Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục đạo đức học sinh trong thời kì mới

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục đạo đức học sinh trong thời kì mới

1. SỞ SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CÀ MAU TRƯỜNG THPT KHÁNH HƯNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TRONG THỜI KÌ MỚI Đề tài thuộc lĩnh vực: Giáo dục đạo đức cho học sinh Họ và tên: Lý Tiến Phong Chức vụ: Giáo viên – Bí thư đoàn trường Đơn vị: Tổ Toán-Lí-KTCN Trường THPT Khánh Hưng – TVT – CM A - Đặt vấn đề Khánh Hưng, ngày 07 tháng 04 năm 2009 1
2. ĐỀ TÀI: GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC HỌC SINH TRONG THỜI KÌ MỚI A. ĐẶT VẤN ĐỀ: I - Lý do chọn đề tài Thực tiễn hiện nay ở các trường học nói chung và trường THPT nói riêng các em học sinh đang bị ảnh hưởng bởi sự hội nhập kinh tế của đất nước, ngoài mặt tích cực nó còn làm phát sinh những vấn đề mà chúng ta cần quan tâm: Đó là bản sắc văn hóa dân tộc bị đe dọa, hội nhập kinh tế quốc tế đưa vào nước ta những sản phẩm đồi trụy, phản nhân văn, reo rắc lối sống tự do tư sản, làm xói mòn những giá trị đạo đức, thuần phong mỹ tục của dân tộc. Hiện nay một số bộ phận thanh thiếu niên có dấu hiệu sa sút nghiêm trọng về đạo đức, nhu cầu cá nhân phát triển lệch lạc, kém ý thức trong quan hệ cộng đồng, thiếu niềm tin trong cuộc sống, ý chí kém phát triển, không có tính tự chủ dễ bị lôi cuốn vào những việc xấu. Trong nhà trường nói chung và trường THPT nói riêng, số học sinh vi phạm đạo đức có chiều hướng gia tăng, tình trạng học sinh kết thành băng nhóm bạo hành trong trường học đáng được báo động. Nhiều năm gần đây tình trạng học sinh vi phạm pháp luật ngày một gia tăng, số học sinh bỏ học đi chơi ngày một nhiều. Những năm học gần đây tôi được nhà trường cử làm Bí thư đoàn trường là người trực tiếp tiếp xúc với những học sinh cá biệt của nhà trường, qua tiếp xúc với các em tôi nhận thấy rằng các em hầu hết là những học sinh có học lực trung bình, nhiều em học lực xếp loại yếu, kém các em có những hoàn cảnh éo le khác nhau, nhiều em do bố (mẹ) đi làm ăn xa, ít quan tâm chăm sóc đến các em, nhiều gia đình có điều kiện thường cho các em tiền để tiêu sài dẫn đến việc các em có tiền vào quán điện tử chơi Games hay bỏ học đi chơi, số khác do gia đình không quan tâm đến việc học hành của các em vì gia đình quá nghèo nên cả bố mẹ đều phải đi làm ăn xa, gửi con cho ông, bà, cô bác. Vì vậy các em không được quan tâm chăm sóc và giám sát của gia đình nên dễ bị bọn xấu lôi kéo rủ rê vào các tệ nạn xã hội, số còn lại các em không được gia đình kèm cặp và quan tâm nên các em đã bị mất gốc về kiến thức văn hoá dẫn đến tình trạng các em học mà không hiểu bài từ đó các em chán nản và quậy phá trong giờ học làm ảnh hưởng đến các bạn trong lớp. 2
3. Đây là tình trạng chung của hầu hết các trương THPT hiện nay, việc xuống cấp nghiêm trọng về đạo đức học sinh đáng báo động, do đó những người làm công tác giáo dục như chúng ta hiện nay phải có trách nhiệm đối với các em như thế nào ? Đây là một vấn đề vô cùng cấp bách mà trách nhiệm không phải của riêng một ai, chúng ta phải giáo dục các em một cách đồng bộ chứ không phải của riêng một cá nhân hay một tổ chức nào. Xuất phát từ thực tiễn trên, để góp phần vào công tác giáo dục đạo đức cho học sinh trong giai đoạn hiện nay và qua thực tiễn tiếp xúc với học sinh cá biệt trong nhà trường tôi nhận thấy việc nắm rõ thực trạng và đề ra biện pháp về công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT là một nhiệm vụ hết sức quan trọng của tất cả các đồng chí giáo viên trong nhà trường và của Đoàn trường. Đó là lý do tại sao tôi chọn đề tài này. II - Thực trạng của vấn đề nghiên cứu. Đánh giá được thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh ở trường THPT, thông qua đó đề ra biện pháp giáo đạo đức học sinh một cách có hiệu quả giúp cho các em trở thành những người tốt trong xã