Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật lý THCS

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật lý THCS

1. “Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” Giáo viên: Phạm Anh Tuấn Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” PHỤ LỤC Hệ thống câu hỏi trị chuyện phỏng vấn Đối với giáo viên: * Thầy (cơ) giảng dạy cho học sinh làm thí nghiệm Vật lý bằng cách nào ? * Thầy (cơ) thấy cĩ những thuận lợi và khĩ khăn gì khi cho học sinh làm thí nghiệm? * Thầy (cơ) cĩ cho học sinh làm thí nghiệm thường xuyên khơng? * Thầy (cơ) chuẩn bị như thế nào trước khi cho học sinh làm thí nghiệm? * Thầy (cơ) thường chú ý điều gì khi cho học sinh làm thí nghiệm trong phần Điện học ? * Thầy (cơ) bố trí hệ thống điện như thế nào để an tồn cho cả lớp học ? * Các em cĩ dễ dàng thực hiện các bước làm thí nghiệm theo hướng dẫn của thầy(cơ) khơng ? * Thầy (cơ) cho biết để đạt hiệu quả tốt khi cho học sinh làm thí nghiệm cần những yếu tố cơ bản nào ? *Chất lượng học tập của học sinh qua các tiết cĩ làm thí nghiệm như thếnào? Đối với học sinh: * Các em cĩ thích học các tiết Vật lý cĩ làm thí nghiệm khơng? * Thầy cơ yêu cầu các em tìm hiểu hoặc giải quyết một vấn đề Vật lý, các em cĩ thích tìm hiểu và giải quyết vấn đề bằng thí nghiệm khơng? Các em tự suy nghĩ để tiến hành làm thí nghiệm khơng? * Các em cho biết qua việc làm thí nghiệm Vật lý cĩ giúp các em nắm vững sâu sắc các nội dung kiến thức khơng? * Các em cĩ vận dụng hết khả năng của mình để tiến hành làm thí nghiệm thành cơng khơng ? * Em gặp khĩ khăn gì khi làm thí nghiệm trong những giờ Vật lý? Trường THCS Hoàng Hoa Thám Trang 1
2. “Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” Giáo viên: Phạm Anh Tuấn I.ĐẶT VẤN ĐỀ. Trước sự phát triển của khoa học, giáo dục nước nhà trong thời kì hội nhập cĩ nhiều cơ hội, thuân lợi mới để đưa nền giáo dục nước ta hội nhập và phát triển ngang tầm với các nước phát triển trên thế giới. Những năm qua ngành giáo dục đã cĩ nhiều cố gắng trong việc tự hồn thiện mình bằng những giải pháp như tiến hành cải cách giáo dục, đổi mới chương trình giáo dục, phương pháp quản lí giáo dục nhằm đủ sức đáp ứng nhiệm vụ của Đảng và Nhà nước giao phĩ, vì sự nghiệp trồng người đáp ứng giai đoạn cách mạng mới. Trong thời gian qua, dẫu cĩ nhiều nổ lực như thế, nhưng nhìn chung giáo dục của ta vẫn chưa ngang tầm với nhiệm vụ cách mạng mới là đào tạo con người tồn diện về mọi mặt để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ vì sự nghiệp cơng nghiệp hĩa hiện đại hĩa của đất nước. Hay nĩi cách khác giáo dục đào tạo phải tìm ra giải pháp đáp ứng mục tiêu mà Đảng và Nhà nước ta đề ra đĩ là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho đất nước. Vì vậy việc thực hiện học nhóm trong giảng dạy môn Vật ly ù trung học cơ sở là một vấn đề mà mọi giáo viên giảng dạy bộ môn vật lý quan tâm, ở đây bản thân tôi chỉ giám đưa ra một vài kinh nghiệm trong việc tổ chức thực hiện hoạt động nhóm đối với môn vật lý bậc Trung học cơ sở . Thực hiện việc học theo nhóm là một trong những phương pháp học tập có hiệu quả trong việc tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh phổ thông . Học theo nhóm học sinh sẽ được thảo luận theo từng vấn đề của bài học. Đó là cơ hội cho mọi học sinh tham gia hoạt động học tập. Học theo nhóm cũng là cơ hội cho học sinh học hỏi lẫn nhau, hổ trợ lẫn nhau về cách tìm kiếm những giải pháp để giải quyết những tình huống trong bài học. Khi học theo nhóm, học sinh có thể cùng nhau đạt được những điều mà các em không làm được một mình mà phải bằng cách là mọi người trong nhóm đóng góp một phần hiểu biết của mình rồi cả nhóm tập hợp thành một cách giải quyết tốt nhất nhiệm vụ nhận thức mà giáo