Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học Tự nhiên xã hội ở Lớp 4

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số giải pháp ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học Tự nhiên xã hội ở Lớp 4

1. Một số giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học Lịch sử ở lớp 4 Đề tài : Một số giải pháp ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học TNXH ở lớp 4 A- LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Thế giới hôm nay đang chứng kiến những đổi thay có tính chất khuynh đảo trong mọi hoạt động phát triển kinh tế - xã hội nhờ những thành tựu của công nghệ thông tin (CNTT). CNTT đã góp phần quan trọng cho việc tạo ra những nhân tố năng động mới, cho quá trình hình thành nền kinh tế tri thức và xã hội thông tin. Công nghệ thông tin mở ra triển vọng to lớn trong việc đổi mới các phương pháp và hình thức dạy học. Những phương pháp dạy học theo cách tiếp cận kiến tạo, phương pháp dạy học theo dự án, dạy học phát hiện và giải quyết vấn đề càng có nhiều điều kiện để ứng dụng rộng rãi. Các hình thức dạy học như dạy học đồng loạt, dạy theo nhóm, dạy cá nhân cũng có những đổi mới trong môi trường công nghệ thông tin và truyền thông. Nếu trước kia người ta nhấn mạnh tới phương pháp dạy sao cho học sinh nhớ lâu, dễ hiểu, thì nay phải đặt trọng tâm là hình thành và phát triển cho học sinh các phương pháp học chủ động. Nếu trước kia người ta thường quan tâm nhiều đến khả năng ghi nhớ kiến thức và thực hành kỹ năng vận dụng, thì nay chú trọng đặc biệt đến phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Như vậy, việc chuyển từ “lấy giáo viên làm trung tâm” sang “lấy học sinh làm trung tâm” sẽ trở nên dễ dàng hơn. Việc vận dụng CNTT vào quá trình quản lý và giảng dạy đã đem lại một hiệu quả thật tích cực : Thông tin được cập nhật nhanh chóng và chính xác, việc quản lý nhân sự, chuyên môn nhẹ nhàng và khoa học, gây nhiều hứng thú học tập của học sinh trong tiết dạy CNTT hoà nhập với xu thế chung của thời đại, nhằm thúc đẩy tiến trình đổi mới nhà trường theo hướng hội nhập cùng với thời đại CNTT phát triển hết sức mạnh mẽ. Việc sử dụng thành quả của CNTT được ứng dụng rộng rãi và hết sức đa dạng ở tất cả các lĩnh vực giáo dục và các lĩnh vực khác. Thực tiễn giáo dục ở thời gian qua đã chứng minh có thể xây dựng các phần mềm dạy học ở tất cả các môn học ở tiểu học. Đây cũng là một con đường có hiệu quả cao trong việc nâng cao chất lượng dạy và học. Để có tư liệu phục vụ cho bài giảng của mình giáo viên có thể khai thác các trang thông tin qua mạng Internet. Điều quan trọng giáo viên phải có sự chọn lọc trong vô số tư liệu ấy, để chọn tư liệu tốt nhất vào mục đích của mình, tránh tình trạng ôm đồm hoặc tài liệu không chính xác. Soạn sử dụng công nghệ thông tin đòi hỏi giáo viên phải có kỹ năng thiết kế giáo án và sử dụng những phương pháp truyền đạt mới. Thay vì phấn trắng, bảng đen truyền thống, việc ứng dụng CNTT làm cho bài giảng được thực hiện một cách sinh động, gây hứng thú và phát huy tính tích cực của cả 1 Nguyễn Thị Minh Thi
