Sáng kiến kinh nghiệm Một vài biện pháp giúp học sinh tự học tốt một tiết ngữ văn trong trương trình Ngữ văn 7

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một vài biện pháp giúp học sinh tự học tốt một tiết ngữ văn trong trương trình Ngữ văn 7

1. Trường THCS Phú Sơn – Nho Quan - NB Phạm Anh Tài Thật ÑEÀ TAØI MOÄT VAØI BIEÄN PHAÙP GIUÙP HOÏC SINH TÖÏ HOÏC TOÁT MOÄT TIEÁT NGÖÕ VAÊN TRONG TRÖÔNG TRÌNH NGÖÕ VAÊN 7  PHAÀN I: LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI VAØ THÖÏC TRAÏNG VAÁN ÑEÀ A. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: - Tri thöùc nhaân loaïi voâ cuøng phong phuù vaø khoâng ngöøng bieán ñoåi theo thôøi gian, nhaát laø trong thôøi ñaïi ngaøy nay, thôøi ñaïi cuûa khoa hoïc coâng ngheä thoâng tin. Khi khoa hoïc ñang coù nhöõng böôùc tieán nhaûy voït, kinh teá tri thöùc coù vai troø ngaøy caøng noåi baät trong quaù trình phaùt trieån löïc löôïng saûn xuaát. Vì vaäy khoâng coù con ñöôøng naøo khaùc ngoaøi hoïc taäp. Leâ Nin töøng noùi: “Hoïc, hoïc nöõa, hoïc maõi” hoïc khoâng chæ treân taøi lieäu maø phaûi coøn hoïc ngay caû trong ñôøi soáng haøng ngaøy. Trong baùo caùo cuûa ñaïi hoâi Ñaûng laàn thöù IX trong phaàn noùi veà giaùo duïc ñaøo taïo thì taàm quan troïng cuûa vieäc töï hoïc cuõng ñöôïc neâu leân nhö sau: “Phaùt huy tö duy khoa hoïc saùng taïo naêng löïc töï nghieân cöùu cuûa hoïc sinh, sinh vieân ñeå naâng cao naêng löïc töï hoïc, töï hoaøn thieän hoïc vaán tay ngheà ” ñaây laø moät yeâu caàu maø raát nhieàu giaùo vieân coù taâm huyeát luoân traên trôû vaø quan taâm. - Vaäy laø theá naøo ñeå hoïc sinh coù yù thöùc hoïc taäp vaø hoïc toát moân Ngöõ vaên vaø ñaëc bieät ôû moät soá tieát Ngöõ vaên coù hieäu quaû? Coù theå noùi trong nhöõng naêm gaàn ñaây, ñaëc bieät laø töø khi thay ñoåi chöông trình SGK lôùp 6-7-8 vaø 9, boä moân Ngöõ vaên ñaõ ñoåi môùi nhieàu trong caùc khaâu cô baûn cuûa quaù trình daïy hoïc. Boä moân Ngöõ vaên, töø xöa ñeán nay ñoái vôùi hoïc sinh ñaây laø moät moân khoù hoïc vaø coù taàm quan troïng so vôùi caùc boä moân khaùc nhö: Toaùn, Lyù, Hoaù, Anh vaên nhöng ít nhieàu trong suy nghó cuûa caùc em, boä moân ngöõ vaên khoâng quan troïng nhö moät soá boä moân töï nhieân. Vaäy laøm theá naøo ñeå hoïc sinh hieåu, hoïc moân Ngöõ Vaên ñaït keát quaû toát. Vaø töø vieäc hoïc toát, caùc em seõ thích vaø say meâ vaên hoïc nhieàu hôn. - Töø nhöõng suy nghó, baên khoaên treân, toâi nghó laøm theá naøo ñeåâ choïn cho mình phöông phaùp daïy thích hôïp nhaèm giuùp hoïc sinh töï chuaån bò baøi hoïc ôû nhaø thaät toát tröôùc khi ñeán lôùp vaø thöïc haønh vaøo moät tieát hoïc. Ñoái töôïng ñeà taøi maø toâi nghieân cöùu quan taâm vaø thaáy phuø hôïp ñeå giuùp hoïc sinh trong vieäc töï chuaån bò hoïc trong chöông trình Ngöõ vaên 7 ñoù laø: “ Moät vaøi bieän phaùp giuùp hoïc sinh hoïc töï hoïc toát moät tieát ngöõ vaên trong chöông trình ngöõ vaên 7” Trang 1
