SKKN Đổi mới phương pháp giảng dạy môn Tiếng Anh, cụ thể là "Đổi mới kỹ năng nghe môn Tiếng Anh"

Nội dung text: SKKN Đổi mới phương pháp giảng dạy môn Tiếng Anh, cụ thể là "Đổi mới kỹ năng nghe môn Tiếng Anh"

1. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 I. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI: Trong thời kì nước ta đang ra sức đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước như hiện nay thì việc học và biết sử dụng linh hoạt ngoại ngữ là một yêu cầu tất yếu. Xu thế hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi một khả năng giao tiếp nhất định bằng ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh. Cùng với môn Toán và Ngữ văn, tiếng Anh là môn học chiếm khá nhiều thời lượng trong nhà trường. Tuy nhiên thực trạng dạy và học tiếng Anh đã và đang bộc lộ nhiều bất cập: quy mô phát triển chưa theo chiều sâu, chất lượng đại trà còn thấp, năng lực giáo viên ở một số nơi còn hạn chế Đây cũng là mối bận tâm của nhiều trường học, đặc biệt đối với các trường học trên vùng núi, vùng sâu, vùng xa. Nằm trên địa bàn của một huyện miền núi tỉnh Lạng Sơn, trường THCS Đồng Ý cũng như rất nhiều trường học khác trong toàn tỉnh, đều xác định được mục tiêu của môn tiếng Anh là nhằm hình thành và phát triển ở học sinh những kiến thức kỹ năng cơ bản và những phẩm chất trí tuệ cần thiết để làm hành trang cho các em dễ dàng bước vào cuộc sống và hội nhập với xã hội. Môn tiếng Anh là một môn học khó trong nhà trường, đặc biệt là đối với đối tượng học sinh miền núi và con em dân tộc thiểu số. Cả bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, viết đều có những khó khăn riêng cần phải được quan tâm và được phối hợp nhịp nhàng trong các hoạt động dạy trên lớp. Trong đó, kỹ năng nghe là một trong 4 kỹ năng mà người học tiếng Anh nói chung, học sinh THCS nói riêng, thường gặp phải những khó khăn nhất định trong quá trình học. Để có được kỹ năng nghe tiếng Anh tốt thì người học ngoại ngữ phải có quá trình luyện tập nghe thường xuyên, lâu dài với nhiều hình thức và nội dung nghe khác nhau. Việc dạy và học nghe môn tiếng Anh tuy không còn mới mẻ nhưng thực sự khó đối với hầu hết giáo viên và học sinh bậc THCS. Với việc nghiên cứu đề tài “Đổi mới phương pháp giảng dạy môn tiếng Anh” cụ thể là “Đổi mới kỹ năng nghe môn tiếng Anh”, tôi mong muốn sẽ phần nào giúp các giáo viên bộ môn ngoại ngữ trong nhà trường nói riêng và Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 5
2. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 các giáo viên tiếng Anh nói chung dần khắc phục được những khó khăn trong việc dạy nghe môn tiếng Anh, và đặc biệt là mong muốn học sinh học môn tiếng Anh có hiệu quả tốt hơn, tích cực, chủ động hơn trong việc tiếp thu, lĩnh hội kiến thức của bài học. Xuất phát từ những vấn đề nêu trên tôi đã quyết định nghiên cứu và thực hiện đề tài này. II. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI: 1. Giúp giáo viên cải tiến cách thức tổ chức và tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả. 2. Giúp học sinh biết cách tự luyện tập, rèn luyện để có kỹ năng và kỷ xảo nghe tiếng Anh. 3. Giúp giáo viên và học sinh khắc phục khó khăn trong việc thực hiện dạy và học nghe môn tiếng Anh. 4. Tiếp tục kế thừa và phát huy những kết quả đã đạt được của việc thực hiện nội dung đổi mới, đồng thời không ngừng học hỏi rút kinh nghiệm, khắc phục những khó khăn trong giảng dạy để đáp ứng yêu cầu đổi mới chương trình và phương pháp giảng dạy môn tiếng Anh bậc THCS của Bộ Giáo Dục và Đào Tạo. 7. Giúp học sinh nâng cao chất lượng, hiệu quả học tập so với các năm học trước. III. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU: Đối tượng nghiên cứu: Phương pháp giảng dạy và học tập kỹ năng nghe môn tiếng Anh của giáo viên và học sinh truờng THCS Đồng Ý. Phạm vi nghiên cứu: Xoay quanh các cách thức và phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe môn tiếng Anh của giáo viên và áp dụng đối với hai khối 7 và khối 9. Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 6
3. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 1. Phương pháp quan sát: Người thực hiện đề tài tự tìm tòi nghiên cứu, tiến hành dự giờ thăm lớp của đồng nghiệp. 2. Phương pháp trao đổi, thảo luận: Sau khi dự giờ của đồng nghiệp, đồng nghiệp dự giờ người thực hiện đề tài, đồng nghiệp và người thực hiện đề tài tiến hành trao đổi, thảo luận để từ đó rút ra những kinh nghiệm cho tiết dạy. 3. Phương pháp thực nghiệm: Giáo viên tiến hành dạy thể nghiệm theo từng mục đích yêu cầu cụ thể một số tiết dạy nghe. 4. Phương pháp điều tra: Giáo viên đặt câu hỏi để kiểm tra đánh giá việc nắm nội dung bài học của học sinh. V. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU: 1. Cơ sở lý luận: Mục đích của việc dạy ngoại ngữ không chỉ là cung cấp cho học sinh kiến thức của ngôn ngữ đó, mà còn dạy cho học sinh khả năng giao tiếp bằng tiếng Anh. Khả năng giao tiếp của học sinh thể hiện qua các kỹ năng: Nghe, Nói, Đọc, Viết. Kỹ năng nghe tiếng Anh của học sinh được hình thành qua một quá trình học tập rèn luyện trong môi trường Anh ngữ. Ngoài việc học tập ở trường lớp, học sinh phải tự học tập rèn luyện nghe thông qua các hình thức và các phương pháp khác nhau. Kỹ năng nghe là khả năng sử dụng kiến thức ngôn ngữ vào mục đích nghe hiểu bằng tiếng Anh. Với phương pháp dạy học mới, tích cực thì giáo viên đóng vai trò chỉ đạo, điều khiển học sinh hoạt động trong giờ học. Để tiến hành một tiết dạy nghe có hiệu quả thì giáo viên cần thực hiện tốt các yếu tố cơ bản như: Chọn và sử dụng linh hoạt các kỹ thuật dạy nghe phù hợp với từng nội dung bài dạy; Tổ chức, điều khiển lớp học, phân bố thời gian hợp lý; Sử dụng thành thạo các phương tiện, các đồ dùng dạy học phục vụ dạy nghe; Sáng tạo ra các đồ dùng dạy học phù hợp phục vụ cho tiết dạy; Truyền cảm, lôi cuốn, hấp dẫn học sinh. Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 7
4. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 Phương pháp dạy nghe (Listening techniques) được quy định bởi nội dung dạy nghe, nói cách khác, nội dung bài dạy nghe chi phối việc lựa chọn, vận dụng phối hợp các phương pháp, các kỹ thuật dạy nghe. Mỗi kỹ thuật dạy học phù hợp với một hình thức bài dạy cụ thể (dạy ngữ pháp, dạy nói, dạy viết ) Việc sử dụng thiết bị, tranh ảnh hỗ trợ cho dạy học đối với môn ngoại ngữ nói chung và môn tiếng Anh nói riêng được coi là một phương tiện thể hiện một phần nội dung chính của SGK. Trong tất cả đơn vị bài học chương trình SGK mới phần nội dung của bài nghe được ghi trong băng cát-sét còn SGK chỉ in các bài tập luyện nghe. Muốn thực hiện tốt các bài luyện nghe này thì người học phải được nghe các nội dung bài học trong băng. Hơn thế nữa, thiết bị dạy học còn là phương tiện tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, thúc đẩy động cơ và gây hứng thú học tập. Về phía người học: Trong mối tương quan giữa cách dạy và cách học: Giáo viên là người tổ chức, điều khiển học sinh tự chiếm lĩnh tri thức bằng chính những thao tác, những hành động trí tuệ của riêng mình. Vì thế, để tiết dạy nghe được tốt thì học sinh cần phải có những kỹ năng cần thiết trong việc nghe hiểu bằng tiếng Anh. 2. Cơ sở thực tiễn: 2.1. Thuận lợi: Được sự lãnh đạo và chỉ đạo thường xuyên của Ban lãnh đạo phòng GD&ĐT huyện Bắc Sơn. Được sự quan tâm của chính quyền địa phương, BGH nhà trường, sự nhiệt tình của hội phụ huynh học sinh cùng tâp thể giáo viên trong nhà trường. Đa số các em học sinh chăm ngoan, hiếu học, biết lễ phép với thầy cô giáo, đoàn kết, hòa nhã với bạn bè. Cơ sở vật chất của nhà trường đã được nâng cao hơn năm cũ, lớp học khang trang, sân trường sạch sẽ, thoáng mát tạo điều kiện cho việc dạy và học có hiệu quả hơn. Giáo viên nắm vững nội dung, chương trình, kiến thức của bậc học. Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 8
5. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 Được tham gia các lớp tập huấn về chuyên môn và sử dụng các phần mềm soạn giảng GAĐT. Tích cực thực hiện đổi mới phương pháp và sử dụng tương đối tốt các phương tiện, thiết bị dạy học hiện đại, đặc biệt là các trang thiết bị phục vụ cho quá trình dạy nghe như đài đĩa, máy chiếu Đa số học sinh có ý thức học tập bộ môn ngoại ngữ, chuẩn bị đầy đủ đồ dùng học tập, nắm được tiến trình và các bước thực hiện một bài nghe. Nhiều học sinh đã nghe và nhận biết được giọng đọc, nói của người bản ngữ. Phần lớn học sinh nghe được những bài nghe ở mức độ đơn giản và thực hiện được các yêu cầu, bài tập của giáo viên sau khi nghe lần 3. Một số ít học sinh đã hình thành kỹ năng, kỹ xảo trong học tập. 2.2. Khó khăn: Về phía giáo viên: Đôi khi giáo viên gặp một số khó khăn nhất định trong việc thực hiện các thao tác, kỹ thuật dạy nghe, đặc biệt là trong việc lựa chọn các kỹ thuật cho phù hợp với từng tiết dạy, từng giai đoạn của tiết dạy. Về phía học sinh: Một số học sinh do điều kiện kinh tế gia đình còn gặp khó khăn nên chưa có đủ đồ dùng học tập như SGK, SBT, các sách tham khảo Một số em còn nhút nhát, ngại nghe và nói bằng tiếng Anh, còn sợ bị mắc lỗi. Môn nghe hiểu còn khá mới đối với các em, nhất là học sinh lớp 6,7. Học sinh chưa quen với tốc độ đọc, nói trong băng của người Anh. Về phương tiện đồ dùng dạy học: Đài đĩa và băng cassetle của nhà trường chất lượng chưa được tốt ảnh hưởng không nhỏ đến việc nghe hiểu nội dung kiến thức của học sinh. Phòng chức năng dành cho môn tiếng Anh được trang bị vào cuối năm học nên các chưa kịp thời đưa vào phục vụ giảng dạy. Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 9
6. SKKN “ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TIẾNG ANH” NĂM HỌC 2011 – 2012 Số lượng máy chiếu còn ít chưa đủ đáp ứng cho các giờ dạy của các giáo viên trong trường. Phòng máy chiếu chưa được thông thoáng và mát mẻ vào những ngày thời tiết nóng nực, ảnh hưởng đến sự tiệp thu bài của học sinh. Số liệu cụ thể: Trong năm học 2010 – 2011 vừa qua tôi được giao nhiệm vụ giảng dạy khối 6 và khối 9, ngay từ đầu năm học tôi đã lập kế hoạch đổi mới phương pháp giảng dạy của bộ môn và ứng dụng thực hiện trong năm học. Kết quả, tôi nhận thấy rằng hầu hết các em nắm từ vựng không chắc, kỹ năng nghe và giao tiếp bằng tiếng Anh còn hạn chế. Kết quả cụ thể như sau: TS Giỏi Khá T.Bình Yếu Khối HS SL % SL % SL % SL % 6 50 7 14% 16 32% 18 36% 9 18% 9 65 2 3,1% 20 30,8% 42 64,6% 1 1,5% Cộng 115 9 7,8% 36 31,3% 60 52,2% 10 8,7% 3. Biện pháp giải quyết: Để có những tiết dạy nghe hiệu quả cần tiến hành các bước sau: 3.1/ Phần chuẩn bị cho một tiết dạy nghe: Giáo viên cần nghiên cứu các kỹ nội dung và mục tiêu của tiết dạy. Mục đích, yêu cầu của tiết dạy là đích mà cả giáo viên và học sinh cần phải đạt được sau tiết dạy học. Đối với tiết dạy nghe, thông thường mục đích, yêu cầu của tiết dạy là giúp học sinh luyện tập và phát triển các kỹ năng: Listening (nghe), Speaking (nói), Reading (đọc), Writing (viết) (trong đó kỹ năng nghe là chủ yếu), sau khi kết thúc phần nghe học sinh hiểu được nội dung chính của bài nghe và thực hiện một số yêu cầu hay bài tập ngôn ngữ nào đó. Lựa chọn và phối hợp các kỹ thuật dạy nghe (Listening Techniques) một cách linh hoạt và phù hợp. Việc lựa chọn kỹ thuật dạy nghe phải được xác định trên căn cứ là nội dung của tiết dạy, đặc điểm, năng lực của lớp học và các giai đoạn trong tiến trình dạy nghe gồm có 3 giai đoạn: Giai đoạn trước khi nghe Chủ nhiệm đề tài: Phương Thị Mỹ Liên. 10