2. Một số giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học Lịch sử ở lớp 4 giáo viên và học sinh. Cái được lớn nhất ở mỗi tiết giảng bằng giáo án điện tử chính là mang lại một lượng kiến thức, hình ảnh trực quan sinh động được chuyền tải đến cho người học, làm cho học sinh hứng thú và nhận thức sâu sắc hơn. Bên cạnh thiết kế bài giảng giáo viên có thể đưa hình ảnh, video, clip trò chơi minh họa, chắc chắn sẽ tạo được ấn tượng mạnh mẽ cho học sinh. Làm được điều này là thổi một luồng gió mới vào lớp học, vào nhiệt huyết của giáo viên vào cả tinh thần hăng say học tập của học sinh mang lại hiệu quả giáo dục. Bên cạnh đó tuyệt đối tránh biến tiết dạy thành buổi xem tranh ảnh, phim tư liệu không cung cấp đủ kiến thức cơ bản cho học sinh làm loãng nội dung bài học, các hình ảnh minh họa phải phù hợp bài dạy nhằm mục đích nhấn vào nội dung quan trọng của vấn đề trong lĩnh vực mới mẻ này , qua đó khắc sâu kiến thức cơ bản, lựa chọn hiệu ứng chuyển động cho chữ viết và hình ảnh thêm sinh động hấp dẫn. Bên cạnh đó, môn Tự nhiên và Xã hội lại là môn học có thể khai thác nhiều hình ảnh để góp phần làm cho bài dạy hay và mới lạ hơn. Từ đó, tôi lựa chọn đề tài “Một số giải pháp ứng dụng Công nghệ thông tin trong dạy học TNXH ở lớp 4”. B – GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I – Những vấn đề lí luận chung 1. Mục đích nghiên cứu Chúng ta có thể dễ dàng nhận thấy ưu điểm nổi bật của phương pháp dạy học bằng công nghệ thông tin so với phương pháp giảng dạy truyền thống là: - Môi trường đa phương tiện kết hợp những hình ảnh vedeo, camera với âm thanh, văn bản, biểu đồ được trình bày qua máy tính theo kịch bản vạch sẵn nhằm đạt hiệu quả tối đa của một tiết học. - Kĩ thuật đồ hoạ nâng cao có thể mô phỏng nhiều quá trình, hiện tượng trong tự nhiên, xã hội. - Những ngân hàng dữ liệu khổng lồ và đa dạng được kết nối với nhau và với người sử dụng qua những mạng máy tính kể cả Internet có thể được khai thác để tạo nên những điều kiện thuận lợi để học sinh học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực và sáng tạo, được thực hiện độc lập hoặc trong giao lưu. - Những thí nghiệm, tài liệu được cung cấp bằng nhiều kênh: kênh hình, kênh chữ, âm thanh sống động làm cho học sinh dễ thấy, dễ tiếp chất. Đây là một công dụng lớn của công nghệ thông tin và truyền thông trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Có thể khẳng định rằng, môi trường công nghệ thông tin và truyền thông chắc chắn sẽ có tác động tích cực tới sự phát triển trí tuệ của học sinh và điều này làm nảy sinh những lý thuyết học tập mới. 2 Nguyễn Thị Minh Thi
3. Một số giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học Lịch sử ở lớp 4 TNXH là môn học cung cấp cho học sinh những hiểu biết cơ bản ban đầu về các sự vật, sự kiện hiện tượng trong tự nhiên, xã hội với mối quan hệ trong đời sống thực tế với con người.Trong chương trình tiểu học, cùng với các môn học như Toán, Tiếng Việt, Đạo đức, TNXH trang bị cho các em các kiến thức cơ bản của bậc học, góp phần bồi dưỡng phẩm chất, nhân cách toàn diện của con ngưòi. Môn TNXH là môn học mang tính tích hợp cao thể hiện ở 3 điểm sau : - Chương trình môn TNXH xem xét Tự nhiên – Xã hội – Con người trong một thể thống nhất có mối quan hệ qua lại và tác dộng lẫn nhau. - Các kiến thức trong môn TNXH là kết quả của việc tích hợp kiến thức của nhiều ngành khoa học. - Có cấu trúc phù hợp với nhận thức của học sinh. Đối với học sinh Tiểu học, tri giác của c ác em mang tính đại thể, ít đi vào chi tiết và mang tính không ổn định: ở đầu tuổi tiểu học tri giác thường gắn với hành động trực quan, trẻ thích quan sát các sự vật hiện tượng có màu sắc sặc sỡ sẽ hấp hẫn tri giác của trẻ. Sử dụng CNTT có chọn lọc và đưa ra những hình ảnh chân thực trong thực tế trong SGK và trong cuộc sống có liên quan đến kiến thức bài học, môn học, từ đó HS thấy được ý nghĩa vai trò thiết thực của TNXH, gây hứng thú trong việc học tập. Nếu không ứng dụng CNTT thì hoạt động này hoàn toàn chỉ thực hiện qua lời nói, câu hỏi của GV, nó sẽ ít hấp dẫn và