Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy Học vần có hiệu quả

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy Học vần có hiệu quả

1. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả TÊN ĐỀ TÀI MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC VẦN CĨ HIỆU QUẢ I. ĐẶT VẤN ĐỀ - Trong quá trình đổi mới phương pháp và nội dung dạy học của bậc tiểu học với mục tiêu giáo dục tồn diện tất cả các mơn học. Trong đĩ thì Tiếng Việt là một mơn học hết sức quan trọng. Nhất là học sinh lớp 1 là lớp đầu cấp và là nền mĩng của chương trình Tiếng Việt tiểu học nĩi riêng hiểu biết các mơn học khác nĩi chung. Mà ở lớp 1 Tiếng Việt gồm các phân mơn : Học vần, Tập đọc, Tập viết, Chính tả, Kể chuyện, nhưng phân mơn Học vần chiếm vị trí then chốt bởi vì: + Học vần là mơn học khởi đầu của việc học Tiếng Việt và học các mơn học khác + Học vần trao cho học sinh cơng cụ ngơn ngữ để sử dụng trong giao tiếp trong học tập, trong cuộc sống. Chương trình Học vần giúp cho học sinh các kiến thức từ chỗ chưa biết chữ thành biết chữ. + Ở mơn học vần cung cấp cho các em hệ thống âm vị Tiếng Việt và các dạng chữ ghi âm. Giúp học sinh biết ghép âm thành vần các phụ âm đầu để tạo thành tiếng, ghép các tiếng tạo thành từ, biết nghe và đọc được các âm, vần, tiếng, từ, câu. Đồng thời thơng qua dạy âm, vần để phát triển vốn từ cho học sinh, Với học sinh lớp 1 là lớp đầu cấp người ta nĩi: “ Cấp 1 là nền, lớp 1 là mĩng; Mĩng cĩ chắc thì nền mới vững”. - Ở lứa tuổi này các em bắt đầu làm quen với các kĩ năng : Nghe, đọc, nĩi viết và kĩ năng đọc viết ở phân mơn Học vần được hình thành ở các em, giúp các em phát triển tư duy, cản nhận cái hay, cái đẹp sau mỗi bài học biết được âm, ghép thành vầm, hiểu nghĩa của tiếng từ mình vừa đọc, vừa viết. Khi các em biết đọc viết thành thạo các em sẽ cĩ điều kiện học các mơn học khác và học lên các lớp cao hơn một cách vững vàng. Năm học 2014 - 2015 lớp 1 B và lớp 1C cĩ 61 em. vào học đúng độ tuổi là 96,7%, Đa số các em đã qua mẫu giáo, song thực tế trước khi vào lớp 1tỷ lệ học sinh nắm được 29 chữ cái chỉ đạt 60% Nên đây cũng là một khĩ khăn trong cơng tác giảng dạy và đứng lớp của chúng tơi. Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 1
2. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả -Trước những khĩ khăn như vậy chúng tơi khơng nản chí mà luơn cố gắng tìm tịi, lựa chọn phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để rèn cho học sinh biết đọc, biết viết một cách thành thạo . Nên cĩ biện pháp như thế nào đọc thơng viết thạo sau khi học hết phần Học vần . Nhận thức được tầm quan trọng của việc rèn luyện cho học sinh biết đọc II.QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN 1. Tiến hành khỏa sát và phân loại đối tượng học sinh - Sau 3 tuần thực học tơi tiến hành khỏa sát chất lượng mơn Học vần và phân loại như sau: Thời gian stt Kĩ năng đọc, viết Tốt Khá ĐYC CĐYC khảo sát Tuần 3 1 