SKKN Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học chương I: Cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 - THPT

Nội dung text: SKKN Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học chương I: Cơ chế di truyền và biến dị Sinh học 12 - THPT

1. Đề tài: “PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC CHO HỌC SINH QUA THIẾT KẾ CÁC BÀI GIẢNG THEO HƯỚNG SỐ HÓA TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG I: CƠ CHẾ DI TRUYỀN VÀ BIẾN DỊ SINH HỌC 12 - THPT” Lĩnh vực: SINH HỌC
2. “Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị , Sinh học 12 - THPT” MỤC LỤC PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 1.1. Lí do chọn đề tài 1 1.2. Tính mới của đề tài 2 1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 1.5. Kế hoạch nghiên cứu 2 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 4 2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 4 2.1.1. Năng lực và các loại năng lực hình thành 4 2.1.2. Một số phần mềm và thiết bị hỗ trợ dạy học, kiểm tra đánh giá thiết kế bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học 4 2.1.3. Vai trò của các thiết bị phần mềm và thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục 14 2.1.4. Một số yêu cầu đặt ra trong việc ứng dụng công nghệ thông tin, học liệu số và thiết bị công nghệ trong dạy học, giáo dục để thiết kế bài giảng 15 2.1.5.Xu hướng hiện nay trong việc sử dụng CNTT để thiết kế bài giảng 15 2.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN 15 2.2.1. Thực trạng sử dụng các phần mềm hỗ trợ trong dạy học ở trường THPT 15 2.2.2. Thực trạng áp dụng các hình thức tổ chức dạy học có ứng dụng CNTT theo hướng số hóa vào thiết kế các bài/chủ đề của chương I, Sinh học 12 để phát triển năng lực cho học sinh ở trường THPT (thông qua phiếu khảo sát các HS tại trường) 16 2.2.3. Thuận lợi và khó khăn trong việc áp dụng đề tài 16 2.3. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: THIẾT KẾ CÁC BÀI GIẢNG THEO HƯỚNG SỐ HÓA TRONG DẠY HỌC CHƯƠNG I, SINH HỌC LỚP 12 18 2.3.1. Phân tích nội dung và cấu trúc của chương I 18 2.3.2. Thiết kế 1 số bài giảng theo hướng số hóa trong chương I: Cơ chế di truyền và biến dị, Sinh học 12 20 2.4. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM 44 2.4.1. Mục đích thực nghiệm sư phạm 44
3. “Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị , Sinh học 12 - THPT” DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Đọc là BGDĐT - GDTrH Bộ Giáo Dục Đào Tạo – Giáo dục trung học SKKN Sáng kiến kinh nghiệm THPT Trung học Phổ thông GV Giáo viên HS Học sinh CNTT Công nghệ thông tin PPDH Phương pháp dạy học GDPT Giáo dục phổ thông GG Google NL Năng lực NCKH Nghiên cứu khoa học TNSP Thực nghiệm sư phạm KHGD Kế hoạch giáo dục TN Thực nghiệm THPT Trung học phổ thông Nxb Nhà xuất bản SGK Sách giáo khoa MS PPT Microsof powerpoint YCCĐ Yêu cầu cần đạt
4. “Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị , Sinh học 12 - THPT” Từ những lí do đó tôi chọn đề tài “Phát triển năng lực cho HS qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học chương I: Cơ chế di truyền và biến dị, sinh học 12 - THPT” với mong muốn nghiên cứu sâu hơn về tính ưu việt, khả năng vận dụng các phần mềm kết hợp phương pháp dạy học và kĩ thuật dạy học tích cực nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Sinh học lớp 12 nói riêng và chất lượng dạy học Sinh học ở trường phổ thông nói chung. 