SKKN Hướng dẫn thiết kế thực hành - thí nghiệm Hoá học Lớp 10 (Theo chương trình thay sách)

Nội dung text: SKKN Hướng dẫn thiết kế thực hành - thí nghiệm Hoá học Lớp 10 (Theo chương trình thay sách)

1. 1 SÔÛ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO GIALAI TRÖÔØNG TRUNG HOÏC PHOÅ THOÂNG BAÙN COÂNG PHAN BOÄI CHAÂU TOÅ: HOAÙ - SINH ÑEÀ TAØI SAÙNG KIEÁN: HÖÔÙNG DAÃN THIEÁT KEÁ THÖÏC HAØNH - THÍ NGHIEÄM HOAÙ HOÏC LÔÙP 10 (THEO CHÖÔNG TRÌNH THAY SAÙCH) NGÖÔØI THÖÏC HIEÄN- GIAÙO VIEÂN: HOAØNG VAÊN HOAN THAÙNG 3 NAÊM 2008 Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
2. 2 HOAÙ HOÏC LÔÙP 10 CHÖÔNG TRÌNH CHUAÅN HOÏC KYØ I Chöông 4: PHAÛN ÖÙNG OXI HOAÙ – KHÖÛ BAØI THÖÏC HAØNH SOÁ 1 Baøi hoïc soá: 20 Teân baøi thöïc haønh: Tieát soá: 34 10CB Phaûn öùng oxi hoaù khöû HÌNH VEÕ LAÉP RAÙP DUÏNG CUÏ NEÂU CAÙCH TIEÁN HAØNH 1. Thí nghieäm phaûn öùng giöõa kim loaïi vaø dung dòch axit a) Caùch tieán haønh: Cho vaøo oáng nghieäm moät vieân keõm Vieân keõm nhoû chöùa saün 2ml dd H2SO4 15%. nhoû 2 ml dd b) Quan saùt hieän töôïng , giaûi thích, H2 SO2 vieát PTHH. ( ) loaõng 0 +1 +2 0 15% Zn + H SO  Zn SO + H2 2 4 4 2.Phaûn öùng giöõa kim loaïi vaø dung dòch muoái a) Caùch tieán haønh: Cho ñinh saét ñaõ caïo saïch gæ vaøo oáng nghieäm chöùa saün 2 ml dd CuSO4. 2 ml dd Ñinh saét b) Ñôïi 10 phuùt sau quan saùt hieän CuSO4 saïch töôïng , giaûi thích, vieát PTHH. ( ) loaõng Fe + CuSO4  Cu + FeSO4 Vai troø caùc chaát tham gia phaûn öùng: 3.Phaûn öùng oxi hoaù khöû trong moâi tröôøng axit a) Caùch tieán haønh: dd Roùt vaøo oáng nghieäm khoaûng 2ml dd KMnO4 FeSO4 theâm vaøo ñoù 1ml dd H2SO4 loaõng, nhoû tieáp töøng gioït dd KMnO4 laéc nheï sau moãi laàn nhoû gioït. b) Quan saùt hieän töôïng , giaûi thích, 1 ml dd H2SO4 loaõng vieát PTHH. ( ) 2 ml dd laéc 10FeSO4+2KMnO4 +8H2SO4  FeSO4 nheï dd KMnO4 5Fe2(SO4)3 + K2SO4 + 2MnSO4 + 8H2O HOÏC KYØ II Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
3. 3 Chöông 5: NHOÙM HALOGEN BAØI THÖÏC HAØNH SOÁ 2 Baøi hoïc soá Teân baøi thöïc haønh: :27 Tính chaát hoaù hoïc cuûa khí clo vaø hôïp Tieát soá: 41 10CB chaát cuûa clo HÌNH VEÕ CAÙCH TIEÁN HAØNH 1 Ñieàu cheá khí clo. Tính taåy maøu cuûa khí clo aåm. * Giaáy - Cho vaøo oáng nghieäm khoâ vaøi maøu aåm tinh theå KMnO4, nhoû tieáp Khí Cl2 vaøo oáng nghieäm vaøi gioït dung dòch HCl ñaäm ñaëc. dd HCl + KMnO4 - Ñaäy oáng nghieäm baèng nuùt cao su coù keïp baêng giaáy maøu aåm. - Quan saùt söï thay ñoåi cuûa