SKKN Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint ở môn Sinh học cấp THCS

Nội dung text: SKKN Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint ở môn Sinh học cấp THCS

1. MỘT SỐ KỸ NĂNG SỬ DỤNG HÌNH ẢNH, ĐOẠN PHIM TRONG SOẠN GIẢNG BẰNG PHẦN MỀM POWERPOINT Ở MÔN SINH HỌC CẤP THCS Lê Thị Tây Phụng I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI Nhân loại đang đứng trước sự phát triển như vũ bão của khoa học kỹ thuật hiện đại, hàng loạt phát minh mới ra đời, nâng cao tầm nhìn của con người. Khoa học công nghệ nói chung, môn sinh học nói riêng hàng ngày, hàng giờ đang phát triển với tốc độ nhanh chóng, lượng thông tin, tri thức của nhân loại ngày càng đa dạng, phong phú và vươn tới đỉnh cao của nó. Việt Nam - đất nước chúng ta trong giai đoạn hiện nay phát triển rất nhanh về kinh tế, văn hoá, khoa học kỹ thuật, là giai đoạn thực hiện chiến lược công nghiệp hoá – hiện đại hoá. Trước tình hình đó, nhiệm vụ của ngành giáo dục cũng hết sức nặng nề, phải đào tạo những thế hệ trẻ, người chủ tương lai của đất nước có đầy đủ sức khoẻ, phẩm chất đạo đức tốt và đặc biệt phải có tri thức khoa học, có sự hiểu biết, thông minh, năng động, sáng tạo, Với chủ đề giáo dục hiện nay “ Năm học ứng dụng công nghệ thông tin, đổi mới quản lí tài chính và triển khai phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Vì thế, vấn đề đặt ra cho giáo dục là đổi mới cả về nội dung và phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, đáp ứng những yêu cầu của xã hội và phù hợp với sự phát triển nhân cách học sinh. Để làm được điều đó, mỗi thầy cô giáo phải không ngừng nỗ lực, hăng say tìm tòi, khám phá cái hay cái mới của nhân loại, của khoa học kỹ thuật để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ. Đặc biệt, trong lĩnh vực công nghệ thông tin, soạn giảng bài dạy bằng phần mềm PowerPoint. Bộ môn Sinh học cũng như các bộ môn khác ở THCS đã và đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, nhiều giáo viên đã sử dụng phần mềm PowerPoint để soạn bài giảng làm cho tiết dạy thêm sinh động, vì trong bài giảng có hình ảnh tĩnh, động phong phú, những đoạn phim thực tế, trực quan hấp dẫn, giúp các em hiểu biết thêm về thế giới động, thực vật, đặc điểm thích nghi, thí nghiệm trực quan, chiều hướng tiến hoá, các mối quan hệ giữa động thực vật và con người, , gây hứng thú học hỏi tìm tòi ở học sinh. Qua đó, giúp các em có lòng say mê yêu thích môn học hơn, góp phần giáo dục tư tưởng, tình cảm yêu quý và bảo vệ động, thực vật. Đồng thời, rèn luyện cho học sinh kỹ năng: quan sát, phân tích, so sánh tìm tòi, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong học tập. Giáo viên là người hướng dẫn học sinh tự tìm tri thức thông qua những hình ảnh trực quan, nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Đưa phần mềm PowerPoint vào soạn giảng môn sinh học là rất cần thiết.Tuy nhiên, việc soạn bài giảng bằng phần mềm PowerPoint còn gặp nhiều khó khăn, nhất là việc tìm tư liệu: đoạn phim, hình ảnh tĩnh, ảnh động Mặt khác, trong mỗi PGD THỐNG NHẤT -Trường THCS Trần Hưng Đạo Trang 1