viên giao cho. Qua đó tính tích cực, chủ động của học sinh được phát huy đến cao độ. Tuy nhiên trong thực tế giảng dạy hiện nay, phương pháp học theo nhóm vẫn ít được chú trọng , ít khi thực hiện hoặc có thực hiện thì cũng mang tính hình thức, chưa phát huy được hiệu quả tích cực của nó ,một phần do điều kiện cơ sở vật chất hoặc do số lượng học sinh trong một lớp quá đông. Vì vậy trong những năm qua bản thân ctôi rất quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu thực trạng về phương pháp học nhóm để tìm những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của phương pháp này, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở nhà trường phổ thông . Với cương vị là giáoviên giảng dạy Vật lýù cấp trung học cơ sở, tôi đã đúc kết những gì đã tíchluỹđược thành đề tài “ Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật lý trung học cơ sở” đó là lý do chọn đề tài Trường THCS Hoàng Hoa Thám Trang 2
3. “Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” Giáo viên: Phạm Anh Tuấn II-GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ. II.1- CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ. Một trong những tư tưởng đổi mới Giáo dục & đào tạo hiện nay được thể hiện trong Nghị quyết của Đảng, Luật giáo dục và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo. “ Mục tiêu của giáo dục phổ thơng là giúp cho học sinh phát triển tồn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm cơng dân ( Điều 27 - Luật giáo dục năm 2005). Tuy vậy, chất lượng giáo dục hiện nay nĩi chung là thấp, chưa đáp ứng được mục tiêu mà Đảng và Nhà nước ta đã đề ra. Nguyên nhân dẫn đến chất lượng khơng được như mong muốn như thế cĩ nhiều nguyên nhân. Song vấn đề mấu chốt hiện nay vẫn là đổi mới phương pháp quản lí trong việc dạy và học. Ngày nay, sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và tồn dân đối với cơng tác quản lí giáo dục là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Ở bất kỳ ngành nào cũng đều cĩ liên quan đến cơng tác điều hành quản lí. Đặc biệt quản lí trường học được xem là yếu tố quan trọng quyết định sự thành cơng hay thất bại của chất lượng giáo dục đào tạo nĩi riêng và đào tạo con người cho đất nước nĩi chung. Vì vậy trong cơng tác quản lí giáo dục của một trường học thì việc cải tiến quản lí nhất định sẽ bắt đầu từ tổ chuyên mơn, là nơi trực tiếp quản lí cán bộ sư phạm giảng dạy, đây là nơi tổ chức hoạt động chuyên mơn một cách thường xuyên và tồn diện nhất. Chính vì thế bản thân tơi với vai trị người Tổ trưởng quản lí tổ ghép ( Vật lý – Hố học - Thể dục – Sinh học) và kiêm nhĩm trưởng bộ mơn vật lý khơng thể khơng nghiên cứu vận dụng lí luận vào cơng tác quản lí .Vì bộ mơn vật lý học là cơ sở của nhiều ngành kỹ thuật quan trọng. Mơn Vật lý cĩ mối quan hệ gắn bĩ chặt chẽ, qua lại giữa các mơn khác. Việc tổ chức dạy học Vật lý THCS cần rèn luyện cho học sinh đạt được: -Kỹ năng quan sát các hiện tượng và quá trình vật lý để thu thập thơng tin và các dữ liệu cần thiết. -Kỹ năng sử dụng các dụng cụ đo lường vật lý phổ biến, lắp ráp và tiến hành các thí nghiệm đơn giản. Trường THCS Hoàng Hoa Thám Trang 3
4. “Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” Giáo viên: Phạm Anh Tuấn -Kỹ năng phân tích, xử lý các thơng tin và các dữ liệu thu được từ các quan sát hoặc thí nghiệm. -Kỹ năng vận dụng các kiến thức để giải thích các hiện tượng vật lý đơn giản để giải quyết một số vấn đề trong thực tế cuộc sống -Khả năng đề xuất các dự đĩan hoặc giả thiết đơn giản về mối quan hệ hay về bản chất của các hiện tượng vật lý. -Khả năng đề xuất phương án thí nghiệm đơn giản để kiểm tra dự đĩan hoặc giả thiết đã đề ra. -Kỹ năng diễn đạt rõ ràng, chính xác bằng ngơn ngữ vật lý. Khối lượng nội