Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học sinh kỹ năng nghe

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Dạy học sinh kỹ năng nghe

1. 1 SAÙNG KIEÁN KINH NGHIEÄM DAÏY HOÏC SINH KYÕ NAÊNG NGHE I) Phaàn môû ñaàu : 1/ Lyù do choïn ñeà taøi : Hieän nay vieäc daïy ngoaïi ngöõ ôû caùc tröôøng phoå thoâng ñeàu taäp trung phaùt trieån ñaày ñuû boán kyõ naêng laø:Nghe-Noùi –Ñoïc –Vieát.Trong ñoù kyõ naêng nghe cuõng laø moät kyõ naêng tieáp thuï,song kyõ naêng nghe thöôøng khoù hôn kyõ naêng ñoïc vì ngoân baûn tieáp thu qua nghe laø lôøi noùi coù nhöõng ñaëc ñieåm khaùc so vôùi vaên baûn vieát. Thaät vaäy, khi ngöôøi ta noùi, caùc yù thöôøng khoâng ñöôïc saép xeáp coù trình töï chaët cheõ nhö vieát, yù thöôøng hay laëp ñi laëp laïi, coù nhieàu töø thöøa, töø ñeäm, khoâng ñuùng ngöõ phaùp. Ngöôøi ta hay noùi taét, noùi laùy, ngaäp ngöøng.Khi nghe ngöôøi khaùc noùi, ta chæ nghe ñöôïc moät laàn , coøn khi ñoïc, ta coù theå ñoïc ñi ñoïc laïi nhieàu laàn vaên baûn. Vôùi nhöõng ñaëc ñieåm khaùc nhau treân, khi daïy kyõ naêng nghe, ngoaøi nhöõng thuû thuaät chung coù theå aùp duïng cho caùc kyõ naêng tieáp thu, giaùo vieân coøn caàn coù nhöõng thuû thuaät ñaëc thuø ñeåû daïy kyõ naêng naøy hieäu quaû nhaát.Vôùi ñeà taøi “Daïy hoïc sinh kyõ naêng nghe “ cuûa mình, toâi hy voïng seõ phaàn naøo giuùp caùc ñoàng nghieäp tham khaûo ñeå cuøng nhau ñöa ra moät phöông phaùp daïy hoaøn chænh nhaát ñem laïi hieäu quaû tieát daïy kyõ naêng nghe. 2/ Muïc ñích nghieân cöùu : Gioáng nhö caùc kyõ naêng khaùc , kyõ naêng nghe cuõng laø moät trong caùc kyõ naêng ñöôïc chuù troïng phaùt trieån trong caùc phöông phaùp daïy ngoaïi ngöõ môùi keå töø khi phöông phaùp nghe nhìn ñöôïc aùp duïng. Vôùi tình hình thöïc teá,hieän nay ôû haàu heát caùc tröôøng phoå thoâng thì vieäc reøn luyeän kyõ naêng nghe laø töông ñoái khoù; Vì vaäy ñieàu thöïc söï caàn thieát laø laøm theá naøo ñeå höôùng daãn hoïc sinh coù khaû naêng caûi thieän ñöôïc toát hôn kyõ naêng nghe . Vaø ñaây cuõng chính laø muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi naøy. 3/ Ñoái töôïng , phaïm vi nghieân cöùu : -Ñoái töôïng : laø hoïc sinh trung hoïc cô sôû. -Phaïm vi nghieân cöùu :Laøm theá naøo ñeå höôùng daãn toát hoïc sinh THCS kyõ naêng nghe. 4/ Nhieäm vuï nghieân cöùu : 1
2. 2 Nghieân cöùu moät soá hoaït ñoäng nghe coù taäp trung vaø nhaèm phaùt trieån cho hoïc sinh caùc kyõ naêng nghe khaùc nhau nhö nghe yù chính , nghe ñeå tìm nhöõng thoâng tin caàn thieát , nghe ñeå khaúng ñònh nhöõng phoûng ñoaùn tröôùc ñoù, nghe chi tieát 5/Phöông phaùp nghieân cöùu : Vieäc reøn luyeän nghe thöôøng ñöôïc thöïc hieän qua ba giai ñoaïn chính : -Giai ñoaïn chuaån bò tröôùc khi nghe (Pre – listening ) -Giai ñoaïn trong khi nghe (while – listening ) -Giai ñoaïn sau khi nghe (Post – listening ) 6/ Noäi dung cuûa ñeà taøi : Ñeà taøi “Daïy hoïc sinh kyõ naêng nghe “ ñöôïc trình baøy goàm: -Phaàn môû ñaàu. -Noäi dung ñeà taøi . -Phaàn keát luaän vaø kieán nghò. 2
