Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giúp học sinh THCS làm văn

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm giúp học sinh THCS làm văn

1. Phaàn I: MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi: Trong nhaø tröôøng boä moân Ngöõ Vaên ñoùng vai troø quan troïng vaøo vieäc hình thaønh nhaân caùch cho hoïc sinh, goùp phaàn giuùp caùc em nhaän ra caùi toát, caùi ñeïp cuûa cuoäc soáng ñeå töø ñoù soáng toát hôn, ñeïp hôn. Theá nhöng qua thöïc teá, chuùng ta thaáy naêng löïc caûm thuï vaên chöông vaø ñöa vaên chöông vaøo cuoäc soáng cuûa ñaïi ña soá caùc em coøn raát yeáu. Coù nhöõng hoïc sinh caáp THCS maø vieát nhöõng ñoaïn vaên, baøi vaên thaät ngaây ngoâ khieán cho ngöôøi ñoïc phaûi cöôøi ra nöôùc maét. Döôøng nhö caùc em baát löïc tröôùc ngoøi buùt cuûa mình. Caùc em chæ coù theå laøm vaên baèng caùch sao cheùp baøi maãu hoaëc ghi laïi taát caû nhöõng lôøi giaûng cuûa giaùo vieân chöù khoâng theå vieát ra nhöõng ñieàu mình nghó. Chính ñieàu ñoù ñaõ laøm cho caùc em lo sôï vaø ít haøo höùng khi hoïc boäï moân Ngöõ Vaên nhaát laø phaân moân laøm vaên. Nguyeân nhaân naøo ñaõ khieán cho caùc em rôi vaøo tình traïng nhö vaäy ? Cuõng coù theå do giaùo vieân chæ chuù troïng vaøo daïy lyù thuyeát maø xem nheï khaâu thöïc haønh taïi lôùp hoaëc saùch baøi maãu ñang traøn ngaäp thò tröôøng caùc em khoâng caàn phaûi ñoäng naõo suy nghó maø vaãn coù ñöôïc baøi vaên hay. . . Nhöng chuû yeáu laø do caùc em chöa naém ñöôïc phöông phaùp töø ñoù khoâng theå hình thaønh cho mình kyõ naêng laøm vaên. Vaäy laøm theá naøo ñeå giuùp caùc em coù kyõ naêng laøm vaên ? Giaûi quyeát vaán ñeà naøy nhieàu nhaø khoa hoïc ñaõ nghieân cöùu nhöng chæ ñöa ra nhöõng keát luaän chung aùp duïng cho moïi ñoái töôïng hoïc sinh maø chöa coù nhöõng giaûi phaùp cuï theå cho ñoái töôïng hoïc sinh THCS. Ñaây chính laø lyù do maø nhoùm Vaên toå KHXH tröôøng THCS thò Traán Phuø Myõ chuùng toâi ñaõ quyeát ñònh choïn ñeà taøi: “Moät soá kinh nghieäm giuùp hoïc sinh THCS laøm vaên” ñeå nghieân cöùu. Ñeå laøm ñöôïc ñeà taøi naøy chuùng toâi ñaõ döïa treân nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi coù theå phaùt huy ñöôïc. Trong quaù trình nghieân cöùu , chuùng toâi ñaõ ñöôïc caùc caáp laõnh ñaïo nhaø tröôøng quan taâm giuùp ñôõ, ñöôïc caùc anh chò ñoàng nghieäp cho yù kieán tham khaûo. . . nhöng quan troïng nhaát laø chuùng toâi xeùt thaáy naêng löïc cuûa caû nhoùm coù theå laøm ñöôïc ñieàu ñoù. Tuy nhieân, do thôøi gian khoâng cho pheùp chuùng toâi giôùùi haïn nghieân cöùu ñeà taøi trong phaïm vi tröôøng THCS Thò Traán Phuø Myõ vôùi khoái lôùp 6 vaø 7. Caáu truùc ñeà taøi goàm 3 phaàn: Phaàn I: Môû ñaàu Phaàn II: Noäi dung – Keát quaû nghieân cöùu 1
