Sáng kiến kinh nghiệm Dạy - Học tiết luyện tập Toán như thế nào

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Dạy - Học tiết luyện tập Toán như thế nào

1.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 1 Ñeà taøi:    A. MÔÛ ÑAÀU I.LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI - Trường phổ thông, dạy toán là dạy học toán học. Đối với học sinh có thể xem việc giải toán là hình thức chủ yếu của hoạt động toán học. - Trong dạy học toán, mỗi bài tập toán học được sử dụng với những dụng ý khác nhau, có thể dùng để tạo tiền đề xuất phát, để gợi động cơ, để làm việc với nội dung mới, để củng cố hoặc kiểm tra - Ở thời điểm cụ thể nào đó, mỗi bài tập toán chứa đựng tường minh hay ẩn tàng những chức năng khác nhau (chức năng dạy học, chức năng giáo dục, chức năng phát triển, chức năng kiểm tra), những chức năng này đều hướng tới việc thực hiện các mục đích dạy học. -Tuy nhiên, trong thực tế các chức năng này không bộc lộ một cách riêng lẻ và tách rời nhau. Khi nói đến chức năng này hay chức năng khác của một bài tập cụ thể, tức là có ý nói chức năng ấy được thể hiện một cách tường minh, công khai. - Trong thöïc teá khi daïy caùc em naém ñöôïc kieán thöùc nhöng sau ñoù vieäc vaän duïng ,cuõng nhö kó naêng trình baøy baøi giaûi chöa hôïp lyù, chính xaùc. Vì vaäy toâi nhaän thaáy ñeå thöïc söï cho caùc ñoái töôïng hoïc sinh lónh hoäi kieán thöùc moät caùch töôøng minh thì tieát luyeän taäp laø moät tieát hoïc heát söùc caàn thieát. Laøm theá naøo ñeå xaây döïng moät tieát luyeän taäp toát? II.NHIEÄM VUÏ CUÛA ÑEÀ TAØI: Nhieäm vuï chính: Naâng cao hieäu quaû tieát luyeän taäp moân Toaùn ôû tröôøng THCS Ñoái vôùi giaùo vieân: - Chuaån bò moät tieát luyeän taäp toát - Tieát hoïc phaûi ñaûm baûo thôøi löôïng oân vaø luyeän(oân kieán thöùc,luyeän kó naêng) Ñoái vôùi hoïc sinh: - Lời giải không có sai lầm - Lập luận phải có căn cứ chính xác - Lời giải phải đầy đủ Ngoài ra trong dạy học bài tập còn yêu cầu lời giải ngắn gọn, đơn giản nhất, cách trình bày rõ ràng hợp lý. Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp
2.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 2 Tìm được một lời giải hay của một bài toán, tức là đã khai thác được những đặc điểm riêng của bài toán, điều đó làm cho học sinh “Có thể biết được cái quyến rũ sáng tạo cùng niềm vui thắng lợi” (Pôlia). III.PHÖÔNG PHAÙP – CÔ SÔÛ – THÔØI GIAN TIEÁN HAØNH NGHIEÂN CÖÙU ❖ Phöông phaùp: - Vaän duïng caùc phöông phaùp daïy hoïc ñeå ñem laïi keátquaû cao nhaát. - Tham khaûo caùc tieát luyeän taäp cuûa caùc ñoàng nghieäp (döï giôø hay goùp yù baøi soaïn),tham gia caùc buoåi sinh hoaït cuïm do phoøng toå chöùc. - Chuaån soaïn giaùo aùn ñaêng kí tieát thao giaûng ñeå tranh thuû söï goùp yù cuûa ñoàng nghieäp. ❖ Cô sôû : Caùc tieát luyeän taäp trong phaân phoái chöông trình lôùp 6,7,8,9 ❖ Naêm hoïc: 2002 – 2003,2003 – 2004,2004 – 2005,2005 -2006 ,2006 – 2007, naêm 2007 – 2008 caùc lôùp 9a4;9a5;9a6 tröôøng THCS Bình Nghi Keát quaû khaûo saùt chaát löôïng ñaàu naêm: Khoâng laøm ñöôïc baøi taäp sau tieát luyeän Laøm ñöôïc baøi taäp sau tieát luyeän taäp taäp 9a4 24/41 17/41 9a5 25/40 15/40 9a6 23/39 16/39 B.KEÁT QUAÛ I. TÌNH TRAÏNG SÖÏ VIEÄC: - Hoïc sinh khoâng bieát giaûi baøi taäp nhö theá naøo ? vaän duïng kieán thöùc baøi cuõ ra sao,chöa töï tìm ñöôïc höôùng ñi. - Nhìn chung soá em giaûi ñöôïc laø nhôø tham khaûo saùch giaûi baøi taâïp