SKKN Phương pháp huấn luyện môn chạy bền cho đội tuyển điền kinh trường THCS

Nội dung text: SKKN Phương pháp huấn luyện môn chạy bền cho đội tuyển điền kinh trường THCS

1. Tên đề tài: PHƯƠNG PHÁP HUẤN LUYỆN MÔN CHẠY BỀN CHO ĐỘI TUYỂN ĐIỀN KINH TRƯỜNG THCS PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ Thể dục thể thao (TDTT) là một bộ phận không thể thiếu trong nền giáo dục xã hội chủ nghĩa, nhằm đào tạo và xây dựng con người mới phát triển toàn diện. TDTT là phương tiện rất có hiệu quả trong giáo dục "Đức - Trí - Thể - Mỹ " cho thế hệ trẻ. Cùng với quá trình công nghiệp hoá hiện đại hoá thì TDTT còn phản ánh sự lớn mạnh của đất nước, tạo ra sự ổn định chính trị, nâng cao cuộc sống tinh thần văn minh, tạo mối quan hệ hợp tác hữu nghị giữa nước ta với các nước trong khu vực và trên thế giới. Chính vì vậy, Đảng và Nhà nước ta rất coi trọng việc phát triển TDTT nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng nền TDTT phát triển tiến bộ có tính dân tộc và khoa học. Giáo dục thể chất trong nhà trường là một mặt giáo dục quan trọng không thể thiếu được trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, góp phần thực hiện mục tiêu "Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài" cho đất nước. Điền kinh là môn thể thao rất đa dạng và phong phú bao gồm các hoạt động tự nhiên của con người: Đi bộ, chạy nhảy, ném đẩy và nhiều môn phối hợp. Ở nước ta môn điền kinh đã có lịch sử phát triển từ lâu đời, với các hình thức tập luyện đa dạng. Đã thu hút đông đảo mọi tầng lớp, đối tượng quần chúng tham gia tập luyện và thi đấu. Khi chạy tất cả các nhóm cơ cùng tham gia hoạt động nhưng chủ yếu là cơ quan nội tạng. Việc gắng sức luân phiên với thả lỏng tích cực tạo điều kiện cho việc phát triển các tố chất sức nhanh, mạnh, bền, sự mềm dẻo, khéo léo và khả năng phối hợp của con người. Môn chạy nói chung và chạy bền nói riêng là biện pháp tốt nhất để rèn luyện nâng cao sức khoẻ, ngoài ra còn trang bị cho người tập những phẩm chất đạo đức ý chí cũng như tăng cường vốn kỹ xảo vận động cơ bản quan trọng trong cuộc sống. Điền kinh giữ vai trò quan trọng trong nền giáo dục thể chất trong trường học nói chung và trong các trường phổ thông trung học nói riêng, đặc biệt là các trường THCS. Ngày nay phong trào TDTT nói chung và điền kinh nói riêng trong chạy cự ly 800m đang được phát triển mạnh mẽ ở các trường học. Chạy cự li 800 mét là một trong các nội dung thi đấu điền kinh đối với học sinh THCS Để công tác huấn luyện có hiệu quả hơn thì đòi hỏi phải có các phương pháp huấn luyện tập luyện khoa học hiện đại. Cần có phương pháp huấn luyện phù hợp với lứa tuổi. Vì mỗi bài tập phù hợp với từng đối tượng khác nhau. Nên phải lựa chọn cho phù hợp để nâng cao và phát triển tố chất sức bền tốc độ. 1