2. MỘT SỐ KỸ NĂNG SỬ DỤNG HÌNH ẢNH, ĐOẠN PHIM TRONG SOẠN GIẢNG BẰNG PHẦN MỀM POWERPOINT Ở MÔN SINH HỌC CẤP THCS Lê Thị Tây Phụng bài soạn sẽ mất nhiều thời gian nếu giáo viên chưa có kỹ năng xử lí một số hình ảnh hay đoạn phim để đưa vào bài dạy. Cũng như các thầy cô dạy môn sinh học khác, tôi rất quan tâm đến vấn đề này. Chính vì thế, tôi chọn đề tài nghiên cứu khoa học: “ Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint ở môn sinh học cấp THCS”. II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI 1. Thuận lợi: - Trường đã có trang bị hệ thống máy vi tính , máy Projector tương đối thuận tiện cho giáo viên khi dạy. - Đa số giáo viên thành thạo vi tính, có máy tính riêng ở nhà nên thuận tiện trong việc soạn bài giảng bằng phần mềm PowerPoint và dễ dàng trao đổi với đồng nghiệp về công nghệ thông tin. - Giáo viên có tinh thần học hỏi để nâng cao nghiệp vụ tay nghề, có nhiều cố gắng để tìm thông tin, tư liệu trên mạng, sử dụng hình ảnh động, ảnh tĩnh, đoạn phim trong soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint. - Trường đã nối mạng Internet thuận tiện cho giáo viên tìm thông tin, tư liệu trên mạng. - Được sự quan tâm của cấp lãnh đạo ngành, đặc biệt là sự quan tâm của PGD đã mở lớp dạy vi tính và PowerPoint cho giáo viên ở cụm. - Hiện nay, chương trình Viettel cùng với Giáo dục trang bị kết nối mạng miễn phí cho các trường học và giáo viên. 2. Khó khăn: - Trường chưa có phòng riêng để dạy bằng phương tiện PowerPoint, mỗi tiết dạy tốn rất nhiều thời gian trong việc chuẩn bị điện, máy chiếu, phông chiếu, - Chỉ một số ít giáo viên có kết nối mạng tại nhà, quá ít để tìm kiếm thông tin, tư liệu trên mạng. - Mất nhiều thời gian khi soạn bài giảng bằng phần mềm PowerPoint, nhất là việc tìm kiếm và xử lí hình ảnh, đoạn phim, - Giáo viên còn lúng túng kết nối dữ liệu, chèn hình ảnh, truy cập Internet để Download những tư liệu, hình ảnh. - Thực tế giáo viên sử dụng phần mềm PowerPoint để soạn bài giảng chưa nhiều trong tiết dạy. 3. Số liệu thống kê: Thực trạng trước khi thực hiện đề tài, tôi đã tìm hiểu trao đổi với một số đồng nghiệp cùng bộ môn sinh học và khác bộ môn trong và ngoài nhà trường về PGD THỐNG NHẤT -Trường THCS Trần Hưng Đạo Trang 2
3. MỘT SỐ KỸ NĂNG SỬ DỤNG HÌNH ẢNH, ĐOẠN PHIM TRONG SOẠN GIẢNG BẰNG PHẦN MỀM POWERPOINT Ở MÔN SINH HỌC CẤP THCS Lê Thị Tây Phụng những bất cập, khó khăn trong việc soạn bài giảng bằng phần mềm PowerPoint. Kết quả khảo sát 21 giáo viên đã soạn giáo án điện tử như sau: Khó khăn GV cùng bộ Một số đồng Động tác môn sinh học nghiệp khác (8GV) (13 GV) - Cắt một đoạn phim, chèn, kết nối đoạn phim 87.5% 92.3% vào bài giảng. - Chỉnh sửa, chọn hình ảnh đẹp. 62.5% 69.23% - Tìm thông tin, tư liệu, đoạn phim phù hợp 87.5% 92.3% trên mạng Iternet. Ngoài ra, qua trực tiếp giảng