Sáng kiến kinh nghiệm Công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông

1. Một số giải pháp nâng cao chất lượng GD hướng Nghiệp ở trường THCS Phần I: CƠ SỞ CHỌN ĐỀ TÀI 1.Lý do chọn đề tài: Lao động nghề nghiệp sự tồn tại và phát triển của xã hội loài người, đồng thời góp phần vào việc hình thành và phát triển nhân cách. Sự phát triển xã hội tuỳ thuộc vào sự tăng năng suất lao động của từng nghề . Muốn có năng suất lao động cao đáp ứng nhu cầu của con người và thúc đẩy sự phát triển của xã hội , con người phải cải tiến công cụ, thiết kế mới những máy móc định ra phương pháp gia công hợp lý, tổ chức và sản xuất khoa học. Muốn làm được điều đó con người cần có tri thức , kỹ năng sáng tạo Hướng nghiệp là một hoạt động giáo dục nhằm mục đích giáo dục học sinh lựa chọn nghề một cách tự giác có ý nghĩa là việc lựa chọn đó có sự phù hợp với yêu cầu của xã hội và phù hợp với những đòi hỏi của nghề. Nó là một quá trình giáo dục lâu dài, gian khổ và phức tạp. Với tư cách là một bộ phận cấu thành của nền giáo dục phổ thông, hướng nghiệp là một vấn đề giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ góp phần vào việc bồi dưỡng phẩm chất đạo đức, bồi dưỡng ý thức đúng đắn đối với lạo động, nâng cao chất lượng dạy và học, tạo ra những cơ sở ban đầu rất quan trọng cho thế hệ trẻ tham gia lao động sản xuất và đào tạo nghề. Chính vì vậy công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là một công tác giáo dục toàn diện. Giáo dục hướng nghiệp và dạy nghề phổ thông là một nội dung được pháp lý hoá bằng những qui chế ,qui định, chỉ thị nhà nước, một yếu tố quan trọng trong nội dung giáo dục toàn diện cho học sinh phổ thông và là yêu cầu giáo dục tất yếu trong nhà trường. 2.Cơ sở lý luận của hoạt động giáo dục hướng nghiệp : Từ những ngày đầu tiên nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà ra đời, Đảng và nhà nước ta đã bắt tay vào việc xây dựng nền giáo dục mới nhằm nhanh chóng đưa đất nước ta thoát khỏi sự nghèo nàn, lạc hậu. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhà nước ta đã đề ra những phương hướng phát triển giáo dục phù hợp với từng thời kỳ cách mạng và mục tiêu của phát triển giáo dục là đào tạo học sinh trở thành những con người có ích cho xã hội, cho đất nước.Đồng thời đề ra những chính sách về giáo dục phù hợp với hoàn cảnh của đất nước lúc bấy giờ nhằm không ngừng nâng cao và phát triển sự nghiệp giáo dục cách mạng. Hội nghị lần thứ hai của BCH TW khóaVIII (12/1996) đã nêu 6 quan điểm chỉ đạo định hướng chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ CNH- HĐH. Quan điểm mới của Đảng ta là phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, những tiến bộ khoa học công nghệ và củng cố quốc phòng, an ninh. Giáo dục là một hoạt động có mục đích, có chương trình, nội dung, phương pháp và phương tiện giáo dục nhằm giáo dục và đào tạo học sinh trở thành những người lao động có trình độ, có kỹ năng nghề nghiệp. Phát triển Nguyễn Văn Lễc – Trưễng THCS Công Thành
2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng GD hướng Nghiệp ở trường THCS giáo dục gắn với tiến bộ khoa học - công nghệ là quan điểm chỉ đạo xuyên suốt quá trình phát triển của giáo dục.Vào những năm 60 ở miền Bắc cùng với sự phát triển cũ nền giáo dục công tác hướng nghiệp đã được đặt ra dưới hình thức là trường vừa học vừa làm, song hình thức đó tổ chức chưa được qui mô, rải rác chỉ vài trường. Đến những năm 80 để đẩy mạnh công tác giáo dục, Hội đồng chính phủ đã có quyết định về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông. Công tác hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông nhằm mục đích bồi dưỡng, hướng dẫn việc chọn nghề cho học sinh phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội đồng thời phù hợp với năng khiếu cá nhân. Thông tư số 31 của Bộ giáo dục ngày 17/8/1981 cũng nêu rõ vị trí và nhiệm vụ của công tác hướng nghiệp, trong nhà trường PT hướng nghiệp là một bộ phận quan trọng của nền giáo dục phổ thông. Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu, nguyên lý và nội dung giáo dục của Đảng. Góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Nhìn chung các trường đã quán triệt được những văn bản đó song việc thực hiện chưa đồng bộ,việc dạy nghề thường chuyển giao cho trung tâm HN- DN còn việc hướng nghiệp chưa được chú trọng khoán cho giáo viên chủ nhiệm hoặc giáo viên bộ môn, chưa có sự kiểm tra đánh giá cụ thể. Trong giai đoạn hiện nay, để thực hiện đúng quan điểm giáo dục của Đảng từ nay đến năm 2010 là phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội những tiến bộ của khoa học công nghệ , củng cố quốc phòng, an ninh. Từ năm học 2004-2005 đến nay ngành giáo dục đã quyết định đưa công tác hướng nghiệp và dạy nghề vào trường phổ thông xem đây là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng trong quá trình dạy học. Theo tinh thần của việc đưa công tác hướng nghiệp- dạy nghề vào trường phổ thông hiện nay đã đặt ra cho người hiệu trưởng một nhiệm vụ hết sức nặng nề là tìm ra các biện pháp để quản lý, điêù hành chỉ đạo hoạt động hướng nghiệp dạy nghề để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. b.Một số vấn đề lý luận về hoạt động hướng nghiệp. b.1.Khái niệm: Hướng nghiệp là một hệ thống biện pháp tác động của nhà trường, gia đình, xã hội trong đó nhà trường đóng vai trò chủ đạo nhằm hướng dẫn và chuẩn bị nghề cho thế hệ trẻ sẵn sàng đi vào ngành nghề tại những nơi xã hội đang cần phát triển đồng thời phù hợp với hứng thú năng lực cá nhân. b.2.Vị trí và nhiệm vụ công tác hướng nghiệp: *Vị trí: Trong nhà trường phổ thông, hướng nghiệp là một bộ phận quan trọng của nền giáo dục phổ thông. Thực hiện công tác hướng nghiệp là một yêu cầu cần thiết của cải cách giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu, nguyên lý và nội dung giáo Nguyễn Văn Lễc – Trưễng THCS Công Thành
3. Một số giải pháp nâng cao chất lượng GD hướng Nghiệp ở trường THCS dục của Đảng. Góp phần tích cực và có hiệu quả vào việc phân công và sử dụng hợp lý học sinh sau khi tốt nghiệp. Công tác hướng nghiệp trong nhà trường PT nhằm mục đích bồi dưỡng hướng dẫn học sinh chọn nghề phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội, đồng thời phù hợp với thể lực và năng khiếu của cá nhân. * Nhiệm vụ : - Giáo dục thái độ lao động và ý thức đúng đắn với nghề nghiệp. Tổ chức cho học sinh thực tập, làm quen với một số nghề chủ yếu trong xã hội và các nghề truyền thống của địa phương. - Tìm hiểu năng khiếu, khuynh hướng nghề nghiệp của từng học sinh để khuyến khích, hướng dẫn và bồi dưỡng khả năng nghề nghiệp thích hợp nhất. - Động viên hướng dẫn học sinh đi vào những nghề những nơi đang cần lao động trẻ tuổi có văn hoá - Giáo dục cho học sinh thái độ lao động XHCN, ý thức tôn trọng người lao động thuộc các ngành nghề khác nhau, ý thức tiết kiệm và bảo vệ của công đây là phẩm chất nhân cách không thiếu được ở những người lao động trong chế độ XHCN. Đây là nhiệm vụ giáo dục đạo đức và lương tâm nghề nghiệp chủ yếu đối với thế hệ trẻ. b.3.Ý nghĩa của giáo dục hướng nghiệp: *Ý nghĩa giáo dục: Công tác giáo dục là một bộ phận của công tác giáo dục XHCN . Về phương diện này, hướng nghiệp là công việc điều chỉnh động cơ chọn nghề cho học sinh, điều chỉnh hứng thú cuả các em theo xu thế phân công lao động xã hội.Hướng nghiệp là một công việc góp phần vào việc cụ thể hoá mục tiêu đào tạo của trường phổ thông. *Ý nghĩa kinh tế : Công tác hướng nghiệp luôn hướng vào việc sử dụng hợp lý tiềm năng lao động trẻ tuổi của đất nước, từ đó nâng cao năng suất lao động của xã hội.