2. Xuất phát từ các yêu cầu nêu trên tôi mạnh dạn tiến hành chọn đề tài: “Phương pháp huấn luyện môn chạy bền cho đội tuyển Điền kinh trường THCS”. PHẦN B: NỘI DUNG I. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: 1. Thực trạng: Qua thực tế cho thấy trường THCS Bính Thuận được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, cùng các tổ chức trong nhà trường. Bộ môn Thể dục đã xây dựng được các đội tuyển như: Đá cầu, bóng đá, bắn nỏ và đặc biệt là môn điền kinh, đã đưa các phong trào của trường ngang tầm với các trường trong huyện. Trong đó môn chạy 800m nữ và 1500m nam được chọn làm nội dung của đội tuyển điền kinh. Để đạt được kết quả cao trong học tập cũng như hiệu quả cao trong thi đấu, đòi hỏi người tập phải có thể lực tốt, thể lực chiếm một vị trí quan trọng trong cả quá trình thực hiện cự ly. Trong chạy 800m nữ và 1500m nam sức bền chuyên môn là yếu tố quyết định, bên cạnh đó sức bền tốc độ cũng giữ vị trí hết sức quan trọng, người chạy muốn hoàn thành cự ly phải duy trì được thể lực và phát huy tốc độ của mình khi xuất phát và rút đích. Mặc dù thành tích chạy cự ly 800m nữ và 1500m nam của các em đã đạt được những thành tích đáng được ghi nhận nhưng vẫn còn kém so với các trường khác. Điều này đang đặt ra cho nhà trường cùng giáo viên giảng dạy, các VĐV nhiệm vụ hết sức nặng nề. Đó là làm sao nhanh chóng tìm ra phương pháp hệ thống các bài tập nâng cao thành tích chạy 800m nữ và 1500m nam. Từ thực tế cho thấy quá trình huấn luyện và thi đấu của các em. Vấn đề thể lực của các em còn yếu, nhất là khả năng về sức bền tốc độ chưa đạt hiệu quả như mong muốn. Thực trạng này có rất nhiều nguyên nhân gây ra, trong đó đáng kể nhất là việc sử dụng trong nhiều năm và cho đến nay một số bài tập không phù hợp với xu hướng huấn luyện hiện đại, do các bài tập quá đơn điệu chỉ lặp đi lặp lại một bài tập. Ngoài ra còn phải kể đến một số nguyên nhân khác như kinh phí tập luyện còn khó khăn, thời gian và các điều kiện khác còn hạn chế. 2. Kết quả, hiệu quả thực trạng trên: Để đánh giá trình độ thể lực nói chung, trình độ sức bền tốc độ nói riêng của các VĐV điền kinh, chúng tôi sử dụng các test: chạy 100m tốc độ cao, chạy 800m, kết quả cụ thể thu được tại bảng sau: Giới Thành Thành TT Họ tên Lớp Ghi chú tính tích 800m tích 2
3. 100m 1 Hà Văn Nghiêm 9A3 Nam 3'18'' 15''84 2 Cầm Bá Vượng 9A3 Nam 3'38'' 15''79 3 Hồ Đức Hậu 9A2 Nam 3'55'' 15''23 4 Sầm Đỉnh Lực 9A2 Nam 3'219'' 15''18 5 Quang Văn Điện 9A1 Nam 3'28'' 14''48 6 Sầm Thị Hậu 8A2 Nữ 4'39'' 16''27 7 Lang Thị Tâm 9A2 Nữ 3'52'' 18''56 8 Lương Thị Tố 9A2 Nữ 4'18'' 19''38 9 Sầm Thị Thương 9A1 Nữ 4'38'' 17''79 10 Vi Thị Uyên 9A1 Nữ 3'42'' 16''58 Từ kết quả trên tôi cho rằng sức bền tốc độ của các VĐV đội tuyển điền kinh của nhà trường còn ở mức khá khiêm tốn, các chỉ tiêu so với trình độ thể lực chung của các trường trong huyện thì còn ở mức độ thấp. Thực tiễn này chứng tỏ cần phải có các bài tập phù hợp nhằm nâng cao và phát triển sức bền tốc độ. II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ: 1. Nhóm các giải pháp thực hiện: Giải pháp 1: Nâng cao cơ sở lí luận về chạy bền cho học sinh: Như