Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp dạy kỹ năng nghe trong Tiếng Anh cho học sinh Tiểu học

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số phương pháp dạy kỹ năng nghe trong Tiếng Anh cho học sinh Tiểu học

1. BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN I. Lời giới thiệu Ngày nay tiếng Anh đƣợc coi là ngôn ngữ toàn cầu, hàng triệu ngƣời nói tiếng Anh nhƣ là ngôn ngữ thứ nhất và cũng có hàng triệu ngƣời nói tiếng Anh nhƣ là ngôn ngữ thứ hai. Tiếng Anh có vai trò và vị trí đặc biệt quan trọng trong sự phát triển kinh tế xã hội của đất nƣớc nói chung và của sự nghiệp giáo dục đào tạo nói riêng. Để có thể tiếp cận tri thức thế giới, nâng cao chất lƣợng cuộc sống vật chất và tinh thần của con ngƣời thì việc học tiếng Anh càng trở lên hữu ích. Tiếng Anh còn là phƣơng tiện cần thiết cho mỗi ngƣời để có thể hòa nhập vào cộng đồng ASEAN sắp tới. Chính vì vậy, học tiếng Anh từ bậc Tiểu học trở thành mối quan tâm đặc biệt của học sinh, phụ huynh, giáo viên, ngành giáo dục và cả nƣớc. Đề án Ngoại ngữ 2020 đã thực hiện đƣợc 6 năm – một khoảng thời gian không dài nhƣng đủ để giáo viên dạy tiếng Anh nhận ra những tồn tại trong phƣơng pháp truyền thống từ đó có thể đƣa ra những giải pháp để giúp học sinh cải thiện các kỹ năng nghe- nói- đọc- viết. Điểm đặc biệt trong đề án ngoại ngữ 2020 là học sinh có nhiều cơ hội để thực hành kỹ năng nghe nói – những kỹ năng cơ bản khi học một ngôn ngữ. Tuy nhiên để có thể thực hành bốn kỹ năng nghe nói đọc viết một cách trôi chảy, thuần thục là một việc không hề dễ dàng, đặc biệt là kỹ năng nghe. Qua thực tế giảng dạy ở nhà trƣờng, bản thân tôi nhận thấy lúc đầu các em rất thích học tiếng Anh vì khi học các em đƣợc tham gia các trò chơi, hát các bài hát bằng tiếng Anh, các em học nhƣ chơi mà chơi nhƣ học. Tuy nhiên, theo thời gian sự thích thú với việc học tiếng Anh của các em giảm dần, thậm chí có những em sợ học tiếng Anh, đặc biệt là kỹ năng nghe. Trƣớc tình hình đó, bản thân tôi đã suy nghĩ, trăn trở, quan sát lắng nghe ý kiến của các em để tìm ra những nguyên nhân của việc hoc sinh sợ học kỹ năng nghe. Và đƣợc biết rằng trong bài nghe dù các em có thể nghe đƣợc tất cả các câu nhƣng cũng rất khó để các em có thể hiểu rõ nội dung của câu. Chính vì lẽ đó, trong quá trình dạy học bản thân tôi tìm hiểu những khó khăn của học sinh trong việc học kỹ năng nghe kết hợp cùng với vốn kinh nghiệm ít ỏi của mình để đƣa ra những phƣơng pháp giúp học sinh hứng thú, cải thiện kỹ năng nghe. Với phạm vi kinh nghiệm nhỏ này tôi mạnh dạn đi sâu vào một vấn đề "Một số phƣơng pháp dạy kỹ năng nghe trong Tiếng Anh cho học sinh Tiểu học”. 1
2. II. Tên sáng kiến: "Một số phƣơng pháp dạy kỹ năng nghe trong Tiếng Anh cho học sinh Tiểu học”. III. Tác giả sáng kiến: - Họ và tên: DƢƠNG QUANG CHIẾN - Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trƣờng Tiểu học Tam Quan I - Xã Tam Quan - Huyện Tam Đảo - Tỉnh Vĩnh Phúc. - Điên thoại: 01693030788 Email: duongquangchien87@gmail.com IV. Chủ đầu tƣ tạo ra sáng kiến: DƢƠNG QUANG CHIẾN V. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Học Tiếng Anh hiện nay đã và đang trở thành nhu cầu thiết yếu phục vụ cho việc giao tiếp, học tập và nghiên cứu trên các lĩnh vực khác nhau. Việc dạy và học theo đề án ngoại ngữ 2020 tạo điều kiện cho học sinh phát triển toàn diện 4 kỹ năng: nghe- nói- đọc – viết. Trong đó kỹ năng nghe đƣợc quan tâm, chú trọng phát triển nhất vì học sinh không thể giao tiếp bằng lời nói nếu không hiểu đƣợc những gì nghe đƣợc. Vậy làm thế nào để góp phần nâng cao chất lƣợng học kỹ năng nghe, giúp học sinh tự tin hơn trong giao tiếp, sử dụng tiếng Anh một cách thành thạo trong từng từ, câu, đặc biệt đối với học sinh ở nông thôn nhƣ ở xã Tam Quan - Huyện Tam Đảo - Tỉnh Vĩnh Phúc. Đề tài này tôi chọn đối tƣợng phục vụ là học sinh khối 5 trƣờng Tiểu học Tam Quan I. VI. Ngày sáng kiến đƣợc áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử: Sáng kiến đƣợc áp dụng lần đầu vào ngày 21 tháng 9 năm 2015 VII. Mô tả bản chất của sáng kiến: 1.Thực trạng ban đầu: Qua quan sát lắng nghe ý kiến của học sinh, tôi nhận thấy tiếng Anh là môn học khó,có nhiều từ đồng âm khác nghĩa, lời nói trong băng nhanh và nói bằng nhiều giọng khác nhau cùng với ngữ điệu khiến cho học sinh khó có thể hiểu rõ nội dung.Để nắm rõ chất lƣợng học kỹ năng nghe của học sinh các lớp tôi khảo học sinh lớp 5, đối tƣợng đã học tiếng Anh ở lớp 3, 4.Tôi lấy một bài 2
3. tập nghe của chƣơng trình Tiếng Anh lớp 5-Unit 1 A summer Camp-trang 7. Tôi làm một bài khảo sát kỹ năng nghe đầu năm nhƣ sau: Keys: 1: b 2.b 3.a 4.c Kết quả: Hoàn thành Chƣa hoàn thành TT Lớp Sĩ số SL % SL % 1 5A 32 14 43,8 18 56,2 2 5B 32 12 37,5 20 62,5 3 5C 30 10 33,3 20 66,7 4 5D 29 8 27,6 21 72,4 + 123 44 35,8 79 64,2 - Số các em hoc sinh yêu thích, hứng thú học kỹ năng nghe: 45 em (36,6%). - Số các em hoc sinh không thích học, sợ kỹ năng nghe: 78 em (63,4%). 2. Giải pháp mới sáng tạo: Kết quả trên giúp tôi nhân ra kỹ năng nghe của các em học sinh còn yếu. Các em chƣa hiểu đƣợc bài, chƣa vận dụng đƣợc vốn từ và cấu trúc đã đƣợc học. Tôi suy nghĩ không biết làm thế nào để giúp học sinh cải thiện kỹ năng nghe và có thể nghe tốt tiếng Anh, giúp các em ham học. Trong quá trình giảng dạy môn tiếng Anh, bƣớc đầu rèn luyện cho học sinh các kỹ năng: nghe- nói- 3
4. đọc - viết, tôi đƣa ra một số kinh nghiệm trong quá trình dạy cũng nhƣ rèn kỹ năng nghe nhƣ sau : A.Luyện kỹ năng nói song hành cùng kỹ năng nghe. Trƣớc khi cho học sinh nghe giáo viên giúp các em học sinh trong lớp luyện nói nhiều. Bởi vì khi luyện nói, học sinh sẽ củng cố đƣợc vốn từ cũng nhƣ cấu trúc ngữ pháp để từ đó phát triển, cải thiện đƣợc kỹ năng nghe. Mặt khác, trong khi nghe khi các em gặp những bài nghe dài, có ngữ điệu và giọng nói khó nghe thì hƣớng dẫn các em chỉ cần nghe lấy ý chính không cần hiểu toàn bộ bài nghe. - Đối với những bài dài các em muốn nghe tốt thì trƣớc tiên các em phải nghe qua một lƣợt sau đó chia ra nhiều đoạn nhỏ để nghe rồi sau đó nghe hết lại một lần. - Chú ý nghe rõ cách phát âm, trọng âm từ, câu và ngữ điệu, hiểu trực tiếp bằng tiếng Anh thì càng tốt, nếu khó thì có thể liên hệ sang tiếng Việt. Nên nhớ khi nghe cần nhìn vào hình ảnh và liên tƣởng ra hình ảnh của sự vật hay sự kiện trong đầu mình. - Trong quá trình nghe nếu gặp phải những từ, câu nghe không hiểu hay không rõ thì có thể dừng băng suy nghĩ ý nghĩa của câu và nghe lại nhiều lần. Nếu nghe mãi không đƣợc thì có thể xem trong “textscript” rồi tập nghe lại. - Chẳng hạn nhƣ Unit 2 : My Friend’s house (bài dạy Listen and match- trang 14 tiếng anh 5) 4
