Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy tập đọc cho học sinh Lớp 3

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp dạy tập đọc cho học sinh Lớp 3

1. Trường TH Nguyễn Hiền CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc U Minh, ngày 25 tháng 02 năm 2016 BÁO CÁO SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 3 Họ và tên : Nguyễn Hoàng Rol Đơn vị công tác : Trường tiểu học Nguyễn Hiền PHẦN MỞ ĐẦU: ĐẶT VẤN ĐỀ 1.Tên sáng kiến: " PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 3 " . 2. Lí do chọn đề tài. Phân môn Tập đọc trong Tiếng Việt là một trong những phân môn quan trọng bởi có đọc tốt thì mới học tốt Tiếng Việt. Đọc tốt ở phân môn Tập đọc là các em được củng cố khắc sâu thêm những tri thức, kỹ năng học tốt ở những phân môn khác của Tiếng Việt và các môn học khác. Chức năng của phân môn Tập đọc là luyện đọc: rèn cho học sinh đọc đúng, đọc trôi chảy, tiến tới đọc hay (đọc diễn cảm). Thông qua đọc đúng, đọc hay học sinh cảm thụ được cái hay cái đẹp của bài văn, bài thơ Nó là chìa khoá đưa các em vào kho tàng văn hoá, khoa học, giúp các em nhận ra những tinh hoa của dân tộc đang được lưu trữ bằng chữ viết trong sách vở. Mỗi một văn bản, bài văn, bài thơ là một bức tranh thu nhỏ về hiện thực về cảnh đẹp đất nước, con người, xã hội Mặt khác, thể hiện được tâm hồn của tác giả không chỉ có nội dung hấp dẫn của bài văn bài thơ mà còn phụ thuộc vào người đọc tác phẩm đó. Trước hết người đọc phải đọc đúng, đọc chính xác, trôi chảy và diễn cảm, đọc theo vai thì mới diễn tả cảm xúc, tình cảm, thái độ của tác giả bộc lộ qua từng nhân vật trong tác phẩm. Bởi vậy nâng cao năng lực đọc cho học sinh là hết sức cần thiết đối với giáo viên ở bậc tiểu học. Chính vì vậy tôi đã chọn đề tài: “ PHƯƠNG PHÁP DẠY TẬP ĐỌC CHO HỌC SINH LỚP 3” Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Hoàng Rol
2. Trường TH Nguyễn Hiền PHẦN I: NỘI DUNG SÁNG KIẾN 1. Thực trạng: Thực tế hiện nay ở trường Tiểu học cho thấy kỹ năng đọc của học sinh lớp 3 còn hạn chế việc đọc sai, hiểu sai, viết sai là khá phổ biến, ngay cả giáo viên chưa tìm ra phương pháp để nâng cao kết quả giờ đọc. Việc dạy của giáo viên vẫn bám vào phương pháp dạy gập khuôn học sinh theo phương pháp mới cũng là đọc cá nhân, đọc theo nhóm, nhưng giáo viên hầu hết không kiểm soát được tốc độ đọc cách đọc của học sinh, không sửa sai. Đây là nguyên nhân làm cho học sinh hoạt động không tích cực, sinh ra nhàm chán khi học tập đọc, không hiểu được nội dung bài kết quả học tập của học sinh không cao. 2. Nguyên nhân : - Sau một thời gian làm quen với học sinh trường Tiểu học Nguyễn Hiền tôi nhận thấy rằng, sự phát triển ngôn ngữ ở học sinh Tiểu học ảnh hưởng rất nhiều từ ngôn ngữ địa phương nơi mà các em đang sống. Đặc biệt là những học sinh dân tộc thiểu số sự hòa nhập của các em còn gặp rất nhiều khó khăn. - Một số em gia đình khó khăn phải phụ giúp gia đình, các em không chú tâm vào việc tập đọc tại nhà dẫn đến việc các em học trước quên sau. Các em chủ yếu đọc được đoạn văn bản chưa nhận thức và cảm nhận sắc thái tình cảm của tác giã gửi gấm vào