SKKN Nâng cao hiệu quả dạy học Stem thông qua thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học chủ đề cấu trúc và chức năng của tế bào - Sinh học 10

Nội dung text: SKKN Nâng cao hiệu quả dạy học Stem thông qua thiết kế và tổ chức hoạt động dạy học chủ đề cấu trúc và chức năng của tế bào - Sinh học 10

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 3 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI: “NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC STEM THÔNG QUA THIẾT KẾ VÀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CHỦ ĐỀ CẤU TRÚC VÀ CHỨC NĂNG CỦA TẾ BÀO - Sinh học 10” LĨNH VỰC SINH HỌC Người thực hiện: Trần Ngọc Lương, Đặng Thị Diệu Linh Tổ khoa học tự nhiên Điện thoại : 0384894005, 0388069429. Nghệ An, tháng 4 năm 2022 1
2. PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục hiện đại chuyển từ dạy học tiếp cận nội dung sang dạy học tiếp cận năng lực đòi hỏi người dạy và người học đều phải thay đổi cách dạy và cách học. Bên cạnh phương pháp dạy học truyền thống, phương pháp dạy học STEM đang là sự lựa chọn của nhiều nước có nền giáo dục hiện đại. Vì thông qua quá trình học giúp các em tự lĩnh hội được kiến thức, kĩ năng và có khả năng vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải quyết các vấn đề thực tế. Từ đó góp phần tạo ra tạo ra nguồn nhân lực có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới. Thời gian qua, ngành giáo dục đã tích cực thực hiện giáo dục STEM, xây dựng các chủ đề dạy học liên môn. Nhiều chương trình của giáo dục STEM đã được các trường học lựa chọn triển khai giảng dạy cho học sinh và đã khích lệ được học sinh tham gia học tập, sáng tạo. Việc dạy học các chủ đề STEM góp phần đổi mới phương pháp dạy học đã cho thấy hiệu quả. Tuy nhiên, phương pháp giáo dục STEM vẫn còn là phương pháp mới, cần nhiều thời gian để giáo viên học hỏi, vận dụng vào thực tế giảng dạy. Làm thế nào để vận dụng phương pháp dạy học STEM vào trường THPT để mang lại hiệu quả cao hơn nữa, giáo viên cần có kiến thức STEM, kiến thức liên môn cũng như một số kinh nghiệm trong thiết kế bài dạy và kinh nghiệm trong tổ chức hoạt động trong dạy học stem. Là một giáo viên giảng dạy môn sinh học trong nhiều năm, tôi nhận thấy việc vận dụng kiến thức lý thuyết môn học của học sinh để giải quyết các tình huống thực tiễn cuộc sống thường gặp nhiều khó khăn. Vì vậy làm cho kiến thức khoa học xa rời với cuộc sống làm cho các em cảm thấy không thích thú với môn học. Đặc biệt trong công tác thi cử trong những năm gần đây, các câu hỏi trong các đề thi theo hướng tăng cường khả năng vận dụng bài học vào việc giải quyết tình huống tương tự hoặc tình huống mới. Đây cũng là vấn đề khó đối với học sinh. Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, kiến thức sinh học chủ yếu được hình thành bằng phương pháp quan sát, mô tả, tìm tòi, làm thực nghiệm. Vậy mà học sinh lại gặp khó khăn trong vấn đề này thì quả đây là một điều rất đáng quan tâm. Điều đó cũng chứng tỏ rằng học sinh ít được trải nghiệm, thực hành, khám phá. Cùng với các phương pháp dạy học truyền thống, qua các năm chúng tôi cũng đã thiết kế và tổ chức dạy học STEM với nhiều chủ đề khác nhau theo điều kiện của trường có được hiệu quả cao trong dạy học. Qua đó chúng tôi mạnh dạn đề xuất một số kinh nghiệm trong thiết kế bài dạy và tổ chức các hoạt động nhằm “Nâng cao hiệu 3
3. PHẦN B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. I. CƠ SỞ LÝ LUẬN, CƠ SỞ THỰC TIỄN, THỰC TRẠNG CỦA VIỆC THỰC HIỆN NỘI DUNG ĐỀ TÀI. I.1. Cơ sở lí luận: I.1.1 Khái niệm giáo dục STEM: Giáo dục STEM (STEM education) là mô hình giáo dục dựa trên cách tiếp cận liên môn, giúp học sinh áp dụng kiến thức khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào giải quyết một số vấn đề thực tiễn trong bối cảnh cụ thể. Như vậy, giáo dục STEM trong trường phổ thông được hiểu là trang bị cho người học những kiến thức và kĩ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kĩ thuật và toán học. Những kiến thức và kĩ năng này được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể áp dụng để thực hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống thường ngày. Những sản phẩm này không nhất thiết phải là sản phẩm mới, đừng nghĩ rằng các em phải tạo ra điều gì đó mới mẻ mới là STEM, như vậy các em đã là những nhà sáng chế rồi, tất nhiên nếu tạo ra sản phẩm mới thì càng tốt. I.1.2 Các hình thức triển khai STEM ở trường phổ thông: – Dạy học các môn học thuộc lĩnh vực STEM Đây là hình thức tổ chức giáo dục STEM chủ yếu trong nhà trường. Theo cách này, các bài học, hoạt động giáo dục STEM được triển khai tổ chức ngay trong quá trình dạy học các môn học STEM theo tiếp cận tích hợp liên môn. Các chủ đề, bài học, hoạt động STEM bám sát chương trình của các môn học thành phần. Hình thức giáo dục STEM này không làm phát sinh thêm thời gian học tập. – Hoạt động trải nghiệm STEM Trong hoạt động trải nghiệm STEM, học sinh được khám phá các thí nghiệm, ứng dụng khoa học, kỹ thuật trong thực tiễn đời sống. Qua đó, nhận biết được ý nghĩa của khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học đối với đời sống con người, nâng cao hứng thú học tập các môn học STEM. Đây cũng là cách thức để thu hút sự quan tâm của xã hội tới giáo dục STEM. Để tổ chức thành công các hoạt động trải nghiệm STEM, cần có sự tham gia, hợp tác của các bên liên quan như trường phổ thông, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, các trường đại học, doanh nghiệp. Trải nghiệm STEM còn có thể được thực hiện thông qua sự hợp tác giữa trường phổ thông với các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Theo cách này, sẽ kết hợp được thực tiễn phổ thông với ưu thế về cơ sở vật chất của giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp. 5