Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kỹ năng giải bài toán bằng cách lập phương trình cho học sinh Lớp 8 Trường PTDTBT THCS Khao Mang

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kỹ năng giải bài toán bằng cách lập phương trình cho học sinh Lớp 8 Trường PTDTBT THCS Khao Mang

1. MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Danh mục chữ viết tắt 2 Phần 1. MỞ ĐẦU 1. Lý do chon sáng kiến 3 2. Mục đích của sáng kiến 4 3. Phạm vi, đối tượng áp dụng của sáng kiến 4 4. Thời gian thực hiện và triển khai sáng kiến 4 Phần 2. NỘI DUNG I. Cơ sở lý luận của sáng kiến 6 II. Thực trạng của sáng kiến 7 III. Các biện pháp giải quyết vấn đề 9 IV. Hiệu quả của sáng kiến 23 Phần 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 1. Kết luận 25 2. Kiến nghị 26 3. Tài liệu tham khảo 29 1
2. PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn sáng kiến kinh nghiệm Với mục tiêu giáo dục trong giai đoạn hiện nay ở các cấp học học sinh được giáo dục toàn diện về kiến thức, mục đích cao nhất của giáo dục là hình thành kỹ năng sống cho học sinh để sau này các em sẽ trở thành những con người phát triển toàn diện đáp ứng được với nhu cầu phát triển của xã hội. Hiện nay Sự nghiệp giáo dục cũng tiếp tục được đổi mới và phát triển không ngừng, nhất là đổi mới về phương pháp dạy học (PPDH). Đặc biệt đối với bộ môn Toán vai trò quan trọng trong trường phổ thông. Các công thức và phương pháp toán học là công cụ thiết yếu giúp học sinh học tập tốt các môn học khác, giúp học sinh hoạt động có hiệu quả trong mọi lĩnh vực. Môn toán có khả năng to lớn giúp học sinh phát triển các năng lực và phẩm chất trí tuệ, đóng góp tích cực vào việc giáo dục cho học sinh tư tưởng đạo đức trong cuộc sống và lao động. Định hướng đổi mới phương pháp dạy học hiện nay đã xác định “phương pháp dạy học trong nhà trường các cấp phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực tự học, trau dồi các phẩm chất linh hoạt, độc lập sáng tao của tư duy ” Bắt nguồn từ định hướng đó giáo viên cần phải học hỏi nghiên cứu, tìm tòi và áp dụng những phương pháp dạy học sao cho phù hợp với từng vùng miền, từng đối tượng học sinh, từng kiểu bài lên lớp, bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tinh cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho học sinh làm cho hiệu quả giờ học đạt