SKKN Phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”

Nội dung text: SKKN Phát triển phẩm chất, năng lực học sinh thông qua dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM PHÁT TRIỂNSÁNG PHẨM CHẤT, KIẾN NĂNG KINH LỰC HỌC NGHIỆM SINH THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN “ĐIỀU TRA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ Ở NGƯỜI” PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH THÔNG QUA DẠY HỌC DỰ ÁN “ĐIỀU TRA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ Ở NGƯỜI” NgƣờiLĩnh thực vực: hiện: Sinh Ngô – Công Dƣơng nghệ Hiệp Trần Thị Loan Đơn vị: Trƣờng THPT Thanh Chƣơng 3 Lĩnh vực: Sinh Học SĐT: 0984532258 hoặc 096434223 Nghệ An, tháng 4 năm 2022 i
2. MỤC LỤC A. MỞ ĐẦU 1 I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 1 II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU 1 III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU 1 IV. ĐỐI TƢỢNG, PHẠM VI NGHIÊN CỨU 2 V. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2 5.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết 2 5.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn 2 5.3. Phƣơng pháp nghiên thống kê toán học 2 VI. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI 2 B. NỘI DUNG 3 I. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 3 1.1. Cơ sở lý luận 3 1.1.1. Tổng quan về yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh THPT 3 1.1.1.1. Yêu cầu cần đạt về phẩm chất 3 1.1.1.2. Yêu cầu về phát triển năng lực 4 1.1.2. Tổng quan về phƣơng pháp dạy học dự án 6 1.1.2.1. Khái quát về phƣơng pháp dạy học dự án 6 1.1.2.2. So sánh phƣơng pháp dạy học dự án và phƣơng pháp truyền thống 8 1.2. Cơ sở thực tiễn 10 1.2.1. Thực trạng dạy học dự án trên thế giới và Việt Nam 10 1.2.2. Thực trạng sử dụng phƣơng pháp dạy học theo dự án nhằm phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh tại KVNC. 11 II. THIẾT KẾ CÁC NỘI DUNG DẠY HỌC DỰ ÁN ĐIỀU TRA MỘT SỐ CHỈ TIÊU SINH LÝ Ở NGƢỜI NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC CHO HỌC SINH 13 2.1. Khái quát chủ đề Tuần hoàn máu 13 2.2. Thiết kế dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở ngƣời”. 13 2.3. Kết quả khảo nghiệm 20 2.3.1. Kết quả áp dụng phƣơng pháp dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở ngƣời” để phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT 20 2.3.1.1. Kết quả đánh giá phát triển năng lực ở học sinh 20 2.3.1.2. Kết quả đánh giá phát triển phẩm chất ở học sinh 23 iii
3. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.1. Các mức độ đánh giá trong dạy học dự án 8 Bảng 2.2. So sánh dạy học dự án và dạy học truyền thống 8 Bảng 2.3. Mức độ sử dụng các PPDH của giáo viên tại KVNC 11 Bảng 2.4. Mức độ áp dụng các phƣơng pháp dạy học của giáo viên tại KVNC 11 Bảng 2.5. Đánh giá mức độ hứng thú của học sinh đối với các phƣơng pháp dạy học tại KVNC 12 Bảng 2.6. Tiêu chí đánh giá năng lực hợp tác và giao tiếp thông qua dự án 20 Bảng 2.7. Kết quả phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp ở học sinh 22 Bảng 2.8. Rubric đánh giá phẩm chất tự tin, trách nhiệm của học sinh 23 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá phẩm chất tự tin, trách nhiệm của học sinh 24 DANH MỤC HÌNH VẼ VÀ ĐỒ THỊ Hình 2.1. Học sinh hợp tác làm việc hoàn thiện phiếu học tập KWL 16 Hình 2.2. Học sinh tự tin trình bày kết quả thực hiện phiếu học tập 16 Hình 2.3. Học sinh tự tin nhận xét, phản biện 16 Hình 2.4. Học sinh hợp tác để xây dựng kế hoạch thực hiện dự án 16 Hình 2.5. Học sinh tự tin thuyết trình sơ đồ tƣ duy 18 Hình 2.6. Học sinh tự tin, trách nhiệm thực hiện dự án 18 Hình 2.7. Học sinh tự tin thuyết trình kết quả điều tra dự án 19 Hình 2.8. Đồ thị các mức độ phát triển năng lực hợp tác và giao tiếp ở học sinh 23 Hình 2.9. Đồ thị các mức độ phát triển phẩm chất tự tin, trách nhiệm ở học sinh 25 v
4. A.MỞ ĐẦU I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Xu hƣớng chung của dạy học trên thế giới hiện nay là nhằm hình thành và phát triển năng lực cho ngƣời học chứ không chỉ đơn thuần là cung cấp kiến thức, kĩ năng và hình thành thái độ học tập. Trong thời đại hội nhập, việc tạo ra nguồn nhân lực chất lƣợng là nhiệm vụ quan trọng mà trong đó giáo dục đóng vai trò then chốt. Do đó, việc đổi mới phƣơng pháp giáo dục là một mục tiêu quan trọng mà Đảng và nhà nƣớc ta hết sức quan tâm. Trong Nghị quyết trung ƣơng Đảng khóa XI về đổi mới căn bản toàn diện GD - ĐT đã chỉ rõ: “Chuyển mạnh quá trình giáo dục chủ yếu từ trang bị kiến thức sang phát triển năng lực và phẩm chất người học. Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất hình thành phẩm chất và năng lực công dân, phát hiện bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho học sinh.” Trong khi đó, dạy học dự án là một trong nhiều phƣơng pháp dạy học đƣợc thế giới sử dụng rộng rãi và có nhiều công trình nghiên cứu công nhận là phƣơng pháp có khả năng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của ngƣời học và phù hợp với lộ trình dạy học, định hƣớng trang bị nội dung bằng chƣơng trình định hƣớng đầu ra trong xu thế hiện nay. Mặt khác, môn Sinh học là một môn học có tính liên hệ thực tiễn cao rất phù hợp với phƣơng pháp dạy học hiện đại. Tuy nhiên, vì đặc điểm cần nhiều thời gian nên lâu nay việc dạy học theo dự án còn rất hạn chế. Những năm gần đây Bộ giáo dục đã chỉ đạo gộp các nội dung kiến thức liên quan thành các chủ đề là lợi thế để giáo viên có thể áp dụng các phƣơng pháp mới trong dạy học. Trên cơ sở đó, chúng tôi đã chọn đề tài: Phát triển phẩm chất và năng lực cho học sinh thông qua dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” để tiến hành nghiên cứu và chia sẻ cho quý đồng nghiệp cùng tham khảo. II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU - Xác định mục tiêu năng lực và phẩm chất của chủ đề: Tuần hoàn máu chƣơng trình Sinh học 11 ban cơ bản. Từ đó, thiết kế đƣợc các hoạt động dạy học theo dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người”. - Đánh giá việc áp dụng phƣơng pháp dạy học dự án trong việc phát triển phẩm chất, năng lực cho học sinh THPT. III. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU - Tìm hiểu lý luận và thực trạng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực hiện nay; - Thiết kế dạy học dự án “Điều tra một số chỉ tiêu sinh lý ở người” áp dụng trong chủ đề: Tuần hoàn máu - Chƣơng trình Sinh học 11. 1