Sáng kiến kinh nghiệm Rèn chữ viết đẹp cho học sinh Lớp 1

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Rèn chữ viết đẹp cho học sinh Lớp 1

1. SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM TÊN ĐỀ TÀI : RÈN CHỮ VIẾT ĐẸP CHO HỌC SINH LỚP 1 PHẦN I : MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài : - Trẻ em đến trường được học đọc, học viết. Sung sướng biết bao nhiêu khi các bậc cha mẹ nhìn thấy con mình tròn môi đánh vần và cố gắng viết những nét chữ đầu tiên. Nếu như Học vần, Tập đọc giúp trẻ đọc thông thì Tập viết giúp trẻ viết thạo. Đọc thông mở đường cho viết thạo, viết thạo sẽ giúp trẻ viết nhanh, viết rõ ràng, sáng sủa những điều thầy, cô giảng và cả những điều trẻ nghĩ. Nhìn trang vở tập viết với những dòng chữ đều thẳng tắp, không bị giây mực, quăn mép lòng ta dấy lên niềm vui, ta như được củng cố thêm niềm tin vào tương lai của con trẻ. Nhưng muốn viết thạo, trẻ phải gắng công khổ luyện dưới sự tận tình chăm sóc của các thầy, cô giáo. - Ngoài những ý nghĩ to lớn nói trên, tập viết với những quy tắc chặt chẽ, trước những mẫu chữ đẹp còn là môi trường quan trọng bồi dưỡng cho trẻ những phẩm chất tốt như :tính cẩn thận, tinh thần kỷ luật và óc thẩm mỹ mà Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã nói : “Chữ viết cũng là một biểu hiện của nết người. Dạy cho học sinh viết đúng, viết cẩn thận, viết đẹp là góp phần rèn luyện cho các em tính cẩn thận, lòng tự trọng đối với mình cũng như đối với thầy và bạn đọc bài vở của mình”. Đó là điều mà bấy lâu nay nhiều thế hệ thầy, cô giáo đã trăn trở và góp nhiều công sức cải tiến phương pháp giảng dạy của mình cho phân môn Tập viết. Tuy nhiên, đối với bậc tiểu học, lớp Một là lớp đầu cấp các em còn rất nhỏ chưa nắm được đặc trưng môn học là gì nên việc rèn chữ viết đẹp cho các em rất quan trọng trong việc dạy Tập viết ở Tiểu học hiện nay. - Qua thực tế giảng dạy, tôi nhận thấy chữ viết của các em còn xấu, tốc độ viết quá chậm, chữ viết cẩu thả, chưa đúng cỡ chữ, độ cao của từng con chữ, khoảng cách giữa tiếng với tiếng, từ với từ chưa xác định cụ thể, viết chưa liền mạch . Điều đó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung. - Trước tình hình thực tế như vậy vấn đề đặt ra là người giáo viên cần phải có những biện pháp nào để rèn học sinh viết đúng, viết đẹp ? Đó là việc làm hết sức quan trọng đối với người giáo viên dạy Tiểu học hiện nay. 2. Phương pháp tiến hành : Việc rèn chữ viết cho học sinh là một môn được tiến hành một cách thường xuyên, lâu dài chứ không phải nhất thiết trong một thời gian nào đó mà bắt buộc các em phải viết đẹp. Cho các em thấy rõ tầm quan trọng kỹ năng viết chữ (Nếu viết đúng mẫu rõ ràng, tốc độ nhanh thì các em có điều kiện ghi chép bài tốt), theo dõi bài giảng kịp thời, làm bài đúng thời gian quy định. Nhờ vậy kết quả học tập sẽ cao hơn. Ngược lại, chữ viết xấu tốc độ chậm sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập. Chính vì lẽ đó 1
2. đòi hỏi tất cả các thầy, cô giáo phải kiên trì, thường xuyên sử dụng nhiều phương pháp như : quan sát, diễn giải, minh họa để hướng dẫn các em ngày càng viết đẹp hơn. 3. Nhiệm vụ của đề tài : Thực tế ở Tiểu học phân môn Tập Viết truyền thụ cho học sinh những kiến thức cơ bản về chữ viết và kỹ thuật viết chữ. Riêng ở lớp 1, việc dạy tập viết được phối hợp với các lớp trên, song song với việc rèn chữ hoa học sinh cũng được rèn viết văn bản thông qua thể loại tập chép, nghe đọc và trí nhớ. Cụ thể : - Về tri thức : Dạy cho học sinh những khái niệm cơ bản về đường kẻ, dòng kẻ tọa độ viết chữ, tên gọi các nét chữ, cấu tạo chữ cái. Vị trí dấu thanh, dấu phụ, các khái niệm liên kết nét chữ hoặc liên kết chữ cái .Từ đó hình thành ở các em những biểu tượng về hình dáng, độ cao, sự cân đối, tính thẩm mỹ của chữ viết. - Về kỹ năng : Dạy học sinh các