dạy và dự giờ đồng nghiệp tôi nhận thấy trong tiết dạy đa số học sinh có hứng thú học tập nhưng do việc sử dụng hình ảnh đoạn phim chưa rõ ràng, đẹp mắt, nên chất lượng chưa cao. Qua khảo sát học sinh khối 6 (165HS) tôi thấy : 2.43% Rất hứng thú 35.76% Hứng thú 61.81% Không hứng thú III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI 1. Cơ sở lí luận: Trong chương trình Sinh học THCS mới, được thiết kế theo lôgic môn học: “Thực vật - Động vật - Giải phẫu sinh lý người - Di truyền”. Trước đây, nội dung được chú trọng đến hệ thống kiến thức lý thuyết, sự phát triển tuần tự và chặt chẽ các khái niệm, định luật, thuyết khoa học, thì hiện nay chương trình Sinh học THCS được thiết kế chủ yếu dựa trên tư tưởng nhấn mạnh vai trò tích cực, chủ động của người học. Đặc biệt, sách giáo khoa đã kênh nhiều hình ảnh đẹp, hấp dẫn, lôi cuốn học sinh. Do đó, giáo viên cần trau dồi cho mình một số kỹ năng thu thập, tìm kiếm tư liệu và xử lý một số đoạn phim, hình ảnh để đưa vào trong bài soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint nhằm tạo ra sự mới lạ, đa dạng, phong phú cho tiết dạy, giúp các em hứng thú học tập hơn, nhớ bài lâu hơn, đào sâu kiến thức hơn, nâng cao hiệu quả dạy và học. Đây là vấn đề cần thiết, là nội dung chính của đề tài cần đề cập đến. 2. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài 2.1. Nội dung chính của đề tài được nghiên cứu: PGD THỐNG NHẤT -Trường THCS Trần Hưng Đạo Trang 3
4. MỘT SỐ KỸ NĂNG SỬ DỤNG HÌNH ẢNH, ĐOẠN PHIM TRONG SOẠN GIẢNG BẰNG PHẦN MỀM POWERPOINT Ở MÔN SINH HỌC CẤP THCS Lê Thị Tây Phụng - Dựa vào yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học, cần tạo sự hứng thú cho học sinh trong tiết học môn sinh học thông qua những hình ảnh, đoạn phim trực quan sinh động. - Dựa vào tình hình thực tế soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint, giáo viên cần biết cách tìm thông tin, tư liệu trên mạng Internet và phải có kỹ năng xử lí một số hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài giảng. - Dựa vào kết quả học tập và khả năng tiếp thu bài thông qua việc quan sát, thu thập thông tin từ đoạn phim, hình ảnh của học sinh. - Đưa ra từng phương pháp dạy học phù hợp với từng loại bài, từng đối tượng học sinh và phù hợp với đặc trưng bộ môn. - Sinh học là bộ môn khoa học thực nghiệm, tri thức sinh học chủ yếu được hình thành bằng các phương pháp đặc thù trong hoạt động nhóm: quan sát tìm tòi chủ yếu dựa trên hình ảnh, đoạn phim trực quan và phân tích hình ảnh, đoạn phim thí nghiệm tìm tòi, kết hợp vấn đáp gợi mở, nghiên cứu thông tin. Từ những vấn đề trên, bản thân tôi đã tự nỗ lực tìm tòi, học hỏi, rút ra một số kinh nghiệm từ bản thân và đồng nghiệp. Sau đây tôi xin giới thiệu một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài soạn giảng giáo án điện tử bằng phần mềm Power Point. 