SKKN Vai trò của giáo viên bộ môn trong công tác giáo dục học sinh cá biệt môn Sinh học

Nội dung text: SKKN Vai trò của giáo viên bộ môn trong công tác giáo dục học sinh cá biệt môn Sinh học

1. phòng giáo dục triệu sơn Trường THCS thọ tân Sáng kiến kinh nghiệm Vai trò của giáo viên bộ môn trong công tác giáo dục học sinh cá biệt môn sinh học A :Phần mở đầu I Lý do chọn đề tài Môn sinh học là một môn học được quy định bắt buộc trong chương trình giáo dục phổ thông bậc trung học cơ sở . Số tiết được quy đinh trong chương trình mới bậc THCS ở các khối lớp như sau : Khối số tuần thực hiên số tiết thực hiện /tuần Số tiết / năm Ghi chú 6 35 2 70 7 35 2 70 8 35 2 70 9 35 2 70 cấp học 140 280 Nhìn vào bảng thống kê ta thấy thời lượng dành cho bộ môn sinh học đã được phân bố một cách hợp lí và khoa học. Nội dung chương trình của bộ môn sinh học nói chung và môn sinh họclớp 7 nói riêng được biên soạn theo quan điểm sinh thái và tiến hoá của giới động, thực vật với điều kiện sống của chúng . Quan điểm sinh thái và tiến hoá được quán triệt xuyên suốt trong chương trình và nó chi phối mục tiêu kiến thức của chương trình sinh học lớp 7 cùng với chương trình sinh học lớp 6 tạo cơ sở cho môn học trong những năm tiếp theo đó là ; Cơ thể ngườivà vệ sinh . Di truyền và biến dị. Sinh vật và môi trường . Bước đầu giúp học sinh hiểu các quy luật cơ bản của sự sống và mối quan hệ giứa sinh vật và môi trường từ đó hiểu nguyên tắc kỹ thuật trong sản xuất 1
2. có liên quan đến sinh học . các biện pháp giữ gìn vệ sinh, bảo vệ môi trường , nhằm tăng cường sức khoẻ để tiếp tục học lên phổ thông trung học hoặc đi vào cuộc sống Nối tóm lại sinh học là cầu nối giữa học đi đôi với hành , lý thuyết kết hợp với thực tiễn và rất phù hợp với đối tượng học sinh vùng nông thôn vì có đầy đủ điều kiện thực tiễn giúp học sinh lĩnh hội tri thức Tuy nhiên trong những năm gần đây học sinh thường xuyên không chú trọng trong việc nâng cao kiến thức bộ môn học do nhiều nguyên nhân khác nhau nên kết quả học tập bộ môn chưa cao thậm chí không đạt yêu cầu cơ bản môn học . Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến chất lượng môn học không cao hoặc không đạt yêu cầu ? phải chăng do chương trình sách giáo khoa chưa biên soạn hợp lý ? . Do kiến thức , phương pháp truyền thụ của giáo viên ?hoạc ý thức học tập của học sinh bộ môn ? II thực trạng vấn đề nghiên cứu Như trên đã nêu trong những năm gần đây chất lượng học sinh bậc học THCS nói riêng và học sinh phổ thông nói chung đang có xu hướng phân cực rõ rệt . Số lượng học sinh cá biệt ngày càng phổ biến . Trong lớp học số học sinh nắm bài ngay tại lớp ngày môtỵ ít , số học sinh không chú ý nghe giảng , chất lượng bộ môn sinh học và nhiều bộ môn khác đáng báo động . Nhiều em điểm các bài thi quá thấp thường là điểm yếu và kém Theo thống kê thi chất lượng khối 7 học kì I trường THCS thọ tân năm học 2008- 2009như sau Giỏi Khá TB Yếu Kém Sĩ số Khối SL % SL % SL % SL % SL % 74 3 4,0 13 17,6 31 42,0 23 31,0 4 5,4 7 Như vậy nhìn vào bảng thống kê ta nhận thấy : - Học sinh đạt yêu cầu trở lên quá thấp so với quy định của ngành ( 48,2% ) đây là cả một vấn đề nhức nhối mà ngành giáo dục Triệu sơn nói chung và trường THCS Thọ Tân nói riêng đang cùng xã hội trăn trở . 2