thao tác viết chữ từ đơn giản đến phức tạp bao gồm kỹ năng viết nét, liên kết nét tạo chữ cái và liên kết chữ cái tạo chữ ghi tiếng. Đồng thời giúp các em xác định khoảng cách, vị trí cỡ chữ trên vở kẽ ô ly để hình thành kỹ năng viết đúng mẫu, rõ ràng và cao hơn là viết nhanh, viết đẹp. Ngoài ra tư thế ngồi viết, cách cầm bút, để vở, cách trình bày bài viết cũng là kỹ năng đặc thù việc dạy tập viết mà giáo viên thường xuyên quan tâm. Dạy môn Tập Viết không phải ở lớp Một mà toàn cấp nên ta phải tiến hành từ từ đúng theo kỹ năng từng lớp học. Từ những kỹ năng, kiến thức đó ta tiến hành tỉ mỉ, thường xuyên. 4. Đối tượng nghiên cứu : Là học sinh lớp 1C, Trường Tiểu học số 2 Hoài Tân năm học 2013-2014 và từ thực tiễn nhiều năm giảng dạy lớp 1. 2
3. PHẦN II : NỘI DUNG CHƯƠNG I CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tập viết là một trong những phân môn có tầm quan trọng đặc biệt ở Tiểu học nhất là đối với học sinh lớp Một. Tập viết trang bị cho học sinh bộ chữ cái Tiếng Việt và những yêu cầu kỹ thuật để sử dụng bộ chữ cái đó trong học tập và giao tiếp, góp phần rèn luyện một trong những kỹ năng hàng đầu của việc học Tiếng Việt trong nhà trường đó là kỹ năng viết chữ. Bên cạnh đó, giáo viên cần nắm vững chương trình tập viết hiện hành của Bộ Giáo dục và Đào tạo để không những nâng cao chất lượng dạy viết chữ mà còn phối hợp với các hợp phần khác nhằm phát huy vai trò công cụ của việc Tập Viết. Chương trình Tiểu học ban hành theo Quyết định số 43/2001/QĐ-BGD&ĐT ngày 9/11/2001 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định cụ thể như sau : - Lớp 1 : Tập viết đúng tư thế, hợp vệ sinh. Viết các chữ cái cỡ vừa và nhỏ, tập ghi dấu thanh đúng vị trí, làm quen với chữ hoa cỡ lớn và cỡ vừa theo mẫu quy định, tập viết các số đã học. Ở lớp Một việc dạy tập viết được phối hợp nhịp nhàng với dạy học vần. Học sinh luyện tập viết chữ dưới hai hình thức chủ yếu đó là : Luyện tập viết chữ trong các tiết học âm, chữ ghi âm, vần và tập viết thêo các yêu cầu kỹ thuật trong các tiết tập viết. Ngoài ra, việc rèn luyện kỹ năng tập viết còn được triển khai trong các giờ học chính tả. Khi học tập viết, học sinh được quan sát trực tiếp chữ mẫu và cách viết mẫu của giáo viên, nghe giáo viên phân tích cách viết để hình thành biểu tượng chữ viết. Sau đó học sinh được luyện tập nhiều lần được sửa chữa rồi mới viết vào vở. Do vậy, hoạt động của giáo viên và học sinh có đồng bộ, nhịp nhàng hay không phụ thuộc nhiều vào điều kiện về cơ sở vật chất như lớp học, ánh sáng, bàn ghế phải đảm bảo các điều kiện sau : 1. Ánh sáng phòng học : Phòng học phải có đủ ánh sáng cho mọi học sinh ngồi học theo qui định của vệ sinh học đường. Quy định của Bộ Giáo dục & Đào tạo : Độ chiếu sáng trong không gian lớp học từ 200- 500 lux (lux : đơn vị đo độ chiếu sáng Quốc tế ) 2. Bảng lớp : Bảng lớp được treo ở độ cao vừa phải, cạnh dưới của bảng ngang tầm đầu của học sinh ngồi trong lớp. 3. Bàn ghế học sinh : Kích thước bàn ghế phải phù hợp với độ cao trung bình của từng đối tượng học sinh. 4. Bảng viết của học sinh (Bảng con) : Cần chú ý những điều kiện tối thiểu về việc chuẩn bị bảng con cúa học sinh. Bảng làm bằng chất liệu mica màu trắng và dụng cụ viết bằng bút dạ học sinh sẽ không chủ động khi viết chữ. 5. Phấn viết, khăn lau bảng và bút viết : Không cho học sinh dùng phấn cứng quá hoặc phấn kém phẩm chất. Khăn lau bảng cần sạch sẽ, có độ ẩm, được gấp lại nhiều 3
