Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 6 giải tốt một số dạng toán tìm x

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Giúp học sinh Lớp 6 giải tốt một số dạng toán tìm x

1. “GIUÙP HOÏC SINH LÔÙP 6 GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAÏNG TOAÙN TÌM X” I . ÑAËT VAÁN ÑEÀ. Nhö chuùng ta ñaõ bieát caùc daïng toaùn tìm x khoâng coøn xa laï gì so vôùi hoïc sinh lôùp 6. Ngay töø khi hoïc Tieåu hoïc caùc em ñaõ ñöôïc laøm quen daàn vôùi caùc daïng toaùn tìm x. Leân ñeán caáp hai caùc em seõ coøn gaëp laïi raát nhieàu daïng toaùn tìm x naâng cao hôn. Nhöng haàu nhö laø caùc em laïi khoâng theå nhôù ñöôïc caùch giaûi moät soá daïng toaùn ñôn giaûn nhö ñaõ ñöôïc hoïc ôû Tieåu hoïc. Chính vì theá vieäc höôùng daãn caùc em giaûi caùc baøi toaùn tìm x naâng cao nhö chöông trình phoå thoâng hieän nay seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên. Ñoù laø moät vaán ñeà raát caàn ñöôïc söï quan taâm cuûa giaùo vieân. Töø nhöõng traên trôû treân toâi maïnh daïn ñöa ra kinh nghieäm: ”GIUÙP HOÏC SINH LÔÙP 6 GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAÏNG TOAÙN TÌM X”. Ñoù laø nhöõng tích luõy kinh nghieäm cuûa toâi trong quùa trình hoïc vaø daïy toaùn, vôùi nieàm mong öôùc giuùp caùc em hoïc sinh deã daøng giaûi moät soá baøi toaùn tìm x cô baûn thöôøng gaëp trong chöông trình lôùp 6. II. NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP THÖÏC HIEÄN Do khaû naêng nhaän thöùc vaø suy luaän cuûa hoïc sinh trong moãi lôùp chöa ñoàng boä neân vieäc aùp duïng lí thuyeát cô baûn cuûa daïng baøi toaùn tìm x gaëp raát nhieàu khoù khaên. Naém baét ñöôïc tình hình treân toâi phaûi ñöa ra caùc daïng baøi taäp khaùc nhau ñeå phaân loaïi cho phuø hôïp vôùi khaû naêng nhaän thöùc cuûa töøng ñoái töôïng. Caùc baøi taäp ôû daïng töø thaáp ñeán cao ñeå nhöõng em nhaän thöùc chaäm coù theå laøm toát nhöõng baøi toaùn ôû möùc ñoä trung bình, ñoàng thôøi kích thích söï tìm toøi vaø saùng taïo cuûa nhöõng hoïc sinh khaù. Beân caïnh ñoù toâi thöôøng xuyeân höôùng daãn, söûa chöõa choã sai cho hoïc sinh, laéng nghe yù kieán cuûa caùc em. Cho hoïc sinh ngoaøi laøm vieäc caù nhaân coøn phaûi tham gia trao ñoåi nhoùm khi caàn thieát. Toâi yeâu caàu hoïc sinh phaûi töï giaùc, tích cöïc, chuû ñoäng, coù traùch nhieäm vôùi baûn thaân vaø taäp theå. Ñeå giaûi toát baøi toaùn tìm x toâi yeâu caàu hoïc sinh caàn phaûi naém ñöôïc nhöõng yeâu caàu cô baûn sau : - Böôùc ñaàu tieân nhaän daïng baøi toaùn. - Sau khi nhaän daïng, neáu baøi toaùn coù töø hai pheùp tính trôû leân thì ta phaân tích thöù töï thöïc hieän pheùp toaùn. Sau ñoù ta ñi tìm x theo trình töï ngöôïc laïi vôùi trình töï thöïc hieän pheùp toaùn. Ñöa baøi toaùn veà daïng cô baûn. - Ñöa ra moät pheùp toaùn ñôn giaûn gioáng pheùp toaùn cuûa ñeà baøi ñeå thaønh laäp coâng thöùc tìm x. - Sau khi tìm ñöôïc x ta ñi thöû laïi. Trang1
