Sáng kiến kinh nghiệm Bộ thẻ từ hình nốt nhạc trong dạy học Tập đọc nhạc Lớp 4&5

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Bộ thẻ từ hình nốt nhạc trong dạy học Tập đọc nhạc Lớp 4&5

1. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học A. ĐẶT VẤN ĐỀ “Nghề dạy học là một nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý”. Đó là vinh dự, tự hào của các thầy, cô giáo, những người đã dạy dỗ, vun đắp cho thế hệ tương lai của Tổ quốc Việt Nam. Trong công cuộc đổi mới và xây dựng đất nước, công lao đóng góp của những người thầy, cô thật lớn lao. Biết bao tấm gương cao đẹp của các thầy, cô giáo trên khắp mọi miền của đất nước, từ thành thị đến nông thôn, nơi miền núi hay vùng hải đảo xa xôi đã miệt mài bên trang giáo án cho mỗi buổi đến trường. Những trang giáo án là những bài ca hào hùng, thiết tha, sâu lắng về nghĩa tình thầy trò, về những lao động vất vả, sự hy sinh thầm lặng mà lớn lao của các thầy cô giáo đi gieo những hạt giống tâm hồn. Năm học 2009-2010 có chủ đề “Năm học đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng giáo dục”. Nhìn từ một góc độ khách quan tôi thiết nghĩ sự đổi mới chất lượng là một bài học nan giải cho tất cả những thầy giáo, cô giáo đang thực hiện công tác giáo dục giảng dạy trong nhà trường. Sự đổi mới quản lý trong giáo dục là vấn đề cấp bách bởi nó hình thành sự phát triển con người sống và làm việc một cách khoa học và thiết thực, để đào tạo thế hệ tương lai của đất nước có trình độ và có kiến thức bền vững. Sự đổi mới quản lý chất lượng đi đôi với việc đòi hỏi người giáo viên phải có những phương pháp giảng dạy phát huy tính tích cực phù hợp với tâm lý học sinh, tâm lý lứa tuổi. Trong những năm học vừa qua nhà nước quan tâm rất nhiều đến việc phải giảng dạy đầy đủ các môn học giúp cho học sinh phát triển năng lực học tập một cách toàn diện, học sinh được học tập trong môi trường thuận lợi có đầy đủ cơ sở vật chất và trang thiết bị học tập hiện đại đáp ứng nhu cầu cần thiết của người học. Như chúng ta đã biết mục đích giáo dục hiện nay của chúng ta là đào tạo những con người phát triển toàn diện, những con người có đủ năng lực cần thiết, đáp ứng sự phát triển của đất nước. Việc giáo dục một con người toàn diện không chỉ giáo dục cho họ có đạo đức tốt, có trình độ hiểu biết, nắm chắc các kiến thức khoa học và xã hội, có sức khoẻ, biết lao động, sẵn sàng lao động mà còn phải giáo dục cho họ biết nhìn nhận, phân biệt, biết thưởng thức cái đẹp và biết làm đẹp cho Năm học 2010- 2011 Trang 1
2. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học cuộc sống nói chung, cuộc sống của mình nói riêng. Vì vậy, có thể nói rằng giáo dục thẩm mỹ cho con người là không thể thiếu được. Một trong những con đường giáo dục thẩm mỹ nhanh và hiệu quả nhất là giáo dục thông qua các môn học nghệ thuật. Âm nhạc có vai trò vị trí rất quan trọng. Trong những năm gần đây, nắm bắt tình hình thực tế của sự phát triển xã hội, Bộ giáo dục và đào tạo đã điều chỉnh nội dung giáo dục nghệ thuật trong nhà trường và coi đây là môn học bắt buộc. Âm nhạc là phương tiện hiệu quả nhất trong giáo dục thẩm mỹ. Trong nhà trường phổ thông, đặc biêt là ở bậc tiểu học, Âm nhạc tuy không đào tạo các em thành những ca sỹ, nhạc sỹ, nhưng thông qua môn học này đã hình thành cho các em những kiến thức ban đầu, đặc biệt là trang bị cho các em có một thế giới tinh thần thoải mái hơn, giúp các em phát triển hiền hoà, toàn diện hơn, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác. Ở học sinh lớp 1, 2, 3 các em học âm nhạc trong môn nghệ thuật chủ yếu các em học hát .Phần học hát đòi hỏi các em chỉ hát đúng giai điệu lời ca, hát đồng đều rõ lời, biết hát hòa giọng chung với các bạn. Cuối chương trình lớp 3 học kì 2 các em bắt đầu làm quen với những kí hiệu ghi chép nhạc bước đầu đọc các nốt nhạc theo các hình nốt. Bước sang chương trình