SKKN Sử dụng phương pháp dạy học theo góc đáp ứng phong cách học tập để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11

Nội dung text: SKKN Sử dụng phương pháp dạy học theo góc đáp ứng phong cách học tập để phát triển năng lực tự học cho học sinh trong dạy học nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11

1. SỞ GD&ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT DIỄN CHÂU 4 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM Tên đề tài: SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC THEO GÓC ĐÁP ỨNG PHONG CÁCH HỌC TẬP ĐỂ PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC TỰ HỌC CHO HỌC SINH TRONG DẠY HỌC NỘI DUNG CHUYỂN HÓA VẬT CHẤT VÀ NĂNG LƯỢNG Ở THỰC VẬT, SINH HỌC 11 LĨNH VỰC: PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC SINH HỌC Tác giả: Trần Thị Lan – Tổ KHTN Nghệ An, tháng 4 năm 2022 ii
2. 3.3.2. Bố trí thực nghiệm 41 3.3.3. Chọn thời gian thực nghiệm 41 3.3.4. Phương án thực nghiệm 42 3.4. Kết quả thực nghiệm 42 3.4.1. Kết quả phân tích định lượng 42 3.4.2. Kết quả phân tích định tính 46 PHẦN 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 48 1. Kết luận 48 2. Kiến nghị 48 TÀI LIỆU THAM KHẢO 49 PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Đối chứng ĐC Đánh giá ĐG Dạy học theo góc DHTG Giáo viên GV Học sinh HS Kĩ thuật dạy học KTDH Năng lực tự học NLTH Phong cách học tập PCHT Phiếu học tập PHT Phương pháp dạy học PPDH Sách giáo khoa SGK Trung học phổ thông THPT Thực nghiệm TN iv
3. PHẦN 1. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học để phù hợp với bối cảnh trong nước và quốc tế. Sự phát triển kinh tế xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa đặt ra những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân lực. Định hướng quan trọng trong đổi mới phương pháp dạy học là phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của HS, phát triển năng lực hành động, năng lực vận dụng làm việc của người học. Đó cũng là xu hướng quốc tế trong cải cách PPDH ở nhà trường phổ thông. Đổi mới PPDH là một nhiệm vụ cấp bách mà chúng ta - những nhà giáo dục cần phải tiến hành. Bản chất của việc đổi mới PPDH là cho người học được học tập trong hoạt động và bằng hoạt động tự giác, tích cực, sáng tạo, trong đó việc xây dựng PCHT sáng tạo là cốt lõi của đổi mới phương pháp giáo dục nói chung và PPDH nói riêng. Đổi mới PPDH góp phần đào tạo nên những con người năng động, hiện đại đáp ứng nhu cầu phát triển xã hội và thích ứng với mọi môi trường sống và làm việc cụ thể của thời đại công nghệ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến vấn đề tự học - tự đào tạo. Người từng nói“cách học tập, phải lấy tự học làm cốt, phải biết tự động học tập”. Người chỉ ra rằng: “Tự học là sự nỗ lực của chính bản thân người học, sự làm việc của bản thân người học một cách có kế hoạch trên tinh thần tự động học tập, lại còn cần phải có môi trường và quản lý chỉ đạo giúp vào”. Điều đó càng chứng tỏ tầm quan trọng của dạy học hướng tới phát triển năng lực của người học mà trong đó NLTH đóng vai trò cốt lõi trong quá trình dạy và học. Vai trò phương pháp dạy học theo góc trong dạy học phát triển năng lực học sinh. Dạy học theo góc là một trong những PPDH được phát triển mạnh mẽ ở các nước phương tây từ cuối thế kỉ XX. Ngoài việc đáp ứng các PCHT của người học, DHTG còn tạo sự hứng thú, thoải mái, tăng tính tự giác, tích cực trong học tập cho người học đồng thời giúp người dạy đánh giá và phát triển được các năng lực của HS . Đặc điểm nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, kiến thức khoa học sinh học thường được hình thành và phát triển trên cơ sở thực tiễn và có tính ứng dụng ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống sản xuất. Trong nội dung chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11 có nhiều kiến thức gần gũi với HS, gợi cho HS hứng thú tìm hiểu kiến thức và áp dụng vào thực tế hằng ngày. Nội dung này có nhiều con đường để tiếp cận như: dựa trên phân tích lí thuyết, dựa trên nghiên cứu thực 1
4. triển NLTH cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 4.5. Xây dựng hệ thống câu hỏi, bài tập, PHT để phát triển NLTH cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 4.6. Đề xuất bộ tiêu chí đánh giá NLTH của HS. 4.7. TN sư phạm để kiểm chứng giả thuyết khoa học đề tài đặt ra. 5. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo về đổi mới chương trình giáo dục phổ thông nói chung và đổi mới hình thức, PPDH, kiểm tra, đánh giá nói riêng. Nghiên cứu các công trình khoa học, tài liệu liên quan đến DHTG. - Nghiên cứu các tài liệu liên quan đến nội dung kiến thức Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật. 6.2. Phương pháp quan sát và điều tra Xây dựng phiếu khảo sát với GV và HS, tiến hành khảo sát qua nội dung sau: - Thực trạng sử dụng PPDH, KTDH của GV trong dạy học nhằm phát triển năng lực cho HS. - Thực trạng rèn luyện các NLTH cho HS thông qua dạy học bộ môn Sinh học ở các trường THPT hiện nay. - Lâp phiếu điều tra về mức độ hứng thú học tập của HS THPT đối với bộ môn Sinh học thông qua DHTG. 6.3. Phương pháp chuyên gia Trao đổi trực tiếp, xin ý kiến của các chuyên gia PPDH, giáo dục học và GV dạy bộ môn Sinh học ở một số trường THPT về việc sử dụng phương pháp DHTG trong dạy học Sinh học và các tiêu chí đánh giá NLTH đối với học sinh THPT. 6.4. Phương pháp thực nghiệm sư phạm Thực nghiệm được thiết kế trên hai nhóm đối tượng: ĐC và TN ở các trường THPT trên địa bàn huyện Diễn Châu, tỉnh Nghệ An để kiểm tra tính đúng đắn, tính thực tiễn của đề tài nhằm: + Đánh giá hiện trạng dạy và học bộ môn Sinh học. + Kiểm tra, đánh giá hiệu quả của việc sử dụng phương pháp DHTG để phát triển năng lực cho HS trong dạy học nội dung Chuyển hóa vật chất và năng lượng ở thực vật, Sinh học 11. 6.5. Phương pháp xử lý số liệu bằng thống kê toán học 3