2. Trường THCS Phú Sơn – Nho Quan - NB Phạm Anh Tài Thật B. THÖÏC TRAÏNG CUÛA VAÁN ÑEÀ GIUÙP HOÏC SINH HOÏC TOÁT TRONG MOÄT TIEÁT NGÖÕ VAÊN. - Ñaát nöôùc ñang ngaøy caøng phaùt trieån veà moïi lónh vöïc, nhaát laø kinh teá, vaên hoaù . Caùc phöông tieän thoâng tin, giaûi trí ngaøy caøng phong phuù vaø ña daïng nhö Internet, ñieän töû, truyeàn thoâng . Ñieàu naøy chöùng toû cuoäc soáng ngaøy caøng phaùt trieån vaên minh vaø tieán boä hôn. Tuy nhieân vôùi söï phaùt trieån nhanh seõ keùo theo moät thöïc traïng maø chuùng ta, ngöôøi giaùo vieân caàn phaûi quan taâm ñoù laø söï lô laø, ham chôi, boû hoïc cuûa moät soá hoïc sinh. Thöïc teá haøng ngaøy cho thaáy ngöôøi giaùo vieân luoân tieáp xuùc vôùi nhieàu ñoái töôïng hoïc sinh (Hoïc sinh gioûi, khaù, TB thaäm chí coù caû yeáu keùm). Soá coù chuaån bò baøi , coù laøm baøi ôû nhaø, coù hoïc baøi chieám soá ít khoaûng 20%, soá hoïc sinh khoâng chuaån bò baøi, löôøi laøm baøi taäp hoaëc chæ laøm vaø hoïc baøi vôùi hình thöùc ñoái phoù vôùi thaày coâ. Soá naøy chieám khaù ñoâng khoaûng 50%, coøn laïi 30% soá hoïc sinh khoâng chuaån bò gì caû. - Treân lôùp trong moät tieát hoïc nhieàu hoïc sinh traû lôøi caâu hoûi cuûa giaùo vieân moät caùch maùy moùc, thieáu tö duy, suy nghó kyõ tuy caùc em coù tham khaûo baøi hoïc nhöng thieáu cô sôû, chöa hieåu caën keõ vaán ñeà. Beân caïnh ñoù cuõng coù moät soá hoïc sinh coù thoùi quen thuï ñoäng, nghe, ghi cheùp nhöõng gì giaùo vieân noùi maø khoâng tham gia vaøo tìm hieåu baøi giaûng, coøn lô laø trong tieát hoïc hoaëc noùi chuyeän rieâng - Khi chuaån bò baøi hoïc hay laøm vaên, caùc em coøn leä thuoäc vaøo taøi lieâïu hay laøm theo moät caùch maùy moùc. Nhö vaäy thöôøng laïc ñeà hoaëc khoâng trình baøy ñuùng noäi dung yeâu caàu. Trong moät tieát hoïc nhieàu hoïc sinh khoâng theå toùm taét hoaëc trình baøy laïi noäi dung chính cuûa baøi hoïc, töø choã khoâng hieåu baøi, hoïc sinh seõ chaùn naûn, buoâng xuoâi vieäc hoïc. Thaäm chí troán tieát ñi chôi hoaëc chôi caùc troø chôi aûnh höôûng ñeán vieäc hoïc taäp. - Tröôùc tình hoïc taäp nhö treân, thaày coâ giaùo phaûi ñaàu tö suy nghó ñeå tìm ra caùc bieän phaùp coù hieäu quaû trong giaùo duïc vaø ñaøo taïo hoïc sinh. Ñaây cuõng laø lyù do ñeå toâi vieát ñeà taøi naøy. Qua ñeà taøi naøy mong raèng vôùi nhöõng gì trong thöïc teá giaûng daïy cuûa mình, laøm theá naøo goùp phaàn vaøo vieäc naâng cao chaát löôïng giaûng daïy cuûa giaùo vieân vaø vieäc hoïc taäp cuûa hoïc sinh ñoái vôùi boä moân Ngöõ vaên noùi chung vaø Ngöõ vaên 7 noùi