3. 3 II/ Noäi dung ñeà taøi : ( Noäi dung nghieân cöùu ) A * Chöông 1 : Cô sôû lyù luaän lieân quan ñeán ñeà taøi nghieân cöùu : 1/Cô sôû phaùp lyù : Trong chöông trình caûi caùch cuûa Boä giaùo duïc hieän nay nghe laø moät trong boán kyõ naêng baét buoäc trong vieäc daïy vaø hoïc ngoaïi ngöõ. Cho neân, trong caùc baøi kieåm tra töø moät tieát trôû leân,theo qui ñònh cuûa Boä GD- ÑT,phaûi coù phaàn nghe (chieám khoaûng 20 % soá ñieåm toaøn baøi ). 2/Cô sôû lyù luaän : a. Moät soá khaùi nieäm : * Nghe trong cuoäc soáng haèng ngaøy : coù hai caùch nghe chính . Nghe khoâng taäp trung : laø caùc hoaït ñoäng nghe mang tính chaát giaûi trí, nhö khi ta nghe ñaøi, xem truyeàn hình maø vaãn coù theå tieán haønh ñoàng thôøi moät coâng vieäc khaùc . . Nghe coù taäp trung : laø caùc hoaït ñoäng nghe coù chuû yù ,muoán naém baét moät noäi dung thoâng tin naøo ñaáy . Ví duï nhö nghe tin treân ñaøi , truyeàn hình, nghe caùc chæ daãn, nghe giaûng baøi Trong tröôøng hôïp naøy ngöôøi nghe chuû yeáu taäp trung vaøo nhöõng thoâng tin quan troïng ,caàn thieát cho chuû yù cuûa mình.Ngöôøi nghe caàn bieát roõ mình muoán nghe ñieàu gì.Ñieàu naøy giuùp ngöôøi nghe höôùng ñöôïc söï chuù yù vaøo noäi dung caàn bieát , do vaäy thöôøng naém baét ñöôïc vaán ñeà moät caùch coù hieäu quaû. * Nghe trong moâi tröôøng hoïc tieáng : Caùc hoaït ñoäng nghe chuû yeáu laø nghe coù taäp trung vaø nhaèm phaùt trieån caùc kyõ naêng nghe khaùc nhau. Coù nhöõng loaïi nghe chính trong vieäc hoïc ngoaïi ngöõ nhö sau : - Nghe yù chính. - Nghe ñeå tìm nhöõng thoâng tin caàn thieát. - Nghe ñeå khaúng ñònh nhöõng phoûng ñoaùn tröôùc ñoù. - Nghe ñeå thöïc hieän nhöõng nhieäm vuï giao tieáp ñaët ra. - Nghe chi tieát (caû noäi dung laãn caáu truùc ngoân ngöõ ). b. Xaây döïng noäi dung: Ñeå cho hoaït ñoäng nghe ñaït ñöôïc muïc ñích nhö mong muoán , giaùo vieân caàn thöïc hieïn moät soá nguyeân taéc cô baûn khi tieán haønh moät baøi nghe nhö sau : 3
4. 4 * Daãn daét tröôùc khi nghe ( Lead- in ) Nhö ñaõ ñeà caëp ôû treân ,khi nghe coù taäp trung ,ngöôøi nghe thöôøng ñaõ coù chuû ñònh, höôùng söï taäp trung vaøo phaàn muoán nghe,seõ bieát phaûi chuù yù vaøo noäi dung naøo khi nghe. Vì vaäy khi daïy nghe, giaùo vieân cuõng caàn taïo ra nhöõng “ Chuû ñònh “ ñeå hoïc sinh coù ñöôïc söï chuaån bò cho phaàn nghe saép tôùi qua caùc hoaït ñoäng tröôùc khi nghe nhö : - Giôùi thieäu ngöõ caûnh, tình huoáng . - Nhöõng caâu hoûi gôïi yù ,ñoaùn veà noäi dung saép nghe. - Nhöõng caâu hoûi taïo trí toø moø,taïo höùng thuù veà noäi dung baøi saép nghe. - Nhöõng caâu hoûi höôùng daãn, yeâu