SKKN Những biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn Luyện từ và câu Lớp 3

Nội dung text: SKKN Những biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn Luyện từ và câu Lớp 3

1. I. ĐẶT VẤN ĐỀ : 1. Lý do chọn đề tài : a) Cơ sở lý luận : - Theo mục tiêu của môn tiếng việt lớp 3 chương trình tiểu học mới được xác định như sau : * Hình thành và phát triển ở học sinh các kỹ năng sử dụng tiếng việt ( Nghe – Nói – Đọc – Viết ) để học tập và giao tiếp trong các môi trường hoạt động cùng lứa tuổi. Thông qua việc dạy và học Tiếng việt góp phần rèn luyện các thao tác tư duy. * Cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về Tiếng việt và những hiểu biết sơ giản về xã hội, tự nhiên và con người về văn hóa , văn học của Việt Nam và nước ngoài. * Bồi dưỡng tình yêu Tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng, giàu đẹp của Tiếng Việt, góp phần hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Vậy từ những mục tiêu trên của môn Tiếng việt nói chung và phân môn “ Luyện từ và câu” nói riêng tôi thấy : Trong khi nói hoặc khi viết, nếu các em biết sử dụng hình ảnh so sánh sẽ gây được ấn tượng hơn, dễ nhớ hơn và bài văn sẽ hay hơn, sinh động hơn. Thế nhưng hiện nay ở lứa tuổi học sinh tiểu học nói chung và ở trường tôi nói riêng, cụ thể hơn là các em học sinh lớp 3 bắt đầu được nhận biết và làm quen với “ Hình ảnh so sánh”. Vậy làm thế nào để học sinh tìm được những hình ảnh so sánh ? Đó là một điều mà mọi giáo viên cụ thể là giáo viên trực tiếp giảng dạy phân môn Luyện từ và câu cần phải quan tâm. Qua một năm đứng lớp tôi trực tiếp giảng dạy phân môn Luyện từ và câu, tôi thấy lớp tôi có rất nhiều em còn lúng túng, chưa biết tìm những “ Hình ảnh so sánh” trong những câu thơ, khổ thơ, bài thơ và trong những đoạn văn mà bài tập đã yêu cầu. Từ những suy nghĩ và những băn khoăn trên đã thôi thúc tôi đi sâu nghiên cứu tìm ra những phương pháp tối ưu để thực hiện đề tài “ Những biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3” 1
2. b) Cơ sở thực tiễn: Bước vào đầu năm học, tôi được Ban giám hiệu nhà trường giao trọng trách làm chủ nhiệm lớp 3A. Lớp tôi có tổng số 26 em học sinh, trong đó có 16 em nữ và 10 em nam. Các em là học sinh thuộc các thôn Tràng Cát, Ngọc Liên, Hoạch An. Sau khi nhận lớp, tôi đã tiến hành xem học bạ và tìm hiểu thực tế lực học của từng em qua cô giáo chủ nhiệm lớp 2A năm học 2013 – 2014. Tôi đã phân loại được: + 19 em hoàn thành + 7 em chưa hoàn thành, tiếp thu bài chậm, đặc biệt còn 3 em tiếp thu bài rất chậm chữ viết còn không thẳng dòng và còn viết sai nhiều lỗi chính tả. Sau khi đã tìm hiểu học lực của mỗi học sinh tôi tiếp tục tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình của các em thì được biết : + 1 em là con gia đình công nhân. + 25 em là con gia đình nông dân + 10 em là con gia đình có kinh tế khá + 12 em là con gia đình có kinh tế trung bình. + 4 em là con gia đình có kinh tế khó khăn. Như vậy qua thực tế, tôi thấy hoàn cảnh gia đình cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng gián tiếp đến việc học tập của các em, để hiểu rõ hơn về các em tôi đã tiếp cận gần gũi các em để tìm hiểu tâm lý của mỗi học sinh. Sau khi tìm hiểu tâm lý của các em tôi thấy : Nhìn chung các em rất ngoan, rất chăm chỉ học bài. Bên cạnh đó vẫn còn một số em tiếp thu bài chậm nguyên nhân là do các em mải chơi và có những em còn phải làm đỡ gia đình nên thời gian học bài không có. Từ thực tế trên , tôi mạnh dạn chọn đề tài : “ Những biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3” để nghiên cứu và thực hiện. Ngoài những biện pháp cũ tôi đã vận dụng ở các năm học trước, năm học này tôi bổ sung thêm một số biện pháp mới có tính khả thi cao. 2. Mục đích đề tài: Qua thực tế giảng dạy tìm ra những biện pháp và kinh nghiệm tổ chức giúp cho học sinh lớp 3 làm tốt những dạng bài tập tìm các hình ảnh so sánh trong môn Luyện từ và câu ở lớp 3. 