SKKN Nâng cao chất lượng học tập môn Tin học 6 bằng phương pháp giảng dạy trực quan

Nội dung text: SKKN Nâng cao chất lượng học tập môn Tin học 6 bằng phương pháp giảng dạy trực quan

1. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM ĐỀ TÀI: " NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HỌC TẬP MÔN TIN HỌC 6 BẰNG PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY TRỰC QUAN" GV: VõNhật Trường 1 THCS Tam Quan Bắc
2. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan MỤC LỤC A. Đặt vấn đề 3 B. NỘI DUNG 5 I. Mục tiêu: 5 II. Mô tả giải pháp của đề tài: 5 1. Các biện pháp tiến hành: 5 1.1. Biện pháp 1: Trực quan hoá thông tin dạy học. 5 1.2: Biện pháp 2: Tạo những tác nhân kích thích trực quan thông qua 7 biểu trưng ngôn ngữ, biểu trưng đồ họa, biểu trưng tranh ảnh. 1.2.1 Dạy học trực quan bằng biểu trưng ngôn ngữ. 7 1.2.2 Dạy học trực quan bằng biểu trưng đồ họa. 8 1.2.3 Dạy học trực quan bằng biểu trưng hình ảnh 8 1.2.4. Kết hợp các loại hình trực quan. 11 1.3. Biện pháp 3: Xây dựng các kĩ năng, thực hành. 13 1.3.1. Kĩ năng nhận biết tính năng các loại biểu tượng. 13 1.3.2. Rèn luyện kĩ năng thao tác trên máy 14 1.4. Biện pháp 4: Sử dụng phần mềm hỗ trợ quản lý phòng máy (Netop 14 School hoặc Italic và mạng LAN). 2. Khả năng áp dụng 14 3. Lợi ích kinh tế- xã hội 14 C. Kết luận: 15 1.Những điều kiện, kinh nghiệm áp dụng, sử dụng giải pháp. 15 2. Những triển vọng trong việc vận dụng và phát triển giải pháp. 16 3 Những bài học kinh nghiệm 16 4. Kiến nghị: 16 16 16 17 GV: VõNhật Trường 2 THCS Tam Quan Bắc
3. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan A. Đặt vấn đề. Thực hiện theo chủ đề năm học “Đổi mới quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục”, việc đổi mới giáo dục trong nhà trường đã trở thành nền nếp sâu rộng từ đổi mới nội dung chương trình sách giáo khoa, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, phương pháp dạy học, đặc biệt là chú trọng đến đối tượng dạy học. Phần lớn giáo viên đứng lớp đã thích nghi với chương trình, phương pháp mới nhất là sử dụng, khai thác triệt để tác dụng thiết bị thực hành, của trang thiết bị, phương tiện dạy học như bảng phụ, tranh ảnh, thiết bị thí nghiệm - thực hành, máy chiếu qua đầu, máy chiếu đa chức năng. Xuất phát từ cuộc vận động ứng dụng đẩy mạnh công nghệ thông tin vào dạy học của Bộ giáo dục, Sở giáo dục, Phòng giáo dục và Ban giám hiệu nhà trường nhằm nâng cao chất lượng dạy học. Đặc biệt là bộ môn Tin học, môn Tin học là một môn khoa học công cụ, tri thức và kỹ năng Tin học được áp dụng rộng rãi, hỗ trợ đắc lực cho rất nhiều ngành khoa học khác nhau trong hầu hết lĩnh vực của đời sống và là một phần không thể thiếu của trình độ văn hóa phổ thông của con người trong thời đại mới. Bởi vậy dạy tin học cho học sinh không chỉ truyền thụ nội dung đơn giản, mà phải hướng cho học sinh những nhận thức, những hiểu biết ngang tầm thời đại Do hạn chế về nhiều mặt cơ sở vật chất, trang