1.2. Tính mới của đề tài - Đề tài đã bổ sung thêm cơ sở lí luận về ứng dụng công nghệ thông tin theo hướng số hóa qua một số phần mềm mới và các thiết bị hỗ trợ được áp dụng trong dạy học chương I, Sinh học 12. - Đề tài đã đề xuất được qui trình thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học chương I, Sinh học 12 có sử dụng các phần mềm như PPT, Mozabook, Classpoint, Padlet , tạo kho học liệu số của môn Sinh học. 1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tìm hiểu cơ sở lí luận về năng lực, phân loại các dạng học liệu được ứng dụng trong thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa. - Nghiên cứu chương trình và sách giáo khoa sinh học 12, cụ thể chương I: Cơ chế di truyền và biến dị theo công văn 4040 /BGDĐT – GDTrH (16/09/2021) của bộ GD và ĐT. - Thiết kế giáo án thực nghiệm dạy học ứng dụng CNTT theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới năm 2018. - Thực nghiệm sư phạm để kiểm tra, đánh giá tính khả thi và tính hiệu quả của việc thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa đã xây dựng trong nội dung nghiên cứu. - Kết luận và đề xuất. 1.4. Phương pháp nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lí luận của năng lực, các phần mềm được sử dụng trong thiết kế bài dạy theo hướng số hóa, nghiên cứu tài liệu, sách giáo khoa, sách tham khảo có liên quan. - Khảo sát thực trạng ở trường phổ thông, các phương pháp hỗ trợ, thăm dò ý kiến GV, HS - Thực nghiệm sư phạm và xử lý kết quả thực nghiệm sư phạm. 1.5. Kế hoạch nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu và triển khai từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 4 năm 2022, cụ thể: Trang 2
5. “Phát triển năng lực cho học sinh qua thiết kế các bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị , Sinh học 12 - THPT” PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1.CƠ SỞ LÝ LUẬN 2.1.1. Năng lực và các loại năng lực hình thành 2.1.1.1. Khái niệm Năng lực là khả năng thực hiện thành công hoạt động trong một bối cảnh nhất định nhờ sự huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng và các thuộc tính cá nhân khác như động cơ, thái độ, hứng thú, niềm tin, ý chí, Năng lực của cá nhân được hình thành qua hoạt động và được đánh giá qua phương thức và kết quả hoạt động của cá nhân đó khi giải quyết các vấn đề của cuộc sống. Phẩm chất là những tính tốt thể hiện ở thái độ, hành vi ứng xử trong đạo đức, lối sống, ý thức pháp luật, niềm tin, tình cảm, của con người. Phẩm chất cùng với năng lực tạo nên nhân cách con người. 2.1.1.2. Phân loại Năng lực có thể chia thành hai loại: + Năng lực chung: là năng lực cần thiết cho nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau bao gồm: Năng lực phát hiện, năng lực chủ động sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực độc lập trong suy nghĩ và làm việc, năng lực hệ thống hoá kiến thức, năng lực định hướng kiến thức. Những năng lực đó là những tố chất để hình thành một KN tư duy sáng tạo giúp người học sử dụng để tạo ra những cái mới từ những cái cũ. + Năng lực riêng: Là sự thể hiện có tính chuyên biệt nhằm đáp ứng yêu cầu của một lĩnh vực hoạt động chuyên biệt với kết quả cao. Năng lực chung và năng lực chuyên biệt có mối quan hệ qua lại chặt chẽ, bổ sung cho nhau, năng lực riêng được phát triển dễ dàng và nhanh chóng hơn trong điều kiện tồn tại năng lực chung. Năng lực có mối quan hệ biện chứng qua lại với tư chất, với thiên hướng cá nhân, với tri thức kĩ năng, kĩ xảo và bộc lộ qua trí thức, kĩ năng, kĩ xảo. Năng lực được hình thành và phát triển trong hoạt động, nó là kết quả của quá trình giáo dục, tự phấn đấu và rèn luyện của cá nhân trên cơ sở tiền đề tự nhiên của nó là tư chất. 2.1.2. Một số phần mềm và thiết bị hỗ trợ dạy học, kiểm tra đánh giá thiết kế bài giảng theo hướng số hóa trong dạy học. 2.1.2.1. Thiết bị thiết kế, biên tập và trình diễn: 2.1.2.1.1. Phần mềm MS PPT: Microsoft PowerPoint là một phần mềm thiết kế và trình chiếu (office tool/suite) - một thành phần con nằm trong công cụ Microsoft Office2, do Microsoft phát hành giúp người dùng tạo, thiết kế và trình Trang 4