rieâng. - Qua nghieân cöùu, toâi nghó raèng ñoù cuõng laø ñieàu kieän ñeå hoïc sinh yeâu thích moân hoïc, bieát vieäc hoïc taäp laø caàn thieát, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh coù hoïc löïc TB ñaëc bieät laø hoïc sinh yeáu, keùm. Töø ñoù giuùp caùc em coù cô hoäi phaùt huy tính saùng taïo naêng ñoäng. chuû ñoäng chuaån bò baøi, tham gia toát vaøo noäi dung baøi hoïc, bieát khaùm phaù tìm ra nhöõng tri thöùc môùi cho mình. Trang 2
3. Trường THCS Phú Sơn – Nho Quan - NB Phạm Anh Tài Thật PHAÀN II NOÄI DUNG NGHIEÂN CÖÙU - Trong chöông trình daïy hoïc hieän nay, ñaëc bieät laø chöông trình SGK Ngöõ vaên ñaõ coù nhieàu thay ñoåi ñöôïc bieân soaïn theo höôùng tích hôïp 3 phaân moân Vaên- Tieáng Vieät- Taäp laøm vaên, coù nhieàu kieán thöùc môùi vaø hôi khoù so vôùi hoïc sinh ñaëc bieät laø hoïc sinh vuøng noâng thoân. Vì vaäy giaùo vieân phaûi bieát quan taâm khai thaùc nhöõng voán soáng phong phuù, tö töôûng tích cöïc cuûa hoïc sinh vaø ngöôøi giaùo vieân phaûi giuùp caùc em nhaän roõ ñöôïc nhöõng yeáu toá quyeát ñònh cho söï thaønh coâng ñoù laø töï reøn luyeän chính baûn thaân mình. - Caùc em caàn thaáy ñöôïc thaùi ñoä hoïc taäp tích cöïc, ñaët muïc tieâu vaøo vaán ñeà hoïc taäp, nhaän roõ taàm quan troïng cuûa vieäc töï hoïc, söï kieân nhaãn, töï tin vaøo söï thaønh coâng. Muoán töï hoïc ôû moïi nôi, moïi luùc vôùi moïi ngöôøi trong moïi lónh vöïc, caùc em caàn coù moät thaùi ñoä hoïc taäp nghieâm tuùc vaø ñaëc bieät phaûi coù söï ñam meâ. Nhöng töï hoïc khoâng theå töï phaùt huy tuyø tieän vaø muoán hoïc theá naøo cuõng ñöôïc. Noù caàn phaûi coù caùch thöùc, phöông phaùp töï hoïc sao cho hôïp lyù, phuø hôïp vôùi chính baûn thaân nhö: phaûi caên cöù vaøo öu ñieåm trong quaù trình nhaän thöùc vaø hoaøn caûnh cuûa baûn thaân ñeå aùp duïng nguyeân taéc chung nhaát laø phaûi tìm hieåu, naém vöõng ñöôïc nhöõng ñaëc tröng yeâu caàu cô baûn cuûa caùc vaên baûn trong chöông trình Ngöõ vaên. Phaûi xaùc ñònh ñöôïc caùc loaïi baøi, moái quan heä giöõa 3 phaân moân (Vaên - Tieáng Vieät - Taäp Laøm Vaên). Nhö vaäy ñeå höôùng daãn hoïc sinh töï hoïc tröôùc, trong tieát hoïc Ngöõ vaên giaùo vieân caàn höôùng daãn hoïc sinh theo caùc böôùc cô baûn sau: I. ÑOÁI TÖÔÏNG : Vôùi hoïc sinh gioûi, khaù tieán haønh caùch töï hoïc khoâng khoù. Nhöng ñoái vôùi nhöõng hoïc sinh trung bình, yeáu, keùm giaùo vieân caàn cuï theå thôøi gian hoïc taäp ôû nhaø ñeå taïo cho hoïc sinh neà neáp, yù thöùc töï giaùc hoïc taäp. II. HÌNH THÖÙC TOÅ CHÖÙC: 1. Laøm baøi taäp ôû nhaø. 1.1 Phaàn vaên Giaùo vieân cho hoïc sinh veà nhaø laøm baøi taäp vaø soaïn, chuaån bò traû lôøi caùc caâu hoûi ôû phaàn Ñoïc – Tìm hieåu vaên baûn - Ñaây laø moät khaâu khaù quan troïng trong vaán ñeà reøn luyeän yù thöùc töï hoïc cuûa hoïc sinh. Vì haàu nhö trong quaù trình daïy giaùo vieân chöa chuaån bò khaâu naøy, vieäc Ñoïc- tìm hieåu vaên baûn tröôùc khi ñeán lôùp giuùp hoïc sinh naém vöõng kieán thöùc cuûa baøi Trang 3