cao nhất và giúp học sinh hướng tới học tập chủ động sáng tạo tránh thói quen học tập thụ động vốn có của đa số học sinh trong nhà trường THCS. Trong quá trình giảng dạy việc đánh giá chất lượng, năng lực tư duy, hay khả năng tiếp thu kiến thức của học sinh đối với bộ môn toán chủ yếu thông qua giải bài tập. Đối với học sinh lớp 8 ngoài việc truyền cho học sinh những kiến thức, kỹ năng toán học theo yêu cầu của nội dung chương trình giáo khoa chúng ta cũng rất 3
3. Trong khuôn khổ nội dung của đề tài tôi đã ấp ủ và tiến hành đi vào nghiên cứu và tiến hành trong năm học 2016 – 2017. Thời gian: Ngay từ đầu tháng 3 năm 2017 đến tháng 5 năm 2017. Năm học 2017 - 2018 tôi cùng các đồng nghiệp tiếp tục áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này vào học sinh khối 8 trường PTDT BT THCS Lê Văn Tám. 5
4. II. Thực trạng của vấn đề Toán học nói chung, phân môn đại số nói riêng là một bộ phận khoa học rất quan trọng trong chương trình Toán THCS. Thông qua các đợt tập huấn chuyên môn, được trao đổi, được nghe, được dự giờ của đồng nghiệp và thông qua các đợt hội giảng, chuyên đề của tổ, trường, khu, cụm tôi đã được các đồng chí, đồng nghiệp rút kinh nghiệm rất tận tình. Từ những lần học hỏi đó tôi nhận thấy sở dĩ để có được những giờ giảng hay như vậy cuốn hút được học sinh như vậy thì người giáo viên ngoài việc nắm vững kiến thức, có kĩ năng sư phạm ra còn cần phải biết vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học, mà trong quá trình dạy còn phải chú ý rèn cho học sinh các kỹ năng nhận dạng các dạng bài tập. Để từ đó tìm ra cách giải các dạng bài tập đó. Trong quá trình giảng dạy toán tại trường THCS tôi thấy dạng toán giải bài toán bằng cách lập phương trình luôn luôn là một trong những dạng toán khó. Dạng toán này xuyên suốt trong chương trình toán THCS lớp 8 và 9, một số giáo viên chưa chú ý đến kỹ năng giải bài toán bằng cách lập phương trình cho học sinh mà chỉ chú trọng đến việc học sinh làm được nhiều bài, đôi lúc biến việc làm thành gánh nặng với học sinh. Còn học sinh đại đa số chưa có kỹ năng giải dạng toán này, cũng có những học sinh biết cách làm nhưng chưa đạt được kết quả cao vì: - ë c¸c b­íc trªn th× b­íc 1 lµ quan träng nhÊt v× cã lËp ®­îc ph­¬ng tr×nh, hÖ ph­¬ng tr×nh phï hîp víi ®Ò bµi th× míi cã ®­îc kÕt qu¶ cña bµi to¸n ®· ra. §©y chÝnh lµ kh©u khã nhÊt ®èi víi häc sinh, nh÷ng khã kh¨n th­êng gÆp: + Kh«ng biÕt tãm t¾t bµi to¸n ®Ó ®­a bµi to¸n tõ néi dung thùc tÕ vÒ bµi to¸n mang néi to¸n häc ®Æc biÖt khã kh¨n h¬n n÷a víi häc sinh vïng cao do ch­a hiÓu hÕt ng«n tõ phæ th«ng. Kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc ®¹i l­îng nµo ph¶i t×m c¸c sè liÖu ®· cho, ®¹i l­îng nµo ®· cho. + Kh«ng biÕt c¸ch chän Èn, ®iÒu kiÖn cña Èn. + Kh«ng biÕt biÓu diÔn vµ lËp luËn mèi liªn hÖ cña Èn theo c¸c dù kiÖn cña bµi to¸n. Kh«ng x¸c ®Þnh ®­îc t×nh huèng x¶y ra vµ c¸c ®¹i l­îng nµo mµ sè liÖu ch­a biÕt ngay ®­îc . Nh÷ng lÝ do trªn dÉn ®Õn häc sinh kh«ng thÓ lËp ®­îc ph­¬ng tr×nh. 7
5. Qua kết quả bài kiểm tra của học sinh tôi nhận thấy HS còn mắc nhiều sai lầm trong quá trình giải bài toán bằng cách lập phương trình như: thiếu điều kiện, chưa biết cách biểu diễn ẩn này qua ẩn kia và các đại lượng đã biết, khi giải phương trình còn nhầm dấu, khi kết luận không đối chiếu với điều kiện của ẩn. III. Các biện pháp giải quyết vấn đề 1. Yêu cầu về giải bài toán bằng cách lập phương trình ë c¸c b­íc trªn th× b­íc mét lµ quan träng nhÊt v× cã lËp ®­îc ph­¬ng tr×nh, hÖ ph­¬ng tr×nh phï hîp víi ®Ò bµi th× míi cã ®­îc kÕt qu¶ cña bµi to¸n ®· ra. §Ó cã thÓ gi¶i ®óng, nhanh bµi to¸n gi¶i bµi to¸n b»ng c¸ch lËp ph­¬ng tr×nh c¶ gi¸o viªn vµ häc sinh cÇn chó ý : +) §äc kÜ ®Ò bµi vµ tãm t¾t bµi to¸n ®Ó hiÓu râ: ®¹i l­îng ph¶i t×m, c¸c ®¹i l­îng vµ sè liÖu ®· cho, m« t¶ b»ng h×nh vÏ nÕu cÇn, chuyÓn ®æi ®¬n vÞ nÕu cÇn. +) Th­êng chän trùc tiÕp ®¹i l­îng ph¶i t×m lµm Èn, chó ý ®iÒu kiÖn cña Èn sao cho phï hîp víi yªu cÇu cña bµi to¸n vµ víi thùc tÕ . +) Xem xÐt c¸c t×nh huèng x¶y ra vµ c¸c ®¹i l­îng nµo mµ sè liÖu ch­a biÕt ngay ®­îc. +) Khi ®· chän sè ch­a biÕt cña mét ®¹i l­îng trong mét t×nh huèng lµ Èn khi lËp ph­¬ng tr×nh ph¶i t×m mèi liªn quan gi÷a c¸c sè liÖu cña mét ®¹i l­îng kh¸c hoÆc trong mét t×nh huèng kh¸c. Mèi liªn hÖ nµy ®­îc thÓ hiÖn bëi sù so s¸nh ( b»ng, lín h¬n, bÐ h¬n, gÊp mÊy lÇn ). +) Khi ®· lËp ph­¬ng tr×nh cÇn vËn dông tèt kü n¨ng gi¶i c¸c d¹ng ph­¬ng tr×nh ®· häc ®Ó t×m nghiÖm cña ph­¬ng tr×nh. +) CÇn chó ý so s¸nh nghiÖm t×m ®­îc cña ph­¬ng tr×nh víi ®iÒu kiÖn cña bµi to¸n vµ víi thùc tÕ ®Ó tr¶ lêi. MÆc dï ®· cã quy t¾c chung ®Ó gi¶i lo¹i to¸n nµy. Xong ngõêi gi¸o viªn trong qu¸ tr×nh h­íng dÉn häc sinh gi¶i lo¹i to¸n nµy cÇn cho häc sinh vËn dông theo s¸t c¸c yªu cÇu sau : 1.1. Bµi to¸n kh«ng ®­îc sai sãt : §Ó bµi gi¶i cña häc sinh kh«ng sai sãt, tr­íc hÕt ng­êi gi¸o viªn ph¶i ph©n tÝch cho häc sinh hiÓu bµi to¸n v× nÕu hiÓu sai ®Ò bµi th× sÏ tr¶ lêi sai. Häc sinh cÇn hiÎu râ 9