thiết bị, trình độ giáo viên mà đôi khi phương pháp dạy học đã không tận dụng hết những thành tựu khoa học công nghệ hiện đại, để truyền tải nhiều thông tin cho người học một cách trực quan nên chất lượng dạy và học có mặt hạn chế. Sự thành công của một tiết dạy ngoài phương pháp giảng dạy của giáo viên và cách học của học sinh, còn cần sự có mặt của đồ dùng, phương tiện, thiết bị và phần mềm dạy học. Chính vì vậy mà bản thân tôi luôn cố gắng tìm tòi, nghiên cứu, trao đổi với đồng nghiệp và nghiên cứu các ứng dụng của thiết bị và phần mềm dạy học phù hợp với đặc trưng của bộ môn. Trong quá trình tìm tòi, nghiên cứu, học hỏi và ứng dụng đó bản thân tôi đã tìm ra một số biện pháp hữu ích góp phần trong việc nâng cao chất lượng bộ môn Tin học lớp 6. Để nâng cao chất lượng môn tin học nói chung và tin học 6 nói riêng tôi đã đăng kí nghiên cứu và thực hiện sáng kiến kinh nghiệm “Nâng cao chất lượng dạy học môn tin học 6 bằng phương pháp dạy học trực quan”, đề ra một số biện pháp về việc sử dụng phương pháp dạy học trực quan với đồ dùng dạy học đó là máy chiếu (Projecter hoặc Tivi màn hình lớn), các phần mềm dạy học (Netop school, Violet ), tranh ảnh, biểu tượng mà bản thân tôi đã nghiên cứu và áp dụng thành công tại đơn vị trường THCS Tam Quan Bắc. 1. Thực trạng của vấn đề đòi hỏi phải có giải pháp mới để giải quyết. Môn tin học là bộ môn gắn liền với máy tính và các thiết bị, phần mềm tin học. Đây là bộ môn có ứng dụng nhiều công nghệ mới, thiết bị mới và đặt biệt cần có nhiều chi GV: VõNhật Trường 3 THCS Tam Quan Bắc
4. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan phí để để mua sắm trang thiết bị học tập. Phần lớn học sinh chưa có đủ điều kiện để tự trang bị cho mình các đồ dùng học tập cần thiết. Chính vì vậy việc học tập môn tin học chỉ dừng lại ở mức độ học lý thuyết sẽ khiến các em khó hiểu và khó nắm bắt, ghi nhớ kiến thức. . Bên cạnh đó, trong bộ môn tin học còn có nhiều thuật ngữ chuyên môn có sử dụng cả ngôn ngữ Tiếng Việt và ngôn ngữ tiếng Anh. Để giải quyết vấn đề trên ta cần kết hợp giữa việc học lí thuyết với thực hành với sử dụng các hình ảnh minh họa trực quan giảng dạy để học sinh dễ nhận biết , ghi nhớ và nắm bắt các kiến thức hơn. Qua các năm giảng dạy bộ môn Tin học lớp 6, tôi nhận thấy rằng nếu truyền thụ tri thức chỉ thông qua lời nói thì học sinh cảm thấy mệt mỏi, không có hứng thú trong học tập, việc tiếp thu bài giảng của học sinh không cao. Khi sử dụng phương tiện trực quan trong bài giảng giúp học sinh dễ dàng tiếp thu và tham gia bài giảng một cách tích cực và chủ động. Phương tiện dạy học vừa điều khiển nhận thức một cách sinh động, vừa là nguồn tri thức phong phú để lĩnh hội tri thức và rèn luyện kỹ năng. Phương pháp dạy học trực quan là một trong những phương pháp dạy học tích cực giúp học sinh dễ dàng chiếm lĩnh kiến thức thông qua quan sát. Tuy vậy, trong quá trình dạy học một số học sinh vẫn chưa chú ý đến sự hướng dẫn của giáo viên nên