SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học Lịch sử bậc trung học phổ thông

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học Lịch sử bậc trung học phổ thông

1. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt Sáng kiến kinh nghiệm Đề tài Một số biện pháp Tạo hứng thú học tập Cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc trung học phổ thông A. Đặt vấn đề. I. Cơ sở lí luận Dạy học là một quá trình hoạt động tổ chức, điều khiển của người giáo viên, còn người học tự giác tích cực, chủ động biết tự tổ chức điều khiển hoạt động học tập của mình. Đặc thù học tập môn lịch sử của bậc trung học phổ thông là các em phải tiếp cận với nhiều sự kiện lịch sử , với những vị anh hùng, những danh nhân lịch sử vĩ đại không chỉ của dân tộc mà cả của thế giới từ cổ đến kim, từ cận đại đến hiện đại . Khi học lịch sử thì yêu cầu các em phải nhớ sự kiện và hiểu nội dung bài học một cách chính xác, đầy đủ. Bởi vậy khi học, buộc các em phải cần cù, chịu khó lĩnh hội kiến thức thì mới thực sự đạt được kết quả cao. Vì thế bộ môn Lịch sử khó gây được hứng thú học tập ở các em. Theo tôi, để học sinh tiếp thu nhanh, nhớ lâu, trong giảng dạy bộ môn lịch sử ở trường THPT giáo viên phải phát huy được tính tích cực của học sinh. Muốn vậy, giáo viên phải tạo được hứng thú học tập của các em, để các em dễ dàng tiếp thu kiến thức mà không bị gò ép. II. Cơ sở thực tiễn. Trong thực tế, hầu hết học sinh chưa ham học, chưa thực sự yêu thích bộ môn lịch sử, chỉ đối phó tức thời, năng lực tiếp thu còn hạn chế, điều kiện học tập của các em còn chưa đáp ứng được với yêu cầu nội dung và đổi mới phương pháp giáo dục hiện nay. Chất lượng của bộ môn lịch sử đã đến lúc “báo động”. Bên cạnh đó một số giáo viên soạn bài chưa chu đáo, có phần còn khiếm khuyết khi xác định nhiệm vụ và vai trò bộ môn lịch sử trong nhà trường. Hoặc Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 1 - Năm học 2008-2009
2. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt có thể khi giảng dạy, người giáo viên chưa thực sự tâm huyết với bộ môn, giảng dạy còn nặng một chiều truyền thụ kiến thức, tạo sự gò bó, nhàm chán trong lĩnh hội kiến thức của học sinh. Là người giáo viên trực tiếp cầm phấn giảng dạy bộ môn Lịch sử, tôi rất băn khoăn về vấn đề học tập của các em. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy và học bộ môn lịch sử là cả một vấn đề. Đặt ra yêu cầu đối với cả người dạy và người học. Trò phải hứng thú, say mê; thầy phải phát huy được tính tích cực ở trò, phải khơi dậy được niềm đam mê ở trò. Trong quá trình giảng dạy tôi đã cố gắng học hỏi bạn bè, đồng nghiệp, đồng thời nghiên cứu về một số giải pháp nhằm tạo hứng thú học tập cho học sinh, góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở bộ môn Lịch sử. Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 2 - Năm học 2008-2009
3. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt B. Giải quyết vấn đề. I. Thực trạng. Thực ra từ trước đến nay, đa số giáo viên ở trường do điều kiện dạy học, thiết bị còn có phần hạn chế nên khi giảng dạy hầu như giờ học chưa sôi nổi, học sinh chưa có hứng thú học tập, giờ học nhàm chán, nên hiệu quả gìơ học đạt kết quả chưa cao. Qua khảo sát đầu năm tôi thu được kết quả như sau: Kết quả. Tổng số Khá-Giỏi Trung bình Dưới trung Khối lớp. học sinh bình 12 177 34 % 51 % 15 % 11 216 36 % 51 % 13 % II. Nguyên nhân. Theo tôi, những