6. 2.3) D¹ng to¸n vÒ c«ng viÖc, vßi n­íc ch¶y ( “lµm chung -lµm riªng”). 2.4) D¹ng to¸n vÒ n¨ng suÊt lao ®éng (“Sím- muén”; “tr­íc -sau”). 2.5) D¹ng to¸n vÒ tû lÖ chia phÇn (“Thªm -bít”; “ T¨ng -gi¶m”). 2.6) D¹ng to¸n liªn quan ®Õn h×nh häc. 2.7) D¹ng to¸n cã néi dung VËt lý, Ho¸ häc. 2.8) Mét sè bµi to¸n cæ. 3. Những bài toán cụ thể hướng dẫn tìm lời giải và học sinh thực hiện giải 3.1.D¹ng to¸n chuyÓn ®éng: a) H­íng dÉn häc sinh t×m lêi gi¶i: - Víi d¹ng to¸n nµy cÇn khai th¸c ë c¸c ®¹i l­îng: + VËn tèc. + Thêi gian. + Qu·ng ®­êng ®i. L­u ý ph¶i thèng nhÊt ®¬n vÞ. - Chän Èn vµ ®iÒu kiÖn rµng buéc cho Èn. - Tuú theo tõng néi dung mµ chän Èn cho phï hîp, sau ®ã gi¸o viªn h­íng dÉn häc sinh khai th¸c ®Ó t×m lêi gi¶i nh­ sau: C¸c tr­êng hîp VËn Qu·ng Thêi gian(h) (Hay lo¹i ph­¬ng tiÖn) tèc(km/h) ®­êng(km) Theo dù ®Þnh Theo thùc tÕ Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc (nÕu cã) b) Bµi to¸n minh ho¹: Bµi to¸n : §­êng s«ng tõ thµnh phè A ®Õn thµnh phè B ng¾n h¬n ®­êngbé 10 km. §Ó ®i tõ A ®Õn B, mét ca n« ®i hÕt 3 giê 20 phót, mét « t« ®i hÕt 2 giê.BiÕt vËn tèc cña ca n« kÐm vËn tèc cña « t« lµ 17km/h.TÝnh vËn tèc cña ca n«?. H­íng dÉn gi¶i H­íng dÉn häc sinh biÓu thÞ c¸c ®¹i l­îng ®· biÕt vµ ch­a biÕt vµo trong b¶ng: C¸c tr­êng hîp VËn tèc(km/h) Thêi gian(h) Qu·ng 11
7. 3.60 VËy vËn tèc cña ca n« lµ: 18 (km/h) 10 C¸ch 3: LËp hÖ ph­¬ng tr×nh: Gäi vËn tèc cña ca n« lµ x (km), x > 0 VËn tèc cña ca n« cña « t« lµ y(km), y > 0 Ta h­íng dÉn häc sinh theo b¶ng sau : C¸c tr­êng hîp Qu·ng (Hay lo¹i ph­¬ng VËn tèc(km/h) Thêi gian(h) ®­êng(km) tiÖn) Ca n« x 1 1 3 3 .x 3 3 ¤ t« y 2 2y Ph­¬ng tr×nh lËp x = y-17 1 2y 3 .x 10 ®­îc 3 x y 17 Tõ ®ã cã hÖ ph­¬ng tr×nh: 1 2y 3 x 10 3 Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh vµ chän c©u tr¶ lêi. Chú ý: Víi d¹ng to¸n chuyÓn ®éng th× gi¸o viªn cÇn lµm cho häc sinh hiÓu ®­îc mèi quan hÖ gi÷a c¸c ®¹i l­îng: qu·ng ®­êng, vËn tèc, thêi gian vµ c¸c ®¹i l­îng nµy liªn hÖ víi nhau bëi c«ng thøc : S = v.t Trong qu¸ tr×nh chän Èn nÕu Èn lµ qu·ng ®­êng, vËn tèc hay