Kĩ năng đọc, viết được âm 18/61 17/61 18/61 8/61 2 Kĩ năng đọc, viết được vần 18/61 17/61 17/61 9/61 3 Kĩ năng đọc, viết được tiếng, từ 18/61 17/61 17/61 9/61 4 Kĩ năng đọc, viết được câu 16/61 18/61 18/61 9/61 - Số lượng học sinh đọc, viết được âm, vần, tiếng, từ chỉ đạt được hơn 50% tổng số học sinh cả lớp, tơi tìm hiểu nguyên nhân như sau 2. Xác định nguyên nhân Nguyên nhân các em chậm tiếp thu, đọc, viết chưa đượcr phân mơn Học vần là: - Do các em cịn ham chơi, khơng nhớ mặt chữ, khơng qua lớp mẫu giáo - Do cuộc sống một số gia đình cịn khĩ khăn về kinh tế nên ít quan tâm đến việc học của con và bên cạnh đĩ cĩ một vài phụ huynh cịn hạn chế về trình độ văn hĩa - Các em chưa quen nề nếp học tập về cách dọc, cách viết của học sinh khi vào lớp 1 - Cĩ một số em đọc khơng được, ở nhà khơng cĩ người chỉ bày nên dẫn đến lười học Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 2
3. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả Với tình hình thực tế và nguyên nhân của học sinh lớp tơi như vậy tơi dã đưa ra một số biện pháp rèn kĩ năng đọc viết thành thạo cho học sinh lớp 1 ở phân mơn Học Vần như sau: 3, Các biện pháp thực hiện *Biện pháp 1: Rèn kĩ năng đọc viết các âm a/ Yêu cầu: Đối với phần đọc, viết âm cần - Rèn kĩ năng đọc đúng âm, các dấu thanh - Rèn kĩ năng viết đúng chữ ghi âm, cách đặt dấu thanh - Rèn viết thành thạo các âm và chữ ghi âm Yêu cầu mở rộng: Học sinh nhận diện âm và tìm được các tiếng cĩ chứa âm và dấu thanh b/ Biện pháp: - Để rèn luyện kĩ năng đọc đúng âm, các dấu thanh giáo viên cần: + Hướng dẫn nhận dạng ( Phân tích) chữ ghi âm, dấu ghi thanh + Hướng dẫn học sinh tập pháp âm mới: Giáo viên đọc mẫu- học sinh nghe nhìn, rồi đọc lại Luyện đọc theo nhiều hình thức: cá nhân, nhĩm, cả lớp- Ở giai đoạn đọc âm giáo viên hướng dẫn cho học sinh cách nhìn chữ, nhìn dấu thanh để đọc thành tiếng, âm vừa học, tránh cách đọc khơng nhìn chữ - chỉ đọc vẹt - Rèn kĩ năng viết chữ ghi âm , dấu thanh. + Giáo viên viết mẫu và hướng dẫn qui trình viết cho học sinh + Học sinh tập viết chữ ghi âm, dấu ghi thanh mới vào bảng con Việc rèn luyện kĩ năng viết lúc này chỉ dừng lại ở yêu cầu học sinh tập tơ theo nét chữ ở vở tập viết 1 nên học sinh chỉ tơ theo đúng đường nét sẵn cĩ. Giáo viên cần dành thời gian rèn tư thế ngồi viết, cách cầm bút, cách giữ vở - Đọc viết thành thạo các âm và chữ ghi âm. + Đối với các âm dễ đọc học sinh dễ dàng viết được Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 3
4. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả + Đối với các âm khĩ đọc mà khi đọc học sinh dễ sai bởi các em cịn ảnh hưởng tiếng địa phương thì giáo viên cần: - Hướng dẫn cách pháp âm đúng. Ví dụ : Âm tr đọc thành ch ( Giáo viên hướng dẫn cách đọc là khi đọc các em phải cong lưỡi chạm vào lợi sau đĩ bật mạnh ra âm trờ - Cho học sinh pháp âm, âm khĩ đọc nhiều lần để sửa sai kịp thời + Đối với các âm ghép : kh, gh, ngh, học sinh