Sáng kiến kinh nghiệm Một số điều cần chú ý khi kiểm tra việc học Toán của học sinh

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Một số điều cần chú ý khi kiểm tra việc học Toán của học sinh

1. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? I. đặt vấn đề Thực trạng nền giáo dục nước ta hiện nay đã đạt được những thành tựu đáng kể. Nhưng bên cạnh đó số lượng học sinh (HS) ngồi nhầm lớp, nhầm cấp còn nhiều, chiếm khoảng 30%. Trong thực trạng chung đó, số học sinh yếu kém về bộ môn toán trường tôi cũng chiếm một số lượng không nhỏ khoảng 30% đến 40%. Đối với những học sinh này thường mắc những sai lầm cơ bản sau. Ví dụ: Khi một học sinh làm bài tập có sai sót cơ bản sau. 2 x y 4 xy 4 xy ( x y)2 Vậy chúng ta sẽ làm gì khi học sinh mắc phải những sai lầm như thế? Trong các phương pháp dạy học toán, chúng ta không thể không đề cập đến phương pháp kiểm tra. Kiểm tra kết quả học tập của học sinh là một khâu có ý nghĩa quan trọng trong quá trình dạy học toán. Nó đảm bảo mối liên hệ ngược trong quá trình dạy học bộ môn, giúp giáo viên (GV) kịp thời điều chỉnh việc dạy và học sinh kịp thời điều chỉnh việc học của mình. Bên cạnh đó việc kiểm tra còn nhằm củng cố, đào sâu, hệ thống hoá kiến thức của học sinh, có tác dụng giáo dục cho học sinh tinh thần trách nhiệm trong học tập, thói quen làm việc có kế hoạch và đúng hạn những nhiệm vụ được giao, thói quen đào sâu suy nghĩ, báo cáo trung thực trong việc báo cáo kết quả học tập của mình. II. Giải quyết vấn đề: Trong bài viết này tôi muốn nêu ra một số điều cần chú ý khi kiểm tra việc học toán của học sinh: - Việc kiểm tra phải bám sát mục tiêu đào tạo, yêu cầu qui định của chương trình, không thể phụ thuộc một cách tuỳ tiện vào trình độ của mỗi lớp, vào ý muốn chủ quan của giáo viên. - Các khâu kiểm tra, phân tích đánh giá kết quả và đề ra biện pháp điều chỉnh việc dạy và học phải gắn chặt với nhau. - Cần phối hợp nhiều phương pháp để kiểm tra đến cá nhân học sinh, tạo điều kiện để học sinh bộc lộ hết thực chất của mình giúp cho việc đánh giá kết quả và đề ra biện pháp điều chỉnh được chính xác. - Để cho việc kiểm tra có tác dụng tốt, cần phối hợp khéo léo các phương pháp kiểm tra: Kiểm tra miệng, kiểm tra viết, kiểm tra bài làm ở nhà, theo giỏi và quan sát học sinh hàng ngày. 1 . Kiểm tra miệng: Theo tôi nghĩ để kiểm tra miệng được tốt thì giáo viên và học sinh phải chuẩn bị chu đáo, giáo viên phải có nghệ thuật điều khiển và có thái độ đối xử đúng mực với Sáng kiến kimnh nghiệm 1
2. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? học sinh khi kiểm tra. Không nên nêu những câu hỏi yêu cầu học sinh học thuộc các câu chữ trong sách giáo khoa. Ví dụ 1: Sau khi học sinh học xong bài: “Cung chứa góc” và bài “Tứ giác nội tiếp” Giáo viên có thể nêu câu hỏi: Câu hỏi 1: Em hãy cho biết thế nào là tứ giác nội tiếp? Dấu hiệu để nhận biết một tứ giác nội tiếp? Trả lời: Tứ giác có 4 đỉnh cùng nằm trên một đường tròn gọi là tứ giác nội tiếp trong đường tròn. Một tứ giác có tổng 2 góc đối nhau bằng 180 thì tứ giác đó nội tiếp trong đường tròn. Câu hỏi 2: Cho hai hình vẽ sau: A B M N D C Q P Em có nhận xét gì về hai tứ giác ABCD và MNPQ? Nếu học sinh trả được câu 1 nhưng không trả lời câu 2 chứng tỏ học sinh học thuộc bài, nhưng cách học của học