thêi gian th× ®iÒu kiÖn cña Èn lµ lu«n d­¬ng. NÕu thêi gian cña chuyÓn ®éng ®Õn chËm h¬n dù ®Þnh th× th× lËp ph­¬ng tr×nh: Thêi gian dù ®Þnh + thêi gian ®Õn chËm = Thêi gian thùc tÕ . NÕu chuyÓn ®éng trªn mét qu·ng ®­êng th× thêi gian vµ vËn tèc tØ lÖ nghÞch víi nhau. 3.2.D¹ng to¸n liªn quan tíi sè häc: a)H­íng dÉn häc sinh t×m lêi gi¶i: - Nh÷ng l­u ý khi gi¶i c¸c bµi t©p: + ViÕt ch÷ sè tù nhiªn ®· cho d­íi d¹ng luy thõa cña 10: n n 1 1 0 anan 1 a1a0 10 an 10 an 1 10 a1 10 a0 . 13
8. Sau khi ®æi chç hai ch÷ sè hµng chôc vµ ch÷ sè hµng ®¬n vÞ cho nhau ta ®­îc sè míi lµ: (16 - x)x Theo ®Ò bµi sè míi lín h¬n sè ®· cho lµ 18 ®¬n vÞ, nªn ta cã ph­¬ng tr×nh: x( 16 - x) + 18 = (16 - x)x 10x + (16 - x) + 18 = 10(16 - x) + x 10x + 16 - x + 18 = 160 - 10x + x 18x = 126 x = 7 ( tho¶ m·n ®iÒu kiÖn) VËy ch÷ sè hµng chôc lµ 7, ch÷ sè hµng ®¬n vÞ lµ 16 - 7 = 9 Do ®ã sè ph¶i t×m lµ 79 Gi¸o viªn cã thÓ h­íng dÉn häc sinh chän Èn lµ ch÷ sè hµng ®¬n vÞ Khai thác bài toán: Cã thÓ thay ®æi d÷ kiÖn cña bµi to¸n thµnh biÕt tæng c¸c ch÷ sè cña nã b»ng tØ sè gi÷a ch÷ sè hµng chôc vµ ch÷ sè hµng chôc vµ ch÷ sè hµng ®¬n vÞ, khi ®ã ta còng cã c¸ch gi¶i t­¬ng tù 3.3.D¹ng to¸n c«ng viÖc: “ lµm chung - lµm riªng ”, “vßi n­íc ch¶y” (to¸n quy vÒ ®¬n vÞ ) a) H­íng dÉn häc sinh t×m lêi gi¶i: - Víi d¹ng to¸n nµy gi¸o viªn cÇn lµm cho häc sinh hiÓu: Coi toµn bé c«ng viÖc lµ mét ®¬n vÞ vµ biÓu thÞ b»ng 1, nÕu thùc hiÖn xong mét c«ng viÖc hÕt x ngµy (giê, phót ) th× trong mét ngµy(giê, phót ) lµm ®­îc 1/x c«ng viÖc vµ tØ sè 1/x chÝnh lµ n¨ng xuÊt lao ®éng trong mét ngµy (giê, phót ). - H­íng dÉn häc sinh th«ng qua lËp b¶ng nh­ sau: B¶ng 1 Thêi gian lµm song N¨ng suÊt Mèi liªn hÖ(tæng C¸ch tr­êng hîp 1 c«ng viÖc c«ng viÖc KL c«ng viÖc) Theo dù M¸y 1(®éi 1 ) ®Þnh M¸y2(®éi 2 ) Theo thùc M¸y 1(®éi 1 ) tÕ M¸y2(®éi 2 ) Ph­¬ng tr×nh 15
9. Gi¶i ph­¬ng tr×nh ta ®­îc x = 15( thỏa mãn ) VËy mét m×nh ng­êi thø hai lµm xong toµn bé c«ng viÖc hÕt 15 giê. Chú ý: §èi víi bµi to¸n nµy nÕu quªn kh«ng ®Æt ®iÒu kiÖn cho Èn hoÆc kh«ng so s¸nh kÕt qu¶ víi ®iÒu kiÖn cña Èn th× kh«ng lo¹i ®­îc nghiÖm cña ph­¬ng tr×nh, khi ®ã kÕt qu¶ cña bµi to¸n sÏ sai. 4.4.D¹ng to¸n vÒ n¨ng xuÊt lao ®éng:( “sím- muén”, “tr­íc-sau”) a/ H­íng dÉn t×m lêi gi¶i: + TiÕn hµnh chän Èn vµ ®Æt ®iÒu kiÖn cho Èn: + §èi víi d¹ng to¸n vÒ diÖn tÝch lËp b¶ng nh­ sau: C¸c