3. - Phải chăng do đầu vào học sinh yếu ? .Do nội dung sách giáo khoa chưa phù hợp với cấp học . ?" . Hay do học sinh đã học tủ học lệch mà không chú ý đến môn sinh và coi đó là một môn học phụ ?Hay giáo viên chưa truyền thụ đúng phương pháp ? Là một giáo viên người địa phương ,Tiếp xúc nhiều với phụ huynh học sinh và đã công tác một thời gian dài tại nhà trường tôi băn khoăn và trăn trở với chất lượng học sinh và nhất là những học sinh yếu , kém ( học sinh cá biệt bộ môn ) . Trong phạm vi một sáng kiến tôi mạnh dạn áp dụng giải pháp '' Vai trò của giáo viên bộ môn trong công tác giáo dục học sinh cá biệt môn sinh học '' B giải quyết vấn đề I Một số Quan niêm về học sinh cá biệt Theo mục tiêu giáo dục phổ thông ghi rõ ( Giáo dục phổ thông nhằm đào tạo lớp người mới phát triển toàn diện có : Đức ,Trí ,Thể , Mĩ , Nghệ thuật và các em hiểu nhất định về pháp luật để học lên THPT hoặc vào các trường dạy nghề ) . Như vậy mục tiêu chính của bậc học là giáo dục toàn diện cho học sinh . Tuy nhiên trong sự phát triển của cơ chế thị trường một bộ phận học sinh xuống cấp về đạo đức , học yếu kém kiến thức không đảm bảo lớp học cấp học , học lệch Tóm lại là những học sinh phát triển không bình thường về sức khoẻ, trí tuệ,đạo đức so với bạn bè trang lứa lớp học. Đều được coi là học sinh cá biệt Có nhiều giãi pháp, nhiều lực lượng để giáo dục học sinh cá biệt. Giáo dục học sinh cá biệt là của nhà trường , gia đình và xã hội . Tuy nhiên ở từng mức độ và biểu hiện của học sinh mà lực lượng tham gia giáo dục khác nhau. Trong giai đoạn chất lượng giáo dục có nhiều vấn đề phải bàn đến . Là một giáo viên giảng dạy bộ môn trường phổ thông tôi mạnh dạn đưa ra một số giải pháp trong việc giáo dục học sinh cá biệt ( Biểu hiện học yếu kém bộ môn sinh học ) II Một số giải pháp hạn chế và khắc phục học sinh cá biệt bộ môn 2.1 giáo dục học sinh cá biệt thông qua tập thể . 3
4. Giáo dục học sinh cá biệt nói chung và học sinh yếu kém nói riêng phải đặt trong môi trường cụ thể . Môi trường tập thể lớp là môi trường các em hình thành và phát triển tự nhiên của các em .Thông qua tập thể bằng các hình thức : nêu gương, giúp đỡ, để các em hoàn thiện bản thân mình 2.2 giáo dục học sinh cá biệt thông qua các lực lượng giáo dục khác Như ta đã biết giáo dục học sinh là trách nhiệm của gia đình , nhà trường và xã hội . Trong đó xã hội đóng vai trò quan trọng các em trong lứa tuổi đang là những đội viên như vậy học sinh cá biệt yếu kém là có phần trách nhiệm của các tổ chức trong và ngoài nhà trường . Ngoài ra phải kể đến gia đình nơi các em ảnh hưởng lớn đến tâm tư tình cảm của trẻ . Qua điều tra đối tượng trẻ cá biệt về học tập yếu ,kém đa phần gia đình còn phó mặc công tác giáo dục cho nhà trường . Hoàn cảnh kinh tế ,hoàn cảnh khác của gia đình mà chưa tạo điều kiện thoả đáng cho việc học tập của các em như chưa mua sách , vở , bút và nhất là thời gian để các em học tập . Cá biệt có gia đình khi nhà trường và giáo viên bộ môn trao đổi tình hình học tập của em chưa đạt con cố tình giấu diếm sợ ảnh hưởng đến truyền thống gia đình và thường vô trách nhiệm đổ trách nhiệm cho người khác . Đó cũng chính là biểu hiện tiêu cực trong giáo dục. 2.3 Giáo dục học sinh cá biệt bằng việc nâng cao chất lượng giờ dạy Đây là giải pháp chính trong việc giáo dục học sinh cá biệt bộ môn . Với việc nâng cao chất lượng giờ dạy giúp học sinh nắm chắc nội dung bài dạy ngay từ khi học bài mới . Để nâng cao chất lượng bài dạy khâu đột phá là đổi mới phương pháp .Phương pháp mới trong giảng dạy hiện nay là phương pháp tích cực . Tuy nhiên không có phương pháp nào là vạn năng trong giảng dạy . Bộ môn sinh học THCS giúp học sinh nắm đươc yêu cầu cơ bản và cầu nối giữa lí thuyết và cuộc sống , đòi hỏi người giáo viên phải nắm chắc kiến thức trong sách giáo khoa mà còn nắm chắc các sự vật hiện tượng của môn sinh học trong cuộc sống . Ngoài ra việc dạy học hiện nay các kiến thức thường được tích hợp trong cùng một bộ môn như : Hoá học . lí học ,toán học, tâm lí học , giáo dục học trong 4
