SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh Lớp 4 trường Tiểu học Xuân Cẩm, huyện Thường Xuân - Phùng Thị Thu

Nội dung text: SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh Lớp 4 trường Tiểu học Xuân Cẩm, huyện Thường Xuân - Phùng Thị Thu

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THƯỜNG XUÂN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TIẾT THỰC HÀNH TRÊN MÁY TÍNH TRONG MÔN TIN HỌC CHO HỌC SINH LỚP 4 TRƯỜNG TIỂU HỌC XUÂN CẨM, HUYỆN THƯỜNG XUÂN Người thực hiện: Phùng Thị Thu Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác: Trường Tiểu học Xuân Cẩm SKKN thuộc lĩnh vực: Môn Tin học THƯỜNG XUÂN, NĂM 2019
2. MỤC LỤC Trang 1. Mở đầu 1 1.1. Lý do chọn đề tài 1 1.2. Mục đích nghiên cứu 1 1.3. Đối tượng nghiên cứu 2 1.4. Phương pháp nghiên cứu 2 1.5. Những điểm mới của SKKN 2 2. Nội dung sáng kiến 2 2.1. Cơ sở lý luận 2 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm 3 2.3. Các Biện pháp thực hiện 4 Biện pháp 1 5 Biện pháp 2 5 Biện pháp 3 6 Biện pháp 4 7 Biện pháp 5 8 Biện pháp 6 10 2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm 11 3. Kết luận, kiến nghị 12 Tài liệu tham khảo
3. 1. Mở đầu 1.1 Lí do chọn đề tài Trong những năm gần đây sự phát triển của công nghệ thông tin đang ngày càng lớn mạnh, đặc biệt là cuộc cách mạng 4.0 trên thế giới đã và đang có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của các nước. Nó quyết định quốc gia nào sẽ tiếp tục phát triển hay sẽ tụt hậu. Vì điều đó mà bản thân tôi nghĩ mình có thể đóng góp một phần nhỏ vào sự phát triển của nước nhà. Với vai trò là một giáo viên dạy tin học trong trường Tiểu học, tôi mong muốn giúp học sinh có được những thành công nhất định ở bậc tiểu học để các em có nền móng vững chắc tạo đà cho các em trên các cấp học tiếp theo. Trong xu thế phát triển của hệ thống giáo dục hiện nay, môn Tin học đóng một vai trò hết sức quan trọng, nó không chỉ góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục toàn diện mà còn tạo tiền đề vững chắc cho các em học sinh trên con đường hội nhập. Mặc dù vậy, việc triển khai dạy và học môn Tin học vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn thách thức. Trường Tiểu học Xuân Cẩm được nhà nước đầu tư phòng máy tính cho học sinh từ nhiều năm trước, nhưng đến năm học 2016 – 2017 các em mới chính thức được học Tin học ở các khối lớp 3, lớp 4 và lớp 5. Trong quá trình dạy học tôi phát hiện các em rất thông minh và có hứng thú trong việc học bộ môn này. Tuy nhiên, kĩ năng thực hành của các em còn chậm và hiệu quả chưa cao. Qua thực tế đó tôi luôn băn khoăn, trăn trở và mong muốn tìm ra biện pháp khắc phục, nâng cao chất lượng mỗi giờ thực hành. Chính vì thế mà tôi lựa chọn đề tài “một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh lớp 4 trường tiểu học Xuân Cẩm, huyện Thường Xuân” nhằm cải thiện được tình trạng nói trên. 1.2. Mục đích nghiên cứu Mục đích của đề tài: “một số biện pháp nâng cao hiệu quả tiết thực hành trên máy tính trong môn Tin học cho học sinh lớp 4 trường tiểu học Xuân Cẩm, huyện Thường Xuân” được hình thành trên cơ sở thực tiễn nói trên, ngoài nâng cao các kĩ năng thực hành Tin học còn giúp hoc sinh: Có hiểu biết ban đầu về Tin học và ứng dụng Tin học trong học tập và trong đời sống. Có khả năng sử dụng máy tính trong việc học những môn học khác, trong hoạt động vui chơi giải trí nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và thích ứng với đời sống xã hội hiện đại. 1