tr­êng hîp DiÖn tÝch N¨ng xuÊt Thêi gian Dù ®Þnh Thùc tÕ Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc + §èi víi d¹ng to¸n th«ng th­êng kh¸c h­íng dÉn häc sinh theo b¶ng sau: Thêi gian thùc Mèi liªn hÖ Khèi l­îng N¨ng suÊt hiÖn( Tæng c«ng viÖc c«ng viÖc khèi l­îng C¸c tr­êng hîp c«ng viÖc) §éi 1 Theo dù ®Þnh §éi 2 §éi 1 Theo thùc tÕ §éi 2 Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc. b/ Bµi minh ho¹: Bµi toán: Trong th¸ng ®Çu hai tæ s¶n xuÊt ®­îc 400 chi tiÕt m¸y. Th¸ng sau tæ 1 v­ît møc 10%, tæ 2 v­ît møc 15% nªn c¶ hai tæ s¶n xuÊt ®­îc 448 chi tiÕt m¸y.Hái trong th¸ng ®Çu mçi tæ s¶n xuÊt ®­îc bao nhiªu chi tiÕt m¸y. H­íng dÉn gi¶i Chän Èn: x lµ sè chi tiÕt m¸y tæ1 s¶n xuÊt trong th¸ng ®Çu (x < 400, x Z ) LËp mèi liªn hÖ cña Èn theo b¶ng sau: 17
10. Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc b/ Bµi to¸n minh ho¹: Bµi toán: Hai cöa hµng cã 600(l) n­íc m¾m. NÕu chuyÓn 800(l) tõ cöa hµng thø nhÊt sang cöa hµng thø hai th× sè n­íc m¾m ë cöa hµng thø hai sÏ gÊp ®«i sè n­íc m¾m ë cöa hµng thø nhÊt. Hái lóc ®Çu mçi cöa hµng cã bao nhiªu lÝt n­íc m¾m? H­íng dÉn gi¶i Gäi sè n­íc m¾m lóc ®Çu ë cöa hµng thø nhÊt lµ x (l) (80 < x < 600) Ta lËp b¶ng: C¸c ®¬n vÞ Cña hµng 1 Cña hµng 2 C¸c tr­êng hîp Lóc ®Çu x 600-x VÒ sau x-80 600-x+80 Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc 680 – x = 2(x-80) Lời gi¶i Gäi sè n­íc m¾m lóc ®Çu ë cöa hµng thø nhÊt lµ x (80 < x < 600) Lóc ®Çu ë cöa hµng thø hai cã: 600 - x Sau khi chuyÓn cöa hµng thø nhÊt cßn: x - 80 Cöa hµng thø hai cã : 600 - x + 80 = 680 - x (l) Theo bµi ra ta cã ph­¬ng tr×nh: 680 - x = 2(x - 80) 680 - x = 2x - 160 3x = 840 x = 280(l) , (tho¶ m·n) VËy lóc ®Çu cöa hµng thø nhÊt cã 280 (l) Cöa hµng thø hai cã: 600 - 280 = 320 (l) 3.6. D¹ng to¸n liªn quan ®Õn h×nh häc. a) H­íng dÉn t×m lêi gi¶i + Chän Èn vµ ®iÒu kiÖn cho Èn. + H­íng dÉn häc sinh t×m lêi g¶i th«ng qua b¶ng sau: C¸c ®¹i l­îng Mèi liªn hÖ §¹i l­îng 1 §¹i l­îng 2 gi÷a c¸c ®¹i 19
11. x 21 (tho¶ m·n) VËy c¹nh h×nh vu«ng lµ 21 (m) Chú ý: §èi víi d¹ng to¸n nµy cÇn gîi ý cho häc sinh nhí nh÷ng kiÕn thøc cña h×nh häc nh­: ®é dµi, diÖn tÝch, chu vi 3.7. D¹ng to¸n cã néi dung vËt lý, ho¸ häc . a) H­íng dÉn t×m lêi gi¶i + Chän Èn vµ ®iÒu kiÖn cho Èn. + H­íng dÉn häc sinh t×m lêi gi¶i th«ng qua b¶ng sau: C¸c ®¹i l­îng Mèi liªn hÖ §¹i l­îng 1 §¹i