, sách báo, qua bạn đồng nghiệp + Học sinh đã được tiếp xúc với các CNTT trong cuộc sống như ti vi, đài, máy tính trong gia đình và nhà trường. •CƠ SỞ VẬT CHẤT: Nhà trường có một phòng máy vi tính kết nối mang Lan và kết nối Internet. Trường bố trí một phòng học có trang bị đủ các thiết bị để GV giảng dạy bằng GA ĐT các máy tính của trường đều được kết nối Internet. Trường đã luôn nhận được sự quan tâm của Phòng giáo dục đào tạo, các ban ngành chức năng từ thị trấn đến Huyện. Đặc biệt là sự chỉ đạo của Phòng giáo dục - đào tạo về chuyên môn và sự hỗ trợ tích cực của phụ huynh học sinh đầu tư kinh phí cơ sở vật chất, mua sắm trang thiết bị hiện đại phục vụ cho dạy và học. B/ KHÓ KHĂN: - Trình độ, năng lực giáo viên không đồng đều, một bộ phận giáo viên tuổi cao, sức khoẻ yếu khi tiếp cận các phương tiện hiện đại và ứng dụng CNTT còn hạn chế. - Việc ứng dụng CNTT vào soạn giáo án điện tử thường mất thời gian và mất công tìm tòi khai thác nên nhiều giáo viên còn ngại làm. Một số giáo viên chưa nhận thức đúng việc ứng dụng CNTT vào dạy học cho rằng đây là việc làm chưa thật cần thiết dẫn đến ý thức tự học còn chưa cao. - Khả năng thiết kế bài giảng của một số giáo viên còn hạn chế nên chưa khai thác được tiện ích của CNTT vào soạn giáo án điện tử mà phần nhiều còn phải nhờ kỹ thuật viên tin học (GV dạy Tin học). Để thiết kế GAĐT thực hiện được thành công phải cần rất nhiều phương tiện máy móc hỗ trợ song CSVC của nhà trường chưa đủ đáp ứng trang bị phương tiện máy móc điện tử tới từng lớp học để khai thác giảng dạy nên việc sử dụng GAĐT đại trà ở các lớp chưa thực hiện được. Chủ yếu chỉ GAĐT vào Hội giảng, hội thi, chuyên đề B. PHẦN NỘI DUNG 1. Thế nào là giáo án điện tử? - Giáo án điện tử khác với giáo án truyền thống là giáo án được xây dựng bằng CNTT được kết hợp giữa kênh hình và kênh chữ, có tạo hình ảnh, màu sắc, âm thanh, hiệu ứng sống động hấp dẫn hơn. Nhờ có CNTT giúp bài giảng được nhẹ nhàng, sinh động hơn. Học sinh được kích thích trí tuệ, tiếp thu bài nhanh và cũng nhớ lâu hơn. *GAĐT là phương tiện dạy học mang tính hiện đại và công nghệ cao, có vai trò tích cực cho việc đổi mới phương pháp dạy học, giúp học sinh học tập và phát triển. 2. Nhữn kiến thức tin học giáo viên cần có để thực hiện soạn GA ĐT: Muốn ứng dụng CNTT vào việc soạn giáo án điện tử đạt hiệu quả người giáo viên cần phải : 2
3. - Có kiến thức cơ bản về trình độ Tin học, sử dụng thành thạo máy tính, soạn thảo văn bản. - Biết sử dụng phần mềm trình diễn Power point, Violet. - Biết cách truy cập Internet và thu nhận các nguồn tư liệu trên mạng. - Có khả năng sử dụng phần mềm chỉnh sửa ảnh, làm các ảnh động, cắt các file âm thanh. Có được như vậy thì khi làm việc, người giáo viên không nhất thiết lúc nào cũng cần phải có một giáo viên kĩ thuật viên tin học hỗ trợ. Để thực hiện đổi mới phương pháp dạy học bằng đồ dùng dạy học và giáo án điện tử thì giáo viên phải vất vả gấp nhiều lần so với cách dạy truyền thống. Ngoài kiến thức căn bản về vi tính, sử dụng thành thạo phần mềm Power point, Violet giáo viên cần phải có ý tưởng và niềm say mê thật sự với công việc thiết kế. Công việc đó đòi hỏi người giáo viên phải có sự sáng tạo nhạy bén và tính thẩm mĩ. Thật ra, ta phải giải quyết khó khăn của học sinh ngay từ người thầy và giải quyết ở ba khâu: soạn GAĐT, trình chiếu giáo án và hướng dẫn học sinh ghi chép. Mỗi lớp học có trung bình từ 40-50 học sinh. Trong khi đó các tiết dạy GAĐT thường phải tắt bớt đèn, đóng bớt cửa sổ hay kéo rèm hạn chế ánh sáng trời để ảnh trên màn rõ hơn. Như vậy, những học sinh ngồi ở các dãy cuối lớp hay những học sinh mắt kém sẽ khó khăn khi quan sát hình ảnh, chữ viết hay công thức trên màn chiếu. Do đó để học sinh có thể ghi chép được bài học chính xác từ màn chiếu, giáo viên khi soạn giáo án trên Power Point hay Violet cần chú ý một số nguyên tắc về hình thức sau: Về màu sắc của nền hình: Cần tuân thủ nguyên tắc tương phản (contrast), chỉ nên sử dụng chữ màu sậm (đen, xanh đậm, đỏ đậm ) trên nền trắng hay nền màu sáng. Ngược lại, khi dùng màu nền sậm thì chỉ nên sử dụng chữ có màu sáng hay trắng. Về font chữ: Chỉ nên dùng các font chữ đậm, rõ và gọn (Arial, Tahoma, VNI-Helve ) hạn chế dùng các font chữ có đuôi (VNI-times ) vì dễ mất nét khi trình chiếu. Về size chữ: Giáo viên thường muốn chứa thật nhiều thông tin trên một slide nên hay có khuynh hướng dùng cỡ chữ nhỏ. Thực tế, trong kỹ thuật video, khi chiếu trên màn hình TV (25 inches) cho vài người xem hay dùng máy chiếu Projector chiếu lên màn cho khoảng 50 người xem thì size chữ thích hợp phải từ cỡ 28 trở lên mới đọc rõ được. Về trình bày nội dung trên nền hình: giáo viên không nên trình bày nội dung tràn lấp đầy nền hình từ trên xuống từ trái qua phải, mà cần chừa ra khoảng trống đều hai bên và trên dưới theo tỷ lệ thích hợp (thường là 1/5), để đảm bảo tính mỹ thuật, sự sắc nét và không mất chi tiết khi chiếu lên màn. Ngoài ra, những tranh, ảnh hay đoạn phim minh họa dù hay nhưng mờ nhạt, không rõ ràng thì cũng không nên sử dụng vì không có tác dụng cung cấp thông tin xác định như ta mong muốn. Trình chiếu GAĐT Khi giáo viên trình chiếu Power Point, để học sinh có thể ghi chép kịp thì nội dung trong mỗi slide không nên xuất hiện dày đặc cùng lúc. Ta nên phân dòng hay phân đoạn thích hợp, cho xuất hiện theo hiệu ứng thời gian tương ứng. Trường hợp có nội dung dài mà nhất thiết phải xuất hiện trọn vẹn cùng lúc, ta trích xuất từng phần thích hợp để giảng, sau đó đưa về lại trang có nội dung tổng thể, học sinh sẽ dễ hiểu và dễ chép hơn. Hướng dẫn học sinh ghi chép Trong tiết học, học sinh phải có sẵn trước mặt sách giáo khoa quy định của Bộ GD&ĐT 3
4. và dùng vở để ghi chép. Khi trình chiếu Power Point và giảng bài, giáo viên hướng dẫn học sinh cách ghi bài học vào vở như sau: a- Những kiến thức căn bản, thuộc nội dung giáo khoa quy định sẽ nằm trong các slide có ký hiệu riêng. Ví dụ ký hiệu (@, đặt ở góc trên bên trái). Học sinh phải chép đầy đủ nội dung trong các slide này. Tập hợp nội dung các slide có ký hiệu riêng tạo nên kiến thức yêu cầu tối thiểu của tiết học. b- Những nội dung có tính thuyết minh, minh họa, mở rộng kiến thức sẽ nằm trong các slide khác, không có ký hiệu riêng. Với những slide này, học sinh tự chọn học nội dung để chép tùy theo sự hiểu bài của mình. c- Với những kiến thức căn bản nhưng khá dài, nếu chép hết sẽ ảnh hưởng đến tiến độ của tiết học, sau khi giảng xong giáo viên hướng dẫn học sinh đánh dấu trong sách giáo khoa để về nhà chép (học sinh sẽ chừa khoảng trống thích hợp). Chú ý: Nguyên tắc giáo dục chủ động là lấy học sinh làm trung tâm. Giáo viên trong quá trình giảng dạy là phải đảm bảo được việc học sinh nắm được kiến thức trọng tâm, nhưng giáo viên không phải là người bao tiêu mọi kiến thức cung cấp cho học sinh. Chính bản thân học sinh, trong khi tham gia tích cực vào tiết học, sau khi tìm hiểu lại sách giáo khoa và tìm tòi ở các phương tiện multimedia, sẽ chọn lọc đúc kết những kiến thức của tiết học và ghi chép, lưu trữ cho riêng mình. Với các hình thức trên một bài giảng điện tử cũng cần được đáng giá theo các tiêu chuẩn nhất định Tiêu chí đánh giá ứng dụng CNTT&TT trong tiết dạy-học (dự thảo) Tính dễ sử dụng: Học sinh dễ dàng tiếp cận và tự di chuyển dễ dàng trong bài học Nội dung bài học: Bài học có đủ nội dung chủ yếu, được tổ chức hợp lý, thứ tự và trình bày rõ ràng, có tính sư phạm, học sinh ghi chép được bài. Sử dụng multimedia: Xem xét hiệu quả của các phương tiện multimedia (text, graphic, audio, animation, video, ) trong việc hỗ trợ học tập (minh họa, mô phỏng, so sánh, ). Sự tương tác: Ngoài việc xem nội dung, cần bảo đảm yêu cầu tương tác với bài học thông qua các bài tập, bài thực hành nhỏ (kỹ năng kéo thả, điền vào chỗ trống, chọn câu trả lời, ), đồng thời có phản hồi kết quả nhanh. Tính hấp dẫn: Việc trình bày và tương tác có hấp dẫn và kích thích việc học và luyện tập. Đáp ứng mục đích yêuc ầu: Các nội dung và hoạt động của bài giảng đáp ứng được các mục tiêu đề ra. Đánh giác chung: Đánh giá chung về hiệu quả của bài giảng so với việc sử dụng phương tiện truyền thống. Tuy nhiên việc giảng dạy một tiết bằng trình chiếu và dạy thông thường cũng cần được đáng giá theo tiêu chuẩn của Bộ GD đã qui định. Vì vậy khi soạn giáo án điện tử GV phải hiểu các tiêu chuẩn dược chuyển thể như thế nào. 3. ĐÁNH GIÁ MỘT TIẾT DẠY CÓ ỨNG DỤNG CNTT&TT 4