chúng ta đã biết khi thực hiện một hoạt động căng thẳng nào đó thì sau một khoảng thời gian con người sẽ cảm thấy mết mỏi: Sự mệt mỏi được biểu hiện như sắc mặt căng thẳng, mồ hôi ra nhiều khi đó trong cơ thể diễn ra biến đổi về sinh lý khá sâu sắc. Do vậy việc hoạt động trở lên khó khăn hơn, nhưng bằng sự nỗ lực của ý chí, con người vẫn có thể tiếp tục duy trì hoạt động với cường độ vận động cao người ta gọi là giai đoạn mệt mỏi có bù, sau đó mặc dù gắng sức như cường độ vẫn giảm sút. Khi đó con người đã bị mệt mỏi thực sự hay mệt mỏi mất bù. Như vậy có thể hiểu mệt mỏi là sự giảm sút tạm thời khả năng vận động do vận động gây nên. Sức bền là khả năng của con người chống lại mệt mỏi trong một hoạt động nào đó, hoạt động vận động của con người rất phong phú và đa dạng. Do vậy sức bền được chia làm nhiều loại, chủ yếu là sức bền chung và sức bền chuyên môn: Sức bền chung: là sức bền trong hoạt động kéo dài và cường độ trung bình có sự tham gia phần lớn của hệ cơ. 3
4. Sức bền đối với hoạt động nhất định và được lựa chọn làm đối tượng chuyên sâu gọi là sức bền chuyên môn. Như vậy trong chạy 800m nữ và 1500m nam yếu tố quyết định đến thành tích là sức bền chuyên môn, bên cạnh đó sức bền tốc độ cũng rất quan trọng. Chạy 800m nữ và 1500m nam là một hoạt động gồm cả quá trình ưa khí và yếm khí xảy ra trong quá trình chạy . Như chúng ta biết trong chạy 800m nữ và 1500m nam VĐV phải chạy rút đích ở những cự ly cuối cùng. Vì vậy theo sinh lý học thể dục thể thao hoạt động sức bền trong thời gian ngắn đòi hỏi tỷ lệ phần trăm về các quá trình trao đổi chất yếm khí tương đối cao. Trong sức bền thời gian ngắn phụ thuộc vào mức độ phát triển của sức mạnh và sức nhanh, luôn luôn là thành tố chủ yếu của trình độ thể lực và có mối quan hệ chặt chẽ với tố chất sức mạnh và nhanh, bền . VĐV chạy nhanh ở cự ly cuối cùng (100m) hoặc khi muốn vượt đối phương là thuộc loại sức bền yếm khí. Song nếu xét hoạt động của cả cự ly chạy thì sức bền của VĐV chạy 800 nữ và 1500m nam là sức bền ưa khí. Vì vậy sức bền tốc độ tốt hay xấu là phụ thuộc vào lượng dự trữ ATP và CP cũng như glucozen trong gan và cơ bắp. Giải pháp 2: Vai trò của sức bền tốc độ và các nhân tố chi phối tới sức bền tốc độ của chạy 800m nữ và 1500m nam: Sức bền tốc độ là một loại sức bền, do vậy nếu sức bền tốc độ của VĐV tốt có thể giúp cho VĐV tập luyện kỹ thuật trong chạy 800m nữ và 1500m nam được thực hiện trong thời gian dài hơn, tốc độ cao hơn. Từ đó giúp VĐV có thể thực hiện tốt kỹ thuật, mặt khác sức bền tốc độ có thể giúp cho sự xuất hiện sự mệt mỏi chậm hơn, duy trì và phát huy được tốc độ ở cuối cự ly, từ đó tạo ra thế rút đích một cách nhanh nhất và có hiệu quả nhất. Vì vậy việc huấn luyện để nâng cao sức bền tốc độ trong chạy 800m nữ và 1500m nam là rất cần thiết. Tố chất sức bền tốc độ của chạy 800m nữ và 1500m nam có liên quan chặt chẽ với các tố chất khác của VĐV. Những nhân tố ảnh hưởng đến sức bền tốc độ ngoài yếu tố