caàu ñoái vôùi nhöõng noäi dung caàn thieát phaûi nghe * Ra caùc yeâu caàu ,nhieäm vuï cho baøi nghe (listening tasks ) Caùc hoaït ñoäng nghe nhaát thieát phaûi coù ñònh höôùng qua caùc” yeâu caàu, nhieäm vuï “do giaùo vieân soaïn ra cho hoïc sinh thöïc hieän.Caùc “yeâu caàu, nhieäm vuï “naøy coù theå laø moät hay nhieàu trong soá nhöõng daïng baøi taäp nghe nhö : - Defining True – False questions. - Checking (V) the correct answer / information. - Matching. -Filling in the chart. - Answering comprehensive questions. - *. Tieán haønh baøi nghe theo ba giai ñoaïn :Tröôùc khi nghe,trong khi nghe vaø sau khi nghe. *. Söû duïng giaùo cuï tröïc quan : Khi tieán haønh caùc hoaït ñoäng nghe,vieäc duøng tranh aûnh minh hoïa keøm theo seõ coù taùc duïng hoã trôï raát toát trong vieäc laøm roõ ngöõ caûnh, gôïi yù noäi dung saép nghe.Ngoaøi ra tranh aûnh coøn laø phöông tieän ñeå kieåm tra möùc ñoä nghe cuûa hoïc sinh. (VD: nghe vaø xaùc ñònh tranh coù lieân quan; nghe vaø saép xeáp tranh theo trình töï ) * Tuy nhieân ñeå hoaït nghe thaät söï coù hieäu quaû thì khoâng theå thieáu söï chuaån bò cuûa hoïc sinh vaø chaát löôïng maãu nghe. + Hoïc sinh phaûi chuaån bò kyõ veà töø vöïng vaø caùc yeâu caàu maø giaùo vieân ñaõ höôùng daãn,ñaëc bieät laø vieäc soaïn töø vöïng.Trong moät baøi hoïc, hoïc 4
5. 5 sinh phaûi bieát roõ nhöõng töø caàn soaïn, ghi ñuùng töø, loaïi töø vaø nghóa cuûa noù. + Phaûi ñaûm baûo chaát löôïng maãu nghe; Neáu hoaït ñoäng nghe ñöôïc tieán haønh qua baêng cassette thì phaûi duøng baêng toát , tieáng roõ raøng,khoâng coù taïp aâm.Neáu giaùo vieân cho hoïc sinh nghe: caàn ñoïc vôùi möùc ñoä trung bình, khoâng chaäm quaù keå caû vôùi ñoái töôïng hoïc sinh môùi hoïc ôû giai ñoaïn ñaàu ñeå traùnh laøm aûnh höôûng ñeán noäi dung ngöõ nghóa cuûa baøi . c. Phöông phaùp daïy kyõ naêng nghe coù hieäu quaû : * Giai ñoaïn tröôùc khi nghe : Khi nghe coù taäp trung,hoïc sinh thöôøng coù chuû ñònh ,höôùng söï taäp trung vaøo phaàn muoán nghe, seõ bieát phaûi chuù yù vaøo noäi dung naøo khi nghe .Vì vaäy, khi daïy nghe,giaùo vieân cuõng caàn taïo ra nhöõng” chuû ñònh “ ñeå hoïc sinh coù ñöôïc söï chuaån bò cho phaàn nghe saép tôùi qua caùc hoaït ñoäng tröôùc khi nghe nhö : - Giôùi thieäu ngöõ caûnh, tình huoáng , töø vöïng (neáu coù ). - Nhöõng caâu hoûi gôïi yù , ñoaùn veà noäi dung saép nghe. - Nhöõng caâu hoûi taïo trí toø moø,taïo höùng thuù veà noäi dung baøi saép nghe. - Nhöõng caâu hoûi höôùng daãn,yeâu caàu ñoái vôùi nhöõng noäi dung caàn thieát phaûi nghe hieåu - Ghi ñuùng chính taû cuûa töø vöïng. - Laéng nghe giaùo vieân ñoïc,ñoïc theo,ñoïc thaàm; ñoaùn noäi dung cuûa baøi nghe (khoâng yeâu caàu caùc em phaûi ñuùng chính xaùc noäi dung). Ñaây laø böôùc khôûi ñaàu ñeå caùc em laáy tö theá vaøo noäi dung