SKKN Hướng dẫn học sinh Lớp 12 học tập và làm bài thi môn Lịch sử thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức

Nội dung text: SKKN Hướng dẫn học sinh Lớp 12 học tập và làm bài thi môn Lịch sử thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức

1. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 MỤC LỤC KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU KHSPƯD Trang 2 1. TÓM TẮT ĐỀ TÀI Trang 3 2. GIỚI THIỆU Trang 3 3. PHƯƠNG PHÁP Trang 4 3.1. Khách thể nghiên cứu Trang 4 3.2. Thiết kế nghiên cứu Trang 4 3.3. Quy trình nghiên cứu Trang 4 3.4. Đo lường và thu thập dữ liệu Trang 5 4. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN KẾT QUẢ Trang 5 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ Trang 6 TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang 7 PHỤ LỤC Trang 8 Bảng kết quả trước tác động Trang 8 Bảng kết quả sau tác động Trang 9 Chuẩn bị của giáo viên Trang 11 Đề kiểm tra 15 phút Trang 18,19 BẢNG ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG KHOA HỌC Trang 20-24 Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 1
2. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC SƯ PHẠM ỨNG DỤNG Tên đề tài: Hướng dẫn học sinh lớp 12 học tập và làm bài thi môn Lịch Sử thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Người nghiên cứu: Nguyễn Trọng Nghĩa, Lê Văn Giỏi, Huỳnh Minh Triết. Đơn vị (trường, huyện): Trường THPT Lộc Hưng – Trảng Bàng Bước Hoạt động 1. Hiện trạng - Học sinh học bài lâu thuộc và thường thuộc được bài này thì Nguyên nhân quên bài trước nên kết quả thi học kì I vừa qua kém. - Cách giáo viên thường áp dụng là dạy kỹ từng bài; soạn đề cương đưa trước, trả bài học và bài ôn nhưng không đạt hiệu quả như mong muốn. 2. Giải pháp thay thế - Giáo viên sẽ lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học bằng cách tóm tắc nội dung chính từng bài để giúp học sinh nắm bài tại lớp và học nhanh thuộc và nhớ lâu hơn. 3. Vấn đề nghiên cứu Phương pháp lập bảng hệ thống hóa kiến thức có vai trò hết Dữ liệu có thể thu thập sức quan trọng: Tạo hứng thú học tập, khắc sâu kiến thức, được phát triển năng lực tư duy sáng tạo của học sinh, làm cho học sinh học bài nhanh thuộc và nhớ lâu không? Giả thuyết nghiên cứu Giả thuyết nghiên cứu: Có. Phương pháp lập bảng hệ thống hóa kiến thức có vai trò hết sức quan trọng: Tạo hứng thú học tập, khắc sâu kiến thức, phát triển năng lực tư duy sáng tạo của học sinh, làm cho học sinh học bài nhanh thuộc và nhớ lâu. 4. Thiết kế Mẫu 2: Kiểm tra trước tác động và sau tác động đối với các nhóm tương đương (Lớp 12B2 và 12B3) 5. Đo lường Tỉ lệ học sinh làm được bài thông qua điểm trung bình của 2 nhóm 6. Phân tích dữ liệu So sánh điểm trung bình, độ lệch chuẩn, giá trị P của T-test, chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD và đồ thị ở giai đoạn có tác động 7. Kết quả Tỉ lệ học sinh học thuộc bài nhớ bài lâu hơn tăng lên. Như vậy, bằng việc lập bảng hệ thống hóa kiến thức có vai trò hết sức quan trọng: Tạo hứng thú học tập, khắc sâu kiến thức, phát triển năng lực tư duy sáng tạo của học sinh, làm cho học sinh học bài nhanh thuộc và nhớ lâu. Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 2
3. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 1. TÓM TẮT ĐỀ TÀI Hiện nay việc dạy và học bộ môn Lịch Sử đang gặp rất nhiều khó khăn, do học sinh không yêu thích môn Lịch Sử, theo các em học Sử chỉ để mà biết, nhưng biết để làm gì thì ít em có thể trả lời được. Vậy nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng trên. Theo chúng tôi thì có rất nhiều nguyên nhân, một trong những nguyên nhân quan trọng đó là lượng kiến thức Lịch Sử của chúng ta quá nhiều, nặng về số liệu, sự kiện từ đó gây ra áp lực cho học sinh tạo cho các em sự chán nản, không tạo được sự hứng thú trong học tập, không phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo ở các em. Do đó việc truyền đạt phương pháp học tập cho các em là việc rất cần thiết để giúp các em có thể học tập tốt hơn, tạo ra sự yêu thích môn Lịch Sử ở các em.