Đưa thanh thiếu niên vào đúng vị trí lao động nghề nghiệp, giúp cho họ phát huy được hết năng lực, sở trường lao động, phát triển cao những hứng thú nghề nghiệp, làm nảy nở óc sáng tạo trong lao động là việc làm hết sức quan trọng đối với hướng nghiệp.Làm như vậy, nghề nghiệp không phải là nơi kiếm sống mà là nơi thể hiện nhân cách, phát triển tài năng, cống hiến sức lực và trí tuệ cho công cuộc xây dựng CNXH và bảo vệ Tổ Quốc. *Ý nghĩa chính trị : - Hướng nghiệp có tác dụng góp phần làm cụ thể hoá mục tiêu đào tạo của trường phổ thông thì điều đó có nghĩa là công tác hướng nghiệp có chức năng thực hiện đường lối giáo dục của Đảng và nhà nước, thực hiện đường lối giáo dục trong đời sống xã hội. Hướng nghiệp sẽ tạo nên những yếu tố mới trong con người lao động- yếu tố cơ bản của việc tăng năng suất lao động xã hội. *Ý nghĩa xã hội : Nguyễn Văn Lễc – Trưễng THCS Công Thành
4. Một số giải pháp nâng cao chất lượng GD hướng Nghiệp ở trường THCS Hướng nghiệp có tác dụng điều chỉnh sự phân công lao động xã hội, tạo ra sự công bằng trong việc phân bố lực lượng dân cư. Khi xã hội gặp khó khăn trong việc tìm kiếm “ công ăn, việc làm" cho thanh thiếu niên hướng nghiệp kết hợp chặt chẽ với lao động sản xuất và dạy nghề có những tác dụng làm ổn định đời sống xã hội: góp phần tạo điều kiện để xã hội sử dụng hết lực lượng học sinh phổ thông ra trường trong lĩnh vực kinh tế, kể cả kinh tế quốc doanh và kinh tế gia đình. b.4. Nội dung và hình thức hoạt động hướng nghiệp: Công tác hướng nghiệp cho học sinh phổ thông là giai đoạn mở đầu của công tác hướng nghiệp toàn xã hội. Dưới góc độ xã hội, công tác hướng nghiệp có 3 mặt hoạt động chủ yếu sau: - Định hướng nghề nghiệp - Tư vấn nghề nghiệp - Tuyển chọn nghề nghiệp Ba mặt hoạt động này có quan hệ với nhau rất chặt chẽ.Cho học sinh phổ thông tiến hành hướng nghiệp chủ yếu là định hướng nghề nghiệp và một phần tư vấn nghề, còn tuyển chọn lao động do các cơ quan nhà nước, các cơ sở sản xuất tiến hành. Ở trường THCS hiện nay hướng nghiệp cho học sinh theo 4 tuyến song hành (4 hình thức hướng nghiệp) * Hướng nghiệp qua các môn học Trong cơ cấu chương trình tất cả các môn học ở THCS đều có khả năng hướng nghiẹp cho học sinh, vấn đề là giáo viên bộ môn phải ý thức được vấn đề này trước hết là dạy các kiến thức cơ bản sau đó tuỳ đặc trưng môn học mà chỉ cho học sinh những kiến thức và kỹ năng của bài đó liên quan đến hướng nghiệp giúp học sinh hiểu biết và làm quen với thế giới nghề nghiệp. *Hướng nghiệp thông qua dạy học môn công nghệ Với tư cách là môn khoa học ứng dụng, bộ môn công nghệ cung cấp cho học sinh những nguyên lý chung của các quá trình sản xuất chủ yếu, củng cố những nguyên lý khoa học và làm cho học sinh hiểu được những ứng dụng của chúng trong sản xuất, trong các dạng nghề nghiệp khác nhau. Do đó giảng dạy môn công nghệ quán triệt tinh thần kỹ thuật tổng hợp có tác dụng hướng nghiệp cho thế hệ trẻ. *Hướng nghiệp qua các buổi sinh hoạt hướng nghiệp Thông qua các buổi sinh hoạt hướng nghiệp nhằm giúp học sinh làm quen với những nghề của quê hương, nghề phổ biến ở địa phương, nghề truyền thống của địa phương như nông nghiệp,tiểu thủ công,tiểu công nghiệp Khác với các môn học, các buổi sinh hoạt hướng nghiệp được tổ chức không nhất thiết trình bày tại lớp mà có thể tại các triển lãm hướng nghiệp, tại phòng hướng nghiệp, tại cở sở sản xuất, tại câu lạc bộ, qua phim *Hướng nghiệp qua hoạt động ngoại khoá Nguyễn Văn Lễc – Trưễng THCS Công Thành