văn bản. 3. Các giải pháp thực hiện: 3.1 Một số yêu cầu để thực hiện giải pháp 3.1.1 Đối với giáo viên - Trước hết muốn rèn cho học sinh đọc thành tiếng đúng thì giáo viên phải đọc đúng, đọc hay (đọc diễn cảm). Để đạt được yêu cầu trên thì giáo viên phải rèn luyện bản thân mình đọc đúng, đọc hay. Không cho phép giáo viên dạy Tập đọc mà lại đọc chưa chuẩn. Trước khi soạn bài giáo viên phải đọc bài nhiều lần, đọc thể hiện được cảm xúc của tác giả khi viết bài văn đó. Dành nhiều thời gian cho việc soạn bài và thiết kế các hoạt động cụ thể của giáo viên, học sinh ở từng đoạn của bài. Giáo viên phải chú ý đến khâu rèn đọc cho học sinh, chú ý đến đối tượng học sinh đọc kém. Nhất là những tiết luyện đọc ở buổi hai. Giáo viên phải nên sửa, rèn dứt điểm cho học sinh phát âm sai ở từng cặp phụ âm mà em đó hay phát âm sai hoặc đọc chưa đúng. - Tham khảo nội dung sách hướng dẫn giảng dạy để lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức học tập cho phù hợp với đối tượng của học sinh lớp mình. - Sưu tầm đồ dùng dạy học, tranh ảnh minh hoạ phục vụ cho bài dạy để học sinh hứng thú học tập tiếp thu bài sâu hơn. - Chú ý đến yêu cầu của phân môn tập đọc: Đó là rèn đọc, rèn đọc càng nhiều càng tốt. Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Hoàng Rol
3. Trường TH Nguyễn Hiền 3.1.2 Đối với các em học sinh - Yêu cầu học sinh đọc kỹ trước bài ở nhà, có đọc trước bài ở nhà học sinh mới biết được từ nào khó đọc, hay đọc sai để đến lớp nghe giáo viên hướng dẫn sửa chữa. - Học sinh thường xuyên rèn đọc đúng ở bất kỳ một văn bản nào nói chung hay trong các bài tập đọc nói riêng. - Cần có sự ham thích đọc, có ý thức tự đọc. Sưu tầm sách, báo, truyện để đọc. 3.2 Các biện pháp thực hiện - Trên cơ sở lý luận và thực tiển phương pháp dạy tập dọc phải dựa trên những cơ sở của ngôn ngữ học như: Chính âm, chính tả, ngữ điệu, + Để tổ chức dạy đọc cho học sinh chúng ta cần hiểu rõ quá trình đọc, nắm bản chất kỹ năng đọc. Đọc là một hoạt động trí tuệ phức tạp mà cơ sở là tiếp nhận thông tin bằng chữ viết dựa vào hoạt động của cơ quan thị giác. + Đọc bao gồm những yếu tố như: Tiếp nhận bằng mắt, hoạt động của cơ quan phát âm, các cơ quan thính giác và thông hiểu những gì đọc được. Nhiệm vụ của sự phát triển kỹ năng đọc là sự tổng hợp thông tin từ các giác quan riêng lẻ là điểm phân biệt giữa người mới biết đọc và người đọc thành thạo. + Về cơ sở sinh lí của việc dạy đọc ta thấy đồng thời mắt nhìn, miệng đọc, tai nghe văn bản được đọc. Ngay khi đọc thầm, dù không pháp âm nhưng cơ quan tri thức vẫn cảm nhận được tư tưởng tình cảm của người khác chứa đựng trong văn bản. - Nắm bắt được các cơ sở lý luận trên, ngay sau khi tôi đảm nhiệm chức vụ chủ nhiệm lớp 3A tôi đã cho các em khảo sát về năng lực đọc kết quả cụ thể như sau: Tổng số học sinh Đạt chưa đạt 17 12 5 Với kết quả đánh giá trên tôi đã mạnh dạng áp dụng các giải pháp sau để nâng cao năng lực đọc của học sinh trong các tiết dạy của mình: - Trước tiên để giờ học nhẹ nhàng, đem lại hiệu quả thiết thực ( nhất là đối với học sinh có điều kiện còn khó khăn trong học tập, các em hiền ít nói ) tôi chủ động gần gũi tạo cảm giác thân thiện giữa thầy và trò nhằm giúp các em mạnh dạng nói lên những mặt hạn chế của mình để tôi có các biện pháp khắc phục đối với từng trường hợp cụ thể. Đặc biệt là các em có khiếm khuyết về kỷ năng nói như nói ngọng, nói lắp - Khi dạy cần tập trung vào yêu cầu cơ bản, cần linh hoạt phương pháp dạy tập đọc nhằm đạt hiệu quả thiết thực. Với lớp 3 học sinh cần đọc đúng và rành mạch bài văn ( đạt yêu cầu tối thiểu khoảng 70 tiếng / phút ), để đạt được yêu cầu này giáo viên cần sử dụng linh hoạt các biện pháp, hình thức tổ chức cho học sinh luyện đọc. Đối với các từ khó phải cho học sinh luyện đọc chậm, chính xác có hình ảnh minh họa để các em phân biệt nghĩa của từ. Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Hoàng Rol
4. Trường TH Nguyễn Hiền Để rèn luyện cho học sinh phát âm chuẩn giáo viên phải hướng dẫn học sinh phát hiện lỗi và sửa lỗi cho học sinh. Phương pháp chủ yếu là gọi học sinh khá đọc bài, và giao nhiệm vụ cụ thể các em khác đọc thầm theo, tìm những tiếng khó đọc, các phụ âm hay đọc sai. Gọi học sinh phát hiện và phát âm lại, các em khác theo dõi nhận xét phát âm của bạn. Gọi 3 đến 4 em phát âm, giáo viên kết luận và sửa (nếu cần thiết) lại cuối cùng. Chẳng hạn: Các em hay đọc sai tiếng có thanh ngã, thanh sắc, tiếng có các nguyên âm đôi như oa; yê; iê; ươ, Khi đã sửa cho các em đọc đúng lỗi đó rồi, trong các tiết học sau giáo viên chú ý xem em nào còn mắc lỗi lại nữa không để kịp thời uốn nắn, hướng dẫn lại đối với một số trường hợp đặc biệt. Trong việc luyện phát âm cần chú ý những từ, những âm mà theo đặc tính vùng miền hay phát âm sai do các em phải thường xuyên nghe và tiếp xúc với môi trường xung quanh. Ví dụ như âm “ ch” với âm “tr”, “ s” với “x” ( đối với miền nam ) - Hướng dẫn đọc từng câu: Trước hết chia nhỏ đoạn thành từng câu. Học sinh nối tiếp nhau đọc từng câu, cần theo dõi học sinh đọc để sửa lỗi phát âm, kết hơp luyện đọc đúng từ ngữ. Giáo viên nên chia nhỏ văn bản cho nhiều học sinh được tham gia tích cực vào quá trình luyện tập , qua đó bộc lộ năng lực đọc của từng cá nhân. Lắng nghe học sinh đọc, để cảm nhận được ưu điểm hay hạn chế về kỹ năng đọc của học sinh để từ đó có biện pháp động viên hay giúp đỡ kịp thời. Những thông tin ngược là cơ sở để giáo viên lựa chọn nội dung dạy học thiết thực, tránh áp đặt mang tính chủ quan. Được đọc và nghe bạn đọc từng câu bằng trực giác học sinh còn nhận thức được đơn vị nhỏ nhất của lời nói là câu và câu diễn đạt trọn ý. Từ đó học sinh sẽ học tốt các môn học còn lại. Phương pháp cụ thể: Giáo viên dùng lời nói kết hợp chữ viết, ký hiệu và đồ dùng dạy học, hướng dẫn học sinh cách ngắt nghỉ hơi, tốc độ đọc, giọng đọc thích hợp câu thơ hay đoạn văn. Mỗi câu gọi 1 học sinh đọc. Gọi học sinh nhận xét bạn và đọc lại, chú ý đọc ngắt, nghỉ những cụm từ trong những câu văn dài trong bài văn xuôi. + Ví dụ: Câu trong bài : “Cóc kiện trời’’ “Cóc thấy nguy quá,/ bèn lên thiên đình kiện trời.