việc chiếm lĩnh kiến thức vẫn còn thụ động. Vì vậy trong quá trình dạy học giáo viên phải biết kết hợp các phương pháp dạy học một cách thích hợp, linh hoạt khai thác và vận dụng tốt các phương tiện sẽ kích thích được hứng thú tư duy của học sinh. Việc khai thác tốt các hình ảnh và mô hình đưa ra thông qua phương pháp dạy học trực quan trong quá trình dạy học không chỉ giúp học sinh tiếp thu kiến thức mới nhanh hơn, hiệu quả hơn mà còn rèn luyện kỹ năng quan sát, phân tích, dự đoán, so sánh, khái quát, kỹ năng vận dụng để học sinh nâng cao kỹ năng kiến thức và có hứng thú hơn đối với môn học. Một thực tế khác là ý thức học tập của một số học sinh chưa cao, chưa thực sự hứng thú trong học tập, lười hoạt động, không tích cực tự giác, ý thức tự học, tự rèn luyện yếu hoặc chỉ biết đến máy tính như một công cụ giải trí. Qua điều tra khảo sát về cả lí thuyết và thực hành tôi tiến hành đã thu được kết quả như sau: Tổng Giỏi Khá TB Yếu Kém Lớp số SL % SL % SL % SL % SL % 6a6 38 7 18 5 13 8 21 13 34 5 13 6a7 40 4 10 5 12 11 27 16 40 4 10 6a8 39 4 10 14 36 4 10 15 39 2 5 Qua kết quả khảo sát thì đa số các em nắm kiến thức lí thuyết còn yếu, các em hay quên và chưa vận dụng vào thực hành được nếu không có sự hướng dẫn của giáo viên. Tỉ lệ yếu kém còn cao: chiếm 45% Từ thực tế trên và bản thân tôi là một giáo viên dạy bộ môn Tin học luôn suy nghĩ phải đưa ra những giải pháp như thế nào để các em nắm lí thuyết chắc hơn nhớ lâu GV: VõNhật Trường 4 THCS Tam Quan Bắc
5. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan hơn và vận dụng vào thực hành tốt hơn. Sau một thời gian suy nghĩ tiến hành thực nghiệm tôi đã thu được những kết quả rất tốt sau đây tôi xin đề ra một số giải pháp sử dụng các dụng cụ trực quan trong dạy học nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Tin học lớp 6. 2. Ý nghĩa và tác dụng của giải pháp mới Việc áp dụng sáng kiến kinh nghiệm này vào thực tiễn giảng dạy góp phần nâng cao chất lượng học tập bộ môn Tin học của học sinh, giúp các em vừa ôn luyện được kiến thức cũ, phát hiện nội dung kiến thức mới. Từ đó các em lĩnh hội tri thức một cách nhẹ nhàng, hứng thú, say mê học tập, rèn cho học sinh óc tư duy sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng bộ môn. 3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài -Học sinh lớp 6 trường THCS Tam Quan Bắc -Trong quá trình giảng dạy môn tin học trung học cơ sở quyển 1 dành cho học sinh khối lớp 6. -Năm học 2013– 2014 và 2015– 2016 II. Phương pháp tiến hành -Phương pháp khảo sát thực tiễn. -Phương pháp kiểm tra đánh giá. -Phương pháp thống kê. B. NỘI DUNG I. Mục tiêu Nhằm nâng cao ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học và nâng cao chất lượng dạy và học môn tin học trong nhà trườn, đặc biệt là đối với học sinh lớp 6 mới bước vào trường chưa quen với nề nếp và phương pháp học tập mới. II. Mô tả giải pháp của đề tài 1. Các biện pháp tiến hành: 1.1. Biện pháp 1: Trực quan hoá thông tin