dễ quen nên khi hướng dẫn đọc giáo viên cần cho học sinh pháp âm, nhận diện âm Ví dụ : Âm kh gồm cĩ hai âm; Âm k đứng trước, âm h đứng sau + Hướng dẫn viết đúng: Khi học sinh đã đọc đúng các âm khĩ thì học sinh sẻ viết đúng nhưng giáo viên cần hướng dẫn qui trình viết các con chữ kĩ hơn như: Chữ tr gồm con chữ t cao 3 ơ li nỗi với con chữ r cao hơn 2 ơli một chút. Nêu điểm bắt đầu, độ cao, điểm dừng bút. - Giáo viên cĩ thể sử dụng tranh ảnh minh họa cho chữ ghi âm và dấu ghi thanh Ví dụ : Cho học sinh nhìn tranh tập pháp âm mới, tìm âm vừa học, viết âm vừa tìm cĩ trong tiếng vừa nêu ở nội dung tranh hoặc cho học sinh quan sát nhiều tranh nhận xét chữ giống nhau ghi trên các tranh để tìm âm vừa học. Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 4
5. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả + Học sinh làm việc cá nhân : Tập pháp âm âm e nhiều giáo viên chú ý kiểm tra cách pháp âm cá nhân của học sinh để sửa chữa lỗi pháp âm cho những học sinh pháp âm chưa đúng. - Hướng dẫn viết chữ e: + Giáo viên viết mẫu ở bảng lớp chữ e thật lớn trong khung kẻ ơli và hướng dẫn học sinh qui trình viết trên bảng con. + Học sinh theo dõi giáo viên hướng dẫn qui trình viết diểm đặt bút đường kẻ ngang thứ nhất viết chéo lên phải hướng lên trên lượng cong đến đường li 3. Sau đĩ viết nét cong trái như viết chữ c. Điểm dừng bút ở giữa của 2 đường li 1 và đường li 2. ( Khi hướng dãn viết giáo viên chú ý dùng thuật ngữ: Đường li, ơ li để học sinh quen dần cách nĩi viết, dần dần học sinh viết thành thạo hơn ). + Học sinh làm việc cá nhân: Viết trên bảng con- Đọc cá nhân nối tiếp, đồng thanh. Tìm nhanh chữ e trong bộ chữ học vần để ghép vào bảng cài rồi đọcCN, ĐT - Đưa tranh minh họa SGK học sinh nĩi được các tiếng qua tranh: bé me, ve, xe. Tìm tiếng cĩ âm e gạch chân- Học sinh tìm gách chân âm e – Đọc âm e CN với hình thức thi đua khen thưởng để tạo sự hứng thú học tập cho học sinh sau mỗi tiết dạy giúp các em đọc được, biết chuẩn bị tốt bài đọc ở nhà khi học bài mới dễ dàng hơn nhớ mặt chữ lâu hơn. *Biện pháp 2: Rèn kĩ năng đọc vần và chữ ghi vần Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 5
6. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả a/ Yêu cầu: Khi dạy phần vần là - Học sinh đọc được vần - Học sinh viết đúng chữ ghi vần của vần mới học - Đọc viết thành thạo các vần, chữ ghi vần. - Yêu cầu mở rộng: Giáo viên cĩ thể tùy trình độ học sinh để đưa ra yêu cầu mở rộng hoặc năng cao kiến thức cho học sinh khá, Giỏi( Ví dụ: Tìm tiếng cĩ âm vần vừa hoc. Cĩ thể giáo viên gợi ý qua ĐDDH, ĐD gia đình và một số loại hoa quả.) b/ Biện pháp: - Học sinh đọc được âm, vần là dạy được pháp âm hoặc đánh vần mới. Đối với phần vần rèn kĩ năng đọc âm, vần giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc dưới hình thức: + Đọc đánh vần: hướng dẫn cho học sinh đọc ghép tứng âm với từng âm để tạo thành vần ( Đối với học sinh yếu) + Đọc thành