nguyên nhân dẫn đến thực trạng trên là: - Giáo viên chưa thực sự đầu tư cho giờ dạy. - Các giờ học lịch sử chưa gây được sự hứng thú cho học sinh. - Học sinh chưa yêu thích bộ môn lịch sử. - Giáo viên và học sinh chưa bắt kịp với sự đổi mới phương pháp dạy và học. - Thiết bị dạy học còn hạn chế. III. Giải pháp. Xuất phát từ thực tế bộ môn và qúa trình giảng dạy của mình tôi thấy cần tạo ra cho học sinh một không khí học tập sôi nổi, hứng thú hơn trong khi dạy học lịch sử. Có như vậy học sinh mới yêu thích bộ môn và sẽ nâng cao được chất lượng dạy học bộ môn. Thiết nghĩ rằng trò chơi trong các giờ học Lịch sử không chỉ nhằm mục đích giải trí cho học sinh mà còn tạo nên một không khí hăng say học tập. Các em có thể độc lập suy nghĩ tìm tòi hoặc phối hợp với các bạn trong nhóm để có đáp án nhanh, chính xác. Vì thế khi các em được học Lịch sử qua hình thức trò chơi sẽ thấy thoải mái hơn, hứng thú hơn, từ đó mà ghi nhớ tốt những kiến thức cơ bản. Có nhiều biện pháp để tạo hứng thú học tập cho học sinh. Trong khuôn khổ của một bài kinh nghiệm, tôi xin trình bày một số biện pháp mà tôi đã sử dụng trong quá trình soạn giảng và đã thu được kết quả tốt trong quá trình dạy học. Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 3 - Năm học 2008-2009
4. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt 1. Trò chơi ô chữ. a. Cách tạo ô chữ. Khi soạn bài, tôi thiết kế một hệ thống ô chữ lịch sử với các ô chữ hàng ngang và một ô chữ mật mã. Mỗi ô chữ hàng ngang là một đơn vị kiến thức trong bài học và sẽ có một chữ cái chìa khoá. Mỗi ô hàng ngang có một câu hỏi để học sinh giải đáp. Sau khi giải hết các ô chữ hàng ngang với các chữ cái xuất hiện, học sinh sẽ tìm được ô chữ hàng dọc. Ô chữ mật mã sẽ là nội dung kiến thức cơ bản nhất của bài học liên quan đến các ô chữ hàng ngang. b. Sử dụng ô chữ. Với ô chữ lịch sử, tôi thường sử dụng vào khâu củng cố bài học, hoặc có thể sử dụng để kiểm tra kiến thức sau khi học một chương, một giai đoạn lịch sử. Để thực hiện trò chơi giải ô chữ, tôi dành thời gian khoảng 5 phút. * Cách thứ nhất: Hoạt động nhóm. B1: Chia lớp làm ba nhóm, giáo viên phát phiếu học tập cho các em thảo luận nhóm. B2: Giáo viên chiếu ô chữ lên máy chiếu hoặc vẽ lên bảng cho bốn nhóm. B3: Học sinh bốn nhóm thi đua nhau lên bảng điền vào các ô chữ. Nhóm nào hoàn thành ô chữ trước và đúng sẽ chiến thắng. B4: Giáo viên yêu cầu học sinh tìm ô chữ mật mã và trình bày hiểu biết của em về ô chữ đó. B5: Giáo viên chiếu ô chữ hoàn chỉnh lên máy chiếu . Nhận xét và tuyên dương nhóm làm tốt. * Cách thứ hai: Hoạt động độc lập. B1: Giáo viên đóng vai trò là một người dẫn chương trình. B2: Cho học sinh tự do lựa chọn ô chữ hàng ngang tuỳ thích, giáo viên đọc câu hỏi, học sinh trả lời. B3: Sau khi lần lượt học sinh giải các ô chữ hàng ngang,HS sẻ xâu chuỗi các ô chữ hàng ngang thành nội dung lịch sử của ô chữ mật mã, Gv gợi ý về số chữ cái của ô chữ mật mã B4: Giáo viên nhận xét và tuyên dương những học sinh làm tốt. c. Thiết kế ô chữ. * Ô chữ thứ nhất: Bài 19: Nhân dân Việt Nam kháng chiến chống Pháp xâm lược (Từ năm 1858 đến trước năm 1873) Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 4 - Năm học 2008-2009
5. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt Ô chữ gồm có 8 ô chữ hàng ngang và một ô chữ mật mã: - Hàng ngang số 1: Có 13chữ cái: Ngày 1.9.1858 Liên quân Pháp- Tây Ban Nha tấn công nước ta ở đâu. - Hàng ngang số 2: Có 7 chữ cái: 2.1859 Thất bại ở Đà Nẵng, pHáp chuyễn hướng tấn công vào đâu. - Hàng ngang số 3: Có 19 chữ cái: Sau khi thất bại trong kế hoach”Đánh nhanh thắng nhanh ở Gia Đinh, Pháp chuyễn sang thực hiện kế hoạch gì?” - Hàng ngang số 4: Có 14 chữ cái: Đênc 6.1862, Triều đình phong kiến Nhà Nguyễn đã để mất phần đất nào của đất nước ta - Hàng ngang số 5: Có 8 chữ cái: Tên một trong những tỉnh Pháp chiếm được vào 6.1867. - Hàng ngang số 6: Có 5 chữ cái: 18733,1882 Pháp hai lần đánh vào nơi này. - Hàng ngang số 7: Có 12 chữ cái: 18.8.1883 Pháp đánh nơi này. - Hàng ngang số 8: Có 4 chữ số: Năm Việt Nam chính thức trở thành thuộc địa của thực dân Pháp. Đáp án ô chữ: C Ư A B I Ê N Đ A N Ă N G G I A Đ I N H C H I N H P H U C T Ư N G G O I N H O B A T I N H M I Ê N Đ Ô N G V I N H L O N G B Ă C K I K I N H T H A N H H U Ê 1 8 8 4 Ô chữ mật mã gồm có 18 chữ cái: Pháp xâm lược Việt Nam Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 5 - Năm học 2008-2009
6. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt * Ô chữ thứ hai: Ô chữ gồm có 6 ô chữ hàng ngang và một ô chữ mật mã: - Hàng ngang số 1: Có 13 chữ cái: Sau khi triều đình Huế kí Hiệp ước Hác- măng(1883)và Hiệp ước Patơnốt (1884)phái chủ chiến trong triều đình do ai đứng đầu vẫn hi vong khôi phục chủ quyền và chờ thời cơ tới. - Hàng ngang số 2: Có 15 chữ cái: Mục tiêu của phong trào Cần Vương là gì. - Hàng ngang số 3: Trong phong trào Cần Vương chống Pháp cuối thế kỉ XIX, cuộc khỡi nghĩa nào có quy mô lớn nhất. - Hàng ngang số 4: Có 8 chữ cái: Một vị tướng tài trên lĩnh vực chế tạo vũ khí , vừa tham gia khỡi nghĩa Hương Khê, ông là ai. - Hàng ngang số 5: Có 6chữ cái: Cuộc khỡi nghĩa tiêu biẻu nhất của nông dân Việt Nam cuối thế kỉ XIX - Hàng ngang số 6: Có 5 chữ cái: Tên của một trong những căn cứ của cuộc khỡi nghĩa Ba Đình(1886-1887) Đáp án ô chữ: T Ô N T H Â T T H U Y E T G I A I P H O N G D Â N T Ô C H Ư Ơ N G K H Ê C A O T H Ă N G Y Ê N T H Ê M A C A O Chìa khoá:thực chất của phong trào cần vương là gì; Phong trào yêu nước chống pháp Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 6 - Năm học 2008-2009
7. Một số biện pháp tạo hứng thú học tập cho học sinh trong dạy học lịch sử bậc THPt Ô chữ số 3: gồm 7 ô hàng ngang và một ô chìa khoá - Hàng ngang số 1: Có 7chữ cái: Là lãnh tụ của phong trào giải phóng dân tộc đầu thế kỉ XX, Phan Bội Châu đã đề ra chủ trương như thế nào để cứu nước, cứu dân. - Hàng ngang số 2: Có 7 chữ cái: Trong quá trình hoạt động cách mạng của mình , Phan Bội Châu đẫ tranh thủ sự viện trợ từ bên ngoài, trước hết là nước nào? - Hàng ngang số 3: Có 9 chữ cái: Đầu năm 1904 , Phan Bội Châu cùng các đồng chí của mình thành lập tổ chức cách mạng nào? - Hàng ngang số 4: Có 19 chữ cái: 6/1912 Phan Bội Châu thành lập tổ chức cách mạng nào ở Trung Quốc - Hàng ngang số 5: Có 7 chữ cái: Trong quá trình hoạt động cách mạng của mình, Phan Châu Trinh nêu chủ trương cứu nước, cứu dân bằng chách nào? - Hàng ngang số 6: Có 15 chữ cái:Một trong những hoạt động của Phan Châu Trinh trong cuộc vận động Duy Tân. - Hàng ngang số 7: Có 6 chữ cái: Đông Kinh nghĩa thục trở thành trung tâm của phong trào cách mạng nào ở Bắc Kì? Đáp án: B A O Đ Ô N G N H Â T B A N H Ô I D U Y T Â N V I Ê T N A M Q U A N G P H U C H Ô I C A I C A C H T H A N H L Â P N Ô N G H Ô I D U Y T Â N Ô chữ số 4: Người thực hiện: Cao Thị Nhiếp 7 - Năm học 2008-2009