2. III. MOÄT SOÁ VÍ DUÏ : Höôùng daãn hoïc sinh giaûi moät soá ví duï cuï theå sau : 1) Pheùp toaùn coäng : a) Daïng cô baûn : Ví duï 1 : Tìm x bieát : 25 + x = 63 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho pheùp + Pheùp toaùn coäng. 25 + x = 63 toaùn gì ? + Soá ta caàn tìm laø gì ? + Soá haïng thöù hai. + Trong pheùp toaùn coäng muoán tìm + Laáy toång tröø cho soá x = 63 - 25 moät soá haïng ta laøm theá naøo? haïng ñaõ bieát. 63 - 25 =38 x = 38 + Muoán bieát x=38 ñuùng hay sai ta coù theå thöû laïi baèng caùch thay x=38 vaøo bieåu thöùc ta coù 25+38=63. Vaäy x=38 laø ñuùng b) Daïng naâng cao : Ví duï 2 : Tìm x bieát : (23 + x ) + 11 = 42 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho + Hai pheùp toaùn, pheùp toaùn ( 23 + x ) +11 = 42 maáy pheùp toaùn? Ñoù laø coäng trong ngoaëc vaø pheùp nhöõng pheùp tính gì ? toaùn coäng phía ngoaøi. + Theo thöù töï thöïc hieän + Thöïc hieän pheùp tính coäng pheùp tính thì ta thöïc hieän trong ngoaëc tröôùc, sau ñoù nhö theá naøo ? thöïc hieän pheùp tính coäng ngoaøi daáu ngoaëc. + Vaäy tröôùc tieân ta phaûi tìm + Laáy toång tröø ñi soá haïng ñaõ 23 + x = 42 – 11 soá haïng (23+x) trong pheùp bieát. 42 - 11 = 31 23 + x = 31 coäng ngoaøi daáu ngoaëc tröôùc. Muoán tìm soá haïng (23+x ) ta + Ta laáy toång tröø soá haïng ñaõ x= 31 - 23 laøm sao ? bieát. 31- 23 = 8 x= 8 + Ñeán ñaây ta tìm x ñöôïc + Thay x = 8 vaøo bieåu thöùc chöa? Tìm x nhö theá naøo ? ta coù :(23+8)+11 = 31 +11 = + Ñeå bieát x=8 ñuùng hay sai 42. Ta ñöôïc bieåu thöùc ñuùng. thöû laïi nhö theá naøo ? Vaäy x =8 laø ñuùng. Trang2
3. 2) Pheùp toaùn tröø : a) Daïng toaùn cô baûn : Ví duï 3 :Tìm x bieát: 32 - x = 14 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho pheùp + Pheùp toaùn tröø 32 - x = 14 toaùn gì ? + Soá ta caàn tìm laø x ôû vò trí naøo ? + Soá tröø + Neáu nhö caùc em khoâng nhôù trong pheùp tröø muoán tìm soá bò + 3 laø soá tröø tröø ta laøm sao.Ta coù theå laáy moät pheùp toaùn tröø ñôn giaûn ñeå thöû: 5-3 =2. Trong pheùp toaùn naøy thì soá naøo laø soá tröø? + Trong pheùp toaùn treân ta thaáy muoán tìm soá 3 thì ta seõ laáy 5-2. Coù nghóa laø trong pheùp toaùn tröø + Laáy soá bò tröø tröø ñi muoán