l­îng 2 gi÷a c¸c ®¹i l­îng C¸c tr­êng hîp Ban ®Çu VÒ sau Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc b) Bµi to¸n minh ho¹: Bµi to¸n : Mét miÕng hîp kim ®ång vµ thiÕc cã khèi l­îng 12 kg, chøa 45% ®ång. Hái ph¶i thªm vµo ®ã bao nhiªu thiÕc nguyªn chÊt ®Ó ®­îc mét hîp kim míi cã chøa 40% ®ång. H­íng dÉn gi¶i Gi¸o viªn lµm cÇn cho häc sinh hiÓu râ hîp kim gåm ®ång vµ thiÕc, trong 12kg hîp kim cã 45% ®ång khi ®ã khèi l­îng ®ång lµ bao nhiªu? Gäi khèi l­îng thiÕc nguyªn chÊt cÇn thªm vµo lµ: x kg (x > 0 ) C¸c ®¹i l­îng Khèi l­îng Khèi l­îng Mèi liªn hÖ gi÷a ®ång hçn hîp c¸c ®¹i l­îng C¸c tr­êng hîp 5,4 Ban ®Çu 45%.12 = 5,4 12 .100 45 12 5,4 VÒ sau 5,4 x +12 .100 40 x 12 21
12. Hái cã mÊy gµ, mÊy chã? H­íng dÉn gi¶i + Gäi sè gµ x con ( 0 x 36, x 36 ). + H­íng dÉn häc sinh lËp mèi liªn hÖ theo Èn theo b¶ng sau: C¸c ®¹i l­îng Sè con Sè ch©n Tæng C¸c lo¹i con Con gµ x 2x 36 Con chã 36 - x 4(36 - x) 100 Ph­¬ng tr×nh lËp ®­îc 2x + 4(36 - x) =100 + C¨n cø vµo ®ã GV h­íng dÉn HS t×m lêi gi¶i. Kết luận: Ngoài 8 dạng toán giải bài toán bằng cách lập phương trình trên trong thực tế còn gặp phải một số dạng khác như: Dạng toán tham số, dạng toán phần trăm, ở chương trình toán lớp 8, mỗi dạng toán có những đặc điểm khác nhau và trong mỗi dạng ta còn chia nhỏ ra hơn nữa. Mçi d¹ng to¸n t«i míi chän mét sè bµi to¸n mang tÝnh ®iÓn h×nh ®Ó giíi thiÖu vÒ c¸ch ph©n lo¹i vµ ph­¬ng ph¸p gi¶i mçi d¹ng to¸n ®ã ®Ó häc sinh cã thÓ nhËn d¹ng ®­îc c¸c bµi to¸n míi thuéc d¹ng to¸n nµo tõ ®ã mµ cã c¸ch gi¶i hîp lý, nhanh và chÝnh x¸c. Việc chia dạng trên đây chủ yếu dựa vào lời văn để phân loại nhưng đều chung nhau ở các bước giải cơ bản của loại toán "Giải bài toán bằng cách lập phương trình". Mỗi dạng toán có tính chất giới thiệu về việc thiết lập phương trình. Tuy nhiên, các dạng toán đó chỉ mang tính chất tương đối, học sinh thực hành và vận dụng nhiều lần tạo thành kỹ năng giải bài toán bằng cách lập phương trình. IV. Hiệu quả của sáng kiến Trong quá trình giảng dạy năm học vừa qua khi áp dụng kinh nghiệm của mình để soạn giảng và vận dụng vào thực tế thì tôi thấy có sự thay đổi: Học sinh đã có những thái độ học tập tích cực, thích thú hơn trong tiết học, chủ động nêu lên những thắc mắc, khó khăn về bộ môn với giáo viên, các em hưởng ứng rất nhiệt tình. Bên cạnh đó những bài tập giao về nhà đã 23