4. Trường THCS Phú Sơn – Nho Quan - NB Phạm Anh Tài Thật môùi. Khoâng nhöõng vaäy coøn giuùp cho giaùo vieân trong quaù trình daïy hoïc toát hôn. Khi hoïc sinh coù söï chuaån bò toát veà baøi môùi thì chaát löôïng baøi giaûng vaø tieát hoïc, luyeän taäp ôû treân lôùp seõ troâi chaûy hôn. Caû thaày vaø troø ñeàu phaán khôûi, hoïc sinh hieåu baøi tieát hoïc sinh ñoäng vaø côûi môû. Ñeå thöïc hieän toát hoïc sinh phaûi chuaån bò cho mình moät thôøi gian hôïp lyù vaø yù thöùc hoïc taäp coøn giaùo vieân caàn höôùng daãn baøi, caùch hoïc cuï theå. - ÔÛ phaàn Ñoïc – Tìm hieåu vaên baûn giaùo vieân coù theå gôïi yù cho hoïc sinh veà nhaø soaïn, traû lôøi caâu hoûi theo SGK. Ví duï: Baøi 2 “Cuoäc chia tay cuûa nhöõng con buùp beâ” SGK Ngöõ Vaên 7 trang 26-27. GV gôïi yù giuùp hoïc sinh naém ñöôïc yù. Caâu 1: + Veà ngoâi keå. (ngoâi thöù maáy?) + Teân cuûa truyeän vaø yù nghóa cuûa teân truyeän? (Buùp beâ coù chia tay khoâng? Vì sao chuùng phaûi chia tay, buùp beâ coù loãi gì maø phaûi chia tay?) Töø nhöõng caâu hoûi ñôn giaûn ñeán nhöõng caâu hoûi phaûi coù söï tö duy: Caâu 5: + Chi tieát naøo trong cuoäc chia tay cuûa Thuyû vôùi lôùp hoïc laøm cho coâ giaùo baøng hoaøng vaø chi tieát naøo khieán cho em caûm ñoäng nhaát? vì sao? Hoaëc Caâu 6: + Em haõy giaûi thích vì sao khi daét Thuyû ra khoûi tröôøng, taâm traïng cuûa Thaønh laïi “kinh ngaïc thaáy moïi ngöôøi vaãn ñi laïi bình thöôøng vaø naéng vaãn vaøng öôm truøm leân caûnh vaät”. Caâu hoûi naøy buoäc hoïc sinh phaûi suy luaän thì môùi thaáy ñöôïc ngheä thuaät mieâu taû taâm lí nhaân vaät cuûa taùc giaû vaø seõ traû lôøi caâu hoûi. + Hai anh em Thaønh vaø thuyû chòu ñöïng söï maát maùt lôùn nhö theá maø caûnh vaät vaãn dieãn ra bình thöôøng? + Taïi sao Thaønh laïi ngaïc nhieân? Noùi leân ñieàu gì? Neáu khoâng coù söï chuaån bò toát ôû nhaø hoïc sinh seõ khoù traû lôøi, daãn ñeán maát thôøi gian, buoåi hoïc truøng xuoáng. Hoïc sinh seõ caûm thaáy tieát hoïc naëng neà. 1.2 Phaàn Tieáng vieät Ôû phaàn naøy chuû yeáu laø cho baøi taäp hoïc sinh veà nhaø töï laøm theo söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân. Khi daïy ñeán tieát 69 (Tieáng Vieät) OÂn taäp Tieáng Vieät. Noäi dung cuûa baøi hoïc raát daøi, neáu hoïc sinh khoâng chuaån bò ôû nhaø thì caùc caâu hoûi khoâng coù theå giaûi quyeát heát treân lôùp. Do ñoù giaùo vieân caàn höôùng daãn hoïc sinh töï tìm hieåu vaø chuaån bò tröôùc ôû nhaø moät soá noäi dung caâu hoûi traû lôøi. Trang 4