2. Phaàn III: Keát luaän 2. Nhieäm vuï cuûa ñeà taøi: a/ Cô sôû lyù luaän: Döïa vaøo caùc saùch tham khaûo coù lieân quan ñeán ñeà taøi, chuùng toâi ñöa ra moät soá kinh nghieäm veà kyõ naêng laøm vaên ñeå giuùp caùc em thaùo gôõ nhöõng khoù khaên vöôùng maéc. b/ Cô sôû thöïc tieãn: Chuùng toâi tieán haønh kieåm tra khaûo saùt treân baøi kieåm tra cuûa hoïc sinh ñeå phaùt hieän loãi sau ñoùphaân tích loãi vaø cuoái cuøng xin yù kieán caùc thaønh vieân trong toå veà kinh nghieäm haïn cheá loãi cho caùc em. Döïa treân cô sôû lyù luaän, cô sôû thöïc tieãn chuùng toâi ñaët ra nhieäm vuï cuûa ñeà taøi laø tieán haønh thöïc nghieäm, kieåm tra ñaùnh giaù keát quaû thöïc nghieäm , chuyeån taûi nhöõng kinh nghieäm maø chuùng toâi ñaõ tích luyõ ñöôïc trong quaù trình giaûng daïy ñeå giuùp hoïc sinh THCS bieát caùch laøm vaên. 3. Phöông phaùp nghieân cöùu: a/ Phöông phaùp ñieàu tra: Ñaàu tieân phaùt maãu An - keùt cho ñoái töôïng hoïc sinh ñeå caùc em ñieàn vaøo nhöõng thoâng tin maø chuùng toâi caàn. Chaúng haïn nhö: - Hoïc phaân moân Taäp laøm vaên: Thích Khoâng thích - Naêng löïc hoïc Taäp laøm vaên: Gioûi Yeáu - Laøm Taäp laøm vaên: Khoù Deã Sau ñoù chuùng toâi tieán haønh thu phieáu, hoïp toå phaân tích vaø tính ra tæ leä % hoïc sinh thích hay khoâng thích hoïc vaên, gioûi hay yeáu vaên. . . b/ Phöông phaùp nghieân cöùu saûn phaåm: Laáy baøi khaûo saùt chaát löôïng ñaàu naêm ñeå tieán haønh phaân tích, tìm ra nhöõng loãi sai cô baûn cuûa hoïc sinh. Sau ñoù, tieán haønh hoïp toå vaø thoáng nhaát yù kieán ñeà ra nhöõng bieän phaùp khaéc phuïc. c/ Phöông phaùp thöïc nghieäm: Sau khi thoáng nhaát moät soá kinh nghieäm chuùng toâi tieán haønh choïn 2 lôùp (6A2 vaø 7A4) ñeå thöû nghieäm vaø hai lôùp khaùc ( 6A4 vaø 7A5 ) laøm ñoái chöùng ( 4 lôùp naøy söùc hoïc ngang nhau _ ñeàu laø lôùp choïn ). Coâng vieäc naøy tieán haønh trong hoïc kyø I. Sau ñoù, thoáng keâ tính ra tæ leä % roài ñem so saùnh ñoái chieáu vôùi nhau ñeå ñi ñeán keát luaän : Lôùp coù aùp duïng kinh nghieäm coù keát quaû nhö theá naøo so vôùi lôùp khoâng aùp duïng kinh nghieäm. 2
3. d/ Phöông phaùp nghieân cöùu lyù thuyeát: Döïa vaøo caùc taøi lieäu tham khaûo chuùng toâi ñaõ ñoïc vaø loïc ra nhöõng noäi dung coù lieân quan ñeán ñeà taøi cuûa mình. Sau ñoù, chuùng toâi saép xeáp chuùng theo moät traät töï nhaát ñònh ñeå tieän theo doõi. 4. Muïc ñích nghieân cöùu: Thöïc hieän ñeà taøi naøy, chuùng toâi khoâng coù tham voïng gì hôn ngoaøi muïc ñích laø cung caáp cho hoïc sinh THCS nhöõng kyõ naêng haïn cheá loãi khi laøm vaên ñeå caùc em coù theå caûi thieän ñöôïc khaû naêng vieát vaên cuûa mình noùi rieâng vaø ñeå hoïc toát boä moân Ngöõ Vaên noùi chung. 