4. Bước đầu làm quen với cách giải quyết vấn đề có sử dụng công cụ Tin học. Góp phần rèn luyện một số phẩm chất cần thiết của người lao động trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Qua đó góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy của giáo viên, nâng cao kiến thức cho học sinh. 1.3. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là học sinh khối lớp 4 Trường Tiểu học Xuân Cẩm. 1.4. Phương pháp nghiên cứu a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Bộ môn Tin học là một bộ môn mới ở trường Tiểu học và chủ yếu là sử dụng phương pháp trực quan sinh động để ứng dụng thực hành. Do đó việc nghiên cứu lí luận là không thể thiếu, nên khi xây dựng đề tài này tôi đã nghiên cứu các tài liệu tham khảo sau: Giáo trình Word thực hành, Giáo trình Excel thực hành, Tin Học Thực Hành, Đồ họa thực hành, Hướng dẫn sửa lỗi máy tính, Sách giáo khoa quyển 1, Sách giáo khoa quyển 2, Sách giáo khoa quyển 3. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát. - Kiểm tra việc học tập của học sinh (bài cũ, bài mới, kĩ năng thực hành) Phương pháp điều tra. (Phỏng vấn học sinh khối 4). Phương pháp khảo nghiệm thăm lớp, dự giờ. Kiểm tra kết quả sau giờ thực hành. 1.5. Những điểm mới của SKKN 2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm. 2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm: Tin học là vô cùng quan trọng. Trong guồng quay nhanh chóng của công nghệ đòi hỏi giáo dục hiện nay phải đem lại cho học sinh tư duy, khả năng sáng tạo, thích ứng với thách thức và những yêu cầu mới mà các phương pháp giáo dục truyền thống không thể đáp ứng. đâu đâu quanh ta, ở hầu hết các lĩnh vực ngành nghề đều có sử dụng các sản phẩm của tin học. Đảng và Nhà nước đã có những chủ trương chính sách đầu tư và phát triển về ứng dụng công nghệ thông tin như: Chỉ thị số 58-CT/TW của bộ chính trị về đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT trong sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đã chỉ rõ : “ ứng dụng và phát triển CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên tring chiến lược phát triển kinh tế 2
5. xã hội, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn khoảng cách phát triển so với các nước đi trước”. Chỉ thị số 29/2001/CT-BGD&ĐT của bộ GD&ĐT về tăng cường giảng dạy, đào tạo và ứng dụng CNTT trong ngàng giáo dục đã chỉ rõ : “Nâng cao nhận thức về vai trò của CNTT, ứng dụng và phát triển CNTT trong GD&ĐT sẽ tạo một bước chuyển cơ bản trong quá trình đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, học tập và quản lý giáo dục”. Phấn đấu thực hiện các mục tiêu cụ thể của ngành là: tổ chức tốt việc dạy và học tin học ở tất cả các cấp học, bậc học, ngành học nhằm phổ cập tin học trong nhà trường Nghị quyết 40/2000/QH10 và chỉ thị 14/2001/CT-TT ngày 9/12/2000 về việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông: Nội dung chương trình là tích cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng CNTT vào dạy và học. Chỉ thị số: 3398 /CT-BGDĐT của bộ giáo dục đào tạo ngày 11/8/2011 chỉ rõ một trong những nhiệm vụ trọng tâm của giáo dục là “ Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong đổi mới phương pháp dạy - học và công tác quản lý giáo dục”. Đặc trưng của môn Tin học là lí thuyết gắn liền với thực hành, do vậy bên cạnh việc cung cấp lí thuyết cho học sinh còn phải hướng dẫn các em kĩ năng thực hành, ứng dụng tin học vào học tập và cuộc sống. Môn tin học lớp 4 được thiết kế xen kẽ giữa lí thuyết và thực hành nên học sinh cũng nhanh chóng nắm bắt được các chuẩn của từng bài, từng chương. 2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm: Trước khi thực hiện đề tài tôi đã khảo sát học sinh khối 4 thông qua giờ dạy lí thuyết và thực hành. Kết quả thu được: Năm học: 2017 – 2018 Mức độ thao tác Trước khi thực hiện đề tài Số học sinh Tỉ lệ % Thao tác nhanh, đúng 10/55 18,2 Thao tác đúng 19/55 34,5 Thao tác chậm 15/55 27,3 Chưa biết thao tác 11/55 20,0 3
