Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong Thí nghiệm Vật Lí 7

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong Thí nghiệm Vật Lí 7

1. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 Céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam. §éc lËp - Tù do - H¹nh phóc. ___ §Ò tµi s¸ng kiÕn kinh nghiÖm S¬ yÕu lý lÞch. - Hä vµ tªn : NguyÔn M· Lùc. - Ngµy th¸ng n¨m sinh : 24/ 10/ 1976 . - N¨m vµo ngµnh : 26/ 08/ 1997. - Chøc vô vµ ®¬n vÞ c«ng t¸c : - Phã chñ tÞch c«ng ®oµn. - Gi¸o viªn Tr­êng THCS Hång D­¬ng - Thanh Oai - Hµ Néi. - Tr×nh ®é chuyªn m«n : Cao ®¼ng s­ ph¹m - Chuyªn ngµnh: VËt Lý §¹i häc : Gi¸o Dôc ChÝnh TrÞ. - HÖ ®µo t¹o : ChÝnh qui. - Bé m«n gi¶ng d¹y : VËt lý + GDCD. - Tr×nh ®é ngo¹i ng÷ : Anh v¨n tr×nh ®é A. - Tr×nh ®é chÝnh trÞ : S¬ cÊp. - Khen th­ëng : ChiÕn sÜ thi ®ua cÊp c¬ së c¸c n¨m häc: 2007 - 2008; 2008 - 2009; 2009 - 2010 . Gi¶i nh× m«n GDCD trong héi thi gi¸o viªn d¹y giái cÊp huyÖn n¨m häc 2009 - 2010. NguyÔn M· Lùc 1 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
2. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 Lôøi noùi ñaàu Söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoaù ñaát nöôùc môû cöûa ñeå hoäi nhaäp vôùi coäng ñoàng theá giôùi trong neàn kinh teá caïnh tranh quyeát lieät, ñoøi hoûi coâng taùc giaùo duïc ôû nöôùc ta phaûi coù nhöõng ñoåi môùi saâu saéc vaø toaøn dieän nhaèm ñaøo taïo theá heä treû trôû thaønh nhöõng ngöôøi vöøa tieáp thu nhöõng tinh hoa vaên hoùa nhaân loaïi, vöøa giöõ gìn vaø phaùt huy ñöôïc baûn saéc daân toäc, vöøa coù khaû naêng saùng taïo, coù tình caûm vaø thaùi ñoä cuûa con ngöôøi môùi xaõ hoäi chuû nghóa. ÔÛ tröôøng trung hoïc nhöõng söï ñoåi môùi ñoù ñöôïc thöïc hieän chuû yeáu thoâng qua vieäc daïy hoïc caùc moân hoïc, trong ñoù coù Vaät lyù hoïc. Vieäc ñoåi môùi caàn ñöôïc thöïc hieän caû ba maët: noäi dung daïy hoïc, phöông phaùp daïy hoïc (bao goàm caû toå chöùc daïy hoïc ), vaø phöông tieän daïy hoïc. Caàn phaûi huy ñoäng nhieàu löïc löôïng khaùc nhau cuûa xaõ hoäi ñeå thöïc hieän söï ñoåi môùi ñoù. Ñoái vôùi ngöôøi giaùo vieân thì quan troïng nhaát laø ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc vì giaùo vieân laø ngöôøi tröïc tieáp taùc ñoäng ñeán hoïc sinh vaø söû duïng nhöõng phöông tieän maø xaõ hoäi cung caáp cho nhaø tröôøng ñeå thöïc hieän thaéng lôïi muïc tieâu daïy hoïc. Vôùi khí theá soâi noåi cuûa phong traøo thi ñua daïy vaø hoïc ôû caùc tröôøng THCS, maëc duø khaû naêng coøn haïn cheá nhöng vôùi söï nhieät tình ñoäng vieân giuùp ñôõ cuûa ban giaùm hieäu vaø hoäi ñoàng khoa hoïc tröôøng, toâi ñaõ maïnh daïn nghieân cöùu, ghi nhaän ñeå vieát moät saùng kieán kinh nghieäm vôùi noäi dung laø “Toå chöùc daïy hoïc hoaït ñoäng nhoùm trong thí nghieäm vaø thöïc haønh Vaät Lí”. Duø coá gaéng nhieàu nhöng baøi vieát chaéc haún coøn nhieàu thieáu soùt. Kính mong caùc caáp vaø quí thaày coâ thoâng caûm vaø coù söï ñoùng goùp ñeå baøi vieát toát hôn. NguyÔn M· Lùc 2 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
3. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 Chöông I: ÑAËT VAÁN ÑEÀ I T£N ÑEÀ TAØI " Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7". II. LÍ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI: Vieäc ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc phaûi caên cöù vaøo muïc tieâu cuûa moân Vaät lí ôû tröôøng trung hoïc cô sôû. Moät trong nhöõng ñoåi môùi cuûa muïc tieâu giaùo duïc phoå thoâng laø phaùt trieån vaø hình thaønh naêng löïc nhaän thöùc , naêng löïc haønh ñoäng, naêng löïc thích öùng vaø töï khaúng ñònh mình. Vaät lí hoïc laø moân khoa hoïc thöïc nghieäm. Caùc khaùi nieäm, ñònh luaät ñeàu ñöôïc xaây döïng treân cô sôû khaûo saùt, phaân tích caùc söï kieän thöïc nghieäm vaø kieåm tra baèng thöïc nghieäm. Vì vaäy trong vieäc giaûng daïy vaät lí caáp hai , phöông phaùp thöïc nghieäm coù vò trí raát ñaëc bieät goùp phaàn phaùt trieån naêng löïc tö duy , xaây döïng theá gioùi quan khoa hoïc vaø reøn luyeän nhöõng kyõ naêng cô baûn coù tính chaát kyõ thuaät toång hôïp cuûa ngöôøi lao ñoäng môùi. Noäi dung chöông trình vaät lí 7 ñôn giaûn, gaén lieàn vôùi cuoäc soáng sinh hoaït haøng ngaøy cuûa caùc em phaàn lôùn thí nghieäm ñöa vaøo saùch giaùo khoa ñeàu ñôn giaûn, deã thöïc hieän, phuø hôïp vôùi nhu caàu, naêng löïc vaø höùng thuù cuûa hoïc sinh nhaèm taïo ñieàu kieän cho soá ñoâng hoïc sinh ñöôïc traûi nghieäm ( töï mình laøm thí nghieäm, töï mình quan saùt, ño ñaïc) vaø ruùt ra nhaän xeùt, keát luaän. Vaäy thì laøm theá naøo ñeå caùc em tieán haønh thí nghieäm hieäu quaû? Ruùt ra tính chaát, keát luaän chính xaùc? Hoaït ñoäng nhoùm ñoàng boä, maïnh daïn ñeà xuaát yù kieán? Ñaây laø vaán ñeà maø baûn thaân toâi muoán nghieân cöùu tìm ra phöông phaùp khaû thi ñeå giuùp hoïc sinh hoaït ñoäng nhoùm tích cöïc hieäu quaû nhaèm naâng cao chaát löông hoïc taäp cuûa hoïc sinh. Do ñoù toâi vieát saùng kieán kinh nghieäm “Toå chöùc daïy hoïc hoaït ñoäng nhoùm trong thí nghieäm vaø thöïc haønh vaät lí”. NguyÔn M· Lùc 3 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
4. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 III. NHIEÄM VUÏ NGHIEÂN CÖÙU: Saùng kieán kinh nghieäm naøy nghieân cöùu veà quaù trình taïo nhoùm vaø hoaït ñoäng nhoùm cuûa hoïc sinh khi thí nghieäm vaø thöïc haønh vaät lí. Toå chöùc cho hoïc sinh naém vöõng heä thoáng cô baûn cuûa tieát hoïc. Töø thí nghieäm , nhaän xeùt ñeå ruùt ra keát luaän cuûa baøi hoïc. Khaû naêng ñeà xuaát phöông aùn thí nghieäm, söû duïng duïng cuï thí nghieäm vaø caùc thao taùc trong thöïc haønh. Kyõ naêng dieãn ñaït roõ raøng , chính xaùc baèng ngoân ngöõ vaät lí. IV. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU – PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU: Saùng kieán kinh nghieäm nghieân cöùu veà toå chöùc hoaït ñoäng thí nghieäm vaø thöïc haønh vaät lí ôû hai lôùp 7A vaø 7B tröôøng THCS Hång D­¬ng - Thanh Oai - Hµ Néi. Caùc noäi dung veà Quang Hoïc, AÂm Hoïc vaø Ñieän Hoïc trong ch­¬ng tr×nh VËt LÝ líp 7 cuûa naêm hoïc 2011-2012. V. AÙP DUÏNG CUÛA ÑEÀ TAØI: Saùng kieán kinh nghieäm naøy khoâng chæ aùp duïng ñeå giaûng daïy caùc baøi thí nghieäm thöïc haønh vaät lí trong suoát naêm hoïc naøy maø coù theå aùp duïng trong suoát quaù trình giaûng daïy cuûa giaùo vieân. NguyÔn M· Lùc 4 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
5. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 Chöông II: NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI I. CÔ SÔÛ LÍ LUAÄN LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU: 1.Cơ sở lí luận: Döïa vaøo muïc tieâu chung cuûa giaùo duïc phoå thoâng nhaèm vöôn tôùi, ñuoåi kòp vaø hoøa nhaäp vôùi xu theá phaùt trieån giaùo duïc treân theá giôùi. Döïa vaøo lí luaän kieåu daïy hoïc “höôùng taäp trung vaøo hoïc sinh treân cô sôû hoaït ñoäng cuûa hoïc sinh”. Nhöõng ñoåi môùi ñoàng boä veà giaùo duïc trung hoïc cô sôû theo tö töôûng tích cöïc hoùa hoaït ñoäng hoïc taäp cuûa hoïc sinh ñaõ ñaët ra nhöõng yeâu caàu böùc thieát veà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc. Döïa vaøo ñaëc ñieåm rieâng cuûa moân hoïc maø vaät lí hoïc coù theå thöïc hieän nhieäm vuï chung theo caùch rieâng cuûa mình. Döïa vaøo noäi dung chöông trình vaät lí 7 vaø tình hình thöïc teá cuûa hoïc sinh tröôøng trung hoïc cô soû Hång D­¬ng. Vaán ñeà ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø moät ñoøi hoûi böùc thieát. Trong ñoù moät trong nhöõng hoaït ñoäng quan troïng laø höôùng daãn hoïc sinh laøm thí nghieäm vaø thöïc haønh trong baøi hoïc vaät lí. 2. Cơ sở thực tiễn: -Treân cô sôû saùch giaùo khoa vaät lyù lôùp 7 THCS hieän nay ñöôïc vieát theo ñònh höôùng höôùng daãn hoïc sinh hoaït ñoäng chieám lónh kieán thöùc, thu nhaän thoâng tin, xöû lí thoâng tin, traû lôøi caâu hoûi, thí nghieäm thöïc haønh vaän duïng chính vì vaäy neân vieäc toå chöùc nhoùm hoïc taäp trong giôø hoïc taäp laø hình thöùc daïy hoïc toát nhaát trong vieäc phaùt huy tính tích cöïc cuûa hoïc sinh trong quaù trình thöïc haønh. Do ñaëc ñieåm cuûa boä moân: thöïc haønh vaø do yeâu caàu ñoåi môùi chöông trình saùch giaùo khoa, phöông phaùp daïy hoïc. Neân toå chöùc hoïc nhoùm trong giôø thöïc haønh laø hình thöùc hoïc taäp khoâng thieáu ñoái vôùi boä moân vaät lyù. NguyÔn M· Lùc 5 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
6. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 II. NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI: 1/ Thöïc traïng boä moân: Vaät lí laø moät moân hoïc coøn khaù môùi ñoái vôùi hoïc sinh caáp hai. Caùc söï vaät, hieän töôïng vaät lí tuy gaàn guõi vôùi cuoäc soáng haøng ngaøy ,nhöng ñoái vôùi hoïc sinh lôùp 7 thì trình ñoä tö duy cuûa caùc em coøn thaáp, kyõ naêng haønh ñoäng nhaän thöùc coøn thieáu, voán soáng thöïc teá coøn ngheøo. Do ñoù caùc em thöôøng tìm hieåu noäi dung moät caùch qua loa, khoâng coù caên cöù khoa hoïc. Coøn nhieàu hoïc sinh vaø phuï huynh coù caùch nhìn vaø thaùi ñoä chöa ñuùng ñaén trong hoïc taäp. Hoïc sinh löôøi hoïc, löôøi tìm hieåu hoaëc khoâng muoán tìm hieåu , thích ghi cheùp baøi coù saün, ít laøm baøi taäp. Noäi dung chöông trình vaät lí lôùp 7 töông ñoái naëng, khoâng coù tieát baøi taäp ñeå cuûng coá kieán thöùc khoù. 2./ Caùc bieän phaùp thöïc hieän Saùng Kieán Kinh Nghieäm: Qua thöïc teá aùp duïng giaûng daïy theo phöông phaùp môùi, toâi thaáy hoïc sinh tích cöïc tham gia caùc hoaït ñoäng ñoùng goùp xaây döïng baøi taïi lôùp. Caùc em soâi noåi, höùng thuù khi ñöôïc töï mình laøm thí nghieäm. Trong caùc giôø hoïc naøy thì giaùo vieân chæ laø ngöôøi