sinh còn hời hợt, học sinh chỉ mới học thuộc lòng các câu chữ trong sách giáo khoa mà chưa biết đào sâu suy nghĩ, lật đi lật lại vấn đề. Qua đó học sinh rút được kinh nghiệm để cải tiến việc học của mình. Giáo viên cũng thấy được cần chú ý khi hướng dẫn học sinh học bài. (Câu 2:Tứ giác ABCD, MNPQ là những tứ giác nội tiếp) Nếu câu 1 học sinh không trả lời được chứng tỏ HS chưa học bài, chúng ta phải tìm hiểu lí do và kịp thời giúp đỡ. Qua đây ta thấy cần có hệ thống câu hỏi phù hợp cho đối tượng học sinh khi kiểm tra. Đối với học sinh học lực trung bình trở xuống nên hỏi câu 1, từ trung bình trở lên nên hỏi câu 2. Khi kiểm tra miệng cần yêu cầu cả lớp tham gia lắng nghe bạn trả lời để nhận xét. Qua những câu trả lời của học sinh khá, giỏi sẽ có tác dụng giúp cho học sinh yếu, kém hiểu rõ nội dung bài học hơn. Chúng ta cũng không nên quan niệm rằng kiểm tra miệng chỉ dành thời gian vào đầu tiết học. Cách kiểm tra mà giáo viên gọi một học sinh lên bảng trả lời các em khác lắng nghe. Nhiều khi giáo viên chỉ làm việc riêng với học sinh ở trên bảng, hiệu quả dạy học và giáo dục của việc kiểm tra rất thấp. Để giúp cho học sinh có thói quen đào sâu suy nghĩ trong học tập nên tổ chức cho học sinh sau khi học xong lí thuyết có thể kiểm tra miệng bằng việc thảo luận, trao đổi nội dung bài học. Ví dụ 2: Sau khi học sinh đã học xong bài : “Hình chữ nhật” giáo viên có thể hỏi: Các em hãy trình bày những gì mình biết về hình chữ nhật? Có thể HS sẽ nêu: Hình chữ nhật là hình bình hành có một góc vuông. Sáng kiến kimnh nghiệm 2
3. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? GV: Em đã trả lời đúng nhưng em có thắc mắc, có đề ra câu hỏi gì xung quanh vấn đề này không? Giáo viên có thể hỏi hoặc yêu cầu học sinh khác đặt câu hỏi. Câu hỏi 1: Hình bình hành có 4 góc vuông có phải là hình chữ nhật không? HS: Hình bình hành có 4 góc vuông đương nhiên có một góc vuông và do đó nó là hình chữ nhật. Câu hỏi 2: Hình bình hành có 2 góc bằng nhau có phải là hình chữ nhật không? HS có thể trả lời có hoặc không. Nếu học sinh trả lời có thì có thể hỏi tiếp: Nếu hình bình hành ABCD có 2 góc A và C bằng nhau thì sao? HS trả lời: Hình bình hành có 2 góc A và C bằng nhau không phải là hình chữ nhật. Câu hỏi 3: Hình bình hành có 2 góc bằng nhau có thêm điều kiện gì nó sẽ là hình chữ nhật? HS: Hình bình hành có 2 góc kề 1 cạnh bằng nhau là hình chữ nhật. GV: Như vậy ta có thêm một dấu hiệu để nhận biết hình chữ nhật đó là: Hình bình hành có 2 góc kề 1 cạnh bằng nhau là hình chữ nhật. Qua ví dụ trên ta thấy GV đã kiểm tra miệng được nhiều học sinh và phát huy được tính tích cực chủ động trong học tập của học sinh, các em được rèn luyện khả năng tự đặt cho mình và cho người khác những câu hỏi mới, đó là một trong những nét đặc trưng của hoạt động sáng tạo. 2. Kiểm tra viết: Kiểm tra viết có ưu điểm là giúp kiểm tra được một lúc nhiều học sinh, giúp học sinh phát triển tư duy, giúp đánh giá khách quan trình độ học sinh. Kiểm tra viết cần kết hợp cả trắc nghiệm và tự luận. Bởi vì kiểm tra trắc nghiệm giúp chúng ta kiểm tra kiến thức trên diện rộng, còn kiểm tra tự luận lại rèn luyện được nhiều về năng lực tư duy, sáng tạo, năng lực trình bày, diễn đạt chính xác của học sinh. Kiểm tra viết không chỉ đơn thuần là làm bài kiểm tra 15’ hay 1 tiết, mà còn trong mỗi tiết luyện tập ta có thể kiểm tra việc học sinh trình bày cách giải một bài tập ở bảng. Qua đó giáo viên thấy được những sai lầm của học sinh thường mắc phải để kịp thời sửa lỗi. Ví dụ 1: Khi học sinh học xong bài “Cộng trừ đa thức một biến” (Đại số 7). Có một học sinh lên bảng làm bài tập như sau: 1 M(x) = x5 4x4 2x3 x2 2 + N(x) 2x5 x4 x3 x 2 3 M(x) + N(x) = x5 5x4 3x3 2x3 2 Sáng kiến kimnh nghiệm 3
4. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? 1 M(x) = x5 4x4 2x3 x2 2 _ N(x) 2x5 x4 x3 x 2 5 M(x) - N(x) = 3x5 3x4 x3 x - 2 Qua bài làm của học sinh ta nhận thấy học sinh sai lầm khi thực hiện phép tính cộng: x2 ( x) 2x3 , khi thực hiện phép tính trừ sai lầm là: x2 ( x) x Từ ví dụ này GV hướng dẫn học sinh lập bảng sau: Hệ số của mỗi hạng tử Đa thức Bậc 5 Bậc 4 Bậc 3 Bậc 2 Bậc 1 Bậc 0 1 M(x) 1 4 -2 -1 0 - 2 N(x) -2 1 -1 0 -1 2 M(x) + N(x) -1 5 -3 -1 -1 3 2 5 M(x) - N(x) 3 3 -1 -1 1 - 2 Qua lập bảng trên HS thực hiện đúng phép cộng và phép trừ của 2 đa thức M(x) và N(x) như sau: 1 M(x) = x5 4x4 2x3 x2 2 + N(x) 2x5 x4 x3 x 2 3 M(x) + N(x) = - x5 5x4 3x3 x2 x 2 1 M(x) = x5 4x4 2x3 x2 2 _ N(x) 2x5 x4 x3 x 2 Sáng kiến kimnh nghiệm 4
5. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? 5 M(x) - N(x) = 3x5 3x4 x3 x2 x 2 Ví dụ 2: Sau khi chấm xong mỗi bài kiểm tra của học sinh tôi thường lập bảng sau: Họ và tên Ưu điểm Sai lầm cơ bản Cách giải chính quyết Nguyễn Thị Hằng(7B) Chữ viết x2 x 2x3 Kiểm tra ở tiết trình bày x2 x x luyện tập gần cẩn thận nhất Nguyễn Thị Thư(7B) Chữ viết ABC và DEF có AB Như trên rõ ràng ^ ^ = DE, A D , AC = EF ABC = DEF (C.G.C) Trần Văn Huy(9A) Không ĐK xác định của Như trên 1 4x là: 1-4x 0 1 4x 1 x 4 2 NguyễnTiếnCường(9A) Không x y 4 xy Như trên 4 xy ( x y)2 Đinh Thị Nga(9A) Trình bày x3 2x2 5x 4x2 Như trên rõ ràng 2 x. x 2x 5 4x.x x2 2x 5 4x x2 6x 5 0 x 1 x 5 Bên cạnh đó tôi còn yêu cầu học sinh ghi lại những sai lầm của mình trong các bài làm, bài kiểm tra vào một quyển vở và ghi sửa lại cho đúng. Ví dụ: Những học sinh trên phải ghi vào vở theo mẫu sau. Sai lầm Sai ở đâu Sửa lại như thế nào x2 x 2x3 x2 và x không phải là 2 x2 x x2 x x2 x x đơn thức đồng dạng x2 x x2 x .Nhầm lẫn với phép nhân,phép chia 2 luỹ Sáng kiến kimnh nghiệm 5
6. Dạy học toán bằng phương pháp kiểm tra như thế nào? thừa cùng cơ số x2.x x3 , x2 : x x ABC và DEF có AB ^ ABC và DEF có AB ^ ^ D không xen giữa 2 ^ ^ = DE, A D , AC = EF cạnh DE và EF = DE, A D , AC =DF ABC = DEF ABC = DEF (C.G.C) (C.G.C) ĐK xác định của Chia 2 vế cho số âm mà ĐK xác định của 1 4x là: 1-4x 0 bất đẳng thức không đổi 1 4x là: 1-4x 0 1 chiều . 1 4x 1 x 4x 1 x 4 4 2 Nhầm với trường hợp 2 x y 4 xy x y 4 xy 4 xy ( x y)2.4 xy ( x y)2 4 xy ( x y)2 ( x y)2 4 xy 1 ( x y)2 x3 2x2 5x 4x2 Chia 2 vế của phương x3 2x2 5x 4x2 x.(x2 2x 5) 4x.x trình cho 1 biểu thức x.(x2 2x 5) 4x.x chứa biến x2 2x 5 4x x.(x2 6x 5) 0 x2 6x 5 0 x 0 2 x 1 x 6x 5 0 x 5 x 0 x 1 x 5 Giáo viên yêu cầu HS làm như trên sẽ giúp HS không mắc phải những sai lầm như thế trong những bài toán tương tự. 3. Kiểm tra bài làm ở nhà của học sinh: Việc kiểm tra bài làm ở nhà của học sinh có tác dụng giáo dục HS về ý thức tổ chức kỉ luật, tinh thần trách nhiệm, đồng thời qua đó giúp HS củng cố, đào sâu kiến Sáng kiến kimnh nghiệm 6