// - Sau khi học sinh phát hiện câu dài, giáo viên ghi vào băng giấy hoặc bảng phụ gọi, 2 em đọc. Các em khác nhận xét bạn ngắt nghỉ đúng chưa, ngắt hơi, nghỉ hơi sau với những tiếng nào, em có đồng ý không? Mời em đó đọc lại. Học sinh đọc và ngắt hoặc nghỉ để các bạn khác nhận xét bổ xung và giáo viên thống nhất cách đọc. - Giáo viên hướng dẫn học sinh đọc diễn cảm thông qua việc dẫn dắt gợi mở: Để học sinh thể hiện tình cảm, thái độ qua giọng đọc phù hợp với hình ảnh, cảm xúc trong bài thơ, phù hợp tính cách nhân vật trong bài văn (Bước đầu biết làm chủ được giọng đọc đối với ngữ điệu, tốc độ, cao độ, trường độ, âm sắc nhằm diễn tả đúng nội dung bài. Đọc diễn cảm phù hợp với sự cảm nhận riêng của từng cá nhân. Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Hoàng Rol
5. Trường TH Nguyễn Hiền Giáo viên có thể viết khổ thơ ra bảng, giấy gắn trên bảng để học sinh tìm ra cách đọc). Ví dụ: Bài : “Mặt trời xanh của tôi” Gọi 1,2 em học sinh đọc tốt đọc diễn cảm; nếu học sinh chưa đọc được thì giáo viên đọc với giọng nhẹ nhàng, diễn cảm, nghỉ hơi dài khi kết thúc. Sau đó gọi một em đọc lại: Đọc bốn câu thơ sau: Đã có ai lắng nghe/ Tiếng mưa trong rừng cọ/ Như tiếng thác dội về/ Như ào ào trận gió.// Trong khi đọc giáo viên hướng dẫn đọc đúng đối với những câu thơ sau dấu chấm. Đối với các câu cảm, câu hỏi trong bài, giáo viên hướng dẫn các em đọc đúng giọng của từng loại câu đó thì mới bộc lộ được cảm xúc của từng nhân vật và của tác giả. - Hướng dẫn đọc từng đoạn: Học nối tiếp nhau đoc từng đoạn trong bài sau khi đã phân tích hướng dẫn đọc từng câu. Giáo viên theo dõi học sinh đọc để gợi ý hướng dẫn cách ngắt nghỉ, cách ngắt nhip sau cho đúng, đọc đúng ngữ điệu câu và tập phân biệt lời người dẫn chuyện với lời nhân vật ( nếu có ); hướng dẫn học sinh tìm hiểu nghĩa từ ngữ được chú giải trong Sách giáo khoa (SGK) thông qua đọc; từ ngữ chưa quen thuộc với học sinh địa phương ( nếu có ). - Hướng dẫn đọc từng đoạn theo nhóm: Có thể linh hoạt đọc theo nhóm đôi, nhóm tư, dựa vào cách đọc được hướng dẫn trên lớp. HS cần đọc và theo dõi nhận xét bạn đọc. GV cần tạo cho học sinh thói quen đọc vừa phải để không ảnh hưởng nhiều đến nhóm khác, có kỹ năng nghe và theo dõi SGK để xác nhận kết quả đọc của bạn. - Hướng dẫn đọc đồng thanh: Hoạt động này phải vận dụng linh hoạt để phát huy tác dụng của hình thức luyện đọc đồng thanh, giáo viên cần luyện cho học sinh có cách đọc nhẹ nhàng, vừa phải. - Hướng dẫn luyện đọc lại dựa vào trình độ đọc của đa số học sinh trong lớp và đặc điểm của bài tập đọc, giáo viên lựa chọn mức độ và hình thức luyện đọc sao cho phù hợp cần theo dõi thời gian đọc của tưng em tránh đọc nhanh quá hay chậm quá: luyện đọc tốt và thi đọc tốt một hoặc cả bài; đọc theo vai; tổ chức trò chơi học tập có tác dụng luyện đọc Riêng đối với các bài học thuộc lòng, dù đã luyện đọc kỹ, giáo viên cần bố trí thời gian để học sinh được học thuộc bài trên lớp với yêu cầu tối thiểu cần đạt là học thuộc khoảng 8 đến 10 dòng thơ trên lớp. Sau khoản thời gian áp dụng các phương pháp trên kết quả đánh giá năng lực đọc của học sinh đạt kết quả khá cao. Tính đến ngày 15/02/2016. Tổng số học sinh Đạt chưa đạt 17 17 0 Sáng kiến kinh nghiệm Giáo viên: Nguyễn Hoàng Rol