lớp 4,5 âm nhạc được tách riêng ra thành một môn học, có sách giáo khoa và có hướng dẫn cụ thể trong từng bài hát, từng bài tập đọc nhạc. Ngoài việc học hát các em bắt đầu học kiến thức về nhạc lý, biết tên nốt nhạc trên khuông, biết đọc đúng cao độ và trường độ qua những bài tập đọc nhạc và biết ghép lời ca các bài tập đọc nhạc. Mỗi khi trình độ kiến thức nâng dần lên đòi hỏi người giáo viên phải có những cải tiến trong công tác giảng dạy. Sự đổi mới phương pháp dạy học để nâng cao chất lượng không chỉ dừng lại ở những môn học như Toán, Tiếng Việt mà nó đòi hỏi đổi mới chất lượng cho tất cả các môn học. Là giáo viên chủ nhiệm hay là giáo viên chuyên trách tôi nhận thấy rằng để các em hiểu, nắm được và thực hiện tốt yêu cầu của bài học người giáo viên cần có phương pháp dạy học phù hợp với đối tượng học sinh, để giúp các em nắm bắt nhanh nhất kiến thức bài học. Năm học 2010- 2011 Trang 2
3. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học Qua thực tế giảng dạy từ những năm trước, đặc biệt năm 2005-2006 các em được học chương trình sách giáo khoa âm nhạc mới và việc áp dụng học theo chuẩn kiến thức kĩ năng được thực thi ở năm học 2008-2009 đòi hỏi giáo viên bám sát mục tiêu bài học theo trình độ chuẩn. Trong thực tại, việc đưa ra một phương pháp giảng dạy thích hợp cho bộ môn Âm nhạc ở Tiểu học đang còn rất nhiều vấn đề phải bàn. Chúng ta đã biết chương trình âm nhạc lớp 4, 5 có hai phần: Phần học hát và phần học tập đọc nhạc. Đối với việc dạy học sinh hát đúng giai điệu thuộc lời ca của các bài hát, biết kết hợp gõ đệm theo phách, theo nhịp, theo tiết tấu lời ca thì đa số các em học tương đối tốt, và đạt hiệu quả. Song thực tế giảng dạy tôi nhận thấy rằng việc học sinh đọc đúng cao độ, trường độ, nhớ vị trí các nốt nhạc trên khuông trong phân môn tập đọc nhạc đa số học sinh học phân môn này còn rất nhiều hạn chế, đối với các em học sinh có năng khiếu thì các em nắm bắt kịp thời. Từ thực tế giảng dạy trong quá trình lên lớp với những tiết có phần dạy phân môn tập đọc nhạc tôi đã sử dụng đồ dùng dạy học trong phương pháp dạy tập đọc nhạc và đã mang lại một kết quả khả quan. Và đây cũng là kinh nghiệm qua hai năm tôi sử dụng đồ dùng dạy học môn Âm nhạc: BỘ THẺ TỪ HÌNH NỐT NHẠC TRONG DẠY HỌC TẬP ĐỌC NHẠC LỚP 4 & 5. Năm học 2010- 2011 Trang 3
4. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học B. PHẦN NỘI DUNG I/ CƠ SỞ LÝ LUẬN Xuất phát từ thực trạng giảng dạy môn âm nhạc lớp 4,5 vấn đề học nhạc cho các em nắm bắt kiến thức ghi chép nhạc để giúp các em học tốt và đạt hiệu quả là điều hết sức quan trọng, điều đó không chỉ phụ thuộc vào chương trình giảng dạy phù hợp với trình độ của sách giáo khoa cung cấp mà còn phụ thuộc vào phương pháp truyền thụ của mỗi thầy cô giáo chúng ta. Hơn thế nữa nó còn phụ thuộc vào ý thức học tập của các em cùng với sự quan tâm chăm sóc của gia đình và của toàn xã hội. Như chúng ta đã biết môn học Âm nhạc là môn học mang tính nghệ thuật nó khác hơn so với những môn học khác, nó không đòi hỏi sự chính xác một cách tuyệt đối, mà điều quan trọng cần ở người học sự yêu thích, sự đam mê và có năng khiếu về lĩnh vực âm nhạc điều này không phải học sinh nào cũng có được. Học âm nhạc mang đến cho các em những giây phút thư giản thỏa mái, thông qua những giai điệu có tiết tấu sôi nổi nhẹ nhàng, những lời ca trong sáng, giản dị và chân thật chan chứa nhiều cảm xúc mà âm nhạc mang đến cho con người. Vậy làm thế nào để học sinh tiếp thu bài tốt và có sự ham thích khi học nhạc, để mỗi một bài tập đọc nhạc các em đọc một cách dễ dàng và không lúng túng khi xác định vị trí các nốt nhạc trên khuông. Là giáo viên được đào tạo chuyên ngành sư phạm Âm nhạc cho cấp Tiểu học, qua thời gian trực tiếp giảng dạy bộ môn với lòng yêu nghề mến trẻ và sự nỗ lực học hỏi của mình, bản thân ít nhiều đã đúc rút được những kinh nghiệm trong công tác, tôi nhận thấy thực tế việc học tập và tiếp thu các kiến thức của môn học, đặc biệt là kiến thức đọc và ghi chép nhạc của các em là chưa cao, nhiều em còn rất lúng túng. Đứng trước những hạn chế thực tại, tôi đã sử dụng “Bộ thẻ từ hình nốt nhạc” đây là một loại đồ dùng dạy học hướng dẫn các em học tập đọc nhạc mà tôi đã thực hiện tại trường. Năm học 2010- 2011 Trang 4
5. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học II./ NỘI DUNG. Trường Tiểu học Trần Bình Trọng là trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2 là đơn vị dẫn đầu cấp tiểu học, là một trường có phong trào văn hoá văn nghệ khá tốt. Các hoạt động văn hoá văn nghệ diễn ra rất sôi nổi trong suốt năm học qua các đợt thi đua. Các hoạt động đó được tác động nhiều bởi bộ môn Âm nhạc. Do vậy để các em học tốt, có được những thành tích trong phong trào hoạt động ngoài giờ lên lớp và các em có hứng thú học tập bộ môn này, đòi hỏi người thầy phải có một phương pháp truyền đạt, phương pháp thu hút, tạo sự hứng thú cho các em với môn học. Song với khó khăn hiện nay đại đa số bộ phận các em còn có nhược điểm phổ biến nhất được thể hiện ở chỗ là các em còn xem nhẹ môn học, cho rằng đây là môn học phụ không quan trọng như những môn học khác. Những bài hát các em thường hát theo thói quen cũ, hát tự do, tuỳ tiện không theo một giai điệu cụ thể. Vì vậy người giáo viên phải từng bước giúp các em có được sự tự tin, nắm được các kiến thức ghi chép nhạc vững vàng.Vậy thì làm cách nào để giúp học sinh học tốt môn học, được học sinh yêu thích học đồng loạt mà không cảm thấy khó khi đến tiết học nhạc. 1/ Điều tra động cơ học tập bộ môn của học sinh Trên cơ sở lý luận cùng với thời gian giảng dạy tại trường tiểu học Trần Bình Trọng tôi đã tìm hiểu khả năng học tập bộ môn âm nhạc của học sinh qua 2 lớp 4/1 và 5/2 qua thực tế giờ dạy tôi nhận thấy việc tiếp thu kiến thức âm nhạc chỉ rơi vào những em học sinh có năng khiếu. Còn lại các em chỉ học theo quán tính bản năng không có kiến thức nhạc, và không tự đọc được bài tập đọc nhạc đơn giản. 2/ Khảo sát trình độ học sinh: Qua kiểm tra chất lượng học kì I khi học sinh thể hiện bài hát học sinh hát tương đối tốt, đặc biệt đối với các em học sinh có năng khiếu thể hiện bài hát rất xuất sắc, nhưng khi thể hiện bài tập đọc nhạc đa phần các em còn lúng túng khi đọc nhạc vì lý do các em không xác định đúng vị trí nốt nhạc trên khuông. Kết quả cho ta thấy: Năm học 2010- 2011 Trang 5
6. Sáng kiến kinh nghiệm Âm nhạc Tiểu học Lớp Số học sinh Hoàn thành Hoàn Chưa hoàn tốt (A+) thành(A) thành (B) 4/1 33 HS 4 HS =12,1% 25 HS 4 HS =12,1% =75,7% 5/2 30 HS 5 HS =16,6% 23 HS 2 HS =6,6% =76,6% Từ thực tế đó đã cho ta thấy được học sinh rất thích học môn âm nhạc các em cũng xem đây là môn học vui chơi thỏa mái, nhẹ nhàng, không nặng nề về tính toán, không hiểu sâu như hai môn Toán và Tiếng Việt. Song vấn đề được nổi trội ở đây là môn học này học tốt có chất lượng chỉ phụ thuộc vào những em học sinh có năng khiếu và ham thích học môn âm nhạc, còn lại việc tiếp thu học nhạc ở một số em còn hạn chế. 3/ Biện pháp thực hiện: Để học sinh đọc nhạc tốt hiệu quả, dễ dàng xác định những nốt nhạc trên khuông tôi đã thực thi một đồ dùng dạy học có tính sáng tạo, khoa học thẫm mĩ và bền vững. Và đây cũng là phương pháp sử dụng đồ dùng dạy học có phát huy tính tích cực học tập của học sinh. a.Cách thực hiện như sau: * Giáo viên chuẩn bị: Những miếng xốp dày ( có thể là nhiều màu sắc) Cắt những miếng xốp ấy thành những loại hình nốt nhạc ( Hình nốt đen, hình nốt trắng, hình nốt móc đơn, hình nốt móc kép, nốt móc tam, nốt móc tứ, dấu lặng đen và dấu lặng đơn).Những hình nốt nhạc đó được gắn với những viên nam châm tạo thành một loại thẻ từ hình nốt nhạc, khi sử dụng chúng ta đính lên bảng từ một cách dễ dàng. b. Một số loại hình nốt nhạc: Năm học 2010- 2011 Trang 6