dung của tiết học Vật lý được tính tĩan để cĩ thời gian dành cho các hoạt động tự lực của học sinh và đáp bứng những yêu cầu sau: -Tạo diều kiện để cho học sinh cĩ thể quan sát trực tiếp các hiện tựơng vật lý. -Tạo diều kiện để cho học sinh thu thập và xử lý thơng tin, nêu ra được các vấn đề cần tìm hiểu. -Tạo diều kiện để cho học sinh trao đổi nhĩm, tìm phương án giải quyết vấn đề, tiến hành thí nghiệm , thảo luận kết quả và rút ra những kết luận cần thiết. -Tạo điều kiện để cho học sinh nắm được nội dung chính của bài học trên lớp. 1. Mục đích nghiên cứu Đánh giá được thực trạng của cơng tác quản lí giáo dục ở tổ bộ mơn vật lí THCS, thơng qua đĩ đề ra biện pháp thực hiện một cách cĩ hiệu quả giúp cho các thầy cơ giáo trong cơng tác giảng dạy đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ đề ra. 2. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về cơng tác quản lí hoạt động nhĩm ở bộ mơn vật lí ở trường THCS 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Nghiên cứu một số vấn đề về sơ sở lý luận quản lí nhĩm bộ mơn, đánh giá thực trạng, phân tích nguyên nhân, tìm ra những yếu tố hạn chế cĩ liên quan đến hoạt động của nhĩm để từ đĩ đề ra biện pháp tổ chức quản lí hoạt động của nhĩm bộ mơn trong giai đoạn hiện nay. 4. Thời gian nghiên cứu Từ tháng 09 năm 2006 đến tháng 02 năm 2010. 5. Các phương pháp nghiên cứu Để nhĩm bộ mơn hoạt động tốt thì trước hết người Tổ trưởng chuyên mơn phải quản lí tốt. Người Tổ trưởng phải lựa chọn và kết hợp phương pháp quản lí nào cho phù hợp và đạt hiệu quả nhất? Trường THCS Hoàng Hoa Thám Trang 4
5. “Tổ chức hoạt động nhóm trong giảng dạy môn Vật ly THCS” Giáo viên: Phạm Anh Tuấn II.2 - THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG NHÓM THỜI GIAN QUA 1. Tình hình chung Năm học 2009 – 2010: Tổng số học sinh tồn trường là 780; tổng số lớp là 18; Trung bình sỉ số học sinh ở mỗi lớp là 44 em. Cơ sở vật chất: số phịng học là 18 cao tầng mới sử dụng; phịng bộ mơn 03; trong đĩ cĩ 1 phịng thí nghiệm Vật lý . Số giáo viên bộ mơn vật lý: 02; Số nữ: 01; Trình độ chuyên mơn: Đại học: 02; Trình độ tay nghề: Trên 05 năm; Bằng tin học A: 2; ; Đảng viên: 01; Biên chế: 02. 2. Những thuận lợi và khĩ khăn a. Thuận lợi: Được sự quan tâm chỉ đạo sâu sát của ngành, sự hỗ trợ nhiệt tình các ban ngành đồn thể địa phương, chỉ đạo kịp thời của Phịng giáo dục và đào tạo huyện Eaka, từ ban giám hiệu nhà trường. Tổ chuyên mơn nhanh chĩng thực hiện triển khai cơng việc đến tập thể giáo viên trong tổ, nhĩm một cách nhanh chĩng và kịp thời. Đội ngũ cán bộ và giáo viên của trường đều qua trường lớp sư phạm chính quy từ chuẩn đến trên chuẩn về chuyên mơn nghiệp vụ. Thuận lợi cho cơng tác giảng dạy và giáo dục học sinh. Điều 28.2 - Luật giáo dục “Phương pháp giáo dục phổ thơng phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, mơn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhĩm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”. Đây là cơ sở mang tính pháp lí giúp cho cơng tác quản lí chỉ đạo đến từng bộ phận, giáo viên một cách cĩ hiệu quả và đúng đắn. b. Khĩ khăn tồn tại: Bên cạnh những thuận lợi cịn cĩ những khĩ khăn gặp phải như: Do địa bàn trường vùng xa (vung III của huyện), sát đường lớn ồn ào cũng làm ảnh hưởng đến việc dạy và học của thầy và trị. . Phụ huynh học sinh đa phần là lao động nghèo phải tranh thủ kiếm sống, thiếu sự quan tâm sâu sát đến con em mình. Đĩ cũng chính là nguyên nhân ảnh hưởng khơng nhỏ đến tình hình học tập bộ mơn. Đồng thời nĩ cũng là điều mà nhĩm bộ mơn quan tâm chia sẽ nhau trong các buổi họp trao đổi chuyên mơn nhằm tìm ra giải pháp nâng cao chất lượng bộ mơn, nâng cao chất lượng sinh hoạt chuyên mơn. Trường THCS Hoàng Hoa Thám Trang 5