hội. Nghiên cứu một số vấn đề về cơ sở lý luận giáo dục đạo đức, tiến hành điều tra thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh, phân tích nguyên nhân, tìm ra những yếu tố liên quan đến công tác giáo dục đạo đức học sinh để từ đó đề ra biện pháp giáo dục đạo đức cho học sinh trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở những kiến thức về tâm lý, giáo dục học và những quan điểm đường lối của Đảng, các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đánh giá xếp loại, khen thưởng và kỷ luật học sinh. Nhìn nhận lại thực trạng của công tác giáo dục đạo đức học sinh của trường THPT Khánh Hưng trong năm học để đưa ra một số biện pháp về việc thực hiện công tác giáo dục đạo đức cho học sinh của trường trong giai đoạn hiện nay. Trường THPT Khánh Hưng nằm trên địa bàn xã Khánh Hưng là một xã nghèo trong diện chính sách 135 có diện tích tương đối rộng, người dân sống chủ yếu bằng nghề nông, làm thuê và buôn bán nhỏ lẻ. 3
4. Tình hình giáo dục của xã những năm qua có nhiều chuyển biến tốt, người dân bắt đầu có sự quan tâm đến giáo dục. Hệ thống trường lớp có nhiều phát triển, ở xã có bốn trường tiểu học, một trường THCS và một trường THPT có hai cấp (cấp 2 và cấp 3). Trường THPT Khánh Hưng nằm trên địa bàn của xã, rất khó khăn cho học sinh đi học (chủ yếu phụ thuộc vào phương tiện tàu đò). Năm học 2008-2009 này trường có 25 lớp (13 lớp THCS và 12 lớp THPT) với tổng số học sinh là 1080 em .Tổng số giáo viên của trường là 55 cán bộ giáo viên, đáp ứng gần đủ cho việc phân công giảng dạy. Trong những năm gần đây, ngoài việc chú trọng về giáo dục kiến thức cho học sinh, nhà trường quan tâm nhiều đến việc giáo dục đạo đức cho các em thông qua nhiều hoạt động của các đoàn thể trong nhà trường, hai năm nay hưởng ứng cuộc vận động học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Chi bộ, BGH nhà trường đã triển khai cuộc vận động đến toàn thể cán bộ giáo viên và học sinh trong toàn trường, Đoàn trường đã tổ chức cho các em thi kể chuyện về Bác đây thực sự là một sân chơi vô cùng bổ ích đối với các em học sinh, qua sân chơi này các em đã được biết, được học rất nhiều về tư tưởng và đạo đức của Người. Cùng với các môn văn hoá khác, nhà trường chú trọng đến bộ môn GDCD, những năm gần đây môn GDCD đã và đang đổi mới và là một trong những môn có chuyển biến mạnh mẽ về đổi mới phương pháp dạy học, dạy học đạo đức thông qua bộ môn GDCD được xác định là một nhiệm vụ quan trọng, là đòi hỏi cấp bách của xã hội đối với việc nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Bên cạnh đó địa bàn dân cư rộng, hầu hết người dân lao động ít quan tâm đến việc học hành của con mình,do điều kiện kinh tế quá khó khăn nên nhiều gia đình phải gửi con cho ông bà đi xa làm ăn, nhiều gia đình nghèo phải lo cái ăn, cái mặc nên việc giáo dục con cái ít được quan tâm, thường là những học sinh này dễ bị lôi kéo vào con đường vi phạm các tệ nạn xã hội. Hiện nay tình hình thanh thiếu niên lêu lỏng bên ngoài lôi kéo học sinh uống rượu, đánh nhau đã ảnh hưởng không ít đến đạo đức học sinh. B. gi¶i quyÕt vÊn ®Ò I -Các giải pháp thực hiện - Nhà trường, gia đình và xã hội là các môi trường giáo dục có ý nghĩa quyết định đến sự hình thành và phát triển nhân cách cho các em học sinh. Đoàn là lực lượng giáo dục 4
5. thanh thiếu niên, thể hiện vị trí, vai trò và sự lớn mạnh của tổ chức Đoàn trong quá trình hoạt động, tạo điều kiện cho các em được giáo dục, tuy nhiên phương thức và biện pháp giáo dục của Đoàn có một sắc thái riêng của một tổ chức giáo dục mang tính đặc thù. Vì vậy việc giáo dục đạo đức cho học sinh trong nhà trường không phải là trách nhiệm của riêng ai, riêng một tổ chức nào mà việc giáo dục đạo đức cho học sinh là cả một quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch từ Chi bộ, BGH nhà trường, các tổ chức đoàn thể, các Thầy cô giáo trong nhà trường có trách nhiệm quan tâm đến các em học