lôi cuốn học sinh trong học tập. 2. Cơ sở thực tiễn: Tuy nhiên, qua thực tiễn cho thấy rằng kiến thức, kỹ năng về công nghệ thông tin ở một số giáo viên vẫn còn hạn chế, thậm chí còn né tránh. Mặt khác, phương pháp dạy học cũ vẫn còn như một lối mòn khó thay đổi Việc dạy học tương tác giữa người - máy, dạy theo nhóm, dạy phương pháp tư duy sáng tạo cho học sinh, cũng như dạy học sinh cách biết, cách làm, đòi hỏi giáo viên phải kết hợp hài hòa các phương pháp dạy học đồng thời phát huy ưu điểm của phương pháp dạy học này làm hạn chế những nhược điểm của phương pháp dạy học truyền thống. Điều đó làm cho công nghệ thông tin, dù đã được đưa vào quá trình dạy học, vẫn chưa thể phát huy tính trọn vẹn tích cực và tính hiệu quả của nó. Việc sử dụng công nghệ thông tin để đổi mới phương pháp dạy học chưa được nghiên cứu kĩ. Việc kết nối và sử dụng Internet chưa được thực hiện triệt để và có chiều sâu; sử dụng không thường xuyên do thiếu kinh phí, do tốc độ đường truyền. Công tác đào tạo, Công tác bồi dưỡng, tự bồi dưỡng đội ngũ giáo viên chỉ mới dừng lại ở việc xoá mù tin học nên giáo viên chưa đủ kiến thức, mất 3 Nguyễn Thị Minh Thi
4. Một số giải pháp ứng dụng CNTT trong dạy học Lịch sử ở lớp 4 nhiều thời gian và công sức để sử dụng công nghệ thông tin trong lớp học một cách có hiệu quả. II - Các biện pháp : 3.1. Xác định hệ thống bài dạy môn Tự nhiên và Xã hội cũng như trọng tâm, chuẩn kiến thức kĩ năng cần đạt được để lựa chọn phương pháp và cách trình bày các slide cho phù hợp với nhu cầu nhận thức của học sinh, tránh để các hình ảnh hoặc chữ phân tán sự tập trung của học sinh vào trọng tâm của bài. 3.2. Nâng cao nhận thức cho cán bộ giáo viên Đẩy mạnh tuyên truyền cho giáo viên thấy rõ hiệu quả và yêu cầu mang tính tất yếu của ứng dụng CNTT trong đổi mới phương pháp giảng dạy thông qua việc triển khai các văn bản chỉ đạo của Bộ, ngành về ứng dụng CNTT trong dạy học; thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn tổ khối, hội thảo chuyên đề; thông qua dự giờ thăm lớp và qua việc triển khai các cuộc thi có ứng dụng CNTT do ngành tổ chức. Phát động sâu rộng thành phong trào và đề ra yêu cầu cụ thể về số tiết ứng dụng CNTT đối với mỗi giáo viên để thấy được hiệu quả và sự cần thiết của việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy, đặc biệt là đối với đổi mới phương pháp dạy học. 3.3. Nâng cao trình độ tin học cho đội ngũ giáo viên: Tạo điều kiện cho giáo viên học tập nâng cao trình độ Tin học. Bố trí sắp xếp để cán bộ giáo viên được tham gia đầy đủ các lớp tập huấn, bồi dưỡng CNTT do ngành tổ chức. Muốn ứng dụng CNTT vào giảng dạy hiệu quả thì ngoài những hiểu biết căn bản về nguyên lý hoạt động của máy tính, các phần mềm và các phương tiện hỗ trợ, đòi hỏi giáo viên cần phải có kỹ năng thành thạo. 3.4. Sử dụng nguồn tài nguyên Internet: Giáo viên có thể tìm kiếm, sử dụng các nguồn tư liệu có chọn lọc liên quan đến bài dạy qua nhiều nguồn khác nhau, kết hợp kinh nghiệm dạy học của bản thân với việc học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp. 3.5. Xây dựng thư viện dùng chung: Sau khi đã có nguồn tư liệu phục vụ cho bài học, giáo viên có thể phân chia, sắp xếp theo từng chương, bài hoặc nội dung khác thuận lợi cho việc tìm kiếm. Giáo viên các tổ có thể chuyển bài đến thư viện dùng chung đó để dễ dàng trao đổi, học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau, vừa có thêm nguồn tư liệu để giảng dạy ở các khối lớp vừa tạo điều kiện nâng cao kĩ năng ứng dụng CNTT trong đổi mới dạy học. Ví dụ : Bài “Hoa” lớp 1. 4 Nguyễn Thị Minh Thi