5. Keá hoaïch nghieân cöùu: Noäi dung coâng vieäc Ñòa ñieåm Thôøi gian - Thoáng nhaát choïn ñeà taøi Taïi tröôøng 10/9/2004 - Laäp maãu Ankeùt Taïi tröôøng 16/9/2004 - Nghieân cöùu baøi thi khaûo saùt chaát Taïi tröôøng 21/9/2004 löôïng ñaàu naêm - Thoáng keâ loãi Taïi tröôøng 22/92004 - Tieán haønh thöïc nghieäm Caùc lôùp 6A2, 7A4 töø 01/10/2004 - Ñaùnh giaù keát quaû qua baøi thi hoïc kyø I Taïi tröôøng 01/01/2005 - Vieát daøn yù ñeà taøi ÔÛ nhaø 10/01/2005 - Hoaøn thaønh ñeà taøi ÔÛ nhaø 15/4/2005 Phaàn II: NOÄI DUNG – KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU CHÖÔNG I: PHAÙT HIEÄN MOÄT SOÁ LOÃI TIEÂU BIEÅU Qua tìm hieåu baøi KSCL ñaàu naêm cuûa 4 lôùp 6A1, 6A2, 7A4, 7A5. Chuùng toâi ñaõ khaûo saùt ñöôïc caùc loãi ñieån hình cô baûn nhö sau: - Soá löôïng khaûo saùt : 184 baøi - Trong ñoù loãi sai : 200 laàn + Loãi nhaän dieän ñeà : 47 laàn (23.5%) + Loãi veà laäp luaän : 48 laàn (24%) + Loãi veà duøng töø : 64 laàn (32%) + Baøi vaên thieáu chaát vaên chöông : 41 baøi (20.5%) 3
4. Tuy nhieân ñaây laø ñeà baøi laøm vaên neân chuùng toâi khoâng theå ñöa ra heát caùc daãn chöùng veà loãi cuûa hoïc sinh maéc phaûi moät caùch cuï theå roõ raøng,maø chuùng toâ chæ neâu ra moät soá daãn chöùng tieâu bieåu ôû hai ñeà khaûo saùt vaø chæ ra nguyeân nhaân cuûa nhöõng loãi aáy maø thoâi. Sau ñaây laø ñeà baøi kieåm tra KSCL ( phaàn Taäp laøm vaên ) + Ñeà lôùp 6: Taû hình daùng vaø tính tình cuûa moät ngöôøi baïn maø em yeâu meán. + Ñeà lôùp 7: Töø baøi vaên “Lao xao” cuûa Duy Khaùn em haõy taû laïi caûnh khu vöôøn trong moät buoåi saùng ñeïp trôøi. A. Loãi veà nhaän dieän ñeà: Hoïc sinh chöa xaùc ñònh ñuùng heát yeâu caàu cuûa ñeà. Ví duï 1: ( ñeà lôùp 6 )“Baïn Hoa laø ngöôøi raát toát, baïn aáy thöôøng xuyeân giuùp ñôõ caùc baïn khaùc trong lôùp. Coù moät laàn baïn aáy giuùp em söûa chieác xe ñaïp bò tuoät xích giöõa ñöôøng. . .” Loãi ôû trong ví duï naøy laø chæ ñi saâu vaøo keå nhöõng vieäc laøm toát cuûa baïn maø queân maát phaàn taû hình daùng Nguyeân nhaân laø do chöa coù kyõ naêng nhaän dieän ñeà. Ñoâi khi caùc em cuõng khoâng phaân bieät ñöôïc ñieåm khaùc nhau giöõa taû vaø keå. Keå: laø duøng ngoân ngöõ ñeå keå laïi moät caâu chuyeän, moät söï kieän coù lieân quan ñeán ngöôøi baïn aáy nhaèm ñeå ñi ñeán moät keát luaän veà tính tình, phaåm chaát cuûa baïn. Taû: laø duøng töø ngöõ, lôøi vaên ñeå taùi hieän laïi nhöõng chi tieát veà ngoaïi hình, dieän maïo, cöû chæ, lôøi noùi cuûa ngöôøi baïn. Vaäy maø ôû ñaây, caùc em chæ ñi saâu vaøo keå maø ít hoaëc khoâng heà taû trong khi ñoù ñeà vaên yeâu caàu taû laïc ñeà. . . Ví duï 2: ( ñeà lôùp 7 ) “Nhaø em coù moät khu vöôøn raát roäng, vöôøn ñöôïc oâng em troàng ñuû thöù loaïi caây. Cöù moãi buoåi saùng, oâng em ra vöôøn töôùi nöôùc nhaët coû, boùn phaân. Chieàu ñeán, oâng em haùi hoa, haùi quaû ñeå saùng mai baø em ñi chôï baùn”. - Loãi cuûa ñoaïn vaên: sa vaøo keå chöù chöa phaûi taû, chöa laøm roõ ñöôïc thôøi ñieåm caàn taû laø “buoåi saùng ñeïp trôøi”, chöa vaän duïng caùch taû ôû baøi “Lao xao” ñeå taû khu vöôøn. - Nguyeân nhaân: Xaùc ñònh chöa heát yeâu caàu cuûa ñeà laäu ñeà. B. Loãi veà laäp luaän ( dieãn ñaït ): Hoïc sinh thöôøng laäp luaän khoâng loâgic, chaët cheõ, lôøi vaên söû duïng ít mang tính thuyeát phuïc thieân veà keå leå, laëp töø. 4