5. + Giáo viên cho học sinh quan sát tranh trong sách giáo khoa trang 14, rồi thiết lập ra tình huống của bài nghe. Lúc này giáo viên yêu cầu học sinh nói cách giới thiệu tên mình, sống ở đâu, nêu tên các nhân vật và tên các phố trong tranh I’m ./ My name is I live on/in Sau khi thực hành xong, giáo viên yêu cầu học sinh nghe hai lần và gọi học sinh đánh số thứ tự tranh đƣợc nhắc tới. Giáo viên đƣa ra đáp án và sửa lỗi sai của học sinh. Bởi vì các em luyện tập giới thiệu tên mình, sống ở đâu, tên các nhân vật và các con phố trong tranh một cách cụ thể, thì các em sẽ nhớ về các từ vựng mà các em sắp nghe trong đoạn văn một cách dễ dàng. Keys: 1.b 2.c 3.d 4.a Các em càng luyện nói nhiều, kỹ năng nghe của các em càng tiến bộ và phát triển. B. Kế hợp tốt ba bƣớc trong một tiết dạy kỹ năng nghe Việc rèn luyện kỹ năng nghe trong một tiết học nghe đƣợc thực hiện qua 3 bƣớc Pre- listening - Mục đích bƣớc này là giúp học sinh tập trung chú ý vào chủ đề, đoán trƣớc những nội dung của chủ đề của bài nghe. Để khắc phục những khó khăn khi nghe trong tiết học, giáo viên cần giới thiệu chủ đề, ngữ cảnh, tình huống nội dung có liên quan đến bài nghe, khai thác xem học sinh đã biết và chƣa biết gì về nội dung sẽ nghe, gợi trí tò mò, tạo hứng thú cho các hoạt động của bài. - Cho học sinh nghĩ, dự doán nội dung bài nghe. Open – prediction (Dự đoán tình huống, nhân vật ) - Dạy từ vựng, cấu trúc mới của bài nghe với lƣợng vừa đủ để học sinh đoán nghĩa của từ trong ngữ cảnh. Open – prediction (Dự đoán tình huống, nhân vật ) - Cung cấp mục đích nghe, soạn ra các yêu cầu nhiệm vụ và bài tập về nội dung nghe. 5
6. - Đối với học sinh tiểu học, nhận thức của các em còn chậm, vì vậy trong quá trình dạy nghe giáo viên cần kết hợp sử dụng tranh minh họa để giúp các em hiểu bài nghe nhanh hơn. Một số bài tập dạy trong giai đoạn này: - True / False statements prediction (Dự đoán đúng/sai) - Open – prediction (Dự đoán tình huống, nhân vật ) - Ordering (Sắp xếp) - Pre- question (Đặt câu hỏi, trả lời câu hỏi ) - Chẳng hạn nhƣ Unit 4 Mai‟s Day Lesson 1 part 3 Listen and tick (sách tiếng anh 5-trang 28) Trƣớc khi cho học sinh nghe, giáo viên yêu cầu học sinh nói tên nhân vật trong tranh.Sau đó yêu cầu học sinh nói tên các hoạt động, môn thể thao, tên của từng bức tranh: + She is Mary + 1.a. run b. cycle c. do morning exercise 6
7. + 2.a. library b. classroom c. bedroom + 3.a. badminton b.volleyball c. table tennis + 4.a. listen to music b. watch T.V c. play computer games Giáo viên chia học sinh thành các nhóm, dùng thủ thuật Open-Prediction cho học sinh đoán đáp án của các tình huống. Giáo viên giới thiệu tình huống và yêu cầu của bài bài: “nghe và chọn đáp án a, b hay c để điền vào chỗ trống” trƣớc khi cho học sinh nghe. . While- listening - Mục đích của các hoạt động trong bƣớc này là nhằm giúp cho học sinh thực hành kỹ năng nghe . - Một số hình thức thể hiện trong bƣớc này: + Matching ( Nối ) + Filling in the grip / chart / gap ( Điền từ vào chỗ trống ) + Answering comprehension questions ( Trả lời câu hỏi ) + Selecting (Trắc nghiệm chọn A, B, C hoặc D + Defining True- False ( Xác định đúng/sai ) + Check the correct answer (Kiểm tra câu trả lời đúng/sai ) + Deliberate mistakes (Sửa lỗi sai) + Listen and draw (Nghe và vẽ hoặc tô màu) - Cho học sinh nghe và làm bài tập, nếu hoạt động trong phần pre-listening là prediction thì trong bƣớc này giáo viên cho học sinh so sánh phần prediction với nội dung bài nghe. - Đối với bài nghe khó giáo viên có thể chia quá trình nghe thành bài tập nghe từ dễ đến khó. - Chẳng hạn nhƣ Unit 4 Mai‟s Day Lesson 1 part 3 Listen and tick (sách tiếng anh 5-trang 28) 7