SKKN Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng

1. Phần mở đầu 1. Lý do chọn đề tài: Hiện nay đất nước ta đang chuyển sang một giai đoạn mới với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kỹ thuậ t đang rất cần một nguồn nhân lực chất lượng cao đủ đáp ứng cho sự nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại hoá của đất nước. Nguồn nhân lực ấy ở đâu ra và ta phải làm thế nào để có nguồn nhân lực chất lượng cao đó. Ta không thể n ào quên câu nói của Bác Hồ “Vì sự nghiệp 10 năm thì phải trồng cây Vì sự nghiệp trăm năm thì phải trồng người ” Câu nói nổi tiếng của Bác đã chỉ rõ tầm nhìn chiến lược lâu dài của Bác. Để có một con người có sức khoẻ c ó tri thức có những kỹ năng nhất định về nghề nghiệp và có những ước mơ hoài bão lớn lao không phải là ngày một ngày hai mà là cả một quá trình hết sức lâu dài và gian khổ với sự kết hợp của Gia đình Nhà trường Xã hội Khi sinh ra mỗi người đều có một năng khiếu riêng biệt mà trời đã ban tặng. Ta phải làm gì để mỗi người đó bộc lộ được năng khiếu và rèn luyện để phát huy được tối đa năng khiếu đó phục vụ cho lợi ích chung của xã hội. Các cụ ta luôn truyền dạy : “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh” hay “Một nghề thì sống, Đống nghề thì chết” nh ững câu nói đó đã thể hiện rất rõ việc chọn nghề, rèn luyện kỹ năng nghề, nghệ thuật hoá nghề, tinh thông nghề, tất cả những cái đó có được khi ta chọn đúng nghề, đúng sở thích và là mảnh đất mầu mỡ để ta vùng vẫy, sáng tạo th ật sự bất công và đau đớn biết bao khi một người rất thích vẽ, thích làm thơ mà lại không được làm mà phải đi làm t hợ cơ khí, lỗi đó tại ai? Ta không thể đổ lỗi cho nhà trường được mà chỉ trách cho việc hướng nghiệp cho các em là m chưa tốt. Các em không được định hướng và tư vấn về nghề nghiệp về mọi vấn đề mà các em quan tâm. Để trán h việc đó xảy ra ngay từ khi học tiểu học ta phải quan tâm đến việc hướng nghiệp cho các em. Nhà trường không ch ỉ dạy chữ, dạy cách làm người mà phải dạy nghề. Thông qua hướng nghiệp phải hình thành cho các em những kỹ n ăng tối thiểu về nghề. Nhà trường không chỉ là trung tâm văn hoá giáo dục mà phải là trung tâm thông tin, trung tâm đào tạo nguồn nhân lực cao. Sản phẩm của giáo dục, của nhà trường phải là những con người có Đức, có tài có sứ c khoẻ và có những kỹ năng nhất định về nghề sẵn sàng tham gia vào mọi hoạt động của xã hội và hội nhập quốc t ế. Để làm tốt vấn đề hướng nghiệp cho học sinh trong những năm qua Đảng và nhà nước ta đã luôn quan tâm đến yêu cầu và mục đích của việc giáo dục hướng nghiệp. Giáo dục hướng nghiệp là bộ phận của nội dung giáo dục phổ thông toàn diện đã được xác định trong luật g iáo dục. Nghị quyết TW2 khoá VIII chỉ rõ: Trong giáo dục phổ thông “Cần gắn với thực tiễn vùng, địa phương, đến sự tăng cường công tác hướng nghiệp, đào tạo kỹ thuật lao động dạy nghề phổ thông và kỹ năng cần thiết khác cho công việc trong nền kinh tế thị trường cho công cộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước”. Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 và chủ trương đổi mới chương trình giáo dục phổ thông hiện nay c ũng nhấn mạnh đến yêu cầu tăng cường giáo dục hướng nghiệp nhằm góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc p hân luồng học sinh, chuẩn bị cho học sinh đi vào cuộc sống lao động hoặc được tiếp tục đào tạo phù hợp với năng l ực bản thân và nhu cầu xã hội.