Chuù yù: coù theå duøng KClO3 löôïng giaáy maøu, maøu khí clo taïo ít hôn vaø dd HCl ñaëc ñeå ñieàu cheá ra. Giaûi thích vaø vieát phöông clo. trình hoaù hoïc. KClO3 + HCl  KCl + HClO3 HClO3 coù tính oxi hoaù maïnh vaø - Caùc phaûn öùng: deã bò phaân huyû trong moâi tröông 2KMnO4 + 16HCl  2 KCl + axit: 2MnCl2 + 5Cl2 +8H2O. 2HClO3 + 10HCl 6Cl2 + 6H2O Taùc duïng clo ñoái vôùi giaáy maøu aåm: Cl2 + H2O ƒ HCl + HClO Tính oxi hoaù maïnh cuûa HClO laøm maát maøu cuûa giaáy maøu. 2 .Ñieàu cheá axit clohiñic - Cho vaøo oáng nghieäm (1) moät ít tinh heå muoái aên roài roùt dung dòch H2SO4 ñaäm ñaëc vaøo ñuû ñeå thaám öôùt muoái aên. - Roùt khoaûng 5 ml nöôùc vaøo oáng Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
4. 4 nghieäm (2) laép duïngc cuï nhö hình khí HCl veõ, ñaäy oáng nghieäm (2) baèng boâng vaûi. (1) Boâng H2SO4 ñaëc - Ñun caån thaän oáng nghieäm (1). Neáu thaáy suûi boït thì taïm ngöøng (2) NaCl ñun. H2O - Quan saùt hieän töôïng. Vieát phöông trình hoaù hoïc ñieàu cheá axit clohiñric. <2500C Gôïi yù: Phaûn öùng: NaCl + H2SO4 ¾¾¾¾® NaHSO4 +HCl Khí HCl tan nhieàu trong nöôùc laø do phaân töû HCl phaân cöïc maïnh. Dung dòch thu ñöôïc laø dung dòch axit clohiñric, laø axit maïnh neân laøm giaáy quì chuyeån maøu ñoû. 3. Baøi taäp thöïc nghieäm phaân bieät caùc dung dòch. - Ba loï dung dòch hoaù chaát maát Gôïi yù: nhaõn. Chöùa rieâng bieät caùc dung - Laáy 3 oáng nghieäm ghi soá dòch: HCl, NaCl vaø HNO3. töông öùng laø (1’), (2’) vaø (3’) . - Laáy 3 que ñuõa thuyû tinh nhuùng vaøo töøng oáng rieâng (1 ) (2 ) (3 ) - Laáy ôû moãi loï moät ít dung dòch bieät vaø thöû treân 3 mieáng giaáy cho vaøo 3 oáng nghieäm khaùc vaø quì tím khaùc nhau, dung dòch ghi soá töông öùng laø (1’), (2’) vaø naøo khoâng chuyeån giaáy quì (3’) roài choïn thuoác thöû nhaän bieát thaønh maøu ñoû laø dung dòch caùc chaát treân trong 3 oáng nghieäm NaCl. naøy. - Hai oáng nghieâm coøn laïi laø dung dòch HCl vaø HNO3, cho (1') (2 ' ) (3') laàn löôït taùc duïng vôùi dung dòch AgNO3, dung dòch naøo taïo keát tuûa traéng laø dung dòch HCl, dung dòch khoâng taïo keát tuûa traéng laø dung dòch HNO3. HCl + AgNO3  AgCl + HNO3 1' 2' 3' maøu traéng Chöông 5: NHOÙM HALOGEN Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
