SKKN Giáo dục giới tính cho học sinh Khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì

Nội dung text: SKKN Giáo dục giới tính cho học sinh Khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì

1. I. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài. Thực hiện theo chỉ thị của ngành: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực” là nhiệm vụ cấp thiết hiện nay. Nhưng làm sao để phát huy tính tích cực của học sinh đang là vấn đề lớn cần giải quyết. Thực tế giảng dạy đã cho thấy rằng chỉ khi nào học sinh tích cực chủ động tiếp thu kiến thức thì kết quả giảng dạy của giáo viên và kết quả học tập của học sinh mới đạt kết quả cao nhất. Vậy làm thế nào để phát huy được tính tích cực của học sinh trong học tập? Đây là vấn đề không hề đơn giản nhưng lại rất cấp thiết trong thực tế giảng dạy hiện nay. Sinh học là một trong những bộ môn khoa học thực nghiệm. Trong quá trình giảng dạy giáo viên thường sử dụng phương pháp thí nghiệm, vấn đáp để giúp học sinh tìm ra kiến thức. Sinh học lớp 8 chủ yếu nghiên cứu về cơ thể người. Nếu sử dụng phương pháp dạy học đó để truyền đạt kiến thức cho học sinh thì hiệu quả giảng dạy đôi khi chưa cao. Vậy giáo viên phải kết hợp sử dụng phương pháp như thế nào để học sinh có thể tiếp thu dễ dàng và cảm thấy thích thú học tập bộ môn? Hơn thế nữa tuổi dậy thì là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ con lên người lớn với nhiều thay đổi rõ rệt về tâm sinh lý. Đây là lứa tuổi diễn ra bao điều kỳ diệu, cái tuổi cơ thể có những biến đổi bất ngờ. Lứa tuổi đó tính tình người ta như thay đổi, đôi điều rắc rối, những nỗi băn khoăn tưởng như không ai giải đáp được. Rắc rối vậy mà biết mấy tự hào, bởi mình đang lớn lên, đang trưởng thành. Vì thế việc “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” là một việc vô cùng quan trọng, nó không chỉ giúp các em có cái nhìn rõ ràng hơn về cơ thể mà qua đó còn biết cách bảo vệ cơ thể và có những mối quan hệ bạn bè trong sáng hơn, lành mạnh hơn. Với kinh nghiệm qua nhiều năm dạy bộ môn Sinh học lớp 8, để góp phần giáo dục học sinh tôi mạnh dạn đưa ra một ý kiến rút ra được trong suốt quá trình dạy học Sinh học 8 là: “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”, với mong mỏi các em có cái nhìn rõ ràng hơn về giới tính, biết cách bảo vệ cơ thể và có những mối quan hệ ban bè trong sáng hơn, lành mạnh hơn. 2. Mục đích nghiên cứu. Trang bị cho học sinh phát triển toàn diện, có tri thức, có đạo đức, sức khỏe, thẩm mỹ, góp phần hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất, năng lực và các kỹ năng sống cần thiết, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp giáo dục hiện nay. Phân loại các loại bài dạy trong chương trình sinh học 8 có thể lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”. Nhằm định hướng cho HS hiểu và ý thức được một số vấn đề về giới tính đang được quan tâm hiện nay, có liên quan trực tiếp tới quá trình dạy và học môn Sinh học ở trường THCS. 1
2. Giúp học sinh ham mê, yêu thích bộ môn sinh học. Học sinh biết được các khái niệm: tuổi dậy thì, hiện tượng xuất tinh, hiện tượng kinh nguyệt, thụ tinh và thụ thai. Trang bị cho các em biết cách giữ vệ sinh ở tuổi dậy thì, biết cách giữ mối quan hệ bạn bè trong sáng. Biết một số tri thức về quan hệ tình dục an toàn và hậu quả của có thai ở tuổi vị thành niên. 3. Đối tượng nghiên cứu. Là học sinh lớp 8 – là giai đoạn mà học sinh có nhiều thay đổi về tâm sinh lí cơ thể. 4. Phương pháp nghiên cứu. Qua các đợt tập huấn của Phòng giáo dục, hội thảo mở chuyên đề về việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh thông qua dạy học các bộ môn nói chung và bộ môn sinh học 8 nói riêng ở trường THCS. Qua tham khảo nhiều tài liệu liên quan đến giáo dục giới tính cho học sinh. Đúc kết kinh nghiệm từ thực tiễn giảng dạy, từ thực tế việc học bộ môn Sinh học của học sinh. Phương pháp thực tế tức là theo dõi sự thay đổi tâm sinh lí của chính học sinh mình đang giảng dậy qua các năm. Ngoài ra có thể tìm hiểu thêm thông tin và nhận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản từ: - Các sách tham khảo có từ thư viện trường học. - Các giáo viên bộ môn sinh học, giáo dục công dân, văn học, - Cán bộ y tế của các cơ sở y tế , các cộng tác viên dân số và cán bộ đoàn thể nơi bạn đang cư trú. - Tại các trung tâm tư vấn và dịch vụ thân thiện cho vị thành niên tại địa phương của bạn. 2