tìm soá tröø ta laøm theá naøo? hieäu. + Trôû laïi baøi toaùn tìm x treân, + Nghóa laø muoán tìm x = 32 - 14 vaäy muoán tìm x ta laøm theá naøo? x ta laáy 32 -14 =18 x = 18 + Ñeå bieát x=18 ñuùng hay sai ta + Thay x=18 vaøo bieåu coù theå thöû laïi baèng caùch naøo? thöùc ta coù 32 - 18 =14. Ñoù laø moät bieåu thöùc ñuùng neân giaù trò cuûa x=18 laø ñuùng. b) Daïng naâng cao : Ví duï 4 : 32 – ( x – 13 ) = 15 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho + Hai pheùp tính, pheùp tính tröø 32 - ( x -13 ) = 15 maáy pheùp tính ? Ñoù laø nhöõng trong ngoaëc vaø pheùp tính tröø pheùp tính gì ? phía ngoaøi + Theo thöù töï thöïc hieän pheùp + Thöïc hieän pheùp tính tröø tính thì ta thöïc hieän nhö theá trong ngoaëc tröôùc, sau ñoù naøo ? thöïc hieän pheùp tính tröø ngoaøi Trang3
4. daáu ngoaëc. + Ta phaûi tìm x theo trình töï + Ta phaûi giaûi quyeát pheùp x - 13 = 32 – 15 nhö theá naøo ? toaùn tröø ngoaøi daáu ngoaëc x - 13 = 17 tröôùc. Neân tröôùc tieân ta phaûi tìm soá tröø (x-13) trong pheùp tröø ngoaøi daáu ngoaëc tröôùc. Baèng caùch laáy 32–15=17 + Ñeán ñaây ta tìm x ñöôïc + Do x laø soá bò tröø neân tìm x x = 17+13 chöa? Tìm x nhö theá naøo ? thì ta laáy hieäu coäng vôùi soá x = 30 tröø. + Ñeå bieát x=30 ñuùng hay sai + Thay x = 30 vaøo bieåu thöùc thöû laïi nhö theá naøo ? ta coù :32 - (30 - 13 ) = 32 -17 = 15. Ta ñöôïc bieåu thöùc ñuùng. Vaäy x =30 laø ñuùng. 3) Pheùp toaùn nhaân : Ví duï 5 : Tìm x bieát : 21. x =105 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Baøi toaùn treân cho pheùp + Pheùp toaùn nhaân. 21.x = 105 toaùn gì ? + Soá ta caàn tìm laø gì ? + Thöøa soá thöù hai. Trong pheùp toaùn nhaân muoán + Laáy tích chia cho thöøa soá x = 105 : 21 tìm moät thöøa soá ta laøm theá ñaõ bieát 105 : 21 = 5 x = 5 naøo? + Ta coù theå thöû laïi baèng caùch + Thay x = 5 ta coù 21.5 =105. naøo ? Vaäy giaù trò cuûa x tìm ñöôïc laø ñuùng. 4) Pheùp toaùn chia : a) Daïng cô baûn : Ví duï 6 : Tìm x bieát : 102 : x = 3 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Baøi toaùn treân cho pheùp toaùn + Pheùp toaùn chia. 102 : x = 3 gì ? + Soá ta caàn tìm laø gì ? + Soá chia. Trang4
5. + Trong pheùp toaùn chia neáu + Laáy moät pheùp toaùn chia x = 102 : 3 ta khoâng nhôù muoán tìm soá ñôn giaûn ñeå thöû. Ví duï: x = 34 chia baèng caùch naøo, thì ta 6:3=2. Ta thaáy muoán tìm soá phaûi laøm sao? chia laø 3 ta phaûi laáy 6:2. Vaäy muoán tìm soá chia ta laáy soá bò chia chia cho thöông: 102:3=34 + Ta coù theå thöû laïi baèng caùch + Thay x = 34 ta coù 102:34 naøo ? =3. Vaäy