Đó là điều mà chúng tôi luôn băn khoăn, trăn trở trong quá trình giảng dạy bộ môn Lịch Sử khối 12. Vì vậy chúng tôi luôn tìm mọi cách để làm thế nào có thể truyền đạt những kiến thức cơ bản nhất, những nội dung trọng tâm nhất đến các em, giúp các em có thể nắm được bài một cách nhanh chóng và dễ hiểu nhất. Do đó chúng tôi quyết định chọn phưong pháp hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học để học sinh học bài nhanh hơn và nhớ bài lâu hơn và ôn bài làm bài có hiệu quả hơn và tạo ra được sự hứng thú trong học tập. Đề tài được viết trên cơ sở giáo viên lập bảng hệ thống hóa kiến thức nội dung bài học. Chúng tôi tiến hành dạy theo phương pháp hệ thống hóa kiến thức ở một lớp rồi tiến hành đánh giá kết quả với một lớp không được dạy theo phương pháp hệ thống hóa kiến thức bài học. Trên cơ sở kết quả thu được, đánh giá được ưu điểm và khái quát thành hệ thống kiến thức bài học chung cho học sinh. 2. GIỚI THIỆU Câu hỏi mà các em học sinh luôn đặt ra cho chúng tôi là “ Thầy ơi! Làm thế nào có thể học thuộc bài nhanh và nhớ được lâu hả thầy?”, “Trước đây thầy học sử như thế nào? ”. Thú thật lúc đầu chúng tôi còn rất bỡ ngỡ, chỉ biết trả lời các em một cách chung chung là phải “cần cù, chịu khó”, nhưng sau đó tôi lại nghĩ sự cần cù, chịu khó chưa phải là đủ, mà cần phải có phương pháp học mới có thể mang lại hiệu quả. Từ đó trong mỗi tiết học chúng tôi cố gắng miệt mài, học hỏi và tìm ra những cách truyền đạt, những cách giảng dạy khác nhau để có thể giúp các em nhanh chóng nắm được những kiến thức cơ bản của bài học. Từ thực tế giảng dạy trong những năm qua ở trường chúng tôi thấy rằng người giáo viên không chỉ truyền đạt cho các em những kiến thức cơ bản mà còn hướng dẫn cách học cho các em, làm thế nào có thể giúp các em nắm được kiến thức một cách nhanh chóng và có hiệu quả, từ đó tạo ra sự hứng thú học tập cho các em. Là những giáo viên dạy Sử lâu năm, chúng tôi luôn tìm những cách thức, phương pháp giúp học sinh ôn thi và làm bài thi có hiệu quả. Chúng tôi đề cao việc hướng dẫn học sinh nắm kiến thức nhanh nhất và sâu sắc nhất và nhớ lâu bằng những cách đơn giản càng tốt nhờ đó học sinh có thể vận dụng làm bài hiệu quả, Qua thực tế giảng dạy chúng tôi nhận thấy việc hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học là có tác dụng lớn nhất đối vớ môn học có nhiều sự kiện như môn Lịch Sử. Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 3
4. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 3. PHƯƠNG PHÁP 3.1 Khách thể nghiên cứu - Cả ba giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm trong giảng dạy Lịch Sử 12, nhiều năm đạt hội giảng vòng trường và chiến sĩ thi đua, luôn nhiệt tình và có trách nhiệm cao trong công tác giảng dạy cũng như giáo dục học sinh. - Học sinh 2 lớp chọn (12B2, 12B3) có sĩ số gần tương đương nhau, trình độ nhận thức như nhau, các em đều tích cực trong học tập. 3.2 Thiết kế nghiên cứu Chúng tôi dùng kết quả kiểm tra 15 phút lần 1 (trong học kỳ II) để làm bài kiểm tra trước tác động. Kết quả cho thấy điểm trung bình của 2 nhóm có sự khác nhau, do đó chúng tôi dùng phép kiểm chứng T-test để kiểm chứng sự chênh lệch điểm số trung bình của 2 nhóm trước tác động. Bảng kiểm chứng để xác định các nhóm tương đương Đối chứng (12B3) Thực nghiệm (12B2) Giá trị TB 5,6 6,0 Giá trị p 0,494144 p = 0,494144 > 0,05 từ đó kết luận sự chênh lệch điểm số trung bình của 2 nhóm thực nghiệm và đối chứng là không có ý nghĩa, 2 nhóm được coi là tương đương. Sử dụng thiết kế 2: Kiểm tra trước và sau tác động đối với các nhóm tương đương Bảng thiết kế nghiên cứu Nhóm Kiểm tra Tác động Kiểm tra sau tác trước tác động động Thực nghiệm 01 Dạy học hướng dẫn học sinh 03 lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học Đối chứng 02 Dạy học bình thường 04 Ở thiết kế này, chúng tôi sử dụng phép kiểm chứng T-Test độc lập 3.3 Qui trình nghiên cứu * Chuẩn bị bài của giáo viên: - Đối với lớp đối chứng: thiết kế giáo án và giảng dạy như bình thường Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 4
5. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 - Đối với lớp thực nghiệm: Sau mỗi bài chúng tôi hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học * Tiến hành dạy thực nghiệm: Thời gian tiến hành thực nghiệm vẫn tuân theo kế hoạch dạy học của nhà trường và theo thời khoá biểu để đảm bảo tính khách quan. Riêng lớp đối chứng dạy chính khoá và tăng tiết bình thường, còn lớp thực nghiệm chính khoá có thêm sau mỗi bài chúng tôi hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức bài học và đưa cho học sinh một một số bài đã được giáo viên lập bảng hệ thống hóa kiến thức. 3.4 Đo lường và thu thập dữ liệu Sau khi dạy xong phần ôn tập tăng tiết từ bài 12 đến bài 16 chúng tôi cho đề kiểm tra 15 phút trong giờ học học tăng tiết. Nội dung đề kiểm tra nằm trong các bài từ bài 12 đến hết bài 16 với hình thức tự luận và cho 2 đề mỗi đề 1câu hỏi. Sau đó 3 giáo viên tiến hành kiểm tra và chấm bài theo đáp án đã xây dựng. 4. PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ BÀN LUẬN Phân tích dữ liệu Bảng so sánh điểm trung bình bài kiểm tra sau tác động Đối chứng Thực nghiệm Điểm trung bình 6.04878 6.697674 Độ lệch chuẩn 0.7416 0.969033 Giá trị p của T-test 0.00316 Chênh lệch giá trị TB chuẩn (SMD) 0.874992 Sau tác động kiểm chứng chênh lệch điểm trung bình bằng T-Test cho kết quả P = 0,00316 < 0,05 , cho thấy: sự chênh lệch giữa điểm trung bình nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng rất có ý nghĩa, tức là chênh lệch kết quả điểm trung bình nhóm thực nghiệm cao hơn điểm trung bình nhóm đối chứng là không ngẫu nhiên mà do kết quả của tác động. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD = 6,697674 6,04878 = 0,874992 0.969033 Theo bảng tiêu chí Cohen, chênh lệch giá trị trung bình chuẩn SMD = 0,874992 cho thấy mức độ ảnh hưởng của hình thức dạy học này đến nhóm thực nghiệm là tương đối lớn. Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 5
6. Trường THPT Lộc Hưng Năm học 2014 - 2015 6.8 6.6 6.4 6.2 6 Nhóm đối chứng 5.8 Nhóm thực nghiệm 5.6 5.4 5.2 5 TB TrướcTN TBsau TN Bàn luận Kết quả bài kiểm tra sau tác động của nhóm thực nghiệm là điểm trung bình = 6.697674 nhóm đối chứng điểm trung bình = 6.04878 . Độ chênh lệch điểm số giữa hai nhóm là 0,8 ; điều đó cho thấy điểm trung bình của hai nhóm đối chứng và thực nghiệm đã có sự khác biệt rõ rệt, lớp được tác động có điểm trung bình cao hơn lớp đối chứng. Chênh lệch giá trị trung bình chuẩn của bài kiểm tra là SMD = 0.874992. Điều này có nghĩa là mức độ ảnh hưởng của tác động là tương đối lớn. Phép kiểm chứng T-Test điểm trung bình sau tác động của hai lớp là p = 0.00316 < 0,05. Kết quả này khẳng định sự chênh lệch điểm trung bình của hai nhóm không phải ngẫu nhiên mà do tác động. Hạn chế: do thời gian tác động chưa đủ dài, trình độ tiếp nhận kiến thức học sinh chưa cao nên kết quả còn hạn chế. 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ *Kết luận: Việc áp dụng cách dạy có kèm theo việc hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức thay cho cách dạy thông thường đã nâng cao hiệu quả thuộc bài và làm bài của học sinh tạo được sự hứng thú và ham thích học tập sáng tạo của học sinh. *Khuyến nghị: Trong quá trình tự học, học sinh tự tìm tòi, phát hiện được. Việc hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức đem lại kết quả rõ rệt trong dạy học đảm bảo cả yêu cầu giáo dưỡng, giáo dục và phát triển. Phương pháp này không chỉ áp dụng trong dạy học đại trà mà còn đặc biệt cần thiết trong các lĩnh vực khác như ôn thi đại học, bồi dưỡng học sinh giỏi. Việc hướng dẫn học sinh lập bảng hệ thống hóa kiến thức còn phù hợp với phương pháp dạy học hiện đại – phương pháp còn nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, trí thông minh sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên việc áp dụng phương pháp này cần linh hoạt tránh đơn điệu gây sự nhàm chán trong học sinh .Nhưng vì lợi ích thiết thực của phương pháp trong công tác giảng dạy và học tập nên chúng tôi mạnh dạn viết, giới thiệu với quý thầy cô và các em học sinh. Rất mong nhận được sự đóng góp của quý thầy cô bộ môn, của quý thầy cô đồng nghiệp ở các bộ môn khác, của Ban giám hiệu nhà trường để cho đề tài này được hoàn chỉnh hơn, góp phần nâng cao chất lượng bộ môn, nâng cao hơn nữa kết quả học tập của học sinh qua các kỳ thi. Hướng dẫn học sinh lớp12 ôn tập và làm bài thi môn Lịch Sử có hiệu quả thông qua bảng hệ thống hóa kiến thức Trang 6