chính cuûa baøi. Ví duï : ÔÛ Unit 11 lôùp 8,hoïc sinh nhìn sô ñoà ñoaùn loä trình du lòch quanh Haø Noäi cuûa gia ñình Jone vaø ñoaùn ñöôïc nhöõng ñòa ñieåm ñuùng treân baûn ñoà . * Giai ñoaïn trong khi nghe : Luùc naøy giaùo vieân cho hoïc sinh nghe hai laàn tröôùc khi kieåm tra ñaùp aùn sô boä, chöa cho ñaùp aùn ñuùng. Sau ñoù cho caùc em nghe theâm moät laàn nöõa ñeå töï tìm heát ñaùp aùn hay töï söûa loãi tröôùc khi cho ñaùp aùn ñuùng . Trong luùc naøy neân cho hoïc sinh nghe caû noäi dung baøi maø khoâng döøng töøng caâu moät. Do vaäy hoïc sinh phaûi taäp trung cao khi nghe. Giaùo vieân höôùng daãn caùc em coù theå duøng buùt chì ñeå ghi ñaùp aùn cuûa mình,traùnh tröôøng hôïp nghe 5
6. 6 sai phaûi taåy xoùa nhieàu laàn.Sau khi nghe caù nhaân ,caùc em coù theå trao ñoåi keát quaû vôùi baïn beân caïnh. Neáu tröôøng hôïp caùc em khoâng nghe ñöôïc thì giaùo vieân coù theå döøng laïi ôû töøng caâu, töøng chöõ ñeå hoïc sinh nghe. Ví duï : Unit 11 lôùp 8 , Sau khi cho hoïc sinh nghe hai laàn baøi ñoái thoaïi,hoïc sinh coù theå deã daøng nhaän ra hai ñòa ñieåm a – Resstaurant , b - Hotel , coøn laïi ba ñòa ñieåm nöõa hoïc sinh khoù coù theå nhaän ra ,giaùo vieân coù theå döøng baøi nghe ôû nhöõng caâu caàn thieát nhö “The bus station is just opposite the tourist information center .” ñeå hoïc sinh nhaän bieát c -bus station.Töông töï nhö vaäy ñoái vôùi caâu (d) vaø (e) . * Giai ñoaïn sau khi nghe : Giaùo vieân goïi hoïc sinh ghi ñaùp aùn leân baûng ñeå söûa cho ñaùp aùn ñuùng .Sau ñoù giaùo vieân coù theå tieáp tuïc cho tieán haønh luyeän taäp , hoaëc cuõng coá caùc caáu truùc ngöõ phaùp chuû choát qua baøi nghe. 3/ Cô sôû thöïc tieãn : .Kyõ naêng nghe laø moät kyõ naêng cô baûn vaø quan troïng .Vôùi nhöõng ñieàu kieän thích hôïp, kyõ naêng naøy giuùp phaùt trieån caùc kyõ naêng khaùc nhö : Noùi , ñoïc vaø vieát trong moät thôøi gian nhaát ñònh . .Hoïc sinh baét ñaàu luyeän nghe caâu noùi coù yù nghóa vaø phaûn öùng laïi baèng neùt maët,cöû chæ,haønh ñoäng tröôùc khi hoïc sinh coù theå noùi baèng ngoân ngöõ ñang hoïc. .Giaùo vieân khoâng caàn thieát söûa loãi luùc hoïc sinh reøn luyeän trong lôùp , vì vieäc söûa loãi coù theå ñöa ñeán phaûn taùc duïng. Ñieàu quan troïng laø hoïc sinh coù theå nghe ñöôïc vaø laøm cho ngöôøi khaùc hieåu ñöôïc mình trong khi giao tieáp baèng ngoân ngöõ ñang hoïc . B . Chöông 2 : Thöïc traïng cuûa vieäc daïy kyõ naêng nghe : 1. Khaùi quaùt phaïm vi (ñòa baøn nghieân cöùu ) Phaïm vi nghieân cöùu :Chöông trình saùch giaùo khoa Tieáng Anh baäc THCS cuûa Boä GD- DDT, luyeän kyõ naêng nghe ñoái vôùi hoïc sinh Tröôøng Ngoâ Quyeàn –ñòa baøn quen bieån. 2. Thöïc traïng cuûa vieäc “Daïy hoïc sinh kyõ naêng nghe “: Daïy minh hoïa Unit 3 Section :Listen (class 8 ) a. Giai ñoaïn tröôùc khi nghe : 6