2.2. Một số kỹ năng xử lí hình ảnh, đoạn phim đưa vào bài soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint ở môn Sinh hoc cấp THCS: 2.2.1. Một số lưu ý khi soạn giáo án bằng phần mềm PowerPoint - Khi soạn bài giảng bằng phần mềm PowerPoint giáo viên cần thực hiện theo quy trình sau: Bước 1: ➢ Nghiên cứu SGK và tài liệu có liên quan. ➢ Xác định phần nào cần đoạn phim, hình ảnh, hay thông tin gì? Từ đó, phải tìm kiếm tư liệu cần thiết, có thể lên mạng Internet tìm. ➢ Xác định thời lượng khi soạn bài giảng bằng PowerPoint: ➢ Chuẩn bị các phương tiện dạy học bổ trợ: + Máy chụp hình, máy quay phim. + Tìm đoạn phim, hình ảnh, thông tin trên mạng hoặc đĩa VCD. ➢ Soạn giáo án thật kĩ. Bước 2: Thiết kế bài giảng trên PowerPoint dựa theo giáo án đã soạn. Bước 3: Chạy thử từng phần và toàn bộ slide để điều chỉnh sai sót về kĩ thuật trên máy vi tính. Bước 4: Đóng gói bài giảng để chạy thử trên máy khác. - Điều quan trọng là giáo viên phải xác định rõ đoạn phim, hình ảnh cần thiết cho bài dạy đó. PGD THỐNG NHẤT -Trường THCS Trần Hưng Đạo Trang 4
5. MỘT SỐ KỸ NĂNG SỬ DỤNG HÌNH ẢNH, ĐOẠN PHIM TRONG SOẠN GIẢNG BẰNG PHẦN MỀM POWERPOINT Ở MÔN SINH HỌC CẤP THCS Lê Thị Tây Phụng 2.2.2. Sử dụng đoạn phim, hình ảnh vào bài soạn giảng bằng phần mềm PowerPoint Để tạo sự hứng thú trong tiết dạy môn sinh học, chất lượng giảng dạy đạt kết quả cao, các em học sinh hiểu bài ngay tại lớp, giáo viên cần cung cấp thêm cho các em những hình ảnh sinh động, những đoạn phim động về các quá trình chuyển biến thay đổi của hiện tượng, sự việc diễn ra trong và ngoài cơ thể sinh vật. Nhưng để chuyển tải đến các em những hình ảnh, đoạn phim đó không phải là chuyện đơn giản. Tuy nhiên, nếu giáo viên nắm được một số kỹ năng cơ bản trong việc thu thập thông tin, tìm kiếm tư liệu liệu, biết lựa chọn và xử lí hình ảnh, đoạn phim phù hợp để đưa vào bài soạn giảng giáo án điện tử của mình thì mọi việc trở nên đơn giản. a. Sử dụng đoạn phim Khi soạn bài dạy giáo viên cần xác định bài đó cần đoạn phim gì? Tìm ở đâu? Có thể trên Internet hoặc từ đĩa VCD. Nhưng khi chèn vào bài dạy giáo viên chỉ cần một đoạn phim ngắn khoảng vài phút. Vậy, giáo viên cần xử lí bằng cách nào? Lúc này ta phải dùng phần mềm trên máy vi tính để cắt đoạn phim ấy. Giáo viên có thể dùng phần mềm sau để cắt đoạn phim: hoặc phần mềm MPEG4 Direct Maker.lnk SthSVCD 2001.lnk Lưu ý: đối với những đoạn phim tải trên mạng về đôi khi không mở được thì giáo viên cần phải chuyển đuôi Avi hoặc Mpeg. Khi chuyển đuôi giáo viên có thể dùng phần mềm Total Video Converter hoặc video app.lnk. Total Video Converter.lnk Videoapp.lnk b. Sử dụng hình ảnh Khi đã xác định rõ bài dạy cần những hình ảnh gì? Từ sách giáo khoa hay trong sách báo, giáo viên có thể dùng máy chụp hình để chụp hoặc lên mạng Internet để tìm. Các hình ảnh chèn vào bài dạy cần phải đẹp mắt, rõ nét, nếu không sẽ làm cho học sinh khó quan sát và giảm sự hấp dẫn, lôi cuốn của hình ảnh. Vậy, làm sao để có được hình ảnh đẹp, rõ nét? PGD THỐNG NHẤT -Trường THCS Trần Hưng Đạo Trang 5