bẩm sinh di truyền của cơ thể như tỷ lệ giữa sợi cơ màu sáng với sợi cơ màu sẫu và loại hình thần kinh ra còn có các nhân tố ảnh hưởng khác như: Sự ham thích, động cơ tập luyện cũng như phẩm chất tâm lý khác của VĐV: Tính tích cực chủ động, tính kiến trì ý chí nỗ lực trong đó VĐV nữ sớm xuất hiện hơn VĐV nam đó là tình bạn tình yêu, nó vừa là nguồn động viên lớn vừa có ảnh hưởng xấu và mất thời gian khi xuất hiện các mặt tiêu cực. Vì thế các hoạt động diễn ra cũng có sự ảnh hưởng tiêu cực và ảnh hưởng lớn đến hoạt động của sức bền tốc độ. 4
5. Giải pháp 3: Đặc điểm biến đổi sinh lý của nội dung chạy cự ly 800m nữ và 1500m nam: Thep Pharơphen các bài tập định lượng được chia ra làm 2 nhóm chính, đó là các bài tập có chu kỳ và không có chu kỳ, các bài tập được chia ra làm các nhóm phụ thuộc vào công suất, cường độ và các yếu tố sinh lý của hoạt động công suất tối đa, dưới tối đa, lớn và trung bình. Chạy 800m nữ và 1500m nam là hoạt động công suất dưới tối đa nên có những đặc điểm biến đổi sinh lý như: Các yêu cầu về lực và tốc độ co cơ trong chạy 800m nữ và 1500m nam không đạt mức cao nhất. Hoạt động của toàn bộ cơ thể thay đổi mạnh lúc bắt đầu vận động và tiếp tục tăng nhanh nhất là về cuối cự ly chạy 800m nữ và 1500m nam. Lượng máu tham gia vào tuần hoàn tăng lên do được huy động ra từ kho dự trữ. Số lượng hồng cầu, bạch cầu và hệ thống hêmôglôbin trong đơn vị thể tích máu tăng lên. Tần số hô hấp và thể tích hô hấp tăng nhanh và sau khi chạy kết thúc 800m nữ và 1500m nam, thời gian kéo dài khoảng 2 - 4 phút. Sự phân giải NTP và CP chiếm 20%, 50% do phân giải yếm khí và 25% do các quá trình ưu khí. Nguồn cung cấp glucôgen trong cơ, việc sử dụng glucôgen trong máu ở đây rất hạn chế. Việc tiêu hao năng lượng trong các bài tập dưới cực đại phụ thuộc vào thời gian và tính chất hoạt động. Cụ thể là 25 - 40kcal/phút. Hoạt động của cơ quan bài tiết thay đổi không đáng kể, mồ hôi tiết ra ít, thân nhiệt tăng rõ rệt, quá trình điều nhiệt bằng bay hơi chưa kịp xảy ra. Nguyên nhân mệt mỏi trong chạy 800m nữ và 1500m nam là do các sản phẩm trao đổi chất tích luỹ nhiều trong cơ thể làm giảm độ PH và tích luỹ nhiều acid lactic trong cơ. 2. Các biện pháp tổ chức thực hiện: Biện pháp 1: Các phương pháp nâng cao khả năng ưa khí và yếm khí: Trước hết khả năng yếm khí là khả năng vận động của cơ thể trong điều kiện dựa vào nguồn cung cấp năng lượng yếm khí, tạo những điều kiện thuận lợi cho việc thực hiện những hoạt động yếm khí. Bởi vì quá trình trả nợ ôxy diễn ra một phần ngay trong lúc vận động, nếu khả năng ưa khí cao thì phần trả nợ ôxy trong lúc vận động cơ thể sẽ tăng lên. Tuy nhiên nhiệm vụ chính ở đây là tăng cường khả năng giải phóng năng lượng nhờ các phản ứng phân huỷ phốt phocreatin và phân huỷ gluco đồng thời nâng cao khả năng chịu đựng trong trạng thái nợ ô xy ở mức độ cao. Các bài tập nhằm hoàn thiện cơ chế giải phóng năng lượng phân huỷ phốt phocreatin có những đặc điểm sau: 5