2. “Muốn tiến hành công nghiệp hoá, hiện đại hoá, thăng lợi phải phát triển mạnh sự nghiệp giáo dục và đào tạo, phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản của sự phát triển nhanh và bền vững”. Đồng thời Nghị quyết Trung ương 2 khoá VIII cũng chỉ ra cho ngành Giáo dục và Đào tạo là: “Cần gắn chặt thực tiễn vùng địa phương đến sự tăng cường công tác hướng nghiệp, đào tạo kỹ thuật lao động, dạy nghề phổ thông và kĩ năng cần thiết khác cho công việc trong nền kinh tế thị trường, trong công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước ” - Trong văn kiện Đại hội khoá IX của Đảng tiếp tục nhấn mạnh: phát huy tinh thần độc lập suy nghĩ và sáng tạo của học sinh, đề cao năng lực tự học, tự hoàn thiện học vấn và tay nghề. Thực hiện phương châm “Học đi đôi với hành, giáo dục kết hợp với lao động sản xuất; Nhà trường gắn liền với đời sống xã hội”. Coi trọng công tác giáo dục hướng nghiệp và phân luồng học sinh THPT chuẩn bị đi vào lao động nghề nghiệp. - Bước vào bậc học cuối cùng của nhà trường phổ thông, tuổi trẻ học đường thường có những hoài bão lớn l ao gắn liền với cuộc sống tương lai của họ, không ít các em tự đặt cho mình những câu hỏi như “mình sẽ làm gì?”, “mình chọn nghề gì”, “nghề nào là hay nhất” và cũng không ít các em đã trăn trở, đắn đo, suy nghĩ, bởi có biết bao nghề đáng yêu, biết bao con đường để đ ạt tới mục đích cuộc sống riêng. Tuy vậy, giáo dục hướng nghiệp hiện nay chưa được các cấp quản lý giáo dục và các trường học quan tâm đúng mức, còn có địa phương và trường học chưa thực hiện đầy đủ các nội dung giáo dục hướng nghiệp. Chất lượn g hoạt động hướng nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của học sinh và xã hội, học sinh phổ thông cuối các cấp học và bậc học chưa được chuẩn bị chu đáo để lựa chọn nghề nghiệp, lựa chọn ngành học phù hợp với bản thân và yê u cầu của xã hội. Để phát triển kinh tế – xã hội trong giai đoạn cách mạng mới, Đảng và Nhà nước ta đã chủ trương đẩy mạnh công tác hướng nghiệp- dạy nghề phổ thông cho học sinh, nhằm đảo tạo thế hệ trẻ thành lớp người lao động mới có đủ phẩm chất, năng lực thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Do vậy công tác hư ớng nghiệp trong trường phổ thông có một ý nghĩa quan trọng và là vấn đề đáng quan tâm của những người làm cô ng tác giáo dục- đào tạo. Với mong muốn góp phần nhỏ bé của mình trong việc nang cao hiệu quả chỉ đạo hoạt độn g hướng nghiệp trong Trường phổ thông. Qua những lý do đã phân tích ở trên, qua thực tiễn quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quảng Uyên tỉnh Cao Bằng tôi đã mạnh dạn chọn đề tài. “Một số biện pháp quản lý giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng”. 2. Mục đích nghiên cứu. Phân tích những tồn tại dẫn đến việc quản lý giáo dục hướng nghiệp gặp rất nhiều khó khăn, các nguyên n hân chủ quan và khách quan từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường tru ng học phổ thông. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Xác định cơ sở khoa học và thực tiễn của công tác quản lý giáo dục hướng nghiệp.
3. - Đánh giá thực trạng của công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quảng Uyên. - Đề xuất và lý giải một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thôn g Quảng Uyên trong giai đoạn hiện nay. 4. Đối tượng nghiên cứu Tất cả các hoạt động giáo dục hướng nghiệp và cơ sở vật chất, thiết bị dạy học phục vụ cho công tác hướn g nghiệp. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu thực tiễn - Trao đổi, trắc nghiệm đối với giáo viên và học sinh để tìm hiểu tâm tư nguyện vọng và ước mơ của các em , sự hiểu biết về nghề nghiệp . - Kết qủa thực hiện kế hoạch triển khai hoạt động giáo dục hướng nghiệp của trường trung học phổ thông Q uảng Uyên. 5.2 Nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng các cấp về giáo dục và đào tạo. - Nghiên cứu sách giáo khoa “HĐGDHN” lớp 10, 11 nhà xuất bản giáo dục năm 2004. - Nghiên cứu văn bản hướng dẫn thực hiện công tác hướng nghiệp trong nhà trường. - Nghiên cứu giáo trình, tạp chí của Trường cán bộ Quản lý giáo dục và đào tạo. 6. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu. Các hoạt động giáo dục hướng nghiệp và kết quả trong 2 năm học 2003 – 2004 và 2004 – 2005 của trường trung học phổ thông Quảng Uyên – Cao Bằng. Phần nội dung Chương 1: Cơ sở lý luận, cơ sở pháp lý và cơ sở thực tiễn của việc quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông. 1.1. Cơ sở lý luận Thế nào là hướng nghiệp?: Hướng nghiệp là hệ thống những biện pháp dựa trên cơ sở tâm lý học sinh học, sinh lý học, y học và nhiều khoa học khác để giúp đỡ học sinh chọn nghề phù hợp với những năng lực, sở trường và điều kiện tâm sinh lý cá nhân, nhằm mục đích phân bố hợp lý và sử dụng có hiệu quả nhất lực lượng sự trữ có sẵn của đất nước. * Định hướng nghề nghiệp: Định hướng nghề nghiệp là việc thông tin cho học sinh biết về đặc điểm hoạt động và yêu cầu phát triển củ a các nghề trong xã hội, đặc biệt là các nghề các nơi đang cần nhiều lao động trẻ tuổi có văn hoá, về những yêu cầ
4. u tâm sinh lý của mỗi nghề, về tình hình phân công và yêu cầu điều chỉnh lao động ở cộng đồng dân cư về hệ thống trường lớp đào tạo nghề của nhà nước, tập thể và tư nhân. Mục tiêu của hoạt động giáo dục hướng nghiệp là phát hiện và bỗi dưỡng phẩm chất nhân cách nghề nghiệ p cho học sinh, giúp các em hiểu mình, hiểu yêu cầu của nghề, hiểu được xu thế phát triển hệ thống nghề trong xã h ội ta. Thông qua hoạt động giáo dục hướng nghiệp, giáo viên giúp học sinh điều chỉnh động cơ học nghề, trên cơ sở đó các em định hướng đi vào việc sản xuất mà xã hội đang có nhu cầu nhân lực vì vậy giáo dục hướng nghiệp ở trư ờng trung học phổ thông phải làm các công việc sau: + Giáo dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn với nghề nghiệp ở trường trung học phổ thông vì giáo dục l ao động nhằm hình thành có mục đích, có kế hoạch những quan điểm, thái độ đúng đắn với lao động, có tri thức lao động, kỹ năng nghề nhất định ở học sinh chuẩn bị tâm thế cho thế hệ trẻ những công dân tương lai sẵn sàng hội n hập với thế giới việc làm và vì lao động là nền tảng để nhà trường làm tốt công tác hướng nghiệp dạy nghề. Lao động là cầu nối giữa định hướng nghề và tham gia học nghề, giữa lý thuyết với thực hành. + Giáo dục hướng nghiệp giúp học sinh có sự hiểu biết khái quát về sự phân công lao động xã hội, cơ cấu n ền kinh tế quốc dân. Sự phát triển của đất nước và địa phương, làm quen với những ngành nghề chủ yếu, nghề cơ bản, đặc biệt là nghề truyền thống của địa phương. + Giáo dục hướng nghiệp giúp tìm hiểu năng khiếu, khuynh hướng nghề nghiệp của từng học sinh để khuyế n khích, hướng dẫn và bồi dưỡng khả năng nghề nghiệp thích hợp nhất. + Giáo dục hướng nghiệp giáo dục động viên hướng dẫn học sinh đi vào những ngành gnhề mà nhà nước đ ịa phương đang cần phát triển. Giáo dục hướng nghiệp có những nội dung cơ bản sau: 1.2 Cơ sở pháp lý - Nhằm đảm bảo việc thực hiện mục tiêu ngày 13/9/1981 Chính phủ đề ra Quyết định số 126/CP “Về công t ác giáo dục hướng nghiệp trong trường phổ thông và sử dụng hợp lý học sinh các cấp THCS và THPT tốt nghiệp ra trường”. - Điều 3 của Chỉ thị số 33-2003/CT – BGD & ĐT ngày 23/7/2003 cũng đã chỉ rõ “Nghiêm túc triển khai thực hiện sinh hoạt hướng nghiệp ở các trường THCS, THPT và trung tâm KTTH, theo tài liệu hướng dẫn của Bộ GD &Đ T, giúp học sinh, đặc biệt là học sinh cuối cấp hiểu về thế giới nghề nghiệp, thị trường lao động và đánh giá năng lự c bản thân, hướng dẫn học sinh lựa chọn nghề hoặc lựa chọn trường học, ngành học phù hợp với năng lực cá nhân và yêu cầu của xây dựng đất nước”. 1.2. Thông tư 31/TT ngày 17 tháng 8 năm 1981 của Bộ giáo dục: “Để giúp học sinh hiểu biết các ngành ng hề, các trường trung học sử dụng tạm thời mỗi tháng 1 buổi lao động để giới thiệu, tuyên truyền, giải thích ngành ng hề”. Như vậy mỗi năm học có 9 buổi sinh hoạt giới thiệu nghề được phân phối chương trình trong 9 tháng. 1.3. Quyết định 329/QĐ ngày 31 tháng 3 năm 1990 của Bộ trưởng bộ giáo dục về mục tiêu và kế hoạch đà o tạo của trường trung học phổ thông.