SKKN Phương pháp rèn luyện kĩ năng giúp học sinh Lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết)

Nội dung text: SKKN Phương pháp rèn luyện kĩ năng giúp học sinh Lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết)

1. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) Đề tài: PHƯƠNG PHÁP RÈN LUYỆN KĨ NĂNG GIÚP HỌC SINH LỚP 2 VIẾT ĐÚNG CHÍNH TẢ (NGHE-VIẾT) PHẦN A. MỞ ĐẦU I. Đặt vấn đề: 1. Thực trạng của vấn đề: Trong chương trình Tiểu học, Tiếng Việt là một mơn học quan trọng. Chính tả là một trong sáu phân mơn của mơn Tiếng Việt. Chính tả giúp học sinh hình thành năng lực và thĩi quen viết đúng chính tả, nĩi rộng hơn là năng lực và thĩi quen viết đúng Tiếng Việt văn hĩa, Tiếng Việt chuẩn mực. Viết đúng chính tả mới đảm bảo cho người viết và đọc hiểu thống nhất về nội dung và thể hiện được ý nghĩ, tình cảm của mình với nội dung đã viết. Vì vậy, ở Tiểu học phân mơn chính tả cĩ vị trí rất quan trọng. Bởi vì ở bậc Tiểu học là giai đoạn then chốt trong quá trình hình thành kĩ năng chính tả cho học sinh. Càng quan trọng hơn đối với học sinh lớp 2. Chính tả (nghe - viết) là bước khởi đầu nghe thầy đọc bằng lời, viết lại thành chữ, tạo thành tiếng, câu, đoạn và bài . Đây là bước đột phá mới của các em. Bởi các em học lớp 1 chỉ nhìn từng chữ rồi viết lại mà thơi. Ngồi ra, dạy chính tả cịn cĩ nhiệm vụ kết hợp luyện tập chính tả, với việc rèn luyện cách phát âm, củng cố nghĩa của từ, trau dồi về ngữ pháp Tiếng Việt, gĩp phần phát triển một số thao tác tư duy. Dạy chính tả cịn bồi dưỡng một số đức tính, thái độ, tác phong làm việc chính xác, ĩc thẩm mỹ, lịng tự trọng và tinh thần trách nhiệm. Bồi dưỡng các em lịng yêu quí tiếng Việt và chữ viết tiếng Việt.
2. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) 1.1. Đối với chương trình sách giáo khoa Trong chương trình Tiểu học, tính chất của phân mơn chính tả là tính thực hành. Chỉ cĩ thể hình thành kĩ năng, kĩ xảo chính tả cho học sinh thơng qua việc thực hành, luyện tập. Các đơn vị kiến thức, các quy tắc chính tả mang tính chất lí thuyết khơng được bố trí trong tiết dạy riêng mà dạy lồng trong hệ thống bài tập chính tả. Nội dung bài tập chính tả sách giáo khoa vừa thừa lại vừa thiếu đối với học sinh ở một địa phương nào đĩ. (Lỗi phát âm ở địa phương này thì thừa, nhưng ở địa phương khác thì lại thiếu). Mỗi tiết chính tả đều cĩ phần bài tập, thời gian dành cho giáo viên hướng dẫn và đọc cho học sinh nghe - viết trong một tiết cịn khiêm tốn. Đa phần giáo viên lồng ghép dạy trong các tiết tập đọc, tập làm văn, .Chính vì vậy, việc giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe - viết) là một vấn đề rất khĩ khăn. 1.2. Đối với học sinh - Hầu hết các em vừa hồn thiện chương trình lớp 1, vừa thốt khỏi giai đoạn học vần, các em chưa hiểu hết vị trí, tầm quan trọng, tác dụng của phân mơn chính tả nên chưa dành thời gian thích đáng đầu tư cho kiến thức này. - Các em chỉ mới nhìn bảng, sách giáo khoa chép lại bài mà thơi. Giờ lại phải vừa nghe, vừa nhớ, vừa nhẩm và viết lại tránh sao khỏi lúng túng hay thụ động. Từ đĩ tỏ ra vẻ yếu kém, thiếu tự tin. - Một số em chưa đọc thơng, viết thạo cũng dẫn đến việc viết lệch lạc, sai sĩt, hoặc khơng thực hiện hết yêu cầu bài viết. - Một số học sinh nĩi - viết cịn theo tiếng địa phương, chưa nắm vững quy tắc chính tả dẫn đến việc lơ là, thiếu tích cực trong giờ học. 1.3. Đối với giáo viên Giáo viên là một trong những nhân tố cần được xem xét trong quá trình dạy học, là yếu tố phần lớn quyết định sự thành cơng trong dạy - học. Khi nghiên cứu đề tài này, tơi nhận thấy thực trạng về giáo viên như sau: - Một số giáo viên ít đầu tư thời gian cho việc nghiên cứu sâu sắc các kiến
3. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) thức dạy chính tả cho học sinh, đa phần chỉ lệ thuộc vào đáp án trong sách hướng dẫn vì thế cũng chưa gây được hứng thú học tập cho học sinh. - Chưa chú trọng đến việc luyện phát âm, viết đúng mẫu chữ cho bản thân cũng như cho học sinh. - Phân loại rõ rệt việc mắc lỗi thường xuyên về qui luật chính tả hay phát âm của giáo viên đối với từng đối tượng học sinh cịn lơ là, sợ cháy giáo án. - Hướng dẫn giải bài tập theo trình tự sách giáo khoa khơng đảm bảo thời gian, phương pháp giải bài tập một chiều, khơ khan chưa phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh. - Cách dạy của giáo viên cịn đơn điệu, ít tìm tịi cái mới, ít tìm phương pháp gây hứng thú cho các em trong giờ học. Điều này ảnh hưởng khơng tốt đến cách học và khả năng tiếp thu bài của học sinh. Thực tế ở trường, phần lớn giáo viên luơn học hỏi, tìm tịi, suy nghĩ, tích cực nâng cao kiến thức của mình để dạy cho học sinh. Đặc biệt là dạy chính tả (nghe - viết) cho học sinh lớp 2 nhưng kết quả vẫn cịn hạn chế. Vì điều kiện và khả năng cĩ hạn, tơi mạnh dạn xin trình bày kết quả nghiên cứu của mình thơng qua đề tài Phương pháp rèn luyện kĩ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết). 2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới: 2.1. Ý nghĩa: Giải pháp mới của đề tài giúp học sinh đọc thơng, viết thạo, nhận biết được vẻ đẹp của Tiếng Việt, chữ viết Tiếng Việt. Đề tài này cịn cĩ ý nghĩa hình thành kĩ năng chính tả. Nĩi rõ hơn, giúp học sinh hình thành năng lực và thĩi quen viết đúng chính tả. Đặc biệt là giúp các em cĩ một vốn kiến thức sâu sắc, chính xác về tiếng, từ, câu vận dụng kiến thức này một cách linh hoạt trong học tập và trong đời sống hằng ngày. 2.2. Tác dụng của giải pháp mới: Đề tài sẽ giúp cho học sinh nắm vững chắc các kiến thức về âm, vần, từ và câu khơng nhầm lẫn các âm đầu, âm cuối, các vần, các dấu thanh trong tiếng, từ, nhận định đúng tiếng trong từ, từ trong câu Các em sẽ phân biệt đúng
4. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) các tiếng cĩ âm đầu là s hay x, là gi hay d, các tiếng cĩ âm cuối là t hay c; cĩ g hay khơng cĩ g, v.v Cách đọc, cách viết, cách sửa như thế nào là một điều cơ bản, giúp học sinh viết đúng từ, câu và đúng văn bản. Rèn luyện cho học sinh hiểu về từ, câu và văn bản đã viết một cách sâu sắc để các em vận dụng một cách linh hoạt trong các mơn học khác cũng như trong cuộc sống xã hội. 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Chủ yếu trong nội dung chương trình phân mơn chính tả (nghe - viết) lớp 2 và đặc biệt là những kiến thức của mơn Tiếng Việt nhằm cung cấp cho học sinh cái nhìn sâu sắc về tiếng, từ và câu, cách sử dụng tiếng, từ và câu thành thạo, nhuần nhuyễn, chính xác trong khi đọc, khi viết và trong mọi hồn cảnh. II. Phương pháp tiến hành: 1. Cơ sở lí luận và thực tiễn: 1.1. Cơ sở lí luận: Một học sinh cĩ thể xem là biết đọc, biết viết, xong khi viết em khơng thể biết mình viết đúng hay chưa. Bởi lẽ em chưa xác định được cách viết đúng (đúng chính tả) bằng sự tiếp nhận chính xác âm thanh của lời nĩi. Chính tả thực chất là cách viết đúng theo cách phát âm phổ biến của Tiếng Việt dựa trên cơ sở của từ. Nĩi cách khác, giữa cách đọc và cách viết thống nhất với nhau. Đọc như thế nào, viết như thế ấy. Chính vì vậy, việc viết đúng chính tả hết sức quan trọng. Nĩ khơng chỉ giúp học sinh thể hiện đúng, đầy đủ và hay ý tưởng của mình. Nĩ cịn làm cho người đọc, người nghe hiểu được điều các em muốn bày tỏ. Nĩ cịn giúp cho suy nghĩ của học sinh ngày càng sâu sắc và cĩ hệ thống. Viết đúng chính tả là một nhân tố quan trọng gĩp phần hình thành kiến thức và thể hiện kiến thức một cách cĩ hệ thống cho học sinh. Chính vì vậy, việc giúp học sinh viết đúng chính tả là một vấn đề hết sức quan trọng. 1.2. Cơ sở thực tiễn: Trong nhiều năm qua, việc dạy chính tả cho học sinh lớp 2 viết đúng chính tả là một vấn đề khơng đơn giản. Qua thực tế giảng dạy, tơi đã gặp khơng ít khĩ khăn. Việc hướng dẫn, rèn luyện cho học sinh phát âm đúng, đọc trơi
5. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) chảy, chú ý lắng nghe, viết đúng chính tả cịn mang tính chất máy mĩc, chưa sâu sắc, chưa mở rộng cho các em nắm sâu kiến thức chính tả. Về phía học sinh thì mới hồn thiện chương trình lớp 1, các em mới đọc trơn được bài tập đọc ngắn, nhìn bảng hoặc sách giáo khoa chép lại bài, các em chưa cĩ thĩi quen nghe thầy đọc, nhớ, nhẩm rồi viết lại bằng chữ cho đúng. Đây là bước khởi đầu bỡ ngỡ và cũng khơng ít khĩ khăn cho học sinh. Bên cạnh bài viết cịn cĩ một số bài tập, giúp học sinh luyện tập thêm, nhằm củng cố khắc sâu kiến thức và hình thành kĩ năng chính tả. Học sinh chỉ biết viết, sửa lỗi, làm bài tập mà khơng hiểu tại sao phải làm như vậy, học sinh khơng cĩ hứng thú trong học tập. Do vậy, việc hướng dẫn, rèn luyện học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe-viết) là một vấn đề trăn trở cho các giáo viên và ngay cả bản thân tơi. Từ những lí do khách quan và chủ quan trên, thơng qua việc học tập và giảng dạy trong những năm qua, tơi đã chọn đề tài này để nghiên cứu sâu hơn về cách hướng dẫn, rèn luyện kĩ năng viết đúng chính tả (nghe-viết) cho học sinh lớp 2 nhằm tìm ra được phương pháp, hình thức tổ chức phù hợp nhất, vận dụng tốt nhất cho quá trình giảng dạy. 2. Các biện pháp và thời gian tiến hành: 2.1. Các biện pháp tiến hành: Trong khi nghiên cứu đề tài tơi đã tiến hành song song nhiều biện pháp từ nghiên cứu thực trạng trên lớp mình dạy học, đến việc tìm tịi suy nghĩ để tìm ra cách giảng dạy tốt nhất. Tơi đã sử dụng nhiều phương pháp như sau: - Phương pháp nghiên cứu lí luận (đọc tài liệu). - Phương pháp điều tra. - Phương pháp quan sát - Phương pháp đàm thoại. - Phương pháp phân tích, thực hành. - Phương pháp tổng kết, rút kinh nghiệm. 2.2. Thời gian nghiên cứu đề tài: Tơi đọc và nghiên cứu tài liệu, điều tra thực tế bắt đầu từ tháng 9 năm 2008.
6. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) - Dạy thực nghiệm trên lớp từ năm học 2009-2010. - Hồn thành đề tài vào cuối tháng 11 năm 2014. PHẦN B. NỘI DUNG
7. Phương pháp rèn luyện kỹ năng giúp học sinh lớp 2 viết đúng chính tả (nghe – viết) I. Mục tiêu: Đề tài nhằm giúp cho giáo viên và học sinh lớp 2 phát âm chuẩn, chăm chú lắng nghe, viết đúng chính tả, đảm bảo tốc độ, giúp các em phân biệt âm, vần, dấu thanh trong tiếng, từ Hiểu rõ tiếng, từ trong câu, câu trong văn cảnh để viết đúng chính tả. Nếu viết sai thì học sinh biết sai ở điểm nào? (âm đầu hay âm cuối, vần hay dấu thanh, ) cách sửa chỗ sai thế nào cho phù hợp. Giúp cho học sinh đọc lưu lốt, viết đúng mẫu chữ, trình bày đẹp Đề tài cịn giúp cho học sinh nhận ra sự trong sáng của Tiếng Việt. Từ đĩ giúp học sinh thêm yêu Tiếng Việt, giữ gìn sự trong sáng của Tiếng Việt. II. Mơ tả giải pháp của đề tài: 1.Tính mới của đề tài: 1.1. Đề tài này mới ở các điểm sau: - Hướng dẫn học sinh phát âm chính xác, đọc trơi chảy, lưu lốt. - Giúp các em nghe chính xác các tiếng, từ trong câu, đảm bảo tốc độ viết. - Cách phân tích tiếng trong từ, từ trong câu để sửa lỗi và viết đúng. - Hướng dẫn học sinh phân biệt được các lỗi thường gặp do phát âm theo tiếng địa phương. - Cách sửa lỗi chính tả theo hướng loại bỏ cái sai, xây dựng cái đúng. - Hướng dẫn quan sát bài mẫu, ghi nhớ mặt chữ, chữ mẫu, cách trình bày tái hiện lại bài viết của mình đúng, đẹp. - Giúp các em củng cố kĩ năng chính tả qua bài tập thực hành. 1.2. Nội dung của đề tài được thể hiện cụ thể như sau: - Hướng dẫn, rèn luyện kĩ năng nghe cho học sinh. - Giúp học sinh rèn luyện kĩ năng viết đúng chính tả. + Hướng dẫn học sinh nhận biết lỗi dựa vào quy tắc chính tả (luật chính tả). + Giúp học sinh nhận biết các lỗi do phát âm theo tiếng địa phương. + Hướng dẫn học sinh khắc phục lỗi do hạn chế vốn từ. - Giúp học sinh thực hành tốt bài tập củng cố.