toå chöùc, höôùng daãn. Hoïc sinh töï khaùm phaù vaø chieám lónh kieán thöùc môùi. Giaùo vieân khoâng chæ daïy cho hoïc sinh kieán thöùc maø caû phöông phaùp hoïc ( chuû yeáu laø töï hoïc). Haàu heát caùc baøi hoïc trong chöông trình ñeàu coù thí nghieäm. Hình thöùc chuû yeáu vaãn laø hoïc taäp theo lôùp, caû lôùp cuøng nghieân cöùu moät vaán ñeà, ñaït ñeán cuøng moät keát luaän. Caùc thí nghieäm do hoïc sinh tieán haønh treân lôùp goàm hai noäi dung : thí nghieäm nghieân cöùu kieán thöùc môùi vaø thí nghieäm thöïc haønh. ❖ Thí nghieäm ñeå hình thaønh kieán thöùc môùi: Trong chöông trình Vaät lí 7, thí nghieäm tröïc dieän phaàn lôùn ñeå hình thaønh kieán thöùc môùi. Moät soá ít thí nghieäm ñeå cuûng coá kieán thöùc. Ví duï: Thí nghieäm ñeå giaûi thích öùng duïng veà söï truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng ( baøi 2), thí NguyÔn M· Lùc 6 Tr­êng THCS Hång D­¬ng
7. Tæ chøc d¹y häc ho¹t ®éng nhãm trong ThÝ nghiÖm VËt LÝ 7 nghieäm kieåm tra söï thay ñoåi vuøng boùng toái vaø boùng nöûa toái ( baøi 3), thí nghieäm ñeå kieåm tra ñoä cao cuûa aâm phuï thuoäc vaøo taàn soá ( baøi 11). Khi daïy caùc baøi coù thí nghieäm, giaùo vieân phaûi nghieân cöùu caùch boá trí thí nghieäm, tieán haønh thí nghieäm( ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích thí nghieäm, caàn söû duïng caùc duïng cuï naøo, boá trí thí nghieäm ra sao, tieán haønh thí nghieäm theo caùc böôùc naøo, caàn quan saùt gì, ño ñaït caùi gì? ), khoâng xem nheï caùc duïng cuï thí nghieäm ñôn giaûn.Giaùo vieân caàn taïo ñieàu kieän ñeå hoïc sinh töï tay laøm thí nghieäm, töï mình quan saùt, ño ñaït vaø ruùt ra nhaän xeùt, keát luaän- töùc laø ñöôïc traûi nghieäm trong thöïc teá. Ñoái vôùi caùc thí nghieäm ñôn giaûn döïa treân nhöõng duïng cuï reû tieàn, deã kieám vaø coù hieäu quaû roõ raøng, giaùo vieân toå chöùc thöïc haønh ñoàng loaït theo nhoùm nhoû ñeå nhieàu em ñöôïc töï tay laøm, töï mình traûi nghieäm. Ví duï: -Thí nghieäm veà söï truyeàn thaúng cuûa aùnh saùng. Moãi nhoùm 2 em töï chuaån bò caùc oáng nhoû thaúng vaø oáng cong ñeå quan saùt aùnh saùng töø ñeøn pin.(baøi 2) -Thí nghieäm kieåm tra aûnh taïo bôûi göông caàu loài. Moãi baøn töï chuaån bò moät caùi muoâi muùc canh baèng inox ñeå quan saùt aûnh cuûa vaät ôû maët loài cuûa caùi muoâi ( baøi 7). -Thí nghieäm baät daây cao su ñeå quan saùt dao ñoäng cuûa daây vaø laéng nghe aâm phaùt ra, goõ vaøo maët troáng vaø tìm phöông aùn kieåm tra söï rung ñoäng cuûa maët troáng (baøi 10). -Thí nghieäm baät thöôùc theùp ñeå quan saùt dao ñoäng nhanh hay chaäm, maïnh hay yeáu vaø laéng nghe aâm phaùt ra ( baøi 17) Khi laøm töøng thí nghieäm naøy caàn chuù yù höôùng daãn hoïc sinh quan saùt cuï theå caùi gì vaø reøn caùc em duøng thuaät vaät lí ngöõ phuø hôïp ñeå thu thaäp nhöõng thoâng tin caàn thieát. Chaúng haïn nhö khi quan saùt dao ñoäng nhanh hoaëc chaäm thì phaûi duøng thuaät ngöõ töông öùng laø taàn soá lôùn hoaëc nhoû aâm phaùt ra cao hoaëc thaáp ; khi quan saùt dao ñoäng maïnh hoaëc yeáu thì phaûi duøng thuaät ngöõ töông öùng laø bieân ñoä lôùn hoaëc nhoû aâm phaùt ra to hoaëc nhoû. Sau khi hoïc xong baøi “ Ñoä to NguyÔn M· Lùc 7 Tr­êng THCS Hång D­¬ng