tiếng học sinh nhẩm đánh vần sau đĩ pháp âm vần cần đọc với thời gian nhanh nhất( Đối với học sinh Khá, Giỏi) + Dạy âm, vần là trọng tâm nên giáo viên tiến hành dạy âm, vần theo nội dung bài học. + Dạy âm, vần mới nên hướng dẫn học sinh nhận diện vần bằng cách ghép âm với âm để tạo thành vần- Học sinh ghép bảng cài rồi đọc CN đồng thanh. - Đối với các vần khĩ học sinh thường đọc sai âm cuối do ảnh hưởng tiếng địa phương. Ví dụ: Vần an thành ang, at hay ac, ươc hay ươt, Để tránh học sinh đọc sai khi đọc giáo viên hướng dẫn phân tích cấu tạo vần ( vần gồm cĩ mấy âm ghép lại) như: Vần an gồm cĩ 2 âm : Âm a đứng trước, âm n đứng sau. Vần ang gồm cĩ 2 âm: âm a đứng trước âm ng đứng sau. Khi đọc: Vần an âm cuối là n nên dọc nhẹ hơn Vần ang âm cuối là ng nên dọc nặng hơn Luyện đọc bằng nhiều hình thức CN, Nhĩm, Cả lớp đọc nối tiếp , đọc đồng thanh. - Rèn học sinh đọc đúng vần, chữ ghi vần. Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 6
7. SÁNG KIẾN : Một số biện pháp dạy học vần có hiệu quả Việc đọc đúng vần giúp học sinh viết đúng chính tả và hiểu được nghĩa của từ nên hướng dẫn luyện viết chữ ghi vần giáo viên càn hướng dẫn cho học sinh về hình dáng, đường nét con chữ, qui trình viết các con chữ nối nhau tạo thành vần. - Học sinh tập viết chữ ghi vần theo yêu cầu từ thấp đến cao: Tập tơ, tập viết bảng con, tập viết vở. Nhìn mẫu- viết đúng, nghe đọc- viết đúng tiễn tới viết đẹp, viết nhanh. Tùy theo đặc điểm đối tượng học sinh và thời gian cho phép qui định thời gian và dung lượng chữ viết tại lớp - Giáo viên viết mẫu hướng dẫn qui trình viết: Điểm bắt đầu là ở đâu? Đưa nét bút như thế nào? Nối các con chữ ra sao? Điểm cuối cùng dừng bút ở đâu? Học sinh viết bảng con vàn mới học, rối viết vào vở Để dạy phần vần trong từng tiết dạy giáo viên cần lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với nội dung bài : Phương pháp đàm thoại , trực quan, luyện tập thực hành kết hợp với nhiều hình thức phong phú như hoạt động nhĩm đơi, bàn tổ, lớp. Kết hợp cần cĩ thời gian luyện đọc HS tự rèn đọc ở nhà thay đổi hình thức học tập bằng trị chơi thơng qua chơi để học. Ngồi ra giáo viên cĩ thể đưa tranh , vật thật để HS nĩi tên tranh, vật, rồi nêu vần cĩ trong tiếng vừa nĩi. Ví dụ : Đưa quả xồi – HS nĩi : Tiếng xồi cĩ vần oai * Tĩm lại : rèn kĩ năng đọc, viết vần ở phần học vần của lớp 1 cũng khơng kém phần quan trọng . Đọc đúng , viết đúng là chiếc cầu nối để các em ghép các phụ âm đầu với vần để tạo thành tiếng , dạy cho các em hướng tới cái đẹp của ngơn ngữ giúp các em đọc đúng, viết đúng phần vần , gĩp phần phát triển vốn tiếng việt cho HS , giúp các em tiến bộ hơn trong việc rèn kĩ năng đọc, viết tiếng tiếng việt . c/ Ví dụ minh họa : Bài 54 : ung - ưng ( tiết 1 ) I / MĐYC : - Đọc và viết được các chữ ghi vần : ung – ưng - Nhận ra các vần ung – ưng trong các tiếng : súng – sừng Đồng đề tài : Đinh Thị Bích Khuê – Võ Nguyễn Thị Minh Loan Trang 7