3. Lịch sử đề tài: + Tham khảo các tài liệu hướng dẫn Đổi mới phương pháp dạy và học. + Học tập các kinh nghiệm của đồng nghiệp trong trường và trong ngành giáo dục. 4. Phạm vi , thời gian thực hiện đề tài: 2
3. - Đối tượng : 26 học sinh lớp 3A - Thời gian : Từ tháng 9 năm 2014 đến hết tháng 4 năm 2015 - Nội dung : Dạng bài tập tìm các hình ảnh so sánh. III. QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI Khảo sát thực tế : Vào đầu năm học, khảo sát chất lượng môn Luyện từ và câu của học sinh lớp 3A do tôi chủ nhiệm. 1. Tình trạng thực tế khi chưa thực hiện. Bước vào đầu năm học, tôi được Ban giám hiệu nhà trường giao trọng trách làm chủ nhiệm lớp 3A. Lớp tôi có tổng số 26 em học sinh, trong đó có 16 em nữ và 10 em nam. Các em là học sinh thuộc các thôn Tràng Cát, Ngọc Liên, Hoạch An. Sau khi nhận lớp, tôi đã tiến hành xem học bạ và tìm hiểu thực tế lực học của từng em qua cô giáo chủ nhiệm lớp 2A năm học 2013 – 2014. Tôi đã phân loại được: + 19 em hoàn thành + 7 em chưa hoàn thành, tiếp thu bài chậm, đặc biệt còn 3 em tiếp thu bài rất chậm chữ viết còn không thẳng dòng và còn viết sai nhiều lỗi chính tả. Sau khi đã tìm hiểu học lực của mỗi học sinh tôi tiếp tục tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình của các em thì được biết : + 1 em là con gia đình công nhân. + 25 em là con gia đình nông dân + 10 em là con gia đình có kinh tế khá + 12 em là con gia đình có kinh tế trung bình. + 4 em là con gia đình có kinh tế khó khăn. Như vậy qua thực tế, tôi thấy hoàn cảnh gia đình cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng gián tiếp đến việc học tập của các em, để hiểu rõ hơn về các em tôi đã tiếp cận gần gũi các em để tìm hiểu tâm lý của mỗi học sinh. Sau khi tìm hiểu tâm lý của các em tôi thấy : Nhìn chung các em rất ngoan, rất chăm chỉ học bài. Bên cạnh đó vẫn còn một số em tiếp thu bài chậm nguyên nhân là do các em mải chơi và có những em còn phải làm đỡ gia đình nên thời gian học bài không có. 2. Số liệu điều tra trước khi thực hiện: Để biết rõ được chất lượng cụ thể của học sinh tôi đã tiến hành khảo sát trong hai đợt. + Đợt 1 : Khảo sát đầu năm học do nhà trường ra đề . + đợt 2: Khảo sát đầu tháng 10 do tôi ra đề thông qua ý kiến của Ban giám hiệu. 3
4. Đề bài : Bài 1 : Tìm các từ ngữ chỉ sự vật trong khổ thơ sau : Tay em đánh răng Răng trắng hoa nhài Tay em chải tóc Tóc ngời ánh mai Bài 2 : Tìm những sự vật được so sánh với nhau trong các câu thơ, câu văn dưới đây. a) Hai bàn tay em Như hoa đầu cành b) Mặt biển sáng trong như tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch c) Cánh diều như dấu “ á “ Ai vừa tung lên trời. Qua hai đợt khảo sát chất lượng như sau : Phân Sĩ số Hoàn thành Chưa hoàn thành loại SL % SL % Đợt 1 26 17 65 9 35 Đợt 2 26 19 73 7 27 Qua hai đợt khảo sát và tìm hiểu thực tế, tôi thấy nguyên nhân chính dẫn đến kết quả học tập của các em chưa cao là do : - Do các em chưa đọc kỹ yêu cầu của đầu bài, coi việc đọc yêu cầu của đầu bài là không cần thiết nên chỉ đọc qua loa, đại khái không suy nghĩ. - Do các em chưa biết phân tích, tìm hiểu kỹ yêu cầu của đầu bài là yêu