4. lần, độ dày thích hợp. Giai đoạn đầu của lớp Một học sinh dùng bút chì đến hết học kỳ I mới dùng bút mực. 6. Vở tập viết : Vở tập viết là phương tiện luyện tập thực hành quan trọng của học sinh. Vở tập viết đã in sẵn chữ mẫu thể hiện nội dung và yêu cầu của bài tập viết. Giáo viên cần nắm vững yêu cầu và đặc điểm của từng bài để hướng dẫn cách viết thích hợp. • Để hình thành kỹ năng viết chữ cho học sinh, việc dạy Tập viết phải trải qua hai giai đoạn : * Giai đoạn 1 : Giai đoạn này hình thành và xây dựng biểu tượng về chữ viết, giúp các em hiểu và ghi nhớ được hình dáng, kích thước, quy định viết từng chữ cái. Cái hiểu biết này giúp học sinh viết chữ một cách tự giác. Nhờ vậy, kết quả đạt được sẽ nhanh và chắc chắn hơn. * Giai đoạn 2 : Đây là giai đoạn củng cố, hoàn thiện biểu tượng về chữ viết thông qua các hình thức luyện tập viết chữ. Tóm lại : Dạy Tập Viết ở Tiểu Học là truyền thụ cho học sinh những kiến thức cơ bản về chữ viết và kỹ thuật viết chữ.Trong các tiết tập viết học sinh nắm bắt được các kiến thức cơ bản về cấu tạo bộ chữ cái Tiếng Việt, thể hiện bộ chữ cái này trên bảng, vở đồng thời được hướng dẫn các yêu cầu kĩ thuật viết nét chữ, chữ cái, viết từ và câu. Ngoài ra, trong công việc dạy học sinh hình thành kĩ năng viết chữ cần phải tính đến các yếu tố cảm xúc về tâm lý, nếu trẻ viết với tâm lý vui vẻ, phấn chấn thì sẽ mang lại hiệu quả cao. Các em vui khi được tiếp xúc với thế giới các con chữ và viết được một chữ.Gooc-ki gọi là : “Yếu tố bùng nổ tâm lý”, đồng thời cũng là cảm xúc mãnh liệt nhưng cũng rất hồn nhiên sinh động khi trẻ học viết chữ. 4
5. CHƯƠNG II CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM I.Tình hình thực tế của lớp : Đầu năm học khi nhận lớp, học sinh tôi rất khờ, nhiều em chỉ biết cầm bút chì ngồi nhìn các bạn viết, tôi thật sự băn khoăn lo lắng, nỗi lo lắng ấy tràn ngập trong lòng tôi hằng ngày, hằng giờ. Từ đó tôi bắt đầu suy nghĩ phải tìm hiểu thực tế vì sao các em chưa viết được, viết chưa đẹp. Đó là một vấn đề cấp bách đối với bản thân tôi. Sau đó tôi tiến hành tìm ra những giải pháp cụ thể nhằm khắc phục tình trạng non yếu này. Có rất nhiều nguyên nhân chủ yếu sau đây : - Gia đình học sinh đều ở nông thôn, sống chủ yếu bằng nghề nông, hoàn cảnh kinh tế gia đình còn nhiều khó khăn nên cha mẹ chưa thật sự quan tâm đến việc học tập của con em mình. - Bản thân mỗi em chưa phát huy được tính tự học, tự rèn ở trường cũng như ở nhà. Mặt khác phụ huynh chưa đôn đốc, nhắc nhở, còn thờ ơ với việc học tập của con mình. - Các em còn ham chơi hơn ham học. - Học sinh chưa nắm được cấu tạo nét, điểm đặt bút, dừng bút của các nét cơ bản, các con chữ Chưa nắm được quy trình viết hay viết ngược chữ. - Cầm bút chưa đúng cách, ngồi viết chưa đúng tư thế, chưa khoa học. - Dụng cụ học tập còn thiếu ở một số em. - Một số học sinh chưa được qua mẫu giáo. II. Những biện pháp thực hiện : Từ tình hình thực tế của lớp, nguyên nhân và trên cơ sở lý luận đã đưa ra, bản thân tôi đã cố gắng cải tiến, áp dụng các phương pháp giảng dạy của mình với mục tiêu rèn học sinh viết được, viết đúng và viết đẹp hơn. Qua quá trình nghiên cứu tôi đã tìm ra một số biện pháp rèn chữ viết và vận dụng vào thực tế như sau : 1. Tập cho các em tô các nét cơ bản bằng bút chì (giai đoạn đầu của lớp 1). 2. Cung cấp đầy đủ kiến thức về các nét cơ bản : nét ngang, sổ thẳng, xiên phải, xiên trái, móc xuôi, móc ngược, móc hai đầu, cong hở trái, cong hở phải, cong kín, khuyết trên, khuyết dưới, nét thắt .cho học sinh nắm thật vững. Học sinh nào viết các nét chưa đúng, chưa đẹp yêu cầu rèn ngay tại lớp hoặc ở nhà đến khi viết được mới thôi. Qua phần rèn viết âm, tiếng, từ các em chỉ cần ghép các nét đã học viết tạo thành âm, tiếng dễ dàng hơn. 3. Giáo viên hướng dẫn kĩ phần cấu tạo nét chẳng hạn : Con chữ a gồm nét cong c (cong trái) và nét (móc ngược). Chữ b gồm nét (khuyết trên) và nét (nét thắt trên). 4. Cho học sinh xác định được độ cao từng con chữ mà Quyết định 31/2002/QĐ- BGD&ĐT ngày 14/6/2002 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục & Đào tạoquy định mẫu chữ cái viết thường : + Các con chữ : h, b, g, y, l, được viết với chiều cao 2,5 đơn vị (tức 5 ô li) 5