SKKN Xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan môn Hoá học Lớp 8 ở bậc THCS

Nội dung text: SKKN Xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan môn Hoá học Lớp 8 ở bậc THCS

1. Phần i - mở đầu i/ lý do chọn đề tài: Giáo dục việt nam giữ một vị trí quan trọng, là đòn bẩy để phát triển kinh tế, xã hội. Vì vậy việc mở rộng quy mô, loại hình đào tạo và nâng cao chất lượng giáo dục là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy mà nghị quyết lần thứ hai BCH TW khoá VIII về phát triển giáo dục đào tạo trong thời kỳ CNH – HĐH sẽ là: “Coi giáo dục và đào tạo cùng với khoa học và công nghệ là nhân tố quyết định sự tăng trưởng kinh tế và phát triển xã hội. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo phải quan tâm thường xuyên đến việc đổi mới nội dung và phương pháp giáo dục đào tạo”. Vì vậy để nâng cao chất lượng dậy và học môn hoá học cho giáo viên và học sinh phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp phát triển và đổi mới của nền giáo dục hiện nay, là loại bỏ bệnh thành tích, tiêu cực trong thi cử và không để học sinh ngồi nhầm lớp mà Bộ Trưởng Bộ Giáo Dục và Đào Tạo Nguyễn Thiện Nhân đã ra chỉ thị quyết tâm loại bỏ chúng “ Căn bệnh nan y, trầm kha của ngành giáo dục đào tạo việt nam” trong hàng chục năm qua tiến tới để có “Chất lượng giáo dục thực chất” thì ngoài sự cải tiến đổi mới về sách giáo khoa, chương trình học thì điều căn bản là người giáo viên phải đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá chất lượng học tập của học sinh. Người giáo viên là nhân tố trung tâm , quyết định chất lượng giáo dục. Nếu một người thợ vụng về thì chỉ làm hỏng một số sản phẩm do chính người thợ đó tạo ra , rồi người thợ đó không có khách hàng nữa. Nhưng một người thầy rốt thì sẽ làm hỏng nhiều thế hệ học trò. Do đó người thầy giáo không những cần phải có một kiến thức tốt mà còn phải có một tác phong sư phạm mẫu mực, một phương pháp giảng dạy truyền thụ kiến thức dễ hiểu, phù hợp với nhièu đối tượng học sinh trong một lớp, phải tuyệt đối tránh dạy học theo kiểu “đọc chép”. Một trong những nội dung để đánh giá việc áp dụng phương pháp giảng dạy của giáo viên và việc củng cố hoàn thiện kiến thức đánh giá kết quả, khả năng tiếp thu 1
2. của học sinh là hệ thống bài tập hoá học. Bài tập hoá học là phương tiện cơ bản nhất để dạy học sinh vận dụng kiến thức vào thực hành, sự vận dụng kiến thức thông qua các bài tập ở nhiều lĩnh vực rất phong phú và đa dạng. Chính nhờ vận dụng kiến thức để giải bài tập mà kiến thức được khắc sâu, mở rộng và nâng cao. Như vậy bài tập hoá học vừa là nội dung, vừa là phương pháp là phương tiện để dạy tốt học tốt môn hoá học. Hệ thống hoá bài tập hoá học rất đa dạng và phong phú trong đó phải nói đến bài tập trong việc kiểm tra, đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh. Tuy nhiên hệ thống các phương pháp kiểm tra đánh giá kết quả của người học lại có nhiều phương pháp. Một trong những phương pháp kiểm tra và đánh giá kiến thức, kỹ năng của học sinh hiện nay đã và đang được sử dụng rộng rãi trong các cấp học của hệ thống giáo dục nước ta và trên thế giới, đó là phương pháp kiểm tra trắc nghiệm “test”. Phương pháp kiểm tra trắc nghiệm có một số ưu điểm lớn đáp ứng nhu cầu giáo dục theo phương pháp giảng dạy hiện nay, phù hợp với việc nâng cao chất lượng dạy và học của giáo viên và học sinh. Từ những vấn đề trình bày ở trên, với mong muốn góp phần nhỏ của mình vào việc tìm hiểu thêm để từ đó xây dựng và áp dụng phương pháp trắc nghiệm đạt hiệu quả cao hơn trong công tác giảng dạy môn hoá học của bản thân tôi và đồng nghiệp bậc THCS hiện nay. Tôi đã chọn đề tài: “Xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan môn hoá học lớp 8 ở bậc THCS”. II/ Mục đích của đề tài: Nghiên cứu phương pháp trắc nghiệm để xây dựng hệ thống trắc nghiệm trong việc kiểm tra, đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh lớp 8 THCS. III/ Nhiệm vụ của đề tài: - Nghiên cứu cơ sở lý luận về phương pháp kiểm tra bằng trắc nghiệm. - Nghiên cứu tình hình thực tế việc xây dựng nội dung và áp dụng hệ thống bài tập trắc nghiệm ở bậc THCS. 2
3. - Xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm theo nội dung của chương trình hoá học lớp 8. IV/ Phương pháp nghiên cứu: -Tham khảo tài liệu về bài tập trắc nghiệm ở bậc THCS, THPT từ đó sưu tầm, phân loại, sửa đổi, bổ xung. Xây dựng hệ thống bài tập phù hợp với nội dung chương trình hoá học lớp 8. -Trực tiếp sử dụng cá bài tập này trong công tác giảng dạy để rút kinh ngiệm, rút ra kết luận chung về tính thực tiễn của đề tài. 3
4. Phần II: Nội dung của đề tài I/ cơ sở lý luận: Trong giáo dục học đại cương, bài tập được xếp trong hệ thống các phương pháp quan trong nhất để nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Đây cũng là một phương pháp tích cực đối với học sinh ở trường THCS, giáo viên hoá học cần nắm vững khả năng học tập của học sinh, nhưng không làm quá tải huặc nặng nề kiến thức của học sinh. Muốn làm được điều này, trước hết người giáo viên hoá học cần nắm vững các tác dụng của từng bài tập hoá học, phân loại chúng và tìm ra phương hướng để giải, hướng dẫn học sinh ở mức độ cao hơn, cần phải biết trọn, chữa và xây dựng những bài tập mới. Bài tập hoá học có tác dụng to lớn trong dạy và học hoá học, thể hiện ở các mặt sau đây: 1. Làm chính xác hoá các khái niệm . 2. Củng cố các kiến thức cơ bản. 3. Rèn kỹ năng, kỹ xảo sử dụng ngôn ngữ hoá học. 4. Liên hệ với thực tiễn đời sống, sử dụng ngôn ngữ hoá học. Ngoài ra còn sử dụng nhiều trong quá trình chuẩn bị nghiên cứu các kiến thức mới. 1. Bản chất, ưu điểm , nhược điểm của phương pháp kiểm tra bằng hệ thống bài tập trắc nghiệm: a) Bản chất: Hiện nay su hướng của đa số những lý luận dạy học xem “Trắc nghiệm khách quan là một phương pháp dạy học cùng những bài tập ngắn để kiểm tra và đánh giá hoạt động, nhận thức năng lực trí tuệ, kỹ năng của học sinh”. Đó có thể coi là dấu hiệu bản chất của trắc nghiệm trong quá trình dạy học mà cụ thể là coi trọng và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Vậy ta có thể hiểu trắc nghiệm là một bài tập nhỏ, 4
5. huặc một câu hỏi có kèm theo câu trả lời sẵn, yêu cầu học sinh suy nghĩ rồi dùng ký hiệu đơn giản đã quy ước để trả lời . b) Ưu điểm: Phương pháp kiểm tra bằng trắc nghiệm có những ưu điểm sau: - Nhanh chóng, mất ít thời gian trong công việc tiến hành kiểm tra và chấm bài của giáo viên dạy. - Đảm bảo được tính khách quan, công bằng trong kiểm tra, đánh giá các bài kiểm tra, bài thi. - Kiểm tra được một phạm vi kiến thức lớn về nội dung bài học, chương hay cả môn học. - Có nhận xét về độ đồng đều trong kiểm tra của học sinh. - Cách tiến hành và phương pháp kiểm tra có thể đơn giản và rể dàng hơn các hình thức kiểm tra truyền thống. - Có thể chấm bài theo kiểu chấm đục lỗ hay máy tính, góp phần làm giảm thời gian cho giáo viên chấm và công nghệ hoá việc dạy học. c) Nhược điểm: Bên cạnh những ưu điểm trên, các nhà sư phạm đã tìm thấy ở hệ thống câu hỏi trắc nghiệm còn có những nhược điểm sau: - Trắc nghiệm chủ yếu là những câu hỏi với các câu trả lời sẵn, điều này đã hạn chế phần nào tư duy sáng tạo của học sinh. - Trắc nghiệm chỉ có giáo viên biết được kêt quả suy nghĩ của học sinh mà không cho giáo viên biết quá trình suy nghĩ, nhiệt tình hứng thú của học sinh đối với nội dung kiểm tra. Điều này nhiều khi khiến học sinh ghi nhớ bài tập một cách máy móc, không hiểu rõ bản chất của vấn đề. - Trắc nghiệm nói chung yêu cầu kết quả lựa trọn, dó đó ít góp phần phát triển ngôn ngữ và chữ viết của học sinh khi trình bày câu trả lời, lời giải 5
