Sáng kiến kinh nghiệm Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở trường Tiểu học

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở trường Tiểu học

1. Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường Tiểu học Năm học 2016-2017 BÁO CÁO SÁNG KIẾN BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN TRÒ CHƠI DÂN GIAN Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC. - Tên sáng kiến: Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường tiểu học. - Họ và tên: NGUYỄN HỒNG ĐỨC - Đơn vị công tác: Trường tiểu học 1 xã Hiệp Tùng. - Thời gian đã được thực hiện: Từ ngày: 16/ 10/2016 đến ngày: 25 /03/2017 I. ĐẶT VẤN ĐỀ: 1. Tên sáng kiến: Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường tiểu học. 2. Sự cần thiết, mục đích của việc thực hiện sáng kiến: Hệ thống giáo dục từng bước được chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa, hội nhập quốc tế; giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa và mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam. Phấn đấu cao nhất để nền giáo dục Việt Nam sớm đạt trình độ tiên tiến. Ngành Giáo dục quán triệt các chủ trương, quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước, cùng các cấp ủy Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị, xã hội, tiếp tục đặc biệt quan tâm chăm lo và đầu tư mạnh mẽ hơn nữa cho sự nghiệp “trồng người”, tạo điều kiện tốt hơn, đầy đủ hơn cho việc học tập, rèn luyện và phấn đấu của con em chúng ta. Những năm qua ngành Giáo dục& Đào tạo được Đảng và Nhà nước quan tâm đầu tư như: cơ sở vật chất, trường lớp từng bước được xây dựng khang trang, đội ngũ giáo viên được đào tạo, chuẩn hóa, hưởng ứng thực hiện các cuộc vận động lớn của Đảng và của ngành Giáo dục như: cuộc vận động “Hai không”, cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”; toàn ngành tiếp tục thực hiện phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Qua quá trình triển khai thực hiện Chỉ thị số 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22/7/2008 phát động phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” và Kế hoạch số 307/KH-BGDĐT ngày 22/7/2008 triển khai thực hiện phong trào này. Công văn số: 1741/BGDĐT-GDTrH V/v: Hướng dẫn đánh giá kết quả phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” môi trường giáo dục ngày càng thêm thân thiện, chất lượng giáo dục toàn diện của học sinh ngày càng chất lượng hơn. Tuy nhiên, trước sự phát triển của nền kinh tế thị trường, sự cám dỗ của cuộc sống đời thường, những tệ nạn xã hội phát sinh. Tình trạng học sinh lơ là trong học tập, có thói quen ỷ lại, trông chờ vào sự nâng đỡ của thầy cô, dễ dãi trong thi cử, việc dạy thêm, học thêm không đúng quy định đã làm biến dạng việc đánh giá chất Nguyễn Hồng Đức Trường tiểu học 1 xã Hiệp Tùng 1
2. Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường Tiểu học Năm học 2016-2017 lượng dạy - học và các trò chơi ảo tràn lan ở ngoài xã hội, các tiệm Gams ngày càng nhiều xuất hiện gần trường học, các trò chơi dân gian ngày càng mai một, quên lãng. Để bảo tồn và phát huy truyền thống văn hóa của dân tộc trong đó có trò chơi dân gian đã xuất hiện lâu đời trong quá trình lao động, sinh hoạt cộng đồng của dân tộc ta. Những trò chơi dân gian đã đến với trẻ thơ một cách nhẹ nhàng theo kiểu “vừa học, vừa chơi”, qua những bài đồng dao theo cách nói vần, và đồng dao đã làm tốt chức năng biểu đạt ý, giáo dục nhận thức, bồi dưỡng tình cảm cho trẻ. Trò chơi dân gian là một hoạt động có tác động mạnh mẽ đến trẻ em, nó là phương tiện giáo dục toàn diện cho học sinh tiểu học. Từ những vấn đề trên, để đưa trò chơi dân gian vào trường Tiểu học là cần thiết và cấp bách nhằm đầy lùi các tệ nạn xã hội, góp phần giáo dục tinh thần, ước mơ học sinh trong sáng, lành mạnh, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả trong ngành giáo dục. Chính vì