cầu tìm “ cái gì “ ? - Do lứa tuổi của các em còn nhỏ, hiếu động, mải chơi. - Do một số em kiến thức bị hổng từ lớp 2 nên có ảnh hưởng đến sự tiếp thu của kiến thức mới. Từ những nguyên nhân trên đã thôi thúc tôi nghiên cứu, tìm tòi phương pháp dạy học và các biện pháp kết hợp giữa phương pháp truyền thống với phương pháp đổi mới. Chắt lọc những tinh hoa của phương pháp truyền thống và phương pháp hiện đại để có những biện pháp tối ưu nhất trong dạy và học. Đặc biệt là khi thực hiện đề tài “ Những biện pháp giúp học sinh làm tốt dạng bài tập tìm hình ảnh so sánh trong phân môn Luyện từ và câu lớp 3”. Tôi đã chọn và áp dụng các phương pháp sao cho phù hợp để có hiệu quả cao. 3. Những biện pháp thực hiện : a) Biện pháp 1 : Củng cố kiến thức cũ ở lớp 2. 4
5. Như chúng ta đã biết, các kiến thức mà học sinh được học từ lớp dưới lên các lớp trên là một vòng tròn xoáy trôn ốc. Vậy để học được các kiến thức mới ở các lớp trên trước hết các em phải nắm chắc các kiến thức cũ ở lớp dưới. Thông qua việc hiểu và nắm chắc kiến thức cũ này sẽ giúp cho học sinh có nền móng để tiếp thu những kiến thức mới, đồng thời phát triển được tư duy sáng tạo của các em. Ngay sau khi khảo sát chất lượng và nắm được nguyên nhân, tôi đã nghiên cứu chương trình phân môn Luyện từ và câu ở lớp 2 để bổ sung kiến thức cho các em. Tôi thấy những dạng bài tập Luyện từ và câu mà học sinh còn yếu, bị hổng kiến thức như : + Từ chỉ sự vật. + Từ chỉ hoạt động. Trước hết tôi phải ôn tập cho học sinh những kiến thức từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp và điều quan trọng là phải bám sát vào chương trình của sách Tiếng việt 2. Ví dụ 1: - Dạng 1 : Tìm các từ chỉ sự vật có trong bảng sau : Bạn thân yêu thước kẻ dài quý mến cô giáo chào thầy giáo bảng nhớ học trò viết đi nai dũng cảm cá heo Phượng vĩ đỏ sách xanh ( SGK Tiếng việt 2 – tập 1- Trang 27) - Dạng 2 : Từ dạng 1 tôi chuyển sang dạng 2 để nâng cao dần kiến thức lên cho học sinh. Đề bài: Tìm các từ theo mẫu trong bảng ( mỗi cột 3 từ) 5
6. Chỉ Chỉ đồ vật Chỉ con vật Chỉ cây cối người M : học M : ghế M : chim sẻ M : xoài sinh ( Sách Tiếng việt 2 - Tập 1 – Trang 35) Để làm được bài tập ở dạng 2 này , học sinh cần phải hiểu được yêu cầu của đề bài. Cụ thể đề bài yêu cầu như sau : + Tìm từ chỉ người – Theo mẫu : Học sinh + Tìm từ chỉ đồ vật – Theo mẫu : Ghế + Tìm từ chỉ con vật – Theo mẫu : Chim sẻ + Tìm từ chỉ cây cối – Theo mẫu : Xoài - Mỗi cột cần phải tìm thêm 3 từ. Như vậy với dạng bài này Giáo viên cần khắc sâu cho học sinh biết : tất cả các từ chỉ người, chỉ đồ vật, chỉ con vật, chỉ cây cối được gọi chung là “ Từ chỉ sự vật” Ví dụ 2: Chọn từ chỉ hoạt động thích hợp vào mỗi chỗ trống dưới đây : a) Cô Xuân Mai môn Tiêng việt. b) Cô dạy rất dễ hiểu . c) Cô chúng em chăm học . ( SGK – Tiếng việt 2 – Tập 1 trang 59) Giáo viên có thể chọn thêm bài tập để phát triển tư duy cho học sinh : Đề bài : Tìm các từ chỉ hoạt động, trạng thái của loài vật và sự vật trong những câu sau : a) Con trâu ăn cỏ. b) Đàn bò uống nước dưới sông. c) Mặt trời tỏa ánh nắng rực rỡ. ( SGK – Tiếng việt 2 – Tập 1 – trang 67) Sau khi đã thực hiên biện pháp này trong một tháng tôi đã khảo sát và thấy kết quả như sau : Tổng số Hoàn thành Chưa hoàn thành Học sinh SL % SL % 26 21 81 5 19 Như vậy khi áp dụng thực hiện biện pháp 1, tôi thấy chất lượng học tập của học sinh có nâng lên nhưng kết quả chưa cao, chưa đáp ứng được mong muốn và yêu cầu đề ra. Tôi thấy : Củng cố kiến thức cũ có ưu điểm là giúp học sinh hệ thống hóa 6