6. - Trắc nghiệm không thể tránh khỏi những trường hợp học sinh trả lời ngẫu nhiên do học sinh không nắm được bài, mất bình tĩnh, thiếu thời gian lựa chọn, nên lựa chọn câu trả lời một cách ngẫu nhiên cho xong. - Không thể dùng câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra tất các dạng bài tập hoá học được, đặc biệt là kiểm tra kỹ năng thực hành hoá học Chính vì thế phương pháp trắc nghiệm không thể là một dạng câu hỏi, bài tập kiểm tra hoàn mỹ được, tuy nhiên nó có khá nhiều ưu thế , đặc biệt nó tỏ ra là một phương pháp kiểm tra thuận lợi nhất “kiểm tra nhanh nhất, nhiều nhất, trong khoảng thời gian ngắn nhất” có thể vận dụng toán học vào kiểm tra đánh giá kết quả người học. 2. Phân loại bài tập trắc nghiệm: Bài tập trắc nghiệm gồm 2 loại: * Bài tập trắc nghiệm tự luận. * Bài tập trắc nghiệm khách quan. Sự tương đồng giữa hai loại bài tập trắc nghiệm: - Đều có thể đo lường hầu hết mọi thành quả học tập của học sinh mà bài viết có thể khảo sát được. - Đều được dùng để khuyến khích học sinh học tập nhằm nâng cao sự hiểu biết, tổ chức và phối hợp các ý tưởng, ứng dụng các kiến thức để giải quyết các vấn đề. - Đều đòi hỏi những sự vận dụng, những sự phán đoán chủ quan. - Giá trị của mỗi loại đều phụ thuộc vào tính khách quan và sự tin cậy của chúng. Sự khác nhau giữa trắc nghiệm tự luận và trắc nghiệm khách quan: Trắc nghiệm tự luận Trắc nghiệm khách quan Học sinh tự do tương đối soạn câu trả lời HS phải lựa trọn một trong nhiều câu trả và diễn đạt. lời sẵn đã cho. 6
7. Số câu hỏi tương đói ít, nhưng tổng quát. Thường gồm nhiều câu hỏi có tính chuyên biệt. Chất lượng tuỳ thuộc chủ yếu vào kỹ Chất lượng tuỳ thuộc chủ yếu vào kỹ năng của người chấm bài. năng người soạn thảo. Dễ soạn, khó chấm, khó cho điểm chính Khó soạn, dễ chấm, cho điểm dễ và chính xác. xác. Sự phân bố điểm có thể do người chấm ấn Sự phân bố điểm chủ yếu quyết định do định (xác định điểm tối đa và điểm tối bài tập trắc nghiệm. thiểu). a) Các bài tập trắc nghiệm tự luận: Trắc nghiệm tự luận ngược với trắc nghiệm khách quan, cho phép sự tự do tương đối nào đó để trả lời một số vấn đề đặt ra, đồng thời đòi hỏi học sinh phải nhớ lại hơn là nhận biết thông tin và phải biết sắp xếp, diễn đạt ý kiến của mình một cách chính xác và sáng sủa. Trong một chừng mực nào đó, bài tập trắc nghiệm được chấm điểm một cách chủ quan và các điểm cho bởi các ban giám khảo khác nhau và có thể chênh lệch nhau. Thông thường một bài tập tự luận ít câu hỏi hơn một bài tập trắc nghiệm khách quan do cần nhiều thời gian hơn để trả lời một câu hỏi. Phân loại bài tập trắc nghiệm tự luận: Bài tập trắc nghiệm tự luận gồm các dạng sau: - Loại điền thêm một từ, một cụm từ: Đó là một nhận định được viết dưới dạng một mệnh đề không đầy đủ hay một câu hỏi được đặt ra trước học sinh mà học sinh phải trả lời bằng một từ hay một cụm từ. - Loại tự trả lời: Bằng một câu hỏi hay một số câu trong giới hạn của giáo viên. - Loại bài tập có liên quan đến số từ: Bài toán này ó thể áp dụng công thức, định luật nào đó vào những tình huống mới với các điều kiện thay đổi, đòi hỏi học sinh phải có năng lực phân tích, tổng hợp, đánh giá và quyết định khi xây dựng câu hỏi như vậy nên tránh các bài toán chỉ cần nhớ công thức và thay số vào là xong huặc 7