6. Năm học: 2018 - 2019 Mức độ thao tác Trước khi thực hiện đề tài Số học sinh Tỉ lệ % Thao tác nhanh, đúng 10/49 20,4 Thao tác đúng 18/49 36,7 Thao tác chậm 12/49 24,5 Chưa biết thao tác 9/49 18,4 Thuận lợi: Được các cấp lãnh đạo, nhà trường quan tâm, tạo điều kiện về cơ sở vật chất, phòng máy, phụ huynh học sinh trang bị cho con em đầy đủ sách vở, một số gia đình phụ huynh còn có máy tính để bàn ở nhà cho học sinh thực hành. Nội dung sách nhẹ nhàng, trình bày đẹp, sách chú trọng nhiều về phần thực hành rất phù hợp với lứa tuổi học sinh tiểu học. Phần lớn học sinh đều có hứng thú với máy tính. Việc thực hành mang lại kết quả ngay lập tức và có được cái nhìn trực quan, sinh động. chính vì thế các em thích học tin học, nhất là tiết thực hành. Được Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên đầu tư kinh phí để nâng cấp, sửa chữa phòng máy. Môn Tin học là một môn học Tự chọn nên học sinh tiếp thu kiến thức một cách thoải mái, không bị gò ép. Học sinh đã nắm được các kiến thức cơ bản của bài học. Từ đó các em đã biết sử dụng và ứng dụng phần mềm vào việc học tập. Kỹ năng thực hành của một bộ phận học sinh khá tốt. Nhà trường đã trang bị cho phòng máy mạng internet để kết nối và tải các phần mềm học tập khi cần thiết . Khó khăn Các em học sinh của trường chủ yếu là con em đồng bào dân tộc thiểu số, chưa có nhiều điều kiện để tiếp cận với môn Tin học. Trong khi đây là một môn học mới, cần sự hỗ trợ từ máy tính. Do vậy việc tiếp thu bài học của các em cũng còn rất hạn chế. Mặt khác, do điều kiện kinh tế khó khăn, về nhà các em không có máy tính để học mà chỉ khi đến lớp mới có máy để thực hành nên cũng ảnh hưởng lớn tới chất lượng dạy và học môn Tin học. Đây là môn học tự chọn nên một số học sinh học chưa nghiêm túc và phụ huynh chưa quan tâm. 4
7. Việc rèn luyện thói quen gõ 10 ngón tay cho học sinh còn gặp khó khăn do các em không có nhiều thời gian cho việc luyện tập trên lớp. Sĩ số học sinh trong một lớp đông, máy tính cũ lại hay bị hỏng, vì thế các em phải ngồi 2 người một máy và thay ca thực hành nên thời gian thực hành trong một tiết học chưa đảm bảo. Học sinh học tiết thực hành thường hay mất trật tự. 2.3. Các biện pháp đã sử dụng để giải quyết vấn đề. Tin học là môn học đặc thù và có liên quan chặt chẽ với sử dụng máy tính, đặc trưng quan trọng của bộ môn này là học lí thuyết phải đi đôi với thực hành. Do vậy, để dạy học Tin học có hiệu quả, giáo viên vừa phải trang bị cho học sinh kiến thức khoa học về Tin học, phát triển tư duy, vừa phải chú trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, ứng dụng, tạo mọi điều kiện để học sinh được thực hành, nắm bắt và tiếp cận những công nghệ mới của tin học phục vụ học tập và đời sống. Tuy nhiên, từ thực tế dạy học tại trường Tiểu học Xuân Cẩm bản thân tôi nhận thấy, nhiều học sinh tỏ ra ngại thực hành, thao tác cơ bản trên máy còn chưa chuẩn; đa số thực hành trên máy chỉ tập trung vào học sinh khá và giỏi, số còn lại chỉ quan sát nên khi giáo viên hỏi không thực hiện được công việc theo yêu cầu. Để có thể khắc phục được hạn chế nêu trên, tôi mạnh dạn đưa ra một số Biện pháp như sau: Biện pháp 1: Thiết kế giáo án phù hợp Đây là công việc bắt buộc của tất cả các tiết học, môn học. Tuy nhiên với tiết thực hành Tin học, ngoài việc soạn giảng bình thường theo quy định giáo viên cần phải nêu rõ các yêu cầu cho từng bài thực hành, trong đó nêu rõ các yêu cầu từ thấp đến cao và yêu cầu cho từng đối tượng giỏi, khá, trung bình, yếu. Thiết kế bài dạy thực hành phù hợp với nhiều đối tượng học sinh là nội dung quan trọng cần lưu ý, bởi việc này sẽ giúp giáo viên chuẩn bị chu đáo hơn về kiến thức, kỹ năng, phương pháp, tiến trình của một tiết dạy thực hành. Xác định được mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kỹ năng. Tìm ra được những kỹ năng cơ bản dành cho học sinh yếu kém và những kiến thức kỹ năng dành cho học sinh khá giỏi, tham khảo thêm tài liệu để mở rộng, đi sâu hơn vào bài giảng, giúp giáo viên nắm tổng thể, giải thích cho học sinh khi cần thiết. Giáo viên cũng cần nắm được mục đích yêu cầu, chuẩn kiến thức của chương, của bài để thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với trình độ học sinh và điều kiện dạy và học; đồng thời, hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học với đầy đủ các hoạt động cụ thể. 5