thế, tôi chọn đề tài: “Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở trường tiểu học”. II. Nội dung: 1. Cơ sở lý luận: Trong kho tàng di sản văn hóa của dân tộc, các trò chơi dân gian là những sản phẩm mang tính vận động đặc trưng và là biểu hiện tinh thần xuất phát từ trong lao động sản xuất. Các trò chơi dân gian dân tộc có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học vô cùng lớn. Đó còn thể hiện tính cộng đồng, tính tập thể, tinh thần đoàn kết trong nhân dân rất cao. Và càng đặc biệt hơn, khi các trò chơi dân gian này chỉ được lưu truyền bằng hình thức truyền miệng, truyền tay và được học hỏi trong quá trình chơi hay thi đấu. Trò chơi dân gian các dân tộc cần được bảo tồn qua nhiều đời trong đời sống cộng đồng, được lưu giữ và phát huy gắn liền với sự phát triển kinh tế xã hội của dân tộc. Góp phần hình thành nên sự kiên cường, sự dẻo dai và ý thức vươn lên trong những hoàn cảnh khó khăn, giành chiến thắng của mỗi con người, mỗi cộng đồng người trong những hoàn cảnh khắc nghiệt, trong những điều kiện không thuận lợi. Cũng chính những trò chơi dân gian này làm nên những bản sắc đặc trưng và khu biệt của mỗi cộng đồng. Việc khôi phục lại các trò chơi dân gian rất quan trọng. Bên cạnh đó, các phong trào tổ chức lễ hội văn hóa, thi đấu cần diễn ra thường xuyên và sôi nổi để góp phần vào bảo tồn, phát triển các trò chơi dân gian cho thế hệ trẻ nói chung, học sinh tiểu học nói riêng. 2. Thực trạng và khó khăn: - Thực trạng: Qua quá trình phát triển kinh tế hội nhập quốc tế, phát sinh nhiều hệ lụy kèm theo các trò chơi trực tuyến phát triển, nhiều cơ sở gams và gams trong điện thoại xuất hiện lôi cuốn nhiều học sinh tham gia chơi điện tử. Trước khi đưa trò chơi dân gian vào nhà trường học trong giờ ra chơi học sinh rượt đuổi nhau, nghịch phá hoặc chơi các trò chơi “bạo lực” gây tai nạn học đường, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và tâm hồn trẻ thơ. Các trò chơi dân gian vốn có từ lâu đời của dân tộc ta qua quá trình lao động, sinh hoạt cộng đồng mà hình thành bị lãng quên, mai một. Đây là bản sắc dân tộc Việt Nam cũng là văn Nguyễn Hồng Đức Trường tiểu học 1 xã Hiệp Tùng 2
3. Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường Tiểu học Năm học 2016-2017 hóa lâu đời của người Việt. Hiện nay, ngoài giờ học, một số học sinh thường chơi gams, nghe nhạc, xem tivi Có nhiều em quá mê trò chơi điện tử nên quên cả học, quên ăn uống làm ảnh hưởng đến đôi mắt Khó khăn: Năng khiếu, kỹ năng giáo viên còn hạn chế, không được tập huấn. Giáo viên có nhiều trình độ khác nhau và lứa tuổi cũng không đồng đều nên gặp nhiều khó khăn trong hướng dẫn các trò chơi dân gian cho học sinh. 3. Những biện pháp: a . Một số hình thức triển khai và tổ chức các trò chơi dân gian cho học sinh trường tiểu học: a1. Nâng cao nhận thức của giáo viên, phụ huynh học sinh và Tổng phụ trách Đội: - Đối với Giáo viên: Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; vận dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học một cách linh hoạt, sáng tạo, hợp lý, phù hợp với với nội dung, đối tượng và điều kiện cụ thể của cơ sở giáo dục phổ thông; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; thực hiện phương châm “giảng ít, học nhiều”, khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc; tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích và rèn luyện năng lực tự học, tạo cơ sở để học tập suốt đời, tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, trải nghiệm sáng tạo, nghiên cứu khoa học. Coi trọng sự phối hợp chặt chẽ giáo dục nhà trường, giáo dục gia đình và giáo dục xã hội. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học. Ngoài ra còn phải còn quan tâm đến hoạt động ngoài khóa, giáo dục bảo tồn trò chơi dân gian của dân tộc ta đã có lâu đời qua lao động sản xuất, sinh hoạt cộng đồng và phát triển trò chơi dân gian có ý nghĩa trong việc rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh. Đặc biệt đối với trẻ em tuổi tiểu học, trò chơi dân gian còn góp phần hình thành nhân cách văn hóa mang bản sắc dân tộc Việt Nam. - Phụ huynh học sinh: Nhiệt tình ủng hộ và tạo mọi điều kiện giúp đỡ học sinh tham gia các hoạt động sinh hoạt tập thể do giáo viên, Tổng phụ trách Đội tổ chức. - Tổng Phụ trách Đội: Nhận thức đúng đắn về bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian có ý nghĩa rất quan trọng, trò chơi dân gian là phương tiện giáo dục thể chất cho trẻ một cách có hiệu quả. Khi tham gia vào các trò chơi vận động dân gian, các vận động cơ bản của trẻ được rèn luyện, nhờ đó mà trẻ trở nên nhanh nhẹn, khéo léo, hoạt bát, tự tin trong hoạt động tập thể. a 2. Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường tiểu học: Tổ chức thực hiện các trò chơi dân gian ở Trường tiểu học đã góp một phần bảo tồn văn hóa dân gian của dân tộc song cần sưu tầm, ghi chép lại, góp phần vào kho tàng văn hóa dân gian thêm phong phú hơn và lưu truyền về sau, phát triển văn hóa dân gian đặm đà bản sắc dân tộc Việt Nam. Nguyễn Hồng Đức Trường tiểu học 1 xã Hiệp Tùng 3
4. Bảo tồn và phát triển trò chơi dân gian ở Trường Tiểu học Năm học 2016-2017 Thầy (cô) giáo và học sinh sưu tầm trong sách, báo, trong nhân dân ở nhiều vùng miền khác nhau, phân loại trò chơi cho từng đối tượng học sinh, áp dụng trò chơi để phù hợp lứa tuổi. Trong đời sống hiện nay, khi quá trình hội nhập và phát triển, sự giao lưu và tiếp biến văn hóa và sự ảnh hưởng trực tiếp cũng như gián tiếp của nhiều trào lưu văn hóa mới, cũng với sự tác động mạnh mẽ của cơ chế thi trường đã dẫn tới những sự đổi thay mang tính tiêu cực của trò chơi đang có nguy cơ mai một, biến mất hay biến tượng một cách bất thuuwongf và nhanh chóng. Thay thế vào đó các trò chơi mới được du nhập không phù hợp với văn hóa, thể chất của con người Việt Nam. Chính vì thế gia đình, nhà trường và cộng đồng cần bảo tồ, lưu giữ và phát huy giá trị của các trò chơi văn hóa dân gian đã được quan tâm, chú trọng. a3. Lựa chọn các trò chơi dân gian phù hợp với lứa tuổi của học sinh trường tiểu học. Trò chơi dân gian vô cùng phong phú và đa dạng, nhưng không phải trò chơi nào cũng phù hợp với lứa tuổi học sinh bậc tiểu học. Chính vì thế, giáo viên lựa chọn cho học sinh chơi các trò chơi có luật chơi và cách chơi đơn giản, dễ nhớ, dễ hiểu đồng thời gây nhiều hứng thú, đặc biệt là những trò chơi có những lời ca, những bài thơ hay. Bên cạnh đó, ở trong trường Tiểu học lại có 2 lứa tuổi (Nhi đồng và thiếu niên). Mỗi độ tuổi lại có trình độ nhận thức và năng lực hoạt động khác nhau. Chính vì thế, các trò chơi cũng cần phải được lựa chọn cho phù hợp với từng độ tuổi. Cụ thể như sau: * Với lứa tuổi nhi đồng (lớp 1, 2, 3): Ở lứa tuổi này chỉ có thể chơi được các trò chơi đơn giản mà mang tính chất vui tươi, dí dỏm như: "Chi chi chành chành", "Tập tầm vông", "Nu na nu nống" , "Rồng rắn lên mây" * Với lứa tuổi thiếu niên (lớp 4, 5): Học sinh ở lứa tuổi này có thể chơi được các trò chơi dài hơn và khó hơn, phức tạp hơn như: "Đánh chuyền", "Kéo co", "Cướp cờ" Khi lựa chọn các trò chơi dân gian cho học sinh bậc tiểu học, giáo viên thực hiện và lưu ý các vấn đề sau: - Triển khai toàn thể cho các lớp: Giáo viên phụ trách các lớp và cử 5 em để đi tiếp thu các trò chơi về triển khai lại cho tập thể lớp. - Trò chơi không dễ nhưng cũng không khó. - Đạo cụ, đồ chơi phục vụ cho các trò chơi dễ kiếm, dễ tìm. - Tạo điều kiện cho các em học có tính năng động, giúp củng cố tư duy, ngôn ngữ, vận động, kỹ năng sống cho trẻ. - Kích thích và gây được hứng thú, thu hút sự chú ý và say mê khi học sinh chơi trò chơi dân gian. - Có sự tham gia của tập thể lớp hoặc nhóm học sinh trong lớp phù hợp với trò chơi đó. Nguyễn Hồng Đức Trường tiểu học 1 xã Hiệp Tùng 4