3. II. NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận. “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” đây là một trong những nội dung của phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực, là xu hướng của xã hội hiện đại. Bên cạnh đó khả năng đáp ứng của bộ môn sinh học, đặc biệt sinh học 8 đối với đề tài này là rất lớn, tin tưởng đội ngũ giáo viên của chúng ta có thể tiếp cận và thực hiện được. Thực tế việc giáo dục toàn diện cho học sinh, trong đó có “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” ở nước ta còn hạn chế và gặp không ít khó khăn như: giáo viên bộ môn với 45 phút phải lo chuyển tải các nội dung bài dạy, phương tiện dạy học bộ môn sinh học ở nhiều nơi còn thiếu và không đồng bộ. Trong thời gian qua nhiệm vụ này được xem là của giáo viên chủ nhiệm. Trong khi đó giáo viên chủ nhiệm cả tuần cũng chỉ có một tiết sinh hoạt lớp. Thầy cô giáo chủ nhiệm được giao phụ trách học sinh nhưng không có thời gian nắm tình hình của từng em Chính vì vậy mà tôi mạnh dạn đưa ra vấn đề : “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” nhằm góp phần nhỏ bé vào công cuộc phát triển toàn diện cho học sinh. 2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm. a. Khái quát về chức trách, nhiệm vụ được giao. Bản thân nhiều năm liền được nhà trường phân công giảng dạy bộ môn sinh nhất là sinh học 8, nên việc lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” vào bộ môn sinh có nhiều thuận lợi thu được nhiều thành quả quan trọng. b. Thuận lợi - khó khăn. Thuận lợi: Bộ môn sinh học 8 nghiên cứu về con người với các đặc điểm tiến hóa vượt trội so với các lớp động vật khác, cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị khi khám phá ra những điều bí ẩn chứa trong nó. Sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể người, qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận dụng các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến học tập và tương lai của các em. Việc lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”cho học sinh thông qua chương trình sinh học 8 có rất nhiều thuận lợi, đem lại hiệu quả giáo dục thiết thực. Trang thiết bị, phục vụ cho công tác dạy học bộ môn sinh học từng bước được đầu tư. Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến. Phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình. Giáo viên dạy bộ môn sinh học tâm huyết, vững về tay nghề, có kiến thức xã hội và kỹ năng sống chuẩn mực. 3
4. Khó khăn: Các vùng đặc biệt khó khăn chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số với phong tục tập quán còn nhiều lạc hậu, trình độ dân trí thấp, nhận thức của nhân dân còn nhiều hạn chế, đời sống của bà con tuy có cải thiện nhưng còn không ít khó khăn. Nhận thức xã hội giữa vùng khó khăn so với các vùng thuận lợi khác khoảng cách còn rất lớn, kỹ năng sống của con em vùng khó nói riêng còn nhiều hạn chế, yếu kém. Sự quan tâm đến việc học hành, giáo dục con em của phần lớn bà con địa phương chưa được chú trọng, chủ yếu giao trắng cho nhà trường. Sự đầu tư trang thiết bị của nhà nước đối với trường học thuộc các xã vùng sâu vùng xa còn rất hạn chế ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiếp thu kiến thức của các em cũng như khả năng phát triển các năng lực tư duy, các kỹ năng sống cần thiết khác. Chế độ đãi ngộ đối với giáo viên chưa kịp thời ảnh hưởng không nhỏ đối với công tác giảng dạy và giáo dục học sinh. c. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động thực trạng trên. Giáo viên dạy bộ môn sinh vững về tay nghề, có kinh nghiệm về giáo dục kỹ năng sống, tâm huyết, yêu ngành, yêu trẻ, hết lòng vì học sinh thân yêu. Trong chương trình sinh 8, nội dung xuyên suốt nói về cơ thể con người thật gần gũi nhưng thật hết sức bí ẩn và thú vị, dễ lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì”, kích thích hứng thú học tập cho học sinh. Học sinh thuộc địa bàn còn tương đối khó khăn, năng lực nhận thức hạn chế, vận dụng chưa cao, kiến thức xã hội yếu, nên đòi hỏi giáo viên ngoài việc giảng dạy kiến thức cho các em, kết hợp lồng ghép “Giáo dục giới tính cho học sinh khối 8 về giữ gìn vệ sinh cơ thể và quan hệ bạn bè trong tuổi dậy thì” thông qua bộ môn sinh học 8 đòi hỏi phải khéo léo, kiên trì, có kinh nghiệm, am hiểu tình hình địa phương. Đời sống của bà con tương đối nghèo nàn, lạc hậu, trình độ dân trí thấp, nhận thức của nhân dân còn hạn chế, nhiều gia đình ít quan tâm đến việc học của con em làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh. d. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đặt ra. Được sự quan tâm đầu tư của các cấp ủy đảng, của ngành giáo dục của các nhà trường đối với công tác giảng dạy bộ môn sinh học ở trường phổ thông nói chung với việc lồng ghép giáo dục giới tính cho học sinh thông qua chương trình sinh học 8 nói riêng. Giáo viên đã phân loại kiến thức giáo dục giới tính dựa vào nội dung bài học, khả năng nhận thức của các em từ đó đưa ra những phương pháp dạy học kết hợp lồng ghép giáo dục giới tính cụ thể cho từng bài hiệu quả . Sử dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực. Khơi gợi được tính thích khám phá, say mê nghiên cứu của các em. 4
5. Các em ngoài việc lĩnh hội được trọn vẹn kiến thức về sinh học người trong chương trình sinh học 8 một cách vững chắc mà còn cơ bản hình thành và phát triển được các kỹ năng nắm bắt, hiểu, vận dụng và xử lý được các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến học tập và tương lai của các em. Trang thiết bị, phục vụ cho công tác dạy ở các xã vùng sâu vùng xa vùng đặc biệt khó khăn từng bước được đầu tư mua sắm như tranh ảnh, mô hình, dụng cụ thí nghiệm thực hành vv song vẫn còn rất nhiều bất cập, hạn chế làm ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng tiếp thu kiến thức của các em cũng như khả năng phát triển các năng lực tư duy, các kỹ năng sống cần thiết khác. Đa số học sinh chăm ngoan, ham học và cầu tiến. Bên cạnh nhiều phụ huynh quan tâm đến việc học tập của con em mình vẫn còn không ít phụ huynh hầu như không quan tâm, để mặc các em muốn học thì học, không học thì thôi, hoặc ép các em bỏ học đi làm phụ giúp gia đình. Để các em lập gia đình sớm vv, việc giáo dục các em thông qua mối quan hệ giữa nhà trường - gia đình – xã hội thiếu hiệu quả. Giáo viên dạy bộ môn sinh vững về tay nghề, có kinh nghiệm về giáo dục kỹ năng sống, hết lòng vì học sinh. Tuy nhiên chế độ đãi ngộ đối với giáo viên chưa kịp thời ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy và giáo dục học sinh nói chung và bộ môn sinh học nói riêng. Đa số các em học sinh thường rất yêu thích bộ môn sinh học nhất là sinh học 8 vì môn sinh học 8 cung cấp một số kiến thức cơ bản về cấu tạo và chức năng của các hệ cơ quan trong cơ thể người. Qua đó giúp các em học sinh hiểu và vận dụng các kiến thức đó vào cuộc sống, vào việc vệ sinh cơ thể, tránh xa các tác động xấu ảnh hưởng đến bản thân. Nâng cao năng lực nhận thức và các kỹ năng sống cần thiết khác. Học sinh vùng đặc biệt khó khăn, học sinh là người dân tộc thiểu số khả năng nhận thức còn hạn chế nên việc truyền đạt kiến thức sinh học 8 cũng như giáo dục các em nâng cao năng lực nhận thức, hình thành và phát triển các kỹ năng vận dụng trong cuộc sống còn gặp rất nhiều khó khăn đòi hỏi các thầy cô giáo phải tâm huyết, kiên trì, tổ chức nhiều hoạt động giáo dục, như sinh hoạt nhóm, đóng vai vv tạo cơ hội cho các em tự tin được thể hiện bản thân, tự khẳng định mình, nhằm nâng cao kỹ năng sống cho các em cũng như chất lượng giáo dục cho học sinh. 3. Giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề. Nội dung “Giáo dục giới tính” được tích hợp trong các nội dung của các bài học đặc biệt là chương sinh sản, nên các phương pháp “Giáo dục giới tính” cũng được tích hợp vào các phương pháp giảng dạy bộ môn. Tuy nhiên, muốn đạt được mục tiêu của “Giáo dục giới tính” là không chỉ giúp cho người học có kiến thức mà phải hình thành cho họ sự quan tâm, có hành vi đúng với bản thân, với quan hệ bạn bè, nên không chỉ đừng lại ở phương pháp dạy truyền thống mà nên kết hợp với việc sử dụng các phương pháp tích cực sẽ phát huy được tính 5