dạy học. Trực quan hoá thông tin dạy học là một quá trình thông qua đó người học tri giác các tài liệu học tập dưới dạng các biểu trưng hình ảnh, âm thanh, mô hình, vật thật với sự hỗ trợ của dụng cụ trực quan. Dụng cụ trực quan được sử dụng trong môi trường học tập như trong dạy học, giáo dục qua mạng dựa trên cơ sở máy tính dụng cụ trực quan có thể được sử dụng hiệu quả để giảng dạy các sự kiện, các chỉ dẫn, các quá trình và các khái niệm trừu tượng mà chúng thường khó nhớ, khó hiểu. Các mục tiêu dạy học có thể thực hiện tốt nếu biết phát huy thông qua công cụ trực quan. Có thể nói dụng cụ trực quan có nhiều thuận lợi hơn hẳn so với dạy học bằng ngôn ngữ: Chứa nhiều thông tin và tổ chức thuận lợi các thông tin trong cùng một vị trí, làm đơn giản các khái niệm, làm sáng tỏ các chi tiết của một khái niệm dựa trên ngôn ngữ trừu tượng. Đặc biệt là tranh ảnh trực quan làm tăng khả năng tiếp nhận và ghi nhớ trong học tập đây là một trong những mục tiêu hàng đầu của giáo dục. GV: VõNhật Trường 5 THCS Tam Quan Bắc
6. SKKN Nâng cao chất lượng dạy học môn Tin học 6 bằng PP dạy học trực quan Từ những ưu điểm trên, tôi nhận thấy nếu áp dụng vào dạy học nhờ dụng cụ trực quan là đèn chiếu, tranh ảnh, biểu tượng vào dạy Tin học có hiệu quả rất cao. Trước khi sử dụng dụng cụ trực quan cho một bài học thì trước hết giáo viên cần xác định bài nào cần dụng cụ trực quan và những dụng cụ trực quan đó là gì phục vụ cho những đơn vị kiến thức nào trong bài học. Tiếp đến là công tác chuẩn bị với dụng cụ trực quan. Ví dụ dạy bài: “Máy tính và phần mềm máy tính” cần chuẩn bị những đồ dùng trực quan khi giới thiệu cấu trúc chung của máy tính điển tử như: bộ xử lí trung tâm (CPU), thanh RAM, các ổ đĩa các thiết bị lưu giữ thông tin như USB, đĩa mềm, đĩa CD, DVD hay hình ảnh của một số loại máy vi tính trong thực tế bằng cách chụp bởi tranh ảnh hoặc các dụng cụ trực quan thiết thực như thế HS mới nhớ lâu và thấy trong thực tế có thể gọi tên dụng cụ trực quan chính xác. Đèn chiếu tương đối dễ sử dụng và việc chuẩn bị cho việc dạy học với đèn chiếu tương đối dễ dàng, ít tốn thời gian. Tuy nhiên để sử dụng đèn chiếu thì phải có sự chuẩn bị kiến thức và các nội dung kiến thức cần trình chiếu. Nội dung đưa lên máy chiếu phải rõ ràng chính xác và phải có máy vi tính. Chẳng hạn: khi nói đến máy tính hoặc máy in thì ta đưa hình ảnh minh họa, bằng quan sát trực quan như thế học sinh sẽ ghi nhớ kiết thức tốt nhất. Sau bài dạy tôi tiến hành kiểm tra nhận thức của học sinh bằng hình thức kiểm tra 15 phút. Kết quả thu được: Tổng Giỏi Khá TB Yếu Kém Lớp số SL % SL % SL % SL % SL % 6a6 38 8 21 7 18 11 29 12 32 6a7 40 6 15 7 18 14 35 13 32 6a8 39 6 15 15 38 8 21 10 26 * Hiệu quả của biện pháp 1: Sau khi áp dụng một số ví dụ vào đề tài, số học sinh biết phân biệt các thiết bị của máy tính tăng lên rõ rệt. Tỉ lệ khá giỏi đã được nâng lên so với chất lượng khảo sát đầu năm học: Tăng 9% GV: VõNhật Trường 6 THCS Tam Quan Bắc