5. kiến thức sinh học mà tôi đã có dịp trình bầy trong sáng kiến trước . Như vậy muốn dạy tốt Thì trước hết giáo viên phải dạy khá , giỏi hoặc đạt yêu cầu trở lên Mặt khác trong mục tiêu bộ môn hiện nay với thời lượng một tiết dạy 45 phút trên lớp người giáo viên phải tác động đến tất cả các đôí tượng học sinh .Nâng cao chất lượng giờ dạy hiện nay chính là nâng cao chất lượng đối tượng học sinh yếu kém ( cá biệt ) Đông thời phát hiện học sinh năng khiếu bộ môn để bồi dưỡng nhân tài sau này III Một số biện pháp thực hiện trong quá trình dạy học môn sinh bậc THCS 3.1 Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt bộ môn thông qua tập thể Muốn giáo dục học sinh thông qua tập thể đòi hỏi người giáo viên phải nắm chắc các cá nhân trong tập thể đó theo các yêu cầu : Cá nhân học sinh cá biệt bộ môn sinh 7 là đối tượng nào và thường có mối quan hệ với cá nhân nào trong lớp , khối những cá nhân đó là học sinh giỏi. khá . TB , hay cùng là học sinh cá biệt. Nắm chắc đối tượng để khi giảng dạy giáo viên chia nhóm đối tượng học tập cho phù hợp . mặt khác có thể chia nhóm để các học sinh trong nhóm có các đói tượng khác nhau cùng giúp nhau tiến bộ Một chú ý khi chia nhóm là không nên dồn các học sinh cá biệt bộ môn vào một nhóm sẽ làm cho các em không có ý thức phấn đấu mà còn có thể làm cho các em cùng nhau ỷ lại và lười học ( Mã tầm mã , ngưu tầm ngưu ) Những học sinh cá biệt khi có sự tiến bộ dù là nhỏ nhất thì giáo viên phải phát hiện và nêu gương đồng thời khuyến khích các em phát huy trước tập thể lớp 3.2 Biện pháp giáo dục học sinh cá biệt thông qua các lực lượng giáo dục khác Như ta đã biết giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng , toàn dân và toàn xã hội ,. Giáo dục học sinh cá biệt cũng không ngoài các lực lượng như vậy . Để phát hiện học sinh cá biệt dù không phải là giáo viên chủ nhiệm thì giáo viên bộ môn cũng phải đi sâu nghiên cứu hoàn cảnh gia đình của cấc em cùng gia đình phối hợp giáo dục các em , động viên các em , quản lí các em trong việc tự học ở nhà . Ngoài ra 5
6. gia đình tạo điều kiện mua các tài liệu ,đồ dùng học tập để các em đó là khâu quan trọng trong nâng cao chất lượng Bên cạnh gia đình các tổ chức xã hội trong và ngoài nhà trường cũng đóng vai trò hết sức quan trọng . Tổ chức Đoàn , Đội giúp các em có một môi trường vui chơi lành mạnh . Giáo viên bộ môn cần phối hợp với các tổ chức để cùng các thành viên của các tổ chức giúp các học sinh cá biệt tiến bộ ( Đôi bạn cùng tiến ,) Tóm lại học sinh cá biệt nếu không chú ý giáo dục trong tập thể, các tổ chức ở mọi lúc mọi nơi thì rất nhiều em có tâm lý xa lánh ,tự ty ít hoà nhập . Thậm chí một số em còn bộc lộ những tính cách xấu như : Trôm cắp vặt , hung hãn với ban bè hay gian lân trong thi cử 3.3 Nâng cao hiệu quả giảng dạy giải pháp chính giáo dục học sinh cá biệt Để không có học sinh cá biệt về học tập thì đòi hỏi giáo viên bộ môn phải là những giáo viên có năng lực trong công tác giảng dạy . Các năng lực thể hiện ở các mặt sau : 3.3.1 Giáo viênphải là người nắm vững kiến thức bộ môn và kiến thức liên quan Muốn là giáo viên nắm vững kiến thức bộ môn . Theo phương châm biết nhiều dạy ít . giáo viên phải nắm chắc nội dung chương trình cấp học mà còn nắm chắc kiến thức của các bộ môn khác để tích hợp trong kiến thức bài dạy . Dạy sinh vật học kiến thức liên quan nhiều lĩnh vực trong khoa học và cuộc sống Ví dụ : Khi học sinh đặt câu hỏi các câu hỏi dạng ca dao trong lao đông sản xuất đươc cha ông ta đúc rút kinh nghiêm hàng trăm năm qua * ( Đói thì ăn sắn ăn khoai Đừng thấy lúa trổ tháng hai mà mừng ) Giáo viên phải dung kiến thức địa lý giải thích cho các em nguyên nhân là do nước ta nằm ở bắc bán cầu . Thời điểm tháng hai còn có nhiều đợt gió mùa đông bắc tràn về nhiệt độ trung bình còn thấp không phù hợp với thời điểm trổ bông của cây lúa *Hoạc : nếu là dùng lịch âm ta có ( Mùng tám tháng tư có mưa Thì con đi sớm về trưa mặc lòng 6