Sáng kiến kinh nghiệm Khai thác và sử dụng hiệu quả bảng thông minh ở các môn học trong trường THPT

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Khai thác và sử dụng hiệu quả bảng thông minh ở các môn học trong trường THPT

1. MỤC LỤC PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1 PHẦN 2. NỘI DUNG 2 I. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG 2 1. Thuận lợi 2 2. Khó khăn 2 II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 3 1. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 3 1.1.Tìm hiểu về hệ thống bảng tương tác 3 1.2. Các chức năng của bảng tương tác 4 2. Các bước thiết kế bài giảng tương tác bằng ActivInspire 5 PHẦN III. KẾT LUẬN 7 1.Những kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm 7 2. Kiến nghị và đề xuất 8 TÀI LIỆU THAM KHẢO 10
2. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Từ đầy đủ 1 CNTT Công nghệ thông tin 2 THPT Trung học phổ thông 3 GD – ĐT Giáo dục đào tạo 4 BGH Ban giám hiệu 5 CNH-HĐH Công nghiệp hóa – hiện đại hóa
3. 1 PHẦN 1. MỞ ĐẦU Việc ứng dụng CNTT vào dạy học của giáo viên mặc dù có những bước tiến đáng kể nhưng vẫn còn những hạn chất nhất định. Một trong những nguyên nhân là do sự nhận thức còn sai lệnh của giáo viên về vai trò của CNTT. Thông thường giáo viên chỉ coi CNTT như là công cụ để tự động hóa giúp giáo viên giảm được thời gian, công sức trong việc chuẩn bị bài dạy. Mô hình phòng học truyền thống với bảng đen, phấn trắng, đồ dùng dạy học là tranh, ảnh ngày càng trở nên lạc hậu, kém hiệu quả, không phù hợp với xu thế dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Những năm gần đây, hưởng ứng cuộc vận động đổi mới phương pháp dạy học mà Sở giáo dục và đào tạo đã phát động thì việc sử dụng thiết bị - đồ dùng dạy học ngày càng trở nên cần thiết và cấp bách hơn bao giờ hết. Vì thế để khuyến khích giáo viên bộ môn sử dụng thiết bị - đồ dùng dạy học có hiệu quả và thường xuyên thì việc giới thiệu cũng như hướng hướng dẫn cách sử dụng các thiết bị dạy học mới đặc biệt là các thiết bị liên quan đến CNTT cho giáo viên là yêu cầu đặt ra hàng đầu. Ngoài ra, việc bảo quản tốt thiết bị giáo dục để giáo viên có thể sử dụng được lâu dài cũng là vấn đề then chốt. Thiết bị dạy học là trang thiết bị trọng yếu trong vấn đề dạy và học của nhà trường. Thiết bị dạy học góp phần quan trọng đến chất lượng dạy – học của giáo viên và học sinh, đồng thời giúp học sinh nắm bắt và tiếp thu kiến thức nhanh hơn, hiệu quả hơn. Trong những năm học qua, Sở GD-ĐT Quảng Trị đã trang bị cho các trường trong Tỉnh một số phòng học thông minh. Mỗi phòng học được trang bị một máy chiếu, bảng tương tác thông minh, máy chiếu vật thể, cặp loa, để phục vụ cho việc dạy và học có sự ứng dụng của CNTT. Mô hình phòng học thông minh với máy tính, máy chiếu, máy chụp ảnh tài liệu ezVision, bảng tương tác Haboard, âm ly, loa, micro, bộ trả lời trắc nghiệm IRS, phần mềm giảng dạy HiTeach, phần mềm sách giáo khoa điện tử, làm cho lớp học trở nên sinh động, học sinh tích cực, làm tăng tính tương tác giữa thầy và trò, từ đó nâng cao hiệu quả giảng dạy. Tuy nhiên, nhiều giáo viên còn ngại sử dụng hoặc sử dụng nhưng chưa hiệu quả phòng học thông minh. Một trong những nguyên nhân chính làm cho giáo viên ngại sử dụng bảng tương tác là vì phải mất quá nhiều thời gian để thiết kế một tiết dạy có sử dụng bảng tương tác thông minh. Chính vì thế để đổi mới phương pháp quản lý cũng như sử dụng thiết bị giáo dục thuận lợi cho việc dạy và học của giáo viên và học sinh có hiệu quả nhằm đưa CNTT đến gần các tiết học hơn. Từ tầm quan trọng cấp thiết trên, bản thân tôi là cán bộ thiết bị, với yếu tố quan trọng như vậy mà chuyên ngành đào tạo thiết bị trường học nói chung đã góp phần quan trọng trong tiến trình phục vụ công tác dạy và học của giáo viên và học sinh, thúc đẩy phần nào đó quá trình tự học và tự sáng tạo cho bản thân. Nhận thấy rõ được tầm quan trọng đó nên tôi đã chọn đề tài: “Khai thác và sử dụng hiệu quả bảng thông minh ở các môn học trong trường THPT”.