5. Ví duï 1: “Coù laàn baïn aáy sang nhaø em chôi, baïn aáy chæ em hoïc roài baïn aáy chôi cuøng em. Baïn aáy laø moät ngöôøi baïn ñaùng kính meán cuûa em. Baïn aáy con nhaø ngheøo neân hoïc raát gioûi”. - Loãi cuûa ñoaïn vaên: laëp töø “baïn aáy”, duøng töø chöa chính xaùc “kính meán”, keát luaän thieáu thuyeát phuïc “Baïn aáy con nhaø ngheøo neân hoïc raát gioûi”. - Nguyeân nhaân: voán töø ngheøo, chöa hieåu heát nghóa cuûa töø. Ví duï 2: “Em raát thích khu vöôøn naøy vì khu vöôøn naøy raát ñeïp, raát neân thô. Em mong sao mai naøy lôùn leân em cuõng coù moät khu vöôøn nhö vaäy ñeå em troàng caây, troàng hoa laøm giaøu cho queâ höông ñaát nöôùc, xöùng ñaùng laø con ngoan troø gioûi chaùu ngoan Baùc Hoà”. - Loãi cuûa ñoaïn vaên: laëp töø “khu vöôøn”, aùp ñaët thieáu loâgic, thieáu thuyeát phuïc “. . . troàng caây, troàng hoa laøm giaøu cho queâ höông ñaát nöôùc xöùng ñaùng laø con ngoan troø gioûi chaùu ngoan Baùc Hoà” ( “mai sau” nghóa laø luùc ñaõ tröôûng thaønh thì khoâng theå trôû thaønh chaùu ngoan Baùc Hoà ñöôïc ). - Nguyeân nhaân: chöa töï ñoäc laäp suy nghó coøn phuï thuoäc vaøo nhöõng khuoân maãu saùo moøn daãn ñeán tình traïng vieát maø khoâng hieåu heát yù nghóa cuûa nhöõng lôøi ñaõ vieát, khoâng thaáy ñöôïc tính baát hôïp lyù cuûa lôøi vaên. C. Loãi veà duøng töø: Hoïc sinh duøng raát nhieàu töø khoâng hôïp lyù, thieáu chính xaùc. Ví duï 1: ( ñeà lôùp 6 ) - Ñoái vôùi vieäc hoïc, baïn aáy raát nghieâm trang coøn khi ñi chôi thì baïn aáy thoaûi maùi ( töø sai laø “nghieâm trang” thay theá baèng töø “ nghieâm tuùc” ). - Baïn Lan raát gaày neân khi baïn cöôøi da baïn nhaên nheo troâng raát thích. ( nhaên nheo: da maët cuûa ngöôøi giaø; caùch duøng töø khoâng phuø hôïp ). - Saùng naøo baïn cuõng daäy sôùm veùt nhaø giuùp ñôõ cha me.ï ( veùt queùt ) Ví duï 2: ( ñeà lôùp 7 ) - Em raát ngaäm nguøi khi vöôøn nhaø em thay laù ( ngaäm nguøi buoàn ñau, xuùc ñoäng ). - Nhöõng chuøm xoaøi treo lô löûng treân caønh troâng thaät thích maét ( lô löûng luûng laúng ). - Saùng naøo cuõng vaäy, nguû daäy laø em chaïy ngay ra vöôøn ñeå hít thôû baàu khoâng khí trong laønh, luùc aáy em thaáy mình nhö moät nhaø du haønh vuõ truï ( so saùnh thieáu chính xaùc ). Nguyeân nhaân: khoâng hieåu nghóa cuûa töø, chöa naém vöõng phöông phaùp so saùnh. D. Baøi vieát maùy moùc raäp khuoân thieáu chaát vaên. 5