5. 5 BAØI THÖÏC HAØNH SOÁ 3 Baøi hoïc soá: 28 Teân baøi thöïc haønh: Tieát soá :47 10CB Tính chaát hoaù hoïc cuûa brom vaø iot HÌNH VEÕ CAÙCH TIEÁN HAØNH Thí nghieäm 1: So saùnh tính oxi hoaù cuûa brom vaø clo. - Cho 1 ml dung dòch NaBr vaøo oáng nghieäm, nhoû tieáp vaøo vaøi gioït nöôùc clo môùi ñieàu cheá ñöôïc , laéc nheï. Gôïi yù: Dung dòch NaBr töø khoâng maøu seõ chuyeån thaønh maøu ñoû naâu, do Br2 ñaõ taïo ra töø phaûn Nöôùc clo öùng: Cl2 + 2NaBr  2NaCl + Br2 ñoû naâu 1 ml dd Phaûn öùng xaûy ra laø do tính oxi hoaù cuûa clo NaBr Laéc nheï maïnh hôn brom. Clo ñaåy brom ra khoûi hôïp chaát muoái NaBr, taïo Br2 maøu ñoû naâu. Thí nghieäm2: So saùnh tính oxi hoaù cuûa brom vaø iot. - Cho 1 ml dung dòch NaI vaøo oáng nghieäm, nhoû tieáp vaøo vaøi gioït nöôùc brom, laéc nheï. Gôïi yù: Nöôùc brom Dung dòch NaI khoâng maøu seõ chuyeån thaønh maøu ñen tím, do I2 taïo ra töø phaûn öùng: 1 ml dd Br2 + 2NaBr  2NaBrl + I2 NaI Laéc ñen tím nheï Phaûn öùng xaûy ra ñöôïc laø do tính oxi hoaù cuûa brom maïnh hôn iot. Brom ñaåy iot ra khoûi hôïp chaát muoái NaI, taïo iot töï do coù maøu ñen tím. Thí nghieäm 3: Taùc duïng cuûa iot vôùi hoà tinh boät - Cho vaøo oáng nghieäm 1ml hoà tinh boät(1) . Nhoû tieáp moät gioït nöôùc iot vaøo oáng nghieäm, quan saùt; ñun noùng oáng nghieäm, quan saùt; ñeå nguoäi oáng nghieäm, quan saùt Gôïi yù: - Khi iot tieáp xuùc vôùi hoà tinh boät thì taïo thaønh maøu xanh thaãm, do caùc phaân töû cuûa iot ñaõ xaâm nhaäp vaøo caùc loã troáng cuûa nhöõng phaân töû khoång loà cuûa hoàt tinh boät taïo ra maøu xanh thaãm (2). Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
6. 6 Nöôùc iot Nöôùc iot 1 2 3 4 Hoà tinh boät Giöõa iot vaø hoà tinh boät khoâng coù phaûn öùng hoaù hoïc xaûy ra. Khi bò ñun noùng caùc phaân töû iot chuyeån thaønh hôi bay leân, neân maát maøu xanh (3), ñeå nguoäi caùc phaân töû I2 ngöng tuï laïi baùm vaøo hoà tinh boät, neân xuaát hieän laïi maøu xanh ñen (4). Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
7. 7 Chöông 6: NHOÙM OXI – LÖU HUYØNH BAØI THÖÏC HAØNH SOÁ 4 Baøi hoïc soá: 31 Teân baøi thöïc haønh: Tieát 10CB Tính chaát cuûa oxi, löu huyønh soá: 51 HÌNH VEÕ CAÙCH TIEÁN HAØNH 1. Tính oxi hoaù cuûa oxi. - Ñoát noùng daây theùp xoaén ( coù gaén maåu than ôû ñaàu ñeå laøm 4 1 2 moài) treân ngoïn löûa Ñöa 3 nhanh Daây theùp ñeøn coàn roài ñöa xoaén Theùp xoaén sau nhanh vaøo bình chöùa khi chaùy Cuïc than khí oxi. laøm moài laøm moài Gôïi yù: Nöôùc Bình khí oxi Ñoát ñeán Saét chaùy trong oxi noùng ñoû - Phaûn öùng xaûy ra maõnh lieät keøm theo “khoùi naâu” taïo ra, chaùy saùng choùi, nhieàu haït nhoû baén toeù nhö phaùo hoa. t0 Phaûn öùng: 3Fe + 2O2  Fe3O4 2. Söï bieán ñoåi traïng thaùi cuûa löu huyønh theo nhieät ñoä. Laáy boät S baèng 2 haït ngoâ vaøo oáng nghieäm 1 2 3 chòu nhieät, keïp oáng Hôi nghieäm ñun noùng löu treân ngoïn löûa ñeøn Löu huyønh huyønh coàn. Hieän töôïng: S raén vaøng  S loûng vaøng, Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