chöa töï khaùm phaù ñöôïc baøi toaùn daãn ñeán hoïc veït. II. NOÄI DUNG – GIAÛI PHAÙP: 1. MỤC TIÊU CHUNG CUÛA TIẾT LUYỆN TẬP TOÁN ❖ Xaùc ñònh ñuùng muïc tieâu cuûa tieát luyeän taäp VD: Tieát 49-HH9 LUYEÄN TAÄP(töù giaùc noäi tieáp) A_MUÏC TIEÂU : Kieán thöùc: - Cuûng coá ñònh nghóa , tính chaát vaø caùch chöùng minh töù giaùc noäi tieáp . Kyõ naêng : Reøn kyõ naêng veõ hình , kyõ naêng chöùng minh hình , söû duïng ñöôïc tính chaát töù giaùc noäi tieáp ñeå giaûi moät soá baøi taäp Thaùi ñoä : Giaùo duïc hs yù thöùc giaûi baøi taäp theo nhieàu caùch • Hoàn thiện khắc sâu hoặc nâng cao (ở mức độ cho phép của chương trình phổ thông, phần lý thuyết thông qua hệ thống bài tập) Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp
3.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 3 • Rèn luyện kĩ năng thuật toán, nguyên tắc giải toán (tuỳ theo yêu cầu của từng bài toán cụ thể ) • Rèn luyện nề nếp học tập có tính khoa học ,rèn luyện các thao tác tư duy,phương pháp học tập ,chủ động ,tích cực ,sáng tạo. 2.TRÌNH TỰ DẠY HỌC BÀI TẬP Thường bao gồm các hoạt động sau: -HĐ1: Tìm hiểu nội dung bài toán Tìm hiểu nội dung bài toán, tức là tìm hiểu : - Giả thiết là gì? kết luận là gì? hình vẽ minh hoạ ra sao? sử dụng kí hiệu như thế nào? -Dạng toán nào? (toán chứng minh hay toán tìm tòi?) -Kiến thức cơ bản cần có là gì? (các khái niệm, các định lí, các điều kiện tương đương, các phương pháp chứng minh, ) -HĐ2: Xây dựng chương trình giải Chỉ rõ các bước tiến hành: - Bước 1 là gì? - Bước 2 giải quyết vấn đề là gì? - . -HĐ3: Thực hiện chương trình giải Trình bày lời giải theo các bước đã được chỉ ra. Chú ý sai lầm thuờng gặp trong tính toán, trong biến đổi, -HĐ4: Kiểm tra và nghiên cứu lời giải - Xét xem có sai lầm hay không?có phải biện luận kết quả tìm được không?Nếu là bài toán thực tiễn thì kết quả tìm được có phù hợp với thực tiễn không ? ❖ Lưu ý : Thông qua các hoạt động này, chú ý thể hiện đuợc : “Dạy tri thức - Dạy phương pháp - chú trọng dạy học sinh cách tìm tòi lời giải”. Điều quan trọng là cần luyện tập cho học sinh thói quen đọc lại yêu cầu bài toán sau khi giải xong bài đó để học sinh một lần nữa hieåu rõ hơn chương trình giải đã đề xuất, hiểu sâu sắc hơn kiến thức cơ bản đã ngầm cho trong giả thiết. 3.PHƯƠNG ÁN DẠY HỌC TIẾT LUYỆN TẬP TOÁN ❖ Phương án 1: Bước 1:Nhắc lại một cách có hệ thống nội dung lý thuyết đã hoïc, sau đó có thể mở rộng mức độ phổ thông cho phép, khắc sâu lý thuyết qua phần kiểm tra miệng đầu giờ với một hệ thống câu hỏi cụ thể từ đơn giản đến yêu cầu cao hơn. Bước 2:Cho học sinh trình bày lời giải một bài toán đã cho làm ở nhà để kiểm tra học sinh về kĩ năng vận dụng lý thuyết giải toán, kó năng tính toán, cách diễn đạt bằng lời , cách trình bày lời giải một bài toán, các sai sót có thể mắc phải : “GV phải chốt lại các vấn đề có tính chất giáo dục ”. Bước 3: Cho học sinh làm một vài bài tập mới theo chủ định của giáo viên nhằm kiểm tra ngay sự hiểu biết của học sinh , khắc phục các sai sót của học sinh thường mắc Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp
4.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 4 phải, rèn luyện kĩ năng hay một thuật toán nào đó rất cơ bản cho học sinh mà giáo viên cho là rất cần thiết trong thời điểm này. ❖ Phương án 2: Bước 1: Cho học sinh trình bày lời giải một bài tập đã cho học sinh làm ở nhà, nhằm kiểm tra học sinh hieåu lý thuyết đến đâu, kĩ năng vận dụng lý thuyết trong lời giải toán như thế nào, học sinh thường mắc sai sót gì? Bước 2: Sau khi nắm được thông tin qua bước 1, giáo viên phaûi choát lại vấn đề có tính chất trọng tâm như : - Nhắc lại một số vấn đề về lý thuyết mà các em chưa hiểu sâu nên không vận dụng được để giải toán - Chỉ ra các sai sót của học sinh mắc phải và chỉ ra phương hướng khắc phục sai sót đó . - Hướng dẫn học sinh cách trình bày lời giải bài toán, cách diễn đạt bằng lời , bằng ngôn ngữ toán học , baèng cách dùng kí hiệu toán học. Bước 3: Cho học sinh làm một vài bài tập mới theo chủ định của giáo viên nhằm kieåm tra ngay sự hiểu biết của học sinh, khắc phục các sai sót của học sinh thường mắc phải, rèn luyện kó năng hoặc một thuật toán nào đó rất cơ bản cho học sinh mà giáo viên cho là rất cần thiết trong thời điểm này. 5. VÍ DỤ MINH HỌA Tiết luyện tập (Caên baäc ba ) Theo phương án 1 : Tuaàn: 09 Tieát: 17 LUYEÄN TAÄP I/ MUÏC TIEÂU: Kieán thöùc: HS naém ñöôïc ñònh nghóa caên baäc ba ,caùc tính chaát cuûa caên baäc ba. Kyõ naêng:Vaän duïng ñònh nghóa vaø caùc tính chaát cuûa caên baäc ba ñeå laøm vaø bieán ñoåi caùc bieåu thöùc . Thaùi ñoä: HS coù tö duy linh hoaït. II/ CHUAÅN BÒ CUÛA GIAÙO VIEÂN VAØ HOÏC SINH: Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp
5.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 5 */ Ñoà duøng daïy hoïc: • Giaùo vieân:SGK + Baøi soaïn+Baûng phuï noäi dung baøi taäp+phaán maøu ghi coâng thöùc toång quaùt • Hoïc sinh:SGK + Baûng nhoùm */ Phöông aùn toå chöùc tieát daïy: Neâu vaán ñeà – Hoaït ñoäng nhoùm. */ Kieán thöùc coù lieân quan: Nhö noäi dung phaàn muïc tieâu. III/ TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY: 1) Toå chöùc: (1 phuùt) Lôùp tröôûng baùo caùo tình hình. 2) Kieåm tra baøi cuõ: (05phuùt) Hoûi1: +Neâu ñònh nghóa caên baäc ba cuûa moät soá a + So saùnh 2 vaø 3 7,33 2 vaø 2 3 3 Ñaùp aùn : +Ñònh nghóa caên baäc ba soá hoïc ( nhö phaàn ghi ôû sgk ) +So saùnh : Ta coù 2 3 8 3 8 3 7 Vaäy 2 3 7 Ta coù 33 2 3 54,2 3 3 3 24 . Maø 3 54 3 24 33 2 2 3 3 Hoûi2: Ñeå so saùnh hai caên baäc ba ta caàn duøng kieán thöùc naøo? Ñaùp aùn : a b 3 a 3 b Chöõa baøi taäp 84 SBT:Tìm x , bieát : 4 4x 20 3 5 x 9x 45 6 3 (TL: ÑK: x -5 ; x = -1( TMÑK ) ) 3) Giaûng baøi môùi: Tieán trình baøi daïy: T/L Hoaït ñoäng cuûa giaùo vieân Hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh Kieán thöùc ghi baûng Hoaït ñoäng 1: Heä thoáng laïi kieán thöùc Treo baûng phuï Baøi3:Tìm caïnh x cuûa moät Baøi toaùn 1: 20 hình laäp phöông ,cho bieát theå Giaûi : phuùt tích Goïi x ( dm) laø ñoä daøi caïnh cuûa V= 64dm3 thuøng .Ta coù cho HS phaân tích : x3 64 x 4 Hoûi4:Neáu goïix laø ñoä daøi caïnh -Hsinh: Vaäy ñoä daøi caïnh cuûa thuøng laø 64 cuûa thuøng ta coù ñieàu gì ? x3= 64 (dm) x3 64 x ? x3 64 x 4 vì 43= 4.4.4 = 64 Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp
6.  Saùng kieán kinh nghieäm – Ñeà taøi:“Daïy hoïc tieát luyeän taäp nhö theá naøo” Trang 6 Baøi2:Tính Baøi 2: 3 3 3 , -HS döï ñoaùn traû lôøi. 3 3 3 = 3 32.3 3 343, 3 - 729, 3 - 1331 = 3 ( 3)3 = 3 3 3 3 Hoûi5: Ñeå tính caên baäc ba -HS A = (3 A) = A 3 343 = 3 83 = 8 cuûa moät soá ta döïa vaøo kieán 3 - 729 = 3 (- 9)3 = - 9 thöùc gì ? -HS caên baäc ba cuûa soá aâm 3 Hoûi6: Vôùi a>0,a 0 vaø x 9 a) Ruùt goïn C. - HS phaân tích bieåu thöùc ; nhaän xeùt veà thöù Tröôøng THCS Bình Nghi Giaùo vieân thöïc hieän: Mai Quoác Ñieäp