giaù trò cuûa x tìm ñöôïc laø ñuùng. b) Daïng naâng cao : Ví duï 7 : Tìm x bieát : 206 : ( x:35 ) = 103 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho + Hai pheùp tính, pheùp tíùnh 206 : (x :35 ) = 103 maáy pheùp tính? Ñoù laø nhöõng chia trong ngoaëc vaø pheùp pheùp tính gì? tính chia phía ngoaøi. + Theo thöù töï thöïc hieän pheùp + Thöïc hieän pheùp tính chia tính thì ta thöïc hieän nhö theá trong ngoaëc tröôùc, sau ñoù naøo? thöïc hieän pheùp tính chia ngoaøi daáu ngoaëc. + Ñoái vôùi daïng toaùn tìm x thì + Thöïc hieän theo trình töï ta phaûi laøm nhö theá naøo ? ngöôïc laïi. Tìm soá chia (x:35) trong pheùp chia ngoaøi daáu ngoaëc tröôùc. + Trong pheùp toaùn chia muoán + Laáy soá bò chia chia cho x : 35 = 206:103 tìm soá chia ta laøm nhö theá thöông. 206 : 103 = 2 x : 35 = 2 naøo? + Ñeán ñaây ta tìm x nhö theá + Muoán tìm soá bò chia x ta x = 2 . 35 naøo? laáy thöông nhaân vôùi soá x = 70 chia. 35.2=70 + Muoán bieát x = 2 ñuùng hay + Thay x=70 vaøo baøi toaùn sai ta laøm theá naøo. ta ñöôïc: 206:(70:35) = 206 : 2 = 103. Vaäy giaù trò x = 70 laø ñuùng. Trang5
6. 5) Baøi toaùn hoãn hôïp : Ví duï 8: Tìm x bieát : 108 : ( 47 – 2x ) + 28 = 40 Hoaït ñoäng cuûa thaày Hoaït ñoäng cuûa troø Noäi dung + Trong baøi toaùn treân cho + Goàm boán pheùp tính nhaân 108:(47-2x)+ 28 = 40 maáy pheùp tính? Ñoù laø nhöõng vôùi tröø trong ngoaëc vaø chia pheùp tính gì ? vôùi coäng ngoaøi daáu ngoaëc. + Neáu nhö thöc hieän theo thöù + Pheùp tính nhaân trong töï thì ta seõ thöïc hieän pheùp ngoaëc tröôùc, roài ñeán tröø tính naøo tröôùc? trong ngoaëc roài ñeán chia ngoaøi ngoaëc vaø cuoái cuøng laø coäng ngoaøi daáu ngoaëc. + Ta tìm x theo trình töï nhö + Ñoái vôùi daïng toaùn tìm x thì theá naøo ? ta phaûi laøm theo trình töï ngöôïc laïi. Nghóa laø ta phaûi giaûi quyeát pheùp toaùn coäng ngoaøi daáu ngoaëc tröôùc, phaûi 108:(47 - 2x)=40 - 28 tìm soá haïng thöù nhaát 108 : (47 - 2x) = 12 108:(47–2x) tröôùc. Baèng caùch laáy toång tröø cho soá haïng ñaõ bieát: 40 –28 = 12 + Böôùc tieáp theo ta laøm gì ? + Tìm soá chia (47-2x). Baèøng 47 - 2x = 108 : 12 caùch laáy soá bò chia chia cho 47 - 2 x = 9 thöông 108:12=9 + Böôùc tieáp theo ta laøm gì ? + Tìm soá tröø 2x baèng caùch 2x = 47 - 9 laáy soá bò tröø tröø cho hieäu: 2x = 38 47– 9 = 38 + Tìm x nhö theá naøo ? + Laáy tích chia cho thöøa soá x = 38 : 2 ñaõ bieát. 38 :2 = 19 x = 19 + Thöû laïi nhö theá naøo ? + Thay x = 19 ta ñöôïc : 108: (47 –2.19) +28 =108 : (47-38) +28 =108 : 9 + 28 =12 + 28 = 40 Vaäy giaù trò x=19 laø ñuùng Trang6