4. 2 PHẦN 2. NỘI DUNG I. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG 1. Thuận lợi Quan điểm dạy học hiện đại ngày nay là dạy học lấy học sinh làm trung tâm và tăng cường tính tích cực, chủ động của học sinh. Để làm được điều này thì người giáo viên phải làm thế nào tạo được sự hứng thú học tập của học sinh. Ngoài ra, phải tăng cường tính tương tác giữa học sinh và giáo viên cũng như giữa các học sinh với nhau. Cũng chính vì tư tưởng chủ đạo đó mà trong những năm học gần đây Sở GD-ĐT Quảng Trị đã tăng cường đầu tư các trang thiết bị tiên tiến cho các trường trong địa bàn Tỉnh với hy vọng góp phần vào việc đổi mới phương pháp giảng dạy qua đó từng bước nâng cao chất lượng dạy học. Một trong những thiết bị tiên tiến đó chính là bảng tương tác thông minh. Từ khi Sở GD-ĐT cấp phòng học thông minh cho các trường thì ngoài các buổi tập huấn hướng dẫn sử dụng của công ty Cổ phần thì vẫn chưa có một tài liệu nào hướng dẫn một cách chi tiết, cụ thể và nhất là gắn liền với các hoạt động dạy học thực tế để giáo viên thấy được những cái hay, những ưu điểm nổi trội khi sử dụng bảng tương tác thông minh trong dạy học. Mặt khác, Sở GĐ- ĐT Quảng Trị vẫn chưa tổ chức được một buổi hội nghị, hội thảo nào về vấn đề khai thác sử dụng bảng tương tác thông minh. Như vậy, cần thiết phải có một tài liệu hướng dẫn giáo viên sử dụng bảng tương tác thông minh và các phần mềm kèm theo. Mặt khác giáo viên cũng rất cần có một hướng dẫn cụ thể từng bước trong việc sử dụng bảng, từ cách cài đặt, cấu hình đến các bước soạn giảng, tiến hành giảng dạy cũng như một số kinh nghiệm trong việc khai thác, sử dụng bảng. 2. Khó khăn Trường THPT Lê Lợi có mặt bằng học sinh đầu vào thấp so với các trường THPT trên địa bàn thành phố Đông Hà nên việc ứng dụng CNTT trên bảng tương tác thông minh gặp nhiều khó khăn, trở ngại cho giáo viên. Vì đầu vào học sinh thấp nên việc thiết kế bài dạy là một công việc rất khó khăn đối với giáo viên, đặc biệt khi đứng lớp thì lại là một việc còn khó khăn hơn nữa. Bên cạnh đó, phòng học chức năng bảng tương tác thông minh được lắp đặt riêng biệt nên việc di chuyển học sinh còn nhiều hạn chế. Bên cạnh những khó khăn nêu trên thì cũng có những thuận lợi nhất định. Cán bộ giáo viên, nhân viên và học sinh luôn được sự quan tâm, tạo điều kiện của BHG, đa số các giáo viên trong trường đều còn rất trẻ, có nhiều nhiệt huyết và tận tâm với nghề, yêu nghề. Mặt khác các giáo viên còn trẻ nên chịu khó học hỏi, tìm tòi, sáng tạo và biết chia sẻ kinh nghiệm cho nhau. Những năm gần đây trường THPT Lê Lợi được Sở GD-ĐT Quảng Trị cấp cho 3 phòng học thông minh. Tuy nhiên, hầu hết giáo viên còn ngại sử dụng hoặc sử dụng nhưng chưa hiệu quả phòng học thông minh, đặc biệt là chưa phát huy được tính tích cực, chủ động của học sinh trong giờ học, nhất là chưa tạo cho học sinh một sự hứng thú học tập. Mặt khác, việc chuẩn bị cho một tiết dạy có sử dụng bảng tương tác thông minh tốn khá nhiều thời gian và công sức của
5. 3 giáo viên. Đây cũng là nguyên nhân chính làm cho giáo viên ngại sử dụng bảng thông minh hoặc chỉ sử dụng bảng như một máy chiếu bình thường. Bản thân tôi là một cán bộ phụ trách thiết bị với một quan điểm sống: “ sống và làm việc phải có tâm và lòng ham học hỏi”, tôi luôn trăn trở, luôn tìm tài liệu về bảng tương tác thông minh thông qua google.vn, nhờ giáo viên tin học hỗ trợ, tự tìm kiếm tài liệu, đọc sách, về các thao tác, kĩ thuật sử dụng bảng tương tác và phần mềm ActivInspire, tăng cường sử dụng bảng tương tác thông minh nhằm giúp bản thân nâng cao hiệu quả sử dụng và có thể tham mưu, hướng dẫn cho các giáo viên chưa thuần thục và chưa hiểu về các tính năng cũng như cách sử dụng bảng tương tác thông minh. II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ TÀI 1. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài Để sử dụng bảng tương tác một cách hiệu quả, trước hết chúng ta cần hiểu rõ về bảng tương tác và chức năng của nó. 1.1.Tìm hiểu về hệ thống bảng tương tác Bảng tương tác (Interactive whiteboard - IWB), là một bảng cảm ứng lớn được kết nối với một máy chiếu kĩ thuật số và một máy tính PC. Máy chiếu hiển thị hình ảnh từ máy tính lên bảng tương tác và chúng ta có thể điều khiển máy tính bằng cách chạm ngón tay trực tiếp lên bảng hoặc với một cây bút đặc biệt. Với các tính năng tương tác cao, IWB được ứng dụng rộng rãi trong dạy học. Hệ thống dạy học tương tác Activboard gồm các thành phần cơ bản sau: Bảng tương tác (Activboard) Bút tương tác (Activpen) Máy chiếu, máy tính Phần mềm công cụ Activeinspire, và một số công cụ, tài nguyên khác. A ActivBoard Projector Projector ojectororPro Figure 1 Activpen Computer Hệ thống bảng tương tác ActivBoard Một số thiết bị khác đi kèm với bảng giúp tăng cường tính tương tác trong dạy học: ActivView: để kiểm tra bài làm của học sinh ngay tại lớp.
6. 4 ActivVote: giúp giáo viên kiểm tra đánh giá toàn lớp, học sinh tham gia phản hồi bằng cách nhấp vào một trong sáu nút trên thiết bị, thường được sử dụng khi trả lời câu hỏi trắc nghiệm. ActivVote Phần mềm ActivInspire: ActivInspire là phần mềm công cụ được phát triển để sử dụng với IWB. ActivInspire cung cấp các chức năng và kĩ thuật để tạo ra các flipchart (còn gọi là bảng lật - như một bài trình chiếu của Powerpoint), đồng thời có thể tương tác với các tài nguyên kĩ thuật số khác. ActivInspire được tích hợp nguồn tài nguyên dồi dào và hơn 90 000 tài nguyên khác trên trang web cộng đồng Promethean Planet với nhiểu bài giảng, công cụ, hình ảnh, âm thanh giúp giáo viên soạn bài giảng dễ dàng. 1.2. Các chức năng của bảng tương tác Giáo viên có thể viết hoặc vẽ trên bảng tương tác bằng bút thông minh, đổi màu bút viết và nét bút đậm nhạt khác nhau. Đặc biệt bảng có chức năng cảm ứng đa điểm (hai người có thể tương tác trên bảng cùng lúc) giúp cho việc phối hợp nhóm đạt hiệu quả. Trên màn hình bảng tương tác là thanh công cụ với các phím nóng mà người dùng có thể sử dụng để viết, vẽ, chú thích, tô màu, đánh dấu, xoá, chèn hình, âm thanh, phim, hủy bỏ thao tác hoặc khôi phục lại thao tác. Giáo viên cũng dễ dàng chỉnh sửa một đối tượng như sao chụp, di chuyển. Dữ liệu và văn bản được lưu trữ và trình bày có thể được thay đổi dễ dàng. Ngoài ra, giáo viên có thể ghi âm trực tiếp phần giảng dạy hay ý kiến của học sinh, sau đó phát lại. Bảng còn có chức năng phóng to vùng hình ảnh được trình chiếu, che những hình ảnh được chiếu trên bảng và mở dần từng phần, chiếu sáng vùng cần nhấn mạnh, chức năng nhận dạng chữ viết tay, chụp ảnh màn hình, liên kết web, truy cập Google trực tiếp từ phần mềm tích hợp của bảng tương tác. Thông qua máy chiếu, mặt bảng tương tác được sử dụng như một giao diện máy tính hiện đại giúp giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy truyền thống