8. 8 linh ñoäng  quaùnh, nhôùt, ñoû naâu S hôi coù maàu da cam. 3. Tính oxi hoaù cuûa löu huyønh. 1. Caùch tieán haønh: Cho vaøo oáng nghieäm Hoãn hôïp khoâ, chòu nhieät 2 haït boät saét vaø boät löu huyønh ngoâ boät hoãn hôïp Fe ( môùi) + S, keïp chaët oáng treân giaù saét vaø ñun baèng ñeøn coàn. 2. Hieän töôïng:Phaûn öùng xaûy ra maõnh lieät, toaû nhieàu nhieät (khi hoãn hôïp ñoû röïc thì ngöøng ñun) . Phaûn öùng. Fe + S  FeS 4. Tính khöû cuûa löu huyønh. 1. Caùch tieán haønh: Boät S baèng haït ngoâ vaøo muoãng hoaù chaát hoaëc ñuõa thuyû tinh hô noùng roài nhuùng ñuõa vaøo boät S, ñoát chaùy S treân ngoïn löûa ñeøn coàn. + Môû naép loï khí oxi vaø Lưu yù: Sau phản ứng cần phải đñậy bình lại ñöa nhanh S ñang caùy vaøo loï. ngay để tránh khí đñộc SO 2 thoaùt ra, hoaëc ñaäy bình baèng boâng taåm dung dòch NaOH. 2. Hieän töôïng: S chaùy trong oxi maõnh lieät hôn nhieàu khi chaùy trong khoâng khí, phaûn öùng toaû nhieàu nhieät. t0 Phaûn öùng. S + O2  SO2 Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai
9. 9 Chöông 6: NHOÙM OXI – LÖU HUYØNH BAØI THÖÏC HAØNH SOÁ 5 Baøi hoïc soá: 35 Teân baøi thöïc haønh: Tieát soá: 10CB Tính chaát caùc hôïp chaát cuûa löu huyønh 59 HÌNH VEÕ CAÙCH TIEÁN HAØNH 1. Ñieàu cheá vaø chöùng minh tính khöû cuûa hiñro sunfua. - Thieát keá laép raùp duïng cuï nhö hình veõ. Ñoát khí hiñrosunfua taïo ra. a) Hieän töôïng: Boït dd HCl khí H2S - dd HCl phaûn öùng vôùi FeS FeS taïo boït khí, coù muøi “tröùng thoái”. - Ñoát thaáy ngoïn löûa chaùy saùng môø. b) Phaûn öùng: 2HCl + FeS  H2S + FeCl2 t0 2H2S + 3O2  2H2O + 2SO2 + Q Löu yù: Khí H2S khoâng maøu, muøi tröùng thoái, khí SO2 khoâng maøu muøi soác, chuùng ñeàu raát ñoäc. 2. Tính khöû cuûa löu huyønh ñioxit. dd H2SO4 - Thieát keá duïng cuï, hoaù Khí chaát nhö hình veõ. Daãn khí SO2 SO2 vaøo oáng nghieäm chöùa dung dòch nöôùc brom. Na2SO3 Gôïi yù: - Hieän töôïng: - Dung dòch brom maát maøu, do phaûn öùng: SO2 + Br2 + 2H2O  2HBr + H2SO4 3. Tính oxi hoaù cuûa löu huyønh ñioxit Böôùc 1 taïo dd H2S Giaùo vieân: Hoaøng Vaên Hoan -–Toå Hoaù–Sinh - Tröôøng THPT Baùn coâng Phan Boäi Chaâu –- Gia lai