Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức Lớp 2

Nội dung text: Sáng kiến kinh nghiệm Đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức Lớp 2

1. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 1.ĐẶT VẤN ĐỀ 1.1 Tầm quan trọng của vấn đề . Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ thiên tài của dân tộc đã từng dạy: "Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó." Đối với ngành giáo dục người căn dặn: "Dạy cũng như học, phải chú trọng cả tài lẫn đức. Đức là đạo đức cách mạng, đó là cái gốc quan trọng." Trong công cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con người được đặc biệt coi trọng, thì tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần và đạo đức của con người càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh là yêu cầu thường xuyên của công tác giáo dục, đồng thời cũng là đòi hỏi cấp thiết của nâng cao chất lượng giáo dục. 1.2 Thực trạng vấn đề nghiên cứu. Bậc tiểu học là bậc đầu tiên của giáo dục phổ thông. Bất kỳ mọi người công dân công tác, lao động ở bất cứ lĩnh vực nào trong xã hội đều phải trải qua nhà trường tiểu học. Lý luận và thực tiễn đều khẳng định rằng, những dấu ấn của trường tiểu học có một ảnh hưởng sâu sắc đến cả cuộc đời của học sinh. Chính vì vậy việc giáo dục đạo đức, phải được coi trọng và tiến hành ngay từ bậc tiểu học. Và môn đạo đức là một trong những môn học bắt buộc, nó là môn học cơ bản trang bị cho học sinh các chuẩn mực đạo đức, lối sống lành mạnh và cách sống có lý tượng. Từ đó các em biết cách vận dụng hành vi, chuẩn mực đạo đức đó vào cuộc sống. Mục tiêu của môn Đạo đức ở tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng là giúp cho học sinh có những hiểu biết ban đầu, hình thành chuẩn mức đạo đức phù hợp với lứa tuổi và pháp luật. Đồng thời nắm được ý nghĩa của việc thực hiện những chuẩn mực hành vi đạo đức đó. Nó từng bước hình thành cho học sinh kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người xung 1 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh
2. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 quanh, lựa chọn và thực hiện các chuẩn mực hành vi đạo đức trong những tình huống cụ thể của cuộc sống. Không những thế nó còn hình thành thái độ tự trọng tự tin, yêu thương quý trọng con người. Bên cạnh đó môn Đạo đức còn giúp cho học sinh tiểu học có cơ sở cần thiết để học môn Giáo dục công dân ở THCS. Từ thực tế giảng dạy môn Đạo đức ở trường Tiểu học Sông Khoai 2, đáp ứng yêu cầu đổi mới nội dung sách giáo khoa và phương pháp dạy học, để tìm ra những biện pháp tối ưu nhất góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy. Tôi mạnh dạn trình bày sang kiến kinh nghiệm "ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2". 1.3 Lí do chon đề tài . Ở tiểu học nói chung và ở lớp 2 nói riêng, mỗi môn học đặc biệt là môn Đạo đức đều góp phần vào việc hình thành cơ sở ban đầu nhân cách trẻ nhỏ. Bác Hồ đã dạy: "Hiền dữ phải đâu là tính sẵn Phần nhiều do giáo dục mà nên" Các nhà nghiên cứu còn cho rằng: Con người vốn sinh ra chưa có nhân cách, nhân cách là cấu tạo mới do từng người tự hình thành nên và phát triển trong quá trình, giao tiếp và học tập. Lê nin đã từng nói: "Cùng với dòng sữa mẹ con người hấp thụ tâm lý đạo đức của xã hội mà nó là thành viên. Nhân cách của con người sinh thành và phát triển theo con đường từ bên ngoài vào nội tâm". Vì vậy môn Đạo đức có vị trí đặc biệt quan trọng trong quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học. Giáo dục Đạo đức cho học sinh tiểu học học một cách có hệ thống theo một chương trình khá chặt chẽ giúp các em hình thành được ý thức đạo đức (tri thức và niềm tin đạo đức) ở mức độ sơ giản, định hướng cho các em rèn luyện một cách tự giác những hành vi và thói quen hành vi đạo đức tương ứng. 2 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh
3. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 Đi học ở trường Tiểu học là bước ngoặt trong đời sống tâm lý của trẻ. Đến trường, trẻ có một hoạt động mới giữ vai trò chủ đạo quyết định những biến đổi tâm lý cơ bản một cách tự giác có tổ chức các hoạt động phong phú đa dạng từ phía nhà trường, gia đình và xã hội. Điều đó có tác động đặc biệt đến sự hình thành và phát triển nhân cách học sinh. Ở lứa tuổi này, học sinh tiểu học dễ cảm xúc: Cảm xúc thể hiện qua màu sắc, xúc cảm của nhận thức. Học sinh chưa biết kiềm chế và kiểm soát tình cảm của mình. Hứng thú của học sinh tiểu học ngày càng bộc lộ và phát triển rất rõ. Đặc biệt là hứng thú nhận thức, tìm hiểu thế giới xung quanh. Các em thể hiện tính tò mò, ham hiểu biết. Sự phát triển hứng thú học tập của học sinh tiểu học phụ thuộc trực tiếp vào việc tổ chức công tác học tập. Ý trí của các em chưa phát triển đầy đủ, các em chưa đủ khả năng theo đuổi lâu dài mục đích đã đề ra, chưa kiên trì khắc phục khó khăn và trở ngại. Khi gặp thất bại các em có thể mất lòng tin vào sức lực và khả năng của mình. Tính cách của học sinh tiểu học chỉ mới được hình thành, ở lứa tuổi này tính cách của các em có một số đặc điểm nổi bật như: Tính ham hiểu biết, tính hồn nhiên, tính chân thực, tính bắt chước Các em bắt chước người lớn và một số bạn cùng tuổi cũng như một số nhân vật trong sách, trong phim được các em yêu thích. Vì thế ta có thể nói: Ở lứa tuổi tiểu học hoạt động ảnh hưởng chủ đạo đến các em là việc giảng dạy, giáo dục của nhà trường, gia đình, xã hội và tổ chức Đoàn Đội. Qua đó tâm lý lứa tuổi và nhân cách của các em được hình thành và phát triển mạnh. 1.4 Giới hạn nghiên cứu của đề tài. Ngay từ khi Ban Giám hiệu phân công giảng dạy lớp 2 tôi đã đặt ra cho mình một mục tiêu . Sau cuộc họp phụ huynh học sinh ngày 9 /9 /2012 tôi đã tự đề ra cách đổi mới phương pháp dạy học môn đạo đức . Khi có kết quả khảo sát đầu năm học tôi đã sàng lọc được các đối tượng học sinh và có các biện pháp cụ thể đối với từng đối tượng . 3 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh
4. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 Quá trình làm đề tài được bắt đầu từ 12/9/2012 (sau khi thi khảo sát đầu năm ) đến ngày 11/5/2013 sau khi thi cuối học kì II. Thời gian được thực hiện và nghiên cứu kéo dài 9 tháng . Vấn đề nghiên cứu được thực hiện tại lớp 2B trường Tiểu Học Sông Khoai II 2. CƠ SỞ LÍ LUẬN: I. NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH VÀ CẤU TRÚC MỘT BÀI ĐẠO ĐỨC Ở TIỂU HỌC: 1. Nội dung chương trình môn Đạo đức ở bậc Tiểu học: - Chương trình môn đạo đức ở Tiểu học gồm một hệ thống các chuẩn mực hành vi đạo đức lựa chọn từ các chuẩn mực ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội. - Việc lựa chọn các chuẩn mực hành vi đạo đức và sắp xếp chúng thành chương trình thực hiện theo các nguyên tắc sau: + Đảm bảo phù hợp với mục tiêu giáo dục ở bậc Tiểu học. + Nhận thức rõ mục tiêu môn Đạo đức: - Giúp học sinh có hiểu biết ban đầu một số chuẩn mực hành vi phù hợp với lứa tuổi trong quan hệ giữa bản thân với gia đình, cộng đồng. Hiểu được ý nghĩa của mỗi hành vi đạo đức đó. - Hình thành kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và những người xung quanh theo các chuẩn mực đã được học và kỹ năng lựa chọn hành vi ứng xử phù hợp với chuẩn mực. - Từng bước hình thành thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương tôn trọng con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, không đồng tình với cái ác, cái sai, cái xấu. + Chuẩn bị cho học sinh những cơ sở ban đầu cần thiết, cho sự hình thành và phát triển nhân cách con người công dân, người chủ xứng đáng trong tương lai của dân tộc, biết sống và học tập trong xã hội đang đổi mới. + Cung cấp cho học sinh những hành vi ứng xử trong các mối quan hệ, đối với bản thân, đối với người khác, đối với gia đình, nhà trường, xã hội. 4 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh
5. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 + Đảm bảo tính truyền thống và tính hiện đại, tính dân tộc trong hành vi ứng xử. + Đảm bảo tính cụ thể phù hợp với lứa tuổi của các chuẩn mực hành vi. + Đảm bảo tính đồng tâm của các chuẩn mực hành vi từ lớp 1 đến lớp 5. Ví dụ: Với chủ đề: "Gia đình" thì chuẩn mực hành vi được thiết kế theo tính đồng tâm từ lớp dưới đến lớp trên. ở các lớp trên thì mức độ yêu cầu chuẩn mực cần đạt được nâng cao hơn. Lớp 1: Bài "Gia đình em" Lớp 2: Bài "Chăm làm việc nhà" Lớp 3: Bài "Quan tâm, chăm sóc ông bà, cha mẹ, anh chị em. (Chương trình mới). Lớp 4: Bài "Chăm sóc ông bà cha mẹ (Chương trình cũ). Lớp 5: Bài "Làm vui lòng ông bà cha mẹ". Căn cứ vào nội dung, tính chất, các mối quan hệ của học sinh ta có thể phân các bài đạo đức ở Tiểu học theo các chuẩn mực hành vi đạo đức sau: 1. Đối với bản thân. 2. Đối với gia đình 3. Đối với nhà trường 4. Đối với cộng đồng xã hội 5. Đối với môi trường tự nhiên. Tóm lại: Môn đạo đức ở Tiểu học cung cấp cho các em những chuẩn mực đạo đức cơ bản dạy cho các em biết ứng xử tốt trong cuộc sống. * Chương trình môn Đạo đức ở lớp 1 được thiết kế theo hướng xác định quyền trách nhiệm, bổn phận đối với học sinh. Bao gồm 14 chuẩn mực hành vi đạo đức đơn giản, quen thuộc với học sinh theo năm mối quan hệ trong cuộc sống như: - Quan hệ của học sinh với bản thân ở các bài: Em là học sinh lớp 1, Gọn gàng sạch sẽ, giữ gìn sách vở đồ dùng học tập. 5 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh
6. ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 2 - Quan hệ của học sinh với gia đình ở các bài: Gia đình em; lễ phép với anh chị, nhường nhịn em nhỏ. - Quan hệ của học sinh với nhà trường ở các bài: Nghiêm trang khi chào cờ. Đi học đều và đúng giờ; Trật tự trong giờ học; Lễ phép vâng lời thầy giáo cô giáo: Em và các bạn. - Quan hệ của học sinh với cộng đồng xã hội ở các bài: Đi bộ đúng quy định; Cảm ơn và xin lỗi; chào hỏi và tạm biệt. - Quan hệ của học sinh với môi trường thiên nhiên ở bài: Bảo vệ hoa và cây nơi công cộng. * Chương trình môn Đạo đức lớp 2: - Chương trình đạo đức ở lớp 2 có 14 bài bắt buộc và 1 bài do địa phương tự chọn sao cho phù hợp với điều kiện thực tế của mình (về an toàn giao thông, bảo vệ môi trường, phòng chống các tệ nạn xã hội, ) tương tự như lớp 1 nội dung chương trình đạo đức lớp 2 phản ánh các mối quan hệ của học sinh với bản thân, với gia đình, nhà trường, cộng đồng xã hội và môi trường tự nhiên. Bài 1: Học tập, sinh hoạt đúng giờ. Bài 2: Biết nhận lỗi và sửa lỗi. Bài 3: Gọn gàng, ngăn nắp. Bài 4: Chăm làm việc nhà Bài 5: Chăm chỉ học tập Bài 6: Quan tâm, giúp đỡ bạn. Bài 7: Giữ gìn trường lớp sạch đẹp. Bài 8: Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng. Bài 9: Trả lại của rơi. Bài 10: Biết nói lời yêu cầu, đề nghị Bài 11: Lịch sự khi nhận và gọi điện thoại. Bài 12: Lịch sự khi đến nhà người khác Bài 13: Giúp đỡ người khuyết tật Bài 14: Bảo vệ loài vật có ích. 6 Vũ Thị Xuân Hương - Trường tiểu học Sông Khoai 2 – Quảng Yên – Quảng Ninh