sinh, giúp các em có nhận thức đúng về những hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ: của cá nhân với xã hội, của cá nhân với lao động, của cá nhân với mọi người xung quanh và của cá nhân với chính mình. Trong tất cả các mặt giáo dục, giáo dục đạo đức giữ một vị trí hết sức quan trọng. Vì Hồ Chủ Tịch đã nêu: “ dạy cũng như học, phải biết chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức Cách mạng, đó là cái gốc rất quan trọng, nếu không có đạo đức Cách mạng thì có tài cũng vô dụng ”. Giáo dục đạo đức còn có ý nghĩa lâu dài, được thực hiện thường xuyên và trong mọi tình huống chứ không phải chỉ được thực hiện khi có tình hình phức tạp hoặc có những đòi hỏi cấp bách. Trong nhà trường THPT, giáo dục đạo đức là mặt giáo dục phải được đặc biệt coi trọng, nếu công tác này được coi trọng thì chất lượng giáo dục toàn diện sẽ được nâng lên vì đạo đức có mối quan hệ mật thiết với các mặt giáo dục khác. Để thực hiện những yêu cầu về nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường THPT thì: Vai trò của tập thể sư phạm giữ một vị trí quan trọng có tính quyết định, trong đó vai trò của Hiệu trưởng, người quản lý chỉ đạo tổ chức thực hiện kế hoạch giáo dục của nhà trường là quan trọng nhất. Trong đó vai trò của cấu trúc và nội dung chương trình môn giáo dục công dân cũng góp phần không nhỏ đối với công tác này. Giáo dục đạo đức đòi hỏi không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ khái niệm tri thức đạo đức, mà quan trọng hơn là kết quả giáo dục phải được thể hiện thành tình cảm, niềm tin, hành động thực tế của học sinh. Quá trình dạy học chủ yếu được tiến hành bằng các giờ học trên lớp; còn quá trình giáo dục đạo đức không chỉ bó hẹp trong giờ lên lớp mà nó được thể hiện thông qua tất cả 5
6. các hoạt động có thể có trong nhà trường. Đặc biệt là các hoạt động của tổ chức Đoàn vì đây là một hoạt động thu hút được đông đảo các em thanh thiếu niên tham gia. Đối với học sinh THPT, kết quả của công tác giáo dục đạo đức vẫn còn phụ thuộc rất lớn vào nhân cách người thầy, gương đạo đức của người thầy sẽ tác động quan trọng vào việc học tập, rèn luyện của các em . Giáo dục đạo đức là một quá trình lâu dài, phức tạp, đòi hỏi phải có công phu, kiên trì, liên tục và lặp đi lặp lại nhiều lần. Để giáo dục đạo đức cho học sinh có hiệu quả, yếu tố tập thể giữ vai trò hết sức quan trọng. Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh chỉ đạt kết quả tốt khi nó có sự tác động đồng thời của các lực lượng giáo dục: nhà trường, gia đình và xã hội. Việc giáo dục đạo đức cho học sinh đòi hỏi người thầy phải nắm vững các đặc điểm Tâm-Sinh-Lý lứa tuổi của học sinh, nắm vững cá tính, hoàn cảnh sống cụ thể của từng em để định ra sự tác động thích hợp. II- Các biện pháp thực hiện 1. Giáo dục học sinh trong thực tiễn sinh động của xã hội Nguyên tắc này đòi hỏi nhà trường phải gắn liền với đời sống thực tiễn của xã hội, của cả nước và địa phương, phải nhạy bén với tình hình chuyển biến của địa phương và của cả nước, đưa những thực tiễn đó vào những giờ lên lớp, vào những hoạt động của nhà trường để giáo dục các em học sinh. 2 .Giáo dục theo nguyên tắc tập thể Nguyên tắc này thể hiện ở cả 3 nội dung: Dìu dắt học sinh trong tập thể để giáo dục; Giáo dục bằng sức mạnh tập thể; giáo dục học sinh tinh thần vì tập thể. Trong một tập thể lớp, tập thể Chi đoàn có tổ chức tốt, có sự đoàn kết nhất trí thì sức mạnh của dư luận tích cực sẽ góp phần rất lớn vào việc giáo dục đạo đức cho học sinh. Những phẩm chất tốt đẹp như tinh thần tập thể, tính tổ chức kỷ luật, tình đồng chí và tình bạn, tinh thần hợp tác và giúp đỡ lẫn nhau, tính khiêm tốn học hỏi mọi người bao giờ cũng do giáo dục tập thể hình thành. Để thực hiện tốt nguyên tắc này, đòi hỏi nhà trường THPT phải tổ chức tốt các tập thể lớp, tập thể Chi đoàn